Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖
Krótki opis książki:
Potop to druga część pisanej ku pokrzepieniu serc Trylogii Henryka Sienkiewicza.
Autor przenosi czytelnika w lata 1655–1657, pierwsze dwa lata potopu szwedzkiego. Główny bohater to Andrzej Kmicic, młody chorąży, warchoł i hulaka. Ma poślubić — zgodnie z testamentem jej dziadka — Aleksandrę Billewiczównę. Dziewczynie nie podoba się charakter narzeczonego oraz fakt, że Kmicic opowiada się za Radziwiłłami, popierającymi Szwedów. Pod zmienionym nazwiskiem próbuje zrehabilitować się w walce. Sienkiewicz znów usiłuje ukazać Polakom waleczność ich przodków, przypomnieć momenty w historii, które powinny pobudzać do patriotyzmu i niepoddawania się zaborcom. Fakty historyczne przeplatają się z fabularną fikcją, a postaci rzeczywiste z nierzeczywistymi.
Potop ukazywał się w odcinkach w „Czasie”, „Słowie” i „Kurierze Poznańskim” w latach 1884–1886. W wersji książkowej wydane po raz pierwszy w 1886 roku w Warszawie.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
oblężeń. [przypis edytorski]
982. Karol X Gustaw Wittelsbach (1622–1660) — król Szwecji w latach 1654–1660. [przypis edytorski]
983. obudwóch — dziś popr.: obydwóch. [przypis edytorski]
984. Wittenberg — Arvid (a. Arfuid) Wittenberg von Debern (1606–1657), szwedzki hrabia i feldmarszałek, uczestnik wojny trzydziestoletniej i potopu szwedzkiego. [przypis edytorski]
985. garłacz — broń palna, ładowana od przodu, o rozszerzanej lufie, rozmiaru pośredniego pomiędzy pistoletem a karabinkiem. [przypis edytorski]
986. chorągiew wolentarska — oddział ochotniczy, nie pobierający żołdu a utrzymujący się z łupów wojennych. [przypis edytorski]
987. ludzi zbiegłych z wież — tj. z więzień. [przypis edytorski]
988. mistrz — tu: kat. [przypis edytorski]
989. Sicz Zaporoska — Zaporoże, kraina zamieszkana przez Kozaków zaporoskich; także: ich wędrowna stolica, obóz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru. [przypis edytorski]
990. Wołoszczyzna — państwo na terenach dzisiejszej płd. Rumunii, rządzone przez hospodara i zależne od Imperium Osmańskiego. [przypis edytorski]
991. siła (daw.) — dużo, wiele. [przypis edytorski]
992. lubo (daw.) — chociaż, mimo że. [przypis edytorski]
993. moderunek (daw.) — ekwipunek, wyposażenie. [przypis edytorski]
994. kołpak — wysoka czapka bez daszka, z futrzanym otokiem. [przypis edytorski]
995. kondycyjka (z łac.) — właśc. kondycja; tu: zatrudnienie, służba. [przypis edytorski]
996. wolentariusz — ochotnik, wolontariusz, żołnierz walczący w imię swoich przekonań i nie otrzymujący żołdu. [przypis edytorski]
997. abominacja (z łac.) — wstręt, odraza, obrzydzenie. [przypis edytorski]
998. kondycje (z łac.) — warunki. [przypis edytorski]
999. juszka — właśc. jucha, tj. krew. [przypis edytorski]
1000. Duglas — Douglas, Robert (1611–1662), Szkot, od 16 r. życia żołnierz armii szwedzkiej, feldmarszałek, uczestnik wojny trzydziestoletniej. Podczas potopu szwedzkiego dowodził wojskami szwedzkimi w Prusach Książęcych. Za zasługi wojenne otrzymał tytuł hrabiego, a jego potomkowie stali się jednym z najbogatszych rodów arystokratycznych Szwecji. [przypis edytorski]
1001. rakarz — człowiek zajmujący się wyłapywaniem bezpańskich psów, hycel; tu pogard.: oprawca. [przypis edytorski]
1002. konfidencja (z łac.) — zaufanie, zażyłość. [przypis edytorski]
1003. obywatelów — dziś popr. forma D. lm: obywateli. [przypis edytorski]
1004. pokocić się (daw., reg.) — poturlać się. [przypis edytorski]
1005. Wittenberg — Arvid (a. Arfuid) Wittenberg von Debern (1606–1657), szwedzki hrabia i feldmarszałek, uczestnik wojny trzydziestoletniej i potopu szwedzkiego. [przypis edytorski]
1006. Miller — Burchard Müller von der Lühnen (1604–1670), szwedzki wojskowy, generał, uczestnik m.in. wojny trzydziestoletniej, II wojny północnej i wojny polsko-szwedzkiej. [przypis edytorski]
