Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖
Krótki opis książki:
Potop to druga część pisanej ku pokrzepieniu serc Trylogii Henryka Sienkiewicza.
Autor przenosi czytelnika w lata 1655–1657, pierwsze dwa lata potopu szwedzkiego. Główny bohater to Andrzej Kmicic, młody chorąży, warchoł i hulaka. Ma poślubić — zgodnie z testamentem jej dziadka — Aleksandrę Billewiczównę. Dziewczynie nie podoba się charakter narzeczonego oraz fakt, że Kmicic opowiada się za Radziwiłłami, popierającymi Szwedów. Pod zmienionym nazwiskiem próbuje zrehabilitować się w walce. Sienkiewicz znów usiłuje ukazać Polakom waleczność ich przodków, przypomnieć momenty w historii, które powinny pobudzać do patriotyzmu i niepoddawania się zaborcom. Fakty historyczne przeplatają się z fabularną fikcją, a postaci rzeczywiste z nierzeczywistymi.
Potop ukazywał się w odcinkach w „Czasie”, „Słowie” i „Kurierze Poznańskim” w latach 1884–1886. W wersji książkowej wydane po raz pierwszy w 1886 roku w Warszawie.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
białorus.) — przekleństwo: żeby cholera ich mać wzięła. [przypis edytorski]
1341. requiem (łac.) — odpoczynek; wieczny odpoczynek, modlitwa za zmarłych. [przypis edytorski]
1342. lubo (daw.) — chociaż, mimo że. [przypis edytorski]
1343. suplikant (z łac. supplicans, supplicantis) — proszący, błagający. [przypis edytorski]
1344. Kostka-Napierski, Aleksander Leon (ok. 1620-1651) — oficer polski, w okresie wojny trzydziestoletniej kapitan w służbie szwedzkiej, przywódca powstania chłopów podhalańskich, wywołanego najprawdopodobniej w porozumieniu z Bohdanem Chmielnickim. Oblegany w Czorsztynie, został wydany przez własnych żołnierzy i skazany na śmierć na palu. [przypis edytorski]
1345. koligat (z łac.) — krewny, spowinowacony. [przypis edytorski]
1346. Orest (mit. gr.) — Orestes, królewicz mykeński, aby pomścić śmierć ojca, Agamemnona, zabił swoją matkę, Klitajmestrę, za co był ścigany przez Erynie, boginie sprawiedliwości. [przypis edytorski]
1347. Leonidas (zm. 480 p.n.e.) — król i wódz Sparty, jego straceńcza walka przeciw znacznie przeważającym siłom perskim w wąwozie Termopile uratowała grecką flotę i pozwoliła Grekom pokonać najeźdźcę w bitwach pod Salaminą i pod Platejami. [przypis edytorski]
1348. Temistokles (ok. 524–459 p.n.e.) — polityk i wódz ateński, twórca potęgi morskiej Aten, główny autor zwycięstwa Greków nad Persami pod Salaminą; skazany na banicję przez wrogów politycznych, zmarł na wygnaniu na dworze króla perskiego. [przypis edytorski]
1349. okrucieństwy — dziś popr. forma N. lm: okrucieństwami. [przypis edytorski]
1350. Koniecpolski, Aleksander herbu Pobóg (1620–1659) — książę, chorąży wielki koronny, magnat i starosta kresowy, uczestnik wojen kozackich, syn hetmana Stanisława Koniecpolskiego. [przypis edytorski]
1351. restaurować (z łac.) — odbudować, przywrócić. [przypis edytorski]
1352. quod attinet (łac.) — co dotyczy. [przypis edytorski]
1353. fraucymer (z niem. Frauenzimmer: komnata kobiet, pokój dla dam) — damy dworu, stałe towarzystwo księżnej. [przypis edytorski]
1354. misiurka — hełm z osłoną karku, wykonaną z plecionki kolczej (z kółek metalowych). [przypis edytorski]
1355. karwasz — element zbroi, osłaniający przedramię i łokieć. [przypis edytorski]
1356. tentować (z łac.) — próbować. [przypis edytorski]
1357. zali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
1358. rewokować (łac. revoco, revocare: odwołać) — nawrócić się. [przypis edytorski]
