Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖
Krótki opis książki:
Potop to druga część pisanej ku pokrzepieniu serc Trylogii Henryka Sienkiewicza.
Autor przenosi czytelnika w lata 1655–1657, pierwsze dwa lata potopu szwedzkiego. Główny bohater to Andrzej Kmicic, młody chorąży, warchoł i hulaka. Ma poślubić — zgodnie z testamentem jej dziadka — Aleksandrę Billewiczównę. Dziewczynie nie podoba się charakter narzeczonego oraz fakt, że Kmicic opowiada się za Radziwiłłami, popierającymi Szwedów. Pod zmienionym nazwiskiem próbuje zrehabilitować się w walce. Sienkiewicz znów usiłuje ukazać Polakom waleczność ich przodków, przypomnieć momenty w historii, które powinny pobudzać do patriotyzmu i niepoddawania się zaborcom. Fakty historyczne przeplatają się z fabularną fikcją, a postaci rzeczywiste z nierzeczywistymi.
Potop ukazywał się w odcinkach w „Czasie”, „Słowie” i „Kurierze Poznańskim” w latach 1884–1886. W wersji książkowej wydane po raz pierwszy w 1886 roku w Warszawie.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
(dziś: osoba niebędąca aktorem, a występująca w filmie lub sztuce teatralnej w roli podrzędnej). [przypis edytorski]
660. personat (z łac.) — ważna osobistość. [przypis edytorski]
661. foryś — konny pachołek, pomocnik stangreta. [przypis edytorski]
662. konfidencja (z łac.) — zaufanie, zwierzenie. [przypis edytorski]
663. inkomodować (z łac. incommodum: niedogodność) — narażać na niewygody. [przypis edytorski]
664. konfident (z łac., przestarz.) — tu: zaufany przyjaciel, ktoś, na kim można polegać (dziś: donosiciel). [przypis edytorski]
665. partyzant (daw., z fr.) — stronnik, zwolennik. [przypis edytorski]
666. zali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
667. dyzgust (z łac.) — niechęć, wstręt. [przypis edytorski]
668. obywatelów — dziś popr. forma D. lm: obywateli. [przypis edytorski]
669. substancja (daw., z łac.) — majątek, dobra materialne. [przypis edytorski]
670. do sprzętów i omłotów — do czasu zwiezienia plonów i wymłócenia zboża. [przypis edytorski]
671. krescencja (z łac.) — plon, urodzaj. [przypis edytorski]
672. statek a. statki — sprzęt domowy, naczynia, narzędzia. [przypis edytorski]
673. towarzysz — rycerz, szlachcic, służący w wojsku z własnym wyposażeniem i pocztem. [przypis edytorski]
674. rękodajny — dworzanin, którego zadaniem było podawać rękę pani czy panu przy wysiadaniu z powozu, wstawaniu itp. [przypis edytorski]
675. w niebiesiech (daw.) — dziś popr. forma Ms. lm: w niebiosach. [przypis edytorski]
676. wiwenda (daw., z łac.) — żywność, prowiant. [przypis edytorski]
677. siła (daw.) — wiele, dużo. [przypis edytorski]
678. nie staje (daw.) — brakuje. [przypis edytorski]
679. szturmak — tu: broń palna z rozszerzoną u wylotu lufą używana w XVII i XVIII w. [przypis edytorski]
680. Zwierciadło sprawiedliwości — jedno z określeń Matki Boskiej w litanii. [przypis edytorski]
681. azali (daw.) — czyż, czy. [przypis edytorski]
682. dyferencja (z łac.) — różnica zdań, spór. [przypis edytorski]
683. siła (daw.) — ile; wiele, dużo. [przypis edytorski]
684. ordynans (z łac., daw.) — rozkaz. [przypis edytorski]
685. ci, którzy świętych młodzianków za Herodowym ordynansem wycinali — wg Biblii, po usłyszeniu proroctwa Trzech Króli, że narodził się nowy król żydowski, król Herod kazał swoim żołnierzom zabić wszystkich małych chłopców; Maria i Józef uratowali wówczas nowonarodzonego Jezusa Chrystusa dzięki anielskiemu ostrzeżeniu i ucieczce do Egiptu. [przypis edytorski]
