Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖
Krótki opis książki:
Potop to druga część pisanej ku pokrzepieniu serc Trylogii Henryka Sienkiewicza.
Autor przenosi czytelnika w lata 1655–1657, pierwsze dwa lata potopu szwedzkiego. Główny bohater to Andrzej Kmicic, młody chorąży, warchoł i hulaka. Ma poślubić — zgodnie z testamentem jej dziadka — Aleksandrę Billewiczównę. Dziewczynie nie podoba się charakter narzeczonego oraz fakt, że Kmicic opowiada się za Radziwiłłami, popierającymi Szwedów. Pod zmienionym nazwiskiem próbuje zrehabilitować się w walce. Sienkiewicz znów usiłuje ukazać Polakom waleczność ich przodków, przypomnieć momenty w historii, które powinny pobudzać do patriotyzmu i niepoddawania się zaborcom. Fakty historyczne przeplatają się z fabularną fikcją, a postaci rzeczywiste z nierzeczywistymi.
Potop ukazywał się w odcinkach w „Czasie”, „Słowie” i „Kurierze Poznańskim” w latach 1884–1886. W wersji książkowej wydane po raz pierwszy w 1886 roku w Warszawie.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
w. tematem opery Modesta Musorgskiego Chowańszczyzna. [przypis edytorski]
866. glejt (z niem. Geleit: konwój) — przepustka, list żelazny, dokument zezwalający na przejazd. [przypis edytorski]
867. rajtar — średniozbrojny żołnierz konny, posługujący się w walce głównie bronią palną. [przypis edytorski]
868. personat — osobistość, ważna i wpływowa osoba. [przypis edytorski]
869. tołub (daw.) — futro. [przypis edytorski]
870. ordinarius prowiantmagister (z łac.) — oficer zaopatrzenia. [przypis edytorski]
871. zali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
872. kompasja (z łac.) — współczucie. [przypis edytorski]
873. siła (daw.) — dużo, wiele. [przypis edytorski]
874. komunik (daw.) — jazda, kawaleria. [przypis edytorski]
875. statysta (daw.) — polityk, mąż stanu, strateg (dziś: osoba niebędąca aktorem, a występująca w filmie lub sztuce teatralnej w roli podrzędnej). [przypis edytorski]
876. Septentrionowie (z łac. septentrio, septentrionis: wielka niedźwiedzica, północ) — ludzie z północy; omowne określenie Rosjan, o wojnie z którymi Sienkiewicz nie mógł w 1884 r. pisać wprost ze względu na cenzurę carską. [przypis edytorski]
877. w drabinkach — tj. na wozie drabiniastym. [przypis edytorski]
878. kulbaka — wysokie siodło. [przypis edytorski]
879. bida — bidka, mały wóz, najczęściej dwukołowy, ciągnięty przez jednego konia. [przypis edytorski]
880. wotum (z łac. votum) — przedmiot służący do ofiarowania w świątyni, ofiara dziękczynna, najczęściej w formie krzyżyka, różańca, obrazka lub figurki Matki Boskiej, ryngrafu itp. [przypis edytorski]
881. Salve Regina! monstra Te esse matrem! (łac.) — Witaj, Królowo, pokaż, że jesteś matką (tj. okaż się naszą matką, bądź nam matką); pierwsze słowa średniowiecznej antyfony do Matki Boskiej. [przypis edytorski]
882. siła (daw.) — dużo, wiele. [przypis edytorski]
883. instygować (z łac.) — podżegać, namawiać, podjudzać. [przypis edytorski]
884. Duglas — Douglas, Robert (1611–1662), Szkot, od 16 r. życia żołnierz armii szwedzkiej, feldmarszałek, uczestnik wojny trzydziestoletniej. Podczas potopu szwedzkiego dowodził wojskami szwedzkimi w Prusach Książęcych. Za zasługi wojenne otrzymał tytuł hrabiego, a jego potomkowie stali się jednym z najbogatszych rodów arystokratycznych Szwecji. [przypis edytorski]
885. salwa-gwardia — list żelazny, gwarantujący nietykalność. [przypis edytorski]