1359. kapuza (z łac. caput: głowa) — daw. nakrycie głowy w postaci kaptura a. futrzanej czapki uszanki. [przypis edytorski]
1360. kołpak — wysoka czapka bez daszka, z futrzanym otokiem. [przypis edytorski]
1361. abominacja (z łac.) — wstręt, odraza, obrzydzenie. [przypis edytorski]
1362. żołnierzów — dziś popr. forma D. lm: żołnierzy. [przypis edytorski]
1363. świeccy senatorowie — w senacie Rzeczypospolitej zasiadali wysocy dostojnicy kościelni oraz senatorowie świeccy. [przypis edytorski]
1364. laudum (łac.) — wici, wezwanie pod broń; tu M. lm lauda. [przypis edytorski]
1365. chmielnicczyzna — powstanie Chmielnickiego; Chmielnicki, Bohdan Zenobi (1595–1657) — ukraiński bohater narodowy, hetman Kozaków zaporoskich, organizator powstania przeciwko polskiej władzy w latach 1648–1654. [przypis edytorski]
1366. Prut, Dniestr i Seret — rzeki na Podolu, w płd.-zach. części Ukrainy. [przypis edytorski]
1367. Boh, Siniucha — dziś ukr. Piwdennyj Boh, Syniucha; rzeki w centralnej i płd. części Ukrainy. [przypis edytorski]
1368. inkursja (z łac.) — najazd, napad. [przypis edytorski]
1369. Lwi Gród — Lwów. [przypis edytorski]
1370. orda (hist., z tur.) — tu: wojsko tatarskie. [przypis edytorski]
1371. Siedmiogród — księstwo położone na terenie dzisiejszej płn.-zach. Rumunii, zależne od Imperium Osmańskiego, zamieszkane przez Rumunów, Sasów (Niemców) i Wegrów; księciem siedmiogrodzkim był król Polski Stefan Batory (1533–1578). [przypis edytorski]
1372. Rakoczy — Jerzy II Rakoczy, właśc. II. Rákóczi György (1621–1660), książę Siedmiogrodu, lennik Turcji w Mołdawii i Wołoszczyźnie. Protestant, sojusznik Szwedów w okresie potopu. [przypis edytorski]
1373. nuncjusz — wysłannik i swego rodzaju ambasador papieża. [przypis edytorski]
1374. deputacja — przedstawicielstwo, poselstwo. [przypis edytorski]
1375. duchowieństwo trzech obrządków — tj. obrządku rzymskokatolickiego, greckiego i ormiańskiego. [przypis edytorski]
1376. gunia — wierzchnie okrycie chłopskie. [przypis edytorski]
1377. Rakuszanin (daw.) — Austriak [przypis edytorski]
1378. pajuk (daw.) — członek służby lub straży przybocznej; lokaj. [przypis edytorski]
1379. hajduk — zbrojny służący, lokaj. [przypis edytorski]
1380. janczar (z tur.) — pieszy żołnierz turecki a. służący w stroju tureckim. [przypis edytorski]
1381. laufer (z niem.) — goniec, posłaniec. [przypis edytorski]
1382. chorągwie komputowe — stałe wojsko zaciężne w XVII w. [przypis edytorski]
1383. stolic — Lwów był wówczas stolicą województwa ruskiego. [przypis edytorski]
1384. ziemia — tu: jednostka administracyjna większa od powiatu a mniejsza od województwa. [przypis edytorski]
1385. Żmudź — płn.-zach. część Litwy. [przypis edytorski]
1386. Koniecpolski, Aleksander herbu Pobóg (1620–1659) — książę, chorąży wielki koronny, magnat i starosta kresowy, uczestnik wojen kozackich, syn hetmana Stanisława Koniecpolskiego. [przypis edytorski]
1387. ekscytować — tu: pobudzać do działania, ponaglać. [przypis edytorski]
1388. piechota łanowa — wojsko zaciężne narodowego autoramentu, złożone z chłopów z dóbr królewskich, szlacheckich i kościelnych, powoływanych po jednym z każdych 15 łanów, tj. z ok. 200 ha. [przypis edytorski]
1389. konwisarz (z niem.) — rzemieślnik wytwarzający przedmioty z cyny i spiżu. [przypis edytorski]
1390. szychterz (daw., z niem.) — ślusarz. [przypis edytorski]