1007. wspomnionemu — dziś popr.: wspomnianemu. [przypis edytorski]
1008. kupy swawolne — oddziały nieprzyjacielskie, które odłączyły się od swojej armii. [przypis edytorski]
1009. Sursum corda (łac.) — w górę serca. [przypis edytorski]
1010. kolubryna — kolubryna, duże działo do burzenia fortyfikacji, kalibru do 180 mm. [przypis edytorski]
1011. jaszcz (daw.) — skrzynia na dwóch kołach do przewozu amunicji. [przypis edytorski]
1012. pan krakowski — Stanisław Warszycki herbu Abdank (1599–1681), kasztelan krakowski, brał udział w obronie Jasnej Góry i innych walkach ze Szwedami; właściciel jedynej w Polsce ufortyfikowanej wsi, Szwedzi nie zdołali jej zdobyć; w legendach ludowych zachował się jako diabeł, chciwy i okrutny. [przypis edytorski]
1013. minister — duchowny protestancki, pastor. [przypis edytorski]
1014. Chmielnicki, Bohdan Zenobi (1595–1657) — ukraiński bohater narodowy, hetman Kozaków zaporoskich, organizator powstania przeciwko polskiej władzy w latach 1648–1654. [przypis edytorski]
1015. volens nolens (łac.) — chcąc nie chcąc. [przypis edytorski]
1016. nie dotrzymali punktów — tj. warunków umowy. [przypis edytorski]
1017. faskula — pocisk. [przypis edytorski]
1018. gore (daw.) — pali się. [przypis edytorski]
1019. jaszcz — skrzynia na kółkach do transportu amunicji. [przypis edytorski]
1020. minister — duchowny protestancki, pastor. [przypis edytorski]
1021. faszyna — umocnienia z powiązanych gałęzi wikliny, służące kiedyś do uzupełniania fortyfikacji, a dziś do zabezpieczania brzegów rzek i stawów. [przypis edytorski]
1022. narychtowane — wycelowane. [przypis edytorski]
1023. kaduk (z łac. caducus: niczyj, bezpański) — tu: diabeł, zły duch. [przypis edytorski]
1024. puszka (daw.) — działo, armata. [przypis edytorski]
1025. arkanum (z łac.) — sekret, tajemnica. [przypis edytorski]
1026. zali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
1027. remedium (łac.) — środek zaradczy, lekarstwo. [przypis edytorski]
1028. wańczos — drewno przygotowane do wyrobu mebli. [przypis edytorski]
1029. siła (daw.) — dużo, wiele. [przypis edytorski]
1030. audaces fortuna juvat (łac.) — odważnym los sprzyja. [przypis edytorski]
1031. periculum (łac.) — niebezpieczeństwo. [przypis edytorski]
1032. pyżgać (reg.) — uciekać, rzucać się. [przypis edytorski]
1033. transporta — dziś popr. forma M. lm: transporty. [przypis edytorski]
1034. dzianet (daw.; z wł. giannetto: koń wyścigowy) — piękny, rasowy koń paradny. [przypis edytorski]
1035. pod wiechę — tj. do karczmy, której znak rozpoznawczy zwyczajowo stanowiła wiecha, czyli wieniec albo przyozdobione drzewko, umieszczone nad wejściem. [przypis edytorski]
1036. Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) — rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667). [przypis edytorski]
1037. hippocentaurus (łac., mit. gr.) — centaur, pół-koń, pół-człowiek; tu: przezwisko żołnierza lub herb szlachecki. [przypis edytorski]
1038. lubo (daw.) — chociaż, mimo że. [przypis edytorski]
1039. jaszcz (daw.) — skrzynia na dwóch kołach do przewozu amunicji. [przypis edytorski]
1040. komput — liczba stałego wojska w I Rzeczypospolitej XVII i XVIII w., ustalana na sejmie wielkim osobno dla Korony i dla Litwy. [przypis edytorski]
1041. statysta (daw.) — polityk, mąż stanu, strateg (dziś: osoba niebędąca aktorem, a występująca w filmie lub sztuce teatralnej w roli podrzędnej). [przypis edytorski]
1042. Koniecpolski, Aleksander herbu Pobóg (1620–1659) — książę, chorąży wielki koronny, magnat i starosta kresowy, uczestnik wojen kozackich, syn hetmana Stanisława Koniecpolskiego. [przypis edytorski]
1043. wenerować (z łac.) — uwielbiać, podziwiać. [przypis edytorski]
1044. parol (z fr.) — słowo honoru. [przypis edytorski]
1045. rakarz — człowiek zajmujący się wyłapywaniem bezpańskich psów, hycel; tu pogard.: oprawca. [przypis edytorski]
1046. arkan — bicz, sznur, używany przez Tatarów do walki; lasso. [przypis edytorski]
1047. maźnica — naczynie do przechowywania smaru, smoły a. dziegciu. [przypis edytorski]
1048. kwacz — pędzel z pakuł lub szmat na kiju, używany do smarowania smołą, rozprowadzania farby itp. [przypis edytorski]
1049. Ucieczko grzesznych — jedno z określeń Matki Boskiej, występujące w litanii. [przypis edytorski]
1050. faszyna — umocnienia z powiązanych gałęzi wikliny, służące kiedyś do uzupełniania fortyfikacji, a dziś do zabezpieczania brzegów rzek i stawów. [przypis edytorski]
1051. instygator (łac.) — podżegacz, inicjator, pomysłodawca. [przypis edytorski]
1052. krotofila (starop.) — żart, zabawa. [przypis edytorski]
1053. Laertiades (mit. gr.) — syn Laertesa, tj. Odyseusz a. Ulisses, bohater Iliady i Odysei Homera, słynny ze sprytu. W czasie wojny trojańskiej i długiej podróży powrotnej wielokrotnie podstępem ratował się z opresji, był też pomysłodawcą konia trojańskiego, dzięki któremu Grecy zwyciężyli Trojańczyków. [przypis edytorski]
1054. Minerwa (mit. rzym.) — bogini mądrości, odpowiednik gr. Ateny. [przypis edytorski]
1055. Mars (mit. rzym.) — bóg wojny, odpowiednik gr. Aresa. [przypis edytorski]
1056. Góra stękać poczyna, zaraz ujrzymy mysi ogonek — nawiązanie do powiedzenia: „góra urodziła mysz”, używanego w sytuacji, kiedy coś, co wydaje się wielkie i ważne, okazuje się małe i niewiele warte, a. gdy czyjeś wielkie zapowiedzi lub wysiłki dają mizerny rezultat. [przypis edytorski]
1057. Zginie miasto Priama przez podstęp boskiego Laertydy... — przepowiednia dotycząca Konia Trojańskiego — wymyślonego przez Odyseusza sposobu na pokonanie trojańczyków. [przypis edytorski]
1058. admirator (z łac.) — wielbiciel, entuzjasta. [przypis edytorski]
1059. lubo (daw.) — chociaż, mimo że. [przypis edytorski]
1060. towarzyszów — dziś popr. forma D. lm: towarzyszy. [przypis edytorski]
1061. między Polaki — dziś popr. forma N. lm: między Polakami. [przypis edytorski]
1062. Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) — rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667). [przypis edytorski]
1063. molestissimus (łac.) — niezmiernie uciążliwy. [przypis edytorski]
1064. lubo (daw.) — chociaż, mimo że. [przypis edytorski]
1065. wyjarzmiony — uwolniony z jarzma. [przypis edytorski]
1066. ptastwo — dziś: ptactwo. [przypis edytorski]
1067. zali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
1068. dowcip (daw.) — rozum, inteligencja. [przypis edytorski]
1069. Wilia (daw.) — Wigilia. [przypis edytorski]
1070. faskula — pocisk. [przypis edytorski]
1071. lubo (daw.) — chociaż, mimo że. [przypis edytorski]
1072. Hrabiego Weyharda Wrzeszczowicza czekał bowiem gorszy los nawet od szubienicy — według historyków hrabia Jan Weyhard Wrzesowicz rabował wsie w Wielkopolsce. Kiedy wojewoda kaliski na jesieni 1656 r. rozgromił jego oddział, ukrył się w sianie — został znaleziony i zatłuczony kijami przez pokrzywdzonych chłopów. [przypis edytorski]
1073. wotywa — msza odprawiana w szczególnej intencji, z jakiejś szczególnej okazji. [przypis edytorski]
1074. Te Deum laudamus — Ciebie Boga wysławiamy; pierwsze słowa uroczystego hymnu, śpiewanego przy wyjątkowych okazjach. [przypis edytorski]
1075. grasant — rabuś. [przypis edytorski]
1076. przebierać się (daw.) — podróżować, dostawać się dokądś. [przypis edytorski]
1077. instancja (z łac.) — tu: wstawiennictwo, usilna prośba. [przypis edytorski]
1078. deputacja (z łac.) — przedstawicielstwo, poselstwo. [przypis edytorski]
1079. do gardła — tj. do śmierci. [przypis edytorski]
1080. któren — dziś popr.: który. [przypis edytorski]
1081. babimostski — dziś popr. forma: babimojski; Babimost — miasto w płd. