Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖
Krótki opis książki:
Potop to druga część pisanej ku pokrzepieniu serc Trylogii Henryka Sienkiewicza.
Autor przenosi czytelnika w lata 1655–1657, pierwsze dwa lata potopu szwedzkiego. Główny bohater to Andrzej Kmicic, młody chorąży, warchoł i hulaka. Ma poślubić — zgodnie z testamentem jej dziadka — Aleksandrę Billewiczównę. Dziewczynie nie podoba się charakter narzeczonego oraz fakt, że Kmicic opowiada się za Radziwiłłami, popierającymi Szwedów. Pod zmienionym nazwiskiem próbuje zrehabilitować się w walce. Sienkiewicz znów usiłuje ukazać Polakom waleczność ich przodków, przypomnieć momenty w historii, które powinny pobudzać do patriotyzmu i niepoddawania się zaborcom. Fakty historyczne przeplatają się z fabularną fikcją, a postaci rzeczywiste z nierzeczywistymi.
Potop ukazywał się w odcinkach w „Czasie”, „Słowie” i „Kurierze Poznańskim” w latach 1884–1886. W wersji książkowej wydane po raz pierwszy w 1886 roku w Warszawie.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
edytorski]
1101. królowa — Ludwika Maria Gonzaga de Nevers (1611–1667), księżniczka mantuańska, królowa Polski, żona dwóch polskich królów: Władysława IV i Jana II Kazimierza. [przypis edytorski]
1102. wilia — wigilia, przeddzień, wstęp. [przypis edytorski]
1103. kluba — właśc. klóba a. kłóba: dyscyplina, ryzy, porządek. [przypis edytorski]
1104. wasza Uprzejmość i Wierność — tytuł grzecznościowy, jakim król zwraca się do szlachty. [przypis edytorski]
1105. observantia (łac.) — szacunek. [przypis edytorski]
1106. wojewód — dziś popr. forma D. lm: wojewodów. [przypis edytorski]
1107. takiego porządku, jaki w pospolitym prawie opisany — tj. legalnie ogłoszonego pospolitego ruszenia. [przypis edytorski]
1108. per consequens — konsekwentnie, (i tak) dalej. [przypis edytorski]
1109. Koniecpolski, Aleksander herbu Pobóg (1620–1659) — książę, chorąży wielki koronny, magnat i starosta kresowy, uczestnik wojen kozackich, syn hetmana Stanisława Koniecpolskiego. [przypis edytorski]
1110. regimentarz — zastępujący hetmana; w 1648 r., po wzięciu hetmanów do niewoli przez Tatarów, regimentarzami zostali Władysław Dominik Zasławski-Ostrogski (1618–1656), Aleksander Koniecpolski (1620–1659) i Mikołaj Ostroróg (1593–1651). [przypis edytorski]
1111. Zbaraż — miasto w zachodniej części Ukrainy, ok. 20 km na płn. wschód od Tarnopola; w obronie Zbaraża (1649) przed Kozakami Chmielnickiego i Tatarami brały udział wojska polskie pod komendą trzech regimentarzy i księcia Jeremiego Wiśniowieckiego. [przypis edytorski]
1112. wotywa — msza odprawiana w szczególnej intencji, z jakiejś szczególnej okazji. [przypis edytorski]
1113. Pater noster (łac.) — Ojcze nasz. [przypis edytorski]
1114. delia (daw.) — rodzaj płaszcza. [przypis edytorski]
1115. altembas — kosztowna tkanina z wypukłymi wzorami, przetykana złotymi nićmi, rodzaj brokatu aksamitnego. [przypis edytorski]
1116. inkomodować (z łac.) — niepokoić, męczyć, sprawiać kłopot. [przypis edytorski]
1117. polityczny (z łac.) — uprzejmy, grzeczny, obyczajny. [przypis edytorski]
1118. personat (z łac.) — osobistość, ważna osoba. [przypis edytorski]
1119. permisja (z łac.) — pozwolenie. [przypis edytorski]
1120. suma — uroczysta msza odprawiana w południe. [przypis edytorski]
1121. zali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
1122. królowę — dziś popr. forma B. lp: królową. [przypis edytorski]
