Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖
Krótki opis książki:
Potop to druga część pisanej ku pokrzepieniu serc Trylogii Henryka Sienkiewicza.
Autor przenosi czytelnika w lata 1655–1657, pierwsze dwa lata potopu szwedzkiego. Główny bohater to Andrzej Kmicic, młody chorąży, warchoł i hulaka. Ma poślubić — zgodnie z testamentem jej dziadka — Aleksandrę Billewiczównę. Dziewczynie nie podoba się charakter narzeczonego oraz fakt, że Kmicic opowiada się za Radziwiłłami, popierającymi Szwedów. Pod zmienionym nazwiskiem próbuje zrehabilitować się w walce. Sienkiewicz znów usiłuje ukazać Polakom waleczność ich przodków, przypomnieć momenty w historii, które powinny pobudzać do patriotyzmu i niepoddawania się zaborcom. Fakty historyczne przeplatają się z fabularną fikcją, a postaci rzeczywiste z nierzeczywistymi.
Potop ukazywał się w odcinkach w „Czasie”, „Słowie” i „Kurierze Poznańskim” w latach 1884–1886. W wersji książkowej wydane po raz pierwszy w 1886 roku w Warszawie.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
[przypis redakcyjny]
538. Karol X Gustaw Wittelsbach (1622–1660) — król Szwecji w latach 1654–1660. [przypis redakcyjny]
539. Consuetudo altera natura (łac.) — przyzwyczajenie jest drugą naturą. [przypis redakcyjny]
540. fraucymer (z niem. Frauenzimmer: komnata kobiet, pokój dla dam) — damy dworu, stałe towarzystwo królowej lub księżnej. [przypis redakcyjny]
541. per amicitiam (łac.) — z powodu przyjaźni. [przypis redakcyjny]
542. Wilia (lit. Neris) — rzeka na Białorusi i Litwie, prawy, najdłuższy dopływ Niemna; nad Wilią leży Wilno i Kowno. [przypis redakcyjny]
543. Kiejdany (lit. Kėdainiai) — miasto w środkowo-zach. części Litwy, położone nad rzeką Niewiażą, ok. 40 km na płn. od Kowna. [przypis redakcyjny]
544. Niewiaża — rzeka w środkowej części Litwy, prawy dopływ Niemna. [przypis redakcyjny]
545. Zołtareńko — właśc. Zołotarenko, Iwan (zm. 1655), hetman kozacki, szwagier Bohdana Chmielnickiego, brał udział w zdobyciu Wilna (1654). [przypis redakcyjny]
546. ci, których był pomocnikiem — tj. Rosjanie, o czym autor nie mógł w 1884 r. napisać wprost z powodu carskiej cenzury. [przypis redakcyjny]
547. zostawując — dziś popr.: zostawiając. [przypis redakcyjny]
548. polityczny (z łac. politicus) — tu: obyczajny, cywilizowany. [przypis redakcyjny]
549. Gedeon (XIV w. p.n.e.) — postać biblijna, zwycięski wódz i sędzia izraelski. [przypis redakcyjny]
550. Samson (XII w. p.n.e.) — postać biblijna, bohater izraelski w walkach z Filistynami, obdarzony przez Boga niezwykłą siłą. [przypis redakcyjny]
551. moderunek (daw.) — ekwipunek, wyposażenie. [przypis redakcyjny]
552. złotogłów — tkanina ze złotych nici. [przypis redakcyjny]
553. barwa — tu: mundur. [przypis redakcyjny]
554. rękodajny — dworzanin, którego zadaniem było podawać rękę pani czy panu przy wysiadaniu z powozu, wstawaniu itp. [przypis redakcyjny]
555. chercheur de noises (fr.) — poszukiwacz zwady. [przypis redakcyjny]
556. incognito (z wł.) — potajemnie, nieoficjalnie, nie ujawniając swojej tożsamości. [przypis redakcyjny]
557. ma foi (fr.) — słowo daję, dalibóg, doprawdy. [przypis redakcyjny]
558. że się z nim de succursu ani de receptu nie znoszę (z łac.) — że się z nim nie zgadzam w kwesti pomocy i bezpieczeństwa. [przypis redakcyjny]