686. szlachcic chodaczkowy — ubogi, prosty szlachcic. [przypis edytorski]
687. towarzyszów — dziś popr. forma B. lm: towarzyszy. [przypis edytorski]
688. towarzyszów — dziś popr. forma B. lm: towarzyszy. [przypis edytorski]
689. Zołtareńkowi — wojska Iwana Zołotarenki (zm. 1655), hetmana kozackiego, stronnika Rosjan, szwagra Bohdana Chmielnickiego; Zołotarenko brał udział w zdobyciu Wilna (1654) i wielu innych miast, a zginął podczas oblegania Bychowa. [przypis edytorski]
690. Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) — rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667). [przypis edytorski]
691. Septentrionowie (z łac. septentrio, septentrionis: wielka niedźwiedzica, północ) — ludzie z północy; omowne określenie Rosjan, o wojnie z którymi Sienkiewicz nie mógł w 1884 r. pisać wprost ze względu na cenzurę carską. [przypis edytorski]
692. admiracja (z łac.) — podziw, uwielbienie. [przypis edytorski]
693. polityka (z łac.) — uprzejmość, dobre obyczaje. [przypis edytorski]
694. Rewera Potocki — Stanisław Potocki herbu Pilawa, zwany Rewera (1579–1667), hetman wielki koronny, wojewoda krakowski, kijowski, podolski i bracławski, uczestnik wielu wojen, uratował króla Jana II Kazimierza pod Zbarażem; przydomek Rewera pochodzi od jego ulubionego powiedzonka re vera (łac.: w rzeczy samej, zaprawdę). [przypis edytorski]
695. promulgować (z łac. promulgo, promulgare: wyjawiam, obwieszczam) — ogłosić. [przypis edytorski]
696. deputat (z łac.) — przedstawiciel, wysłannik. [przypis edytorski]
697. skuwki na rzędzikach — elementy końskiej uprzęży, wykonane ze srebra. [przypis edytorski]
698. periculum in mora (łac.: niebezpieczeństwo w zwłoce) — niebezpiecznie jest zwlekać. [przypis edytorski]
699. towarzysz — rycerz, szlachcic, służący w wojsku z własnym wyposażeniem i pocztem; towarzyszów — dziś popr. forma G. lm: towarzyszy. [przypis edytorski]
700. pocztowy — członek pocztu, sługa. [przypis edytorski]
701. Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) — rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667), o której Sienkiewicz nie mógł w 1884 r. pisać wprost ze względu na cenzurę carską; kariera Chowańskiego zaniepokoiła w końcu dwór carski do tego stopnia, że został ogłoszony buntownikiem i ścięty wraz z synem, co stało się powodem buntu wojskowego, a w XIX w. tematem opery Modesta Musorgskiego Chowańszczyzna. [przypis edytorski]
702. Trubecki, Aleksiej Nikitycz herbu Pogoń Litewska (ok. 1600–1680) — ostatni książę Księstwa Trubeckiego w granicach Rzeczypospolitej Obojga Narodów (1634–1645) i później w granicach Rosji (1660–1672), ojciec chrzestny cara Piotra I, w czasie wojny polsko-rosyjskiej dowodził południową grupą wojska carskiego, do historii przeszła tzw. rzeź Trubeckiego w Mścisławiu. [przypis edytorski]
703. Buturlin, Wasilij Wasiljewicz (zm. 1656) — rosyjski bojar, dyplomata i wojskowy, w czasie ugody perejasławskiej w 1654 przyjął przysięgę od starszyzny kozackiej na wierność państwu moskiewskiemu, na początku wojny polsko-rosyjskiej 1654-1667 wraz z Bohdanem Chmielnickim dowodził połączonymi wojskami rosyjsko-ukraińskimi. [przypis edytorski]
704. Chmielnicki, Bohdan Zenobi (1595–1657) — ukraiński bohater narodowy, hetman Kozaków zaporoskich, organizator powstania przeciwko polskiej władzy w latach 1648–1654. [przypis edytorski]