1123. polewka (daw.) — zupa, potrawa. [przypis edytorski]
1124. Ludwika Maria Gonzaga de Nevers (1611–1667) — księżniczka mantuańska, królowa Polski, żona dwóch polskich królów: Władysława IV i Jana II Kazimierza. [przypis edytorski]
1125. Miller — Burchard Müller von der Lühnen (1604–1670), szwedzki wojskowy, generał, uczestnik m.in. wojny trzydziestoletniej, II wojny północnej i wojny polsko-szwedzkiej. [przypis edytorski]
1126. Patrzy na to ten człowiek — ten człowiek na to wygląda; wygląda na takiego, który mógł to zrobić. [przypis edytorski]
1127. żywie — dziś popr. forma 3 os. lp cz.ter.: żyje. [przypis edytorski]
1128. Si fractus illabatur orbis, impavidum ferient ruinae (łac.) — choćby cały świat się zawalił, on zginie w ruinach nieustraszony; słowa rzym. poety Horacego. [przypis edytorski]
1129. Mater mea de domo Kiemliczówna est — moja matka jest z domu Kiemliczówna. [przypis edytorski]
1130. łgarstwo zadawać — zarzucać kłamstwo, oskarżać o kłamstwo. [przypis edytorski]
1131. kolorysta — ten, kto koloryzuje; kłamca. [przypis edytorski]
1132. wyrostek (przestarz.) — nastolatek, chłopak. [przypis edytorski]
1133. memoria fragilis est (łac.) — pamięć jest krucha. [przypis edytorski]
1134. de publicis (łac.) — o sprawach publicznych. [przypis edytorski]
1135. oponować się (z łac.) — tu: walczyć, stawać zbrojnie; opowiedzieć się, poprzeć kogoś czynem. [przypis edytorski]
1136. deputat (z łac.) — wysłannik, przedstawiciel. [przypis edytorski]
1137. Maiestas infracta malis (łac.) — majestat zwycięża zło. [przypis edytorski]
1138. Koniecpolski, Aleksander herbu Pobóg (1620–1659) — książę, chorąży wielki koronny, magnat i starosta kresowy, uczestnik wojen kozackich, syn hetmana Stanisława Koniecpolskiego. [przypis edytorski]
1139. Proteusz (mit. gr.) — bóstwo morskie, syn Posejdona, pasterz fok, potrafił przewidywać przyszłość i przybierać różne postaci. [przypis edytorski]
1140. któren — dziś popr.: który. [przypis edytorski]
1141. abominacja (z łac.) — obrzydzenie, wstręt. [przypis edytorski]
1142. klemencja (z łac.) — łagodność, miłosierdzie, pobłażanie. [przypis edytorski]
1143. siła (daw.) — dużo, wiele; bardzo. [przypis edytorski]
1144. statysta (daw.) — polityk, mąż stanu, strateg (dziś: osoba niebędąca aktorem, a występująca w filmie lub sztuce teatralnej w roli podrzędnej). [przypis edytorski]
1145. curasque gerens, animosque viriles (łac.) — dźwigająca troski i obdarzona męstwem; słowa rzym. poety Wergiliusza. [przypis edytorski]
1146. kandor (z łac.) — poczciwość, prawość. [przypis edytorski]
1147. protektorów, jako u Angielczyków — nawiązanie do postaci Olivera Cromwella (1599–1658), polityka, który doprowadził do postawienia przed sądem i stracenia króla Karola I Stuarta (1600–1649), a następnie przyjął tytuł protektora (tj. regenta) Anglii, Szkocji i Irlandii; Cromwell jest też odpowiedzialny za ludobójstwo, popełniane na irlandzkich katolikach. [przypis edytorski]
1148. zali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
1149. zdawa — dziś popr. forma 3 os. lp cz.ter.: zdaje. [przypis edytorski]
1150. Nulla sors longa est, dolor et voluptas invicem cedunt. Ima permutat brevis hora summis (łac.) — słowa Seneki Młodszego (4–65 n.e.): Żaden los nie trwa długo, cierpienie i rozkosz na przemian następują po sobie. W ciągu jednej krótkiej godziny wszystko może się zmienić. [przypis edytorski]
1151. inter regna (łac.) — w granicach królestwa. [przypis edytorski]