559. kurfirst — elektor, książę niemiecki, mający prawo głosu przy wybierania cesarza. [przypis redakcyjny]
560. przebrać się (daw.) — dostać się, dotrzeć. [przypis redakcyjny]
561. zbarażczyk — tu: weteran spod Zbaraża; w obronie Zbaraża (1649) przed Kozakami Chmielnickiego i Tatarami brały udział wojska polskie pod komendą trzech regimentarzy i księcia Jeremiego Wiśniowieckiego. [przypis redakcyjny]
562. Karol X Gustaw Wittelsbach (1622–1660) — król Szwecji w latach 1654–1660. [przypis redakcyjny]
563. dyfidencja (z łac.) — nieufność, brak zaufania. [przypis redakcyjny]
564. WXMć — skrót od tytułu: Wasza Książęca Miłość. [przypis redakcyjny]
565. partyzant (daw., z fr.) — stronnik, zwolennik. [przypis redakcyjny]
566. parantela (z łac.) — powinowactwo, powiązania rodzinne. [przypis redakcyjny]
567. ochędóstwo (daw.) — sprzęty domowe, ozdoby. [przypis redakcyjny]
568. alias (łac.) — inaczej. [przypis redakcyjny]
569. łożów — dziś popr. forma D. lm: łóż; łoże — podstawa działa. [przypis redakcyjny]
570. borgować (daw.) — udzielić kredytu. [przypis redakcyjny]
571. arkanum (z łac. arcanum) — sekret, tajemnica. [przypis redakcyjny]
572. statysta (daw.) — mąż stanu, polityk, strateg. [przypis redakcyjny]
573. skrupulat — osoba żywiąca wątpliwości moralne. [przypis redakcyjny]
574. in liberis suffragiis (łac.) — w wolnych wyborach. [przypis redakcyjny]
575. suffragium (łac.) — prawo głosu; tu B. lm suffragia. [przypis redakcyjny]
576. impediment (z łac.) — przeszkoda, kłopot. [przypis redakcyjny]
577. książę Michał — Michał Kazimierz Radziwiłł (1635–1680), krajczy litewski, później otrzymał także tytuły podczaszego litewskiego, kasztelana i wojewody wileńskiego oraz hetmana polnego litewskiego, szwagier Jana Sobieskiego, gorliwy katolik, interesował się nauką, a szczególnie alchemią. [przypis redakcyjny]
578. włosiennica — strój pokutny. [przypis redakcyjny]
579. krajczostwo — godność krajczego wielkiego. [przypis redakcyjny]
580. kapłon (daw.) — kastrowany kogut, kurczak o delikatnym mięsie. [przypis redakcyjny]
581. Te Deum laudamus (łac.: Ciebie Boga wysławiamy) — początkowe słowa hymnu dziękczynnego, śpiewanego podczas szczególnych uroczystości, np. koronacji. [przypis redakcyjny]
582. żywie (daw.) — żyje. [przypis redakcyjny]
583. postaw (daw.) — miara długości tkanin, równa 28 łokci, tj. ok. 16 m. [przypis redakcyjny]
584. Hiperborejczyk (z gr.) — członek ludu mieszkającego na północy, autor najprawdopodobniej określa tak Rosjan, w sposób zawoalowany ze względu na cenzurę carską. [przypis redakcyjny]
585. Piotrowin (starop.) — święty Piotr, apostoł, jeden z najbliższych uczniów Jezusa Chrystusa, cierpiał męki moralne po tym, jak ze strachu wyparł się trzykrotnie swojego mistrza po jego aresztowaniu. [przypis redakcyjny]
586. zbrodzień (starop.) — zbrodniarz. [przypis redakcyjny]
587. wiuki — juki, bagaż przewożony na koniu. [przypis redakcyjny]
588. hajdawery — szerokie, bufiaste spodnie, typowy element stroju polskiej szlachty w XVII w.; szarawary. [przypis redakcyjny]
589. krócica — broń palna, podobna do pistoletu, ładowana od przodu, z zamkiem skałkowym, pistolet podróżny. [przypis redakcyjny]
590. kiełznać — wkładać do pyska końskiego kiełzno, element uprzęży służący do kierowania koniem. [przypis redakcyjny]
591. garłacz — broń palna, ładowana od przodu, o rozszerzanej lufie, rozmiaru pośredniego pomiędzy pistoletem a karabinkiem. [przypis redakcyjny]
592. pajuk (daw.) — członek służby lub straży przybocznej; lokaj. [przypis redakcyjny]
593. sepet (daw., z tur.) — ozdobny mebel, skrzynka z szufladami na kosztowności. [przypis redakcyjny]
594. personaliter (łac.) — osobiście. [przypis redakcyjny]
595. kawalkator — zawodowy trener i ujeżdżacz koni, szczególnie ceniony w Rzeczypospolitej szlacheckiej. [przypis redakcyjny]
596. staje — jednostka odległości, licząca od ok. 100 do 1000 m, nazywana też stają albo stajaniem. [przypis redakcyjny]
597. dowcip (daw.) — rozum. [przypis redakcyjny]
598. parol (z fr.) — słowo honoru. [przypis redakcyjny]
599. alias (łac.) — inaczej, albo. [przypis redakcyjny]
600. Gnejusz Pompejusz Magnus (106–48 p.n.e.) — rzymski polityk i wódz, jeden z twórców I triumwiratu, zamordowany na rozkaz władcy Egiptu, który jego głowę przesłał Juliuszowi Cezarowi. [przypis redakcyjny]
601. ciura — sługa w obozie wojskowym, pomocnik żołnierza. [przypis redakcyjny]
602. siła (daw.) — wiele, dużo. [przypis redakcyjny]
603. imieniowi — dziś popr. forma C. lp: imieniu. [przypis redakcyjny]
604. Kiejdany (lit. Kėdainiai) — miasto w środkowo-zach. części Litwy, położone nad rzeką Niewiażą, ok. 40 km na płn. od Kowna. [przypis redakcyjny]
605. na pohybel (z ukr.) — na zgubę, na śmierć. [przypis redakcyjny]
606. necessitas, necessitatis (łac.) — konieczność. [przypis redakcyjny]
607. parrycyda (łac. parricida) — ojcobójca; wróg ojczyzny, zdrajca. [przypis redakcyjny]
608. recedo, recedere (łac.) — cofnąć, odstąpić. [przypis redakcyjny]
609. bachmat — koń rasy tatarskiej, niewielki, ale silny i wytrzymały, odporny na trudne warunki klimatyczne, szybki i zwinny. [przypis redakcyjny]
610. towarzyszów — dziś popr. forma B. lm: towarzyszy. [przypis edytorski]
611. siła (daw.) — ile; wiele, dużo. [przypis edytorski]
612. trzon — palenisko. [przypis edytorski]
613. towarzyszów — dziś popr. forma G. lm: towarzyszy. [przypis edytorski]
614. wykiń (z ukr.) — wyrzuć. [przypis edytorski]
615. Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) — rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667), o której Sienkiewicz nie mógł w 1884 r. pisać wprost ze względu na cenzurę carską; kariera Chowańskiego zaniepokoiła w końcu dwór carski do tego stopnia, że został ogłoszony buntownikiem i ścięty wraz z synem, co stało się powodem buntu wojskowego, a w XIX w. tematem opery Modesta Musorgskiego Chowańszczyzna. [przypis edytorski]
616. zali (daw.) — czy, czyżby. [przypis edytorski]
617. dictum (łac.) — zdanie, wyrażenie, żart, rozkaz. [przypis edytorski]
618. ona (daw.) — ta. [przypis edytorski]
619. ordynans (z łac.) — rozkaz. [przypis edytorski]
620. bekowisko — rykowisko, pora godowa, kiedy jelenie walczą o samice. [przypis edytorski]
621. kruty ne werty (z ukr.) — dosł. kręć nie wierć; jak się nie obrócić. [przypis edytorski]
622. siromacha (z daw. ukr.) — wilk. [przypis edytorski]
623. charakternik (z ukr.) — czarownik. [przypis edytorski]
624. Lubomirski, Jerzy Sebastian herbu Szreniawa bez Krzyża (1616–1667) — marszałek wielki koronny, później hetman polny koronny i starosta spiski; w latach 60. przywódca rokoszu, który ograniczył absolutystyczne dążenia Jana Kazimierza; zmarł na wygnaniu. [przypis edytorski]
625. Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) — rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667). [przypis edytorski]
626. febris (łac.) — gorączka, dreszcze. [przypis edytorski]
627. banit — dziś: banita, skazany na wygnanie. [przypis edytorski]
628. defensor patriae (łac.) — obrońca ojczyzny. [przypis edytorski]
629. hufnal — duży gwóźdź o kwadratowym przekroju. [przypis edytorski]
630. garłacz — broń palna, ładowana od przodu, o rozszerzanej lufie, rozmiaru pośredniego pomiędzy pistoletem a karabinkiem. [przypis edytorski]
631. kulbaka — wysokie siodło. [przypis edytorski]
632. jaźwiec — borsuk. [przypis edytorski]
633. na parol — pod słowem honoru. [przypis edytorski]
634. polityka (z łac.) — tu: uprzejmość, dobre obyczaje. [przypis edytorski]
635. kapuza (z łac. caput: głowa) — futrzana czapka-uszanka. [przypis edytorski]
636. kosy — skośny a. zezowaty. [przypis edytorski]
637. Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) — rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667). [przypis edytorski]
638. kostera — ryzykant, hazardzista, szuler. [przypis edytorski]
639. Zołtareńkowi — wojska Iwana Zołotarenki (zm. 1655), hetmana kozackiego, stronnika Rosjan, szwagra Bohdana Chmielnickiego; Zołotarenko brał udział w zdobyciu Wilna (1654) i wielu innych miast, a zginął podczas oblegania Bychowa. [przypis edytorski]
640. kolokacja (z łac. collocatio: umieszczenie, ustawienie) — tu: współwłasność. [przypis edytorski]
641. Rzplitej — Rzeczpospolitej; skrót stosowany w XVII w. [przypis edytorski]
642. privatim (łac.) — prywatnie. [przypis edytorski]
643. auxilium (łac.) — pomoc; tu B. lm auxilia. [przypis edytorski]
644. komunik — jeździec, kawalerzysta a. jazda, kawaleria. [przypis edytorski]
645. wolej — lepiej; lepiej by było, żeby. [przypis edytorski]
646. Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) — rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667). [przypis edytorski]
647. zali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
648. insultować (łac.) — znieważać, obrażać. [przypis edytorski]
649. insultum (łac.) — zniewaga; tu B. lm insulta: zniewagi. [przypis edytorski]
650. Panno Mądra — jedno z określeń Matki Boskiej, występujące w litanii. [przypis edytorski]
651. kupy swawolne — oddziały nieprzyjacielskie, które odłączyły się od swojej armii. [przypis edytorski]
652. chudoba — niewielki majątek, inwentarz. [przypis edytorski]
653. Panno Można — jedno z określeń Matki Boskiej, występujące w litanii. [przypis edytorski]
654. Zołtareńkowi — wojska Iwana Zołotarenki (zm. 1655), hetmana kozackiego, stronnika Rosjan, szwagra Bohdana Chmielnickiego; Zołotarenko brał udział w zdobyciu Wilna (1654) i wielu innych miast, a zginął podczas oblegania Bychowa. [przypis edytorski]
655. imieniowi — popr. forma C. lp: imieniu. [przypis edytorski]
656. siła (daw.) — wiele, dużo. [przypis edytorski]
657. z waszecia go traktować — zwracać się do niego: waszeć, jak do prostego szlachcica. [przypis edytorski]
658. pod wiechami — tj. w karczmach, których znak rozpoznawczy stanowiła wiecha, czyli wieniec albo przyozdobione drzewko, umieszczone nad wejściem. [przypis edytorski]
659. statysta (daw.) — polityk, mąż stanu, strateg
Darmowe książki «Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)