1391. płatnerz — rzemieślnik wykonujący elementy uzbrojenia (w średniowieczu zbroje płytowe, później broń białą). [przypis edytorski]
1392. kordybant — rzemieślnik wytwarzający wyroby z barwionej i wytłaczanej skóry koźlej. [przypis edytorski]
1393. miodowar — wytwórca napoju alkoholowego z miodu (por. piwowar). [przypis edytorski]
1394. masztalerz — starszy stajenny sprawujący nadzór nad służbą i końmi. [przypis edytorski]
1395. stalle — drewniane lub kamienne ławki ustawione w prezbiterium. [przypis edytorski]
1396. stallów — dziś popr. forma D.: stalli a. stall. [przypis edytorski]
1397. cyborium (z łac.) — tabernakulum, ozdobna puszka lub szafka do przechowywania komunikantów przy ołtarzu w czasie mszy. [przypis edytorski]
1398. Ecce Agnus Dei... (łac.) — oto Baranek Boży. [przypis edytorski]
1399. Inflanty (hist.) — kraina położona na północ od Litwy, na terenie dzisiejszej Łotwy i Estonii, zamieszkana przez potomków plemion bałtyckich i ugrofińskich, o kulturze z silnymi wpływami niemieckimi i szwedzkimi. [przypis edytorski]
1400. Czernihowskie — obszar w północnej części Ukrainy, nad rzeką Desną. [przypis edytorski]
1401. dobrodziejstwy — dziś popr. forma N. lm: dobrodziejstwami. [przypis edytorski]
1402. wolą — dziś popr. forma B. lp: wolę. [przypis edytorski]
1403. dla — tu: z powodu. [przypis edytorski]
1404. oraczów — dziś popr. forma D. lp: oraczy. [przypis edytorski]
1405. sprawiedliwą karę (...) ponoszę — podwójne nawiązanie biblijne: do siedmiu lat tłustych i siedmiu lat chudych (sen faraona, zinterpretowany przez Józefa, a przepowiadający głód w Egipcie) oraz do plag zsyłanych na Egipt po to, by faraon pozwolił Żydom opuścić Egipt pod przewodnictwem Mojżesza. [przypis edytorski]
1406. wotum (z łac.) — ślubowanie, postanowienie. [przypis edytorski]
1407. roborować — umacniać, potwierdzać dokument. [przypis edytorski]
1408. Wittenberg — Arvid (a. Arfuid) Wittenberg von Debern (1606–1657), szwedzki hrabia i feldmarszałek, uczestnik wojny trzydziestoletniej i potopu szwedzkiego. [przypis edytorski]
1409. siła (daw.) — dużo, wiele. [przypis edytorski]
1410. substancja (z łac.) — tu: majątek, dobra materialne. [przypis edytorski]
1411. buława (z tur.) — mała ozdobna maczuga, symbol władzy wojskowej, tu: urząd hetmana wielkiego litewskiego. [przypis edytorski]
1412. vaco, vacare (łac.) — być wolny, niezajętym; tu 3 os. lp cz.ter. vacat: jest wolna, nieobjęta. [przypis edytorski]
1413. sukurs (z łac.) — wsparcie, odsiecz. [przypis edytorski]
1414. siła (daw.) — dużo, wiele. [przypis edytorski]
1415. mizeria (z łac.) — bieda, nędza. [przypis edytorski]
1416. kompasja (z łac.) — współczucie. [przypis edytorski]
1417. służały (daw.) — zasłużony; taki, który długo służy. [przypis edytorski]
1418. attinet (łac.) — dotyczy. [przypis edytorski]
1419. Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) — rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667), o której Sienkiewicz nie mógł w 1884 r. pisać wprost ze względu na cenzurę carską; kariera Chowańskiego zaniepokoiła w końcu dwór carski do tego stopnia, że został ogłoszony buntownikiem i ścięty wraz z synem, co stało się powodem buntu wojskowego, a w XIX w. tematem opery Modesta Musorgskiego Chowańszczyzna. [przypis edytorski]
1420. potencja (z łac.) — moc, siła. [przypis edytorski]
1421. kondemnata — w daw. prawie pol. wyrok skazujący wydawany zaocznie. [przypis edytorski]
1422. instar (łac.) — na wzór. [przypis edytorski]