1152. majestatu być protektorem — tj. być opiekunem króla. [przypis edytorski]
1153. Quod attinet (łac.) — co dotyczy. [przypis edytorski]
1154. dragonia — wojsko walczące pieszo, a poruszające się konno. [przypis edytorski]
1155. zawotować (z łac.) — tu: podjąć decyzję, przegłosować. [przypis edytorski]
1156. lafa — żołd. [przypis edytorski]
1157. fructum (łac.) — owoc; tu B. lm fructa: owoce. [przypis edytorski]
1158. sicut fulgur exit ab occidente et paret usque ad orientem (łac.) — pojawia się jak błyskawica na zachodzie i świeci aż na wschodzie; cytat z Biblii (Mt 24, 27). [przypis edytorski]
1159. z Kozaki — dziś popr. forma N. lm: z Kozakami. [przypis edytorski]
1160. inter regna — w granicach królestwa. [przypis edytorski]
1161. Duglas — Douglas, Robert (1611–1662), Szkot, od 16 r. życia żołnierz armii szwedzkiej, feldmarszałek, uczestnik wojny trzydziestoletniej. Podczas potopu szwedzkiego dowodził wojskami szwedzkimi w Prusach Książęcych. Za zasługi wojenne otrzymał tytuł hrabiego, a jego potomkowie stali się jednym z najbogatszych rodów arystokratycznych Szwecji. [przypis edytorski]
1162. Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) — rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667). [przypis edytorski]
1163. krotochwila (daw.) — żart. [przypis edytorski]
1164. terminy — tu: trudne sytuacje. [przypis edytorski]
1165. rękodajny — dworzanin, którego zadaniem było podawać rękę pani czy panu przy wysiadaniu z powozu, wstawaniu itp. [przypis edytorski]
1166. Ludwika Maria Gonzaga de Nevers (1611–1667) — księżniczka mantuańska, królowa Polski, żona dwóch polskich królów: Władysława IV i Jana II Kazimierza. [przypis edytorski]
1167. do dnia — o świcie. [przypis edytorski]
1168. siła (daw.) — dużo, wiele. [przypis edytorski]
1169. hazard (daw.) — ryzyko. [przypis edytorski]
1170. parafanały (z łac.) — właśc. paraphernalia; majątek osobisty żony, wniesiony przez nią w małżeństwo, ale nie zaliczający się do posagu; najczęściej stroje, meble i biżuteria. [przypis edytorski]
1171. obuszek — broń o kształcie zaostrzonego młotka, o dziobie bardziej zagiętym niż ostrze nadziaka, służąca w bitwie do rozbijania zbroi przeciwnika. [przypis edytorski]
1172. któren — dziś popr.: który. [przypis edytorski]
1173. Zbaraż — miasto w zachodniej części Ukrainy, ok. 20 km na płn. wschód od Tarnopola; w obronie Zbaraża (1649) przed Kozakami Chmielnickiego i Tatarami brały udział wojska polskie pod komendą trzech regimentarzy i księcia Jeremiego Wiśniowieckiego. [przypis edytorski]
1174. krotochwilny — żartowniś, dowcipny. [przypis edytorski]
1175. u księcia wojewody wileńskiego — u Janusza Radziwiłła herbu Trąby (1612–1655), hetmana wielkiego litewskiego i wojewody wileńskiego. [przypis edytorski]
1176. Kiejdany (lit. Kėdainiai) — miasto w środkowo-zach. części Litwy, położone nad rzeką Niewiażą, ok. 40 km na płn. od Kowna. [przypis edytorski]
1177. Septentrionowie (z łac. septentrio, septentrionis: wielka niedźwiedzica, północ) — ludzie z północy; omowne określenie Rosjan, o wojnie z którymi Sienkiewicz nie mógł w 1884 r. pisać wprost ze względu na cenzurę carską. [przypis edytorski]
1178. kawalkata — kawalkada, grupa jeźdźców. [przypis edytorski]
1179. inter regna (łac.) — w granicach królestwa. [przypis edytorski]
1180. okiść — ciężki śnieg na gałęziach drzew. [przypis edytorski]
1181. gardła unosić — ratować życie, uciekać. [przypis edytorski]