705. Potocki, Stanisław herbu Pilawa, zwany Rewera (1579–1667) — hetman wielki koronny, wojewoda krakowski, kijowski, podolski i bracławski, uczestnik wielu wojen, uratował króla Jana II Kazimierza pod Zbarażem; przydomek Rewera pochodzi od jego ulubionego powiedzonka re vera (łac.: w rzeczy samej, zaprawdę). [przypis edytorski]
706. Septentrionowie (z łac. septentrio, septentrionis: wielka niedźwiedzica, północ) — ludzie z północy; kolejne omowne określenie Rosjan, o wojnie z którymi Sienkiewicz nie mógł w 1884 r. pisać wprost ze względu na cenzurę carską. [przypis edytorski]
707. awizy (z fr. avis: zdanie, ostrzeżenie, doniesienie) — pisemne zawiadomienia. [przypis edytorski]
708. deputat (z łac.) — wysłannik, przedstawiciel. [przypis edytorski]
709. egzakcja (z łac. exactio: pobór, nadzór) — ściąganie podatku na wojsko. [przypis edytorski]
710. Gradyw (mit. rzym., z łac. gradivus: kroczący na przedzie) — przydomek Marsa, boga wojny. [przypis edytorski]
711. siostrzan — siostrzeniec. [przypis edytorski]
712. stentorowy głos — głos gromki, donośny jak głos Stentora, herolda opisanego w Iliadzie. [przypis edytorski]
713. Koniecpolski, Stanisław (1591–1646) — hetman wielki koronny w latach 1632–1646, kasztelan krakowski, uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich wodzów. [przypis edytorski]
714. splantować — wyrównać grunt; tu: zrównać z ziemią, pokonać. [przypis edytorski]
715. Zbaraż — miasto w zachodniej części Ukrainy, ok. 20 km na płn. wschód od Tarnopola; w obronie Zbaraża (1649) przed Kozakami Chmielnickiego i Tatarami brały udział wojska polskie pod komendą trzech regimentarzy i księcia Jeremiego Wiśniowieckiego. [przypis edytorski]
716. regimentarz — zastępca hetmana; tymczasowy dowódca; określenie używane w XVII–XVIII w. [przypis edytorski]
717. zali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
718. in liberis suffragiis (łac.) — w wolnych wyborach. [przypis edytorski]
719. inwidia (z łac.) — zazdrość, zawiść. [przypis edytorski]
720. unanimitate (łac.) — jednomyślnie, jednogłośnie. [przypis edytorski]
721. vivat (łac.) — niech żyje. [przypis edytorski]
722. dux (łac.) — wódz. [przypis edytorski]
723. modestia (łac.) — skromność. [przypis edytorski]
724. przyrodzenie (daw.) — natura, charakter, właściwości. [przypis edytorski]
725. tentować (z łac.) — zabiegać, starać się. [przypis edytorski]
726. przecz (daw.) — dlaczego. [przypis edytorski]
727. fatum (łac.) — los; tu M. lm fata. [przypis edytorski]
728. dyskordia (z łac.) — niezgoda, skłócenie. [przypis edytorski]
729. buńczuk — drzewce zakończone kulą lub grotem, ozdobione końskim włosiem, symbol władzy wojskowej. [przypis edytorski]
730. konfidencja (z łac.) — zaufanie, zażyłość. [przypis edytorski]
731. wiwenda (daw., z łac.) — żywność, prowiant. [przypis edytorski]
732. siła (daw.) — wiele, dużo. [przypis edytorski]
733. vacans (łac.) — wolne miejsce, wakat. [przypis edytorski]
734. oktawa — właśc. oktawa kolubryna, działo średniej wielkości, kalibru do 70 mm. [przypis edytorski]
735. nunquam (łac.) — nigdy. [przypis edytorski]
736. fawor (z łac.: przychylność, życzliwość) — wyróżnienie. [przypis edytorski]
737. Honores mutant mores (łac.) — godności zmieniają obyczaje. [przypis edytorski]
738. exemplum (łac.) — przykład; tu: przykładem jest. [przypis edytorski]
739. statysta (daw.) — polityk, mąż stanu, strateg (dziś: osoba niebędąca aktorem, a występująca w filmie lub sztuce teatralnej w roli podrzędnej). [przypis edytorski]
740. Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) — rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667). [przypis edytorski]
741. paralusa (daw.) — paraliż; do paralusa: do cholery, do diabła. [przypis edytorski]
742. stojąć — stoją ci. [przypis edytorski]
743. znosić — rozbijać, pokonywać. [przypis edytorski]
744. et haec facienda, et haec non omittenda (łac.) — i to trzeba zrobić, i tamtego nie zaniedbać. [przypis edytorski]
745. stawa — dziś popr. forma 3 os. lp cz.ter.: staje. [przypis edytorski]
746. spyża (daw.) — prowiant, żywność. [przypis edytorski]
747. zali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
748. berdysz — szeroki, ciężki topór na bardzo długim drzewcu, używany przez piechotę do kruszenia zbroi. [przypis edytorski]
749. towarzysz — rycerz, szlachcic, służący w wojsku z własnym wyposażeniem i pocztem. [przypis edytorski]
750. siła (daw.) — wiele, dużo. [przypis edytorski]
751. kupy swawolne — oddziały, które odłączyły się od swojej armii. [przypis edytorski]
752. tentować (z łac.) — próbować. [przypis edytorski]
753. Radziwiłł, Michał Kazimierz herbu Trąby (1635–1680) — krajczy litewski, później otrzymał także tytuły podczaszego litewskiego, kasztelana i wojewody wileńskiego oraz hetmana polnego litewskiego; szwagier Jana III Sobieskiego, gorliwy katolik, interesował się nauką, a szczególnie alchemią. [przypis edytorski]
754. nec Hercules contra plures (łac.) — nawet Herkules na nic przeciw wielu. [przypis edytorski]
755. konie petyhorskie — średniozbrojna jazda w wojsku litewskim. [przypis edytorski]
756. potraw — siano z drugich sianokosów. [przypis edytorski]
757. wolentarz — ochotnik, wolontariusz. [przypis edytorski]
758. Minerwa nad Marsem przemaga — mądrość góruje nad walecznością; Minerwa (mit. rzym.) — bogini mądrości, odpowiednik gr. Ateny; Mars (mit. rzym.) — bóg wojny, odpowiednik gr. Aresa. [przypis edytorski]
759. pro publico bono (łac.) — dla dobra wspólnego. [przypis edytorski]
760. pro memoria (łac.: dla pamięci, na pamiątkę) — tu: nauczka. [przypis edytorski]
761. Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) — rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667). [przypis edytorski]
762. Karol X Gustaw Wittelsbach (1622–1660) — król Szwecji w latach 1654–1660. [przypis edytorski]
763. rajtar — średniozbrojny żołnierz konny, posługujący się w walce głównie bronią palną. [przypis edytorski]
764. wyekspediować (z łac.) — wyprawić, wysłać. [przypis edytorski]
765. dragonia — wojsko walczące pieszo, a poruszające się konno. [przypis edytorski]
766. Chmielnicki, Bohdan Zenobi (1595–1657) — ukraiński bohater narodowy, hetman Kozaków zaporoskich, organizator powstania przeciwko polskiej władzy w latach 1648–1654. [przypis edytorski]
767. Nebaba, Martyn (zm. 1651) — ataman kozacki, jeden z przywódców powstania Chmielnickiego. [przypis edytorski]
768. północne zastępy — omowne określenie Rosjan, o wojnie z którymi Sienkiewicz nie mógł w 1884 r. pisać wprost ze względu na cenzurę carską. [przypis edytorski]
769. Radziejowski, Hieronim (1612–1667) — stronnik Szwedów, podkanclerzy, wygnany za spiskowanie przeciwko królowi. [przypis edytorski]
770. zali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
771. intrata (z łac.) — dochód. [przypis edytorski]
772. ma foi (fr.) — słowo daję, dalibóg, doprawdy.
Darmowe książki «Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)