1423. kierejka (daw.) — strój wierzchni tureckiego kroju, płaszcz podbity futrem. [przypis edytorski]
1424. vir incomparabilis (łac.) — mąż niezrównany. [przypis edytorski]
1425. Ulisses (mit. gr.) — Odyseusz, bohater Iliady i Odysei Homera, znany ze sprytu. [przypis edytorski]
1426. ordynować (z łac.) — kazać, nakazać, tu: skazać. [przypis edytorski]
1427. mieszkać (daw.) — zwlekać. [przypis edytorski]
1428. ubezpieczony — tu: rozlokowany na zimę na bezpiecznych kwaterach, tj. nieprzygotowany do walki. [przypis edytorski]
1429. konotatka (z łac.) — wpis; tu: blizna po ranie zadanej przez pana Wołodyjowskiego. [przypis edytorski]
1430. socjusz (z łac. socius) — towarzysz, wspólnik. [przypis edytorski]
1431. Hektor (mit. gr.) — bohater Iliady, najdzielniejszy wojownik trojański, wcielenie cnót rycerskich. Zginął z rąk Achillesa, który pomścił w ten sposób śmierć swojego przyjaciela Patroklosa. [przypis edytorski]
1432. gorze (daw., dosł.: płonie, pali się) — biada, nieszczęście, niebezpieczeństwo. [przypis edytorski]
1433. zagonik, właśc. zagon — oddział lekkiej jazdy, najczęściej przeznaczony do szybkich wypadów daleko na tereny wroga w celu zdobycia łupów, wzięcia ludzi w jasyr (tj. w niewolę) i osłabienia obrony przeciwnika. [przypis edytorski]
1434. kołpak — wysoka czapka bez daszka, z futrzanym otokiem. [przypis edytorski]
1435. Hektor (mit. gr.) — bohater Iliady, najdzielniejszy wojownik trojański, wcielenie cnót rycerskich. Zginął z rąk Achillesa, który pomścił w ten sposób śmierć swojego przyjaciela Patroklosa. [przypis edytorski]
1436. któren — dziś popr.: który. [przypis edytorski]
1437. komiliton (z łac.) — towarzysz broni. [przypis edytorski]
1438. rezolut — śmiałek. [przypis edytorski]
1439. skaptować (z łac.) — pozyskać, zjednać. [przypis edytorski]
1440. innocencja (z łac.) — niewinność, dziewiczość. [przypis edytorski]
1441. pokazować — dziś popr.: pokazywać. [przypis edytorski]
1442. ukontentowanie (z łac.) — zadowolenie. [przypis edytorski]
1443. abominacja (z łac.) — obrzydzenie, wstręt. [przypis edytorski]
1444. permisja (z łac.) — pozwolenie. [przypis edytorski]
1445. cekhauz (z niem.) — zbrojownia, arsenał. [przypis edytorski]
1446. bisurmanin (daw., pogard.) — muzułmanin, Tatar a. Turek. [przypis edytorski]
1447. statysta (daw.) — polityk, mąż stanu, strateg (dziś: osoba niebędąca aktorem, a występująca w filmie lub sztuce teatralnej w roli podrzędnej). [przypis edytorski]
1448. arcanum (łac.) — tajemnica, sekret; tu B. lm arcana. [przypis edytorski]
1449. ad extrema (łac.) — do ostateczności. [przypis edytorski]
1450. zalterowany (z łac.) — odmieniony, osłabiony a. rozemocjonowany. [przypis edytorski]
1451. Chmielnicki, Bohdan Zenobi (1595–1657) — ukraiński bohater narodowy, hetman Kozaków zaporoskich, organizator powstania przeciwko polskiej władzy w latach 1648–1654. [przypis edytorski]
1452. czambulik, właśc. czambuł (z tur.) — zagon, oddział tatarski. [przypis edytorski]
1453. sukurs (z łac.) — pomoc, wsparcie, odsiecz, ratunek. [przypis edytorski]
1454. Raszków — miasteczko nad Dniestrem, dziś na terenie płn. Mołdawii. [przypis edytorski]
1455. Zbaraż — miasto w zachodniej części Ukrainy, ok. 20 km na płn. wschód od Tarnopola; w obronie Zbaraża (1649) przed Kozakami Chmielnickiego i Tatarami brały udział wojska polskie pod komendą trzech regimentarzy i księcia Jeremiego Wiśniowieckiego. [przypis
Darmowe książki «Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)