1182. siła (daw.) — dużo, wiele. [przypis edytorski]
1183. z ócz — dziś popr. forma D. lm: oczu. [przypis edytorski]
1184. werdo a. werda (daw., z niem. wer da: kto tu) — okrzyk strażników: kto idzie. [przypis edytorski]
1185. kulbaka — wysokie siodło. [przypis edytorski]
1186. język — tu: żołnierz nieprzyjacielski, wzięty do niewoli w celu przesłuchania i zasięgnięcia informacji o wojskach wroga, ich liczebności, rozmieszczeniu i zamiarach. [przypis edytorski]
1187. imainować (z łac.) — wyobrażać sobie. [przypis edytorski]
1188. zali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
1189. Duglas — Douglas, Robert (1611–1662), Szkot, od 16 r. życia żołnierz armii szwedzkiej, feldmarszałek, uczestnik wojny trzydziestoletniej. Podczas potopu szwedzkiego dowodził wojskami szwedzkimi w Prusach Książęcych. Za zasługi wojenne otrzymał tytuł hrabiego, a jego potomkowie stali się jednym z najbogatszych rodów arystokratycznych Szwecji. [przypis edytorski]
1190. góralów — dziś popr. forma D. lm: górali. [przypis edytorski]
1191. podejrzywać — dziś popr.: podejrzewać. [przypis edytorski]
1192. emulować (z łac.) — rywalizować. [przypis edytorski]
1193. Duglas — Douglas, Robert (1611–1662), Szkot, od 16 r. życia żołnierz armii szwedzkiej, feldmarszałek, uczestnik wojny trzydziestoletniej. Podczas potopu szwedzkiego dowodził wojskami szwedzkimi w Prusach Książęcych. Za zasługi wojenne otrzymał tytuł hrabiego, a jego potomkowie stali się jednym z najbogatszych rodów arystokratycznych Szwecji. [przypis edytorski]
1194. pyrć (reg.) — właśc. perć, górska ścieżka, wydeptana przez kozice, używana przez owce i pasterzy. [przypis edytorski]
1195. uręczać — ręczyć, zaręczać, zapewniać. [przypis edytorski]
1196. przebierać się (daw.) — podróżować, przeprawiać się. [przypis edytorski]
1197. Ksenofont z Aten (ok. 430 p.n.e. – ok. 355 p.n.e.) — pisarz, historyk i żołnierz grecki, kronikarz wypraw wojennych. [przypis edytorski]
1198. siklawa (reg.) — wodospad. [przypis edytorski]
1199. któren — dziś popr.: który. [przypis edytorski]
1200. rapier — broń o długiej, prostej, obosiecznej klindze, dłuższa niż szabla, używana w XVI i XVII w. [przypis edytorski]
1201. dzianet (daw.; z wł. giannetto: koń wyścigowy) — piękny rasowy koń paradny. [przypis edytorski]
1202. gunia — sukmana góralska, sukienna kurtka z grubej wełny. [przypis edytorski]
1203. żywie — dziś popr. forma 3 os. lp cz.ter.: żyje. [przypis edytorski]
1204. siła (daw.) — wielu, dużo. [przypis edytorski]
1205. Warszycki, Stanisław herbu Abdank (1599–1681) — senator, wojewoda mazowiecki i sandomierski, kasztelan krakowski. Właściciel Dankowa, jedynej w Polsce ufortyfikowanej wsi. [przypis edytorski]
1206. staja — jednostka długości, licząca od 100 do 1000 m., nazywana też stajem albo stajaniem. [przypis edytorski]
1207. okryty — tu: umundurowany, uzbrojony. [przypis edytorski]
1208. ryngraf — szkaplerz, duży blaszany medalion z wizerunkiem Matki Boskiej lub z herbem. [przypis edytorski]
1209. litaury — wielkie bębny wojskowe, kotły. [przypis edytorski]
1210. znak lekki — chorągiew lekkozbrojna. [przypis edytorski]
1211. semen (daw.) — Kozak na czyjejś służbie, zaciężny żołnierz kozacki. [przypis edytorski]
1212. kolet (z fr. collet: kołnierz) — strój wojskowy, mundur, często ze skóry łosia lub wołu. [przypis edytorski]
1213.
Darmowe książki «Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)