886. bojarski — należący do szlachcica ruskiego; tu mowa o zdobyczach z wojny polsko-rosyjskiej. [przypis edytorski]
887. kołpak — wysoka czapka bez daszka, z futrzanym otokiem. [przypis edytorski]
888. Wittenberg — Arvid (a. Arfuid) Wittenberg von Debern (1606–1657), szwedzki hrabia i feldmarszałek, uczestnik wojny trzydziestoletniej i potopu szwedzkiego. [przypis edytorski]
889. Ta, która głowę węża starła — tj. Matka Boska, która pokonała Szatana; nawiązanie do słów skierowanych przez Boga do węża-Szatana w Biblii: „Wprowadzam nieprzyjaźń między ciebie i niewiastę, pomiędzy potomstwo twoje a potomstwo jej: ono zmiażdży ci głowę, a ty zmiażdżysz mu piętę” (Rdz 3,15); w XVII w. funkcjonował jeszcze omyłkowy przekład: „ona zmiażdży ci głowę”. [przypis edytorski]
890. szczegółowie — dziś: szczegółowo. [przypis edytorski]
891. hufnal — gwóźdź. [przypis edytorski]
892. Warszycki, Stanisław herbu Abdank (1599–1681) — senator, wojewoda mazowiecki i sandomierski, kasztelan krakowski. Właściciel Dankowa, jedynej w Polsce ufortyfikowanej wsi. [przypis edytorski]
893. jaszcz (daw.) — skrzynia na dwóch kołach do przewozu amunicji. [przypis edytorski]
894. azali (starop.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
895. sygnować na Angelus — dawać znaki, że zbliża się pora modlitwy maryjnej „Anioł Pański”, odmawianej tradycyjnie o 6:00, 12:00 i 18:00. [przypis edytorski]
896. osęka (daw.) — bosak, drzewce z hakiem. [przypis edytorski]
897. kańczug — bicz z plecionego rzemienia osadzonego na krótkim kiju. [przypis edytorski]
898. porą — tu: tną, orzą. [przypis edytorski]
899. krzyw — tu: niechętny, zagniewany. [przypis edytorski]
900. żołnierzów — dziś popr. forma B. lm: żołnierzy. [przypis edytorski]
901. siła (daw.) — wiele, dużo. [przypis edytorski]
902. puszkarz (daw.) — człowiek obsługujący puszkę, czyli działo; artylerzysta a. rusznikarz. [przypis edytorski]
903. sepet (daw., z tur.) — ozdobny mebel, skrzynka z szufladami na kosztowności. [przypis edytorski]
904. lafa (daw.) — płaca, żołd. [przypis edytorski]
905. Furto niebieska! Gwiazdo zaranna! Ucieczko grzesznych! — określenia Matki Boskiej, występujące w litanii. [przypis edytorski]
906. Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) — rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667). [przypis edytorski]
907. rapcie — paski podtrzymujące szablę. [przypis edytorski]
908. hiperboreowie (z mit. gr.) — mieszkańcy dalekej północy; omowne określenie Rosjan, o wojnie z którymi Sienkiewicz nie mógł w 1884 r. pisać wprost ze względu na cenzurę carską. [przypis edytorski]
909. charakternik — czarownik. [przypis edytorski]
910. rajtaria — średniozbrojne wojsko konne, posługujące się w walce głównie bronią palną. [przypis edytorski]
911. definitorium (łac.) — kolegium doradzające przełożonemu klasztoru; tu: miejsce zebrań rady klasztornej. [przypis edytorski]
912. dobrodziejstwy — dziś popr. forma N. lm: dobrodziejstwami. [przypis edytorski]
913. jenerał Miller — Burchard Müller von der Lühnen (1604–1670), szwedzki wojskowy, generał, uczestnik m.in. wojny trzydziestoletniej, II wojny północnej i wojny polsko-szwedzkiej. [przypis edytorski]
914. surma — trąba wojskowa; surmów — dziś popr. forma D. lm: surm. [przypis edytorski]
915. przecz (starop.) — dlaczego, z jakiej przyczyny. [przypis edytorski]
916. samopięt, samodziesięć (daw.) — w pięciu, w dziesięciu; sam z czterema lub dziewięcioma towarzyszami. [przypis edytorski]
917. auxilia — pomoc, wsparcie. [przypis edytorski]
918. kolet (z fr. collet: kołnierz) — strój wojskowy, mundur. [przypis edytorski]
919. jagody (daw.) — policzki. [przypis edytorski]
920. aga — tur. tytuł wojskowy, oznaczający dowódcę janczarów. [przypis edytorski]
921. rychtować — szykować, przygotowywać; tu: ustawiać, celować. [przypis edytorski]
922. piechota łanowa — wojsko zaciężne narodowego autoramentu, złożone z chłopów z dóbr królewskich, szlacheckich i kościelnych, powoływanych po jednym z każdych 15 łanów, tj. z ok. 200 ha. [przypis edytorski]
923. Wittenberg — Arvid (a. Arfuid) Wittenberg von Debern (1606–1657), szwedzki hrabia i feldmarszałek, uczestnik wojny trzydziestoletniej i potopu szwedzkiego. [przypis edytorski]
924. Miller — Burchard Müller von der Lühnen (1604–1670), szwedzki wojskowy, generał, uczestnik mi.in. wojny trzydziestoletniej, II wojny północnej i wojny polsko-szwedzkiej. [przypis edytorski]
925. vel (łac.) — lub. [przypis edytorski]
926. Poliocertes właśc. Poliorketes (z gr.) — ten, który oblega miasta, zwycięzca oblężeń. [przypis edytorski]
927. inviolatum (łac.) — nienaruszalny, nietykalny. [przypis edytorski]
928. niepapista — osoba nie uznająca zwierzchnictwa papieża rzymskiego, nie katolik. [przypis edytorski]
929. siła (daw.) — wiele, dużo; bardzo. [przypis edytorski]
930. Warszycki, Stanisław herbu Abdank (1599–1681) — senator, wojewoda mazowiecki i sandomierski, kasztelan krakowski. Właściciel Dankowa, jedynej w Polsce ufortyfikowanej wsi. [przypis edytorski]
931. akwilon (z mit. rzym.) — zimny, północny wiatr; Akwilon, bóg pólnocnego wiatru, stanowił odpowiednik gr. Boreasza. [przypis edytorski]
932. trybularz — kadzielnica. [przypis edytorski]
933. bursztyn i mirra — bursztynu, tak jak i mirry, czyli żywicy krzewu balsamowca, używano jako kadzideł, bo palą się, wydając wonny dym. [przypis edytorski]
934. jaszcz (daw.) — skrzynia na dwóch kołach do przewozu amunicji. [przypis edytorski]
935. krętanina (daw.) — krzątanina. [przypis edytorski]
936. Miller zdumiał — dziś popr.: zdumiał się. [przypis edytorski]
937. lubo (daw.) — chociaż, mimo że. [przypis edytorski]
938. puszkarz (daw.) — człowiek obsługujący puszkę, czyli działo, artylerzysta. [przypis edytorski]
939. tołub (daw.) — futro. [przypis edytorski]
940. salamandra — tu: istota fantastyczna, opisana w XVI w. przez Paracelsusa, żywiołak ognia. [przypis edytorski]
941. zali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
942. siła (daw.) — wiele, dużo. [przypis edytorski]
943. periculum (łac.) — niebezpieczeństwo; tu: B. lm pericula: niebezpieczeństwa. [przypis edytorski]
944. sprośny — nieprzyzwoity, grzeszny; tu mowa o diable. [przypis edytorski]
945. Miller — Burchard Müller von der Lühnen (1604–1670), szwedzki wojskowy, generał, uczestnik mi.in. wojny trzydziestoletniej, II wojny północnej i wojny polsko-szwedzkiej. [przypis edytorski]
946. bombarda — działo o szerokiej i krótkiej lufie, używane do burzenia fortyfikacji. [przypis edytorski]
947. lubo (daw.) — chociaż, mimo że. [przypis edytorski]
948. Poliocertes właśc. Poliorketes (z gr.) — ten, który oblega miasta, zwycięzca oblężeń. [przypis edytorski]
949. perspektywa (daw.) — luneta. [przypis edytorski]
950. faskula — pocisk. [przypis edytorski]
951. maźnica — naczynie do przechowywania smaru, smoły a. dziegciu. [przypis edytorski]
952. kwacz — pędzel z pakuł lub szmat na kiju, używany do smarowania smołą, rozprowadzania farby itp. [przypis edytorski]
953. zali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
954. ordynans (daw.) — rozkaz. [przypis edytorski]
955. rychtować — przygotowywać; tu: celować. [przypis edytorski]
956. ekspens (z łac. expensus) — wydatek. [przypis edytorski]
957. Wittenberg — Arvid (a. Arfuid) Wittenberg von Debern (1606–1657), szwedzki hrabia i feldmarszałek, uczestnik wojny trzydziestoletniej i potopu szwedzkiego. [przypis edytorski]
958. oktawa — oktawa kolubryna, działo średniej wielkości, kalibru do 70 mm. [przypis edytorski]
959. mal francese (wł.) — choroba francuska, syfilis. [przypis edytorski]
960. instygować (z łac.) — podżegać, namawiać, podjudzać. [przypis edytorski]
961. Zbaraż — miasto w zachodniej części Ukrainy, ok. 20 km na płn. wschód od Tarnopola; w obronie Zbaraża (1649) przed Kozakami Chmielnickiego i Tatarami brały udział wojska polskie pod komendą trzech regimentarzy i księcia Jeremiego Wiśniowieckiego. [przypis edytorski]
962. werdo a. werda (daw., z niem. wer da: kto tu) — okrzyk strażników: kto idzie. [przypis edytorski]
963. definitorium (łac.) — kolegium doradzające przełożonemu klasztoru; tu: miejsce zebrań rady klasztornej. [przypis edytorski]
964. werda a. werdo (daw., z niem. wer da: kto tu) — okrzyk strażników: kto idzie. [przypis edytorski]
965. pardon (fr.: przepraszam; proszę o darowanie) — łaski, litości. [przypis edytorski]
966. kupić się (daw.) — zbierać się, gromadzić się (por. skupić się). [przypis edytorski]
967. larum (łac.) — alarm. [przypis edytorski]
968. instygować (z łac.) — podżegać, namawiać, podjudzać. [przypis edytorski]
969. ordynans (z łac.) — rozkaz, tu: służba. [przypis edytorski]
970. Miller — Burchard Müller von der Lühnen (1604–1670), szwedzki wojskowy, generał, uczestnik m.in. wojny trzydziestoletniej, II wojny północnej i wojny polsko-szwedzkiej. [przypis edytorski]
971. personat (z łac.) — osobistość, ważna osoba. [przypis edytorski]
972. definitorium (łac.) — kolegium doradzające przełożonemu klasztoru; tu: miejsce zebrań rady klasztornej. [przypis edytorski]
973. zali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
974. zali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
975. puszkarz (daw.) — człowiek obsługujący puszkę, czyli działo; artylerzysta a. rusznikarz. [przypis edytorski]
976. lafa (daw., z niem.) — żołd, płaca. [przypis edytorski]
977. chorągiew elearska — lisowczycy, oddział lekkiej jazdy, sformowany w 1615 r. przez Aleksandra Józefa Lisowskiego. Lisowczycy nie pobierali żołdu i utrzymywali się z łupów wojennych, brali udział w wojnie polsko-szwedzkiej 1626–1629; oddział rozwiązano w 1635 r. po rozbojach, jakich dopuścili się lisowczycy na ludności polskiej; elear (węg.) — harcownik, wojownik biorący udział w harcach, tj. pojedynkach z wojownikami strony przeciwnej przed bitwą. [przypis edytorski]
978. rychtować (daw., z niem.) — przygotowywać; tu: przygotowywać do strzału, celować. [przypis edytorski]
979. kuna — żelazne obręcze, służące do zawieszania czegoś na ścianie, także do przykuwania do ścian np. kościoła lub ratusza skazańców wystawionych na widok publiczny. [przypis edytorski]
980. Tatrów — dziś popr. forma D.: Tatr. [przypis edytorski]
981. Poliocertes a. Poliorketes (z gr.) — ten, który oblega miasta, zwycięzca
Darmowe książki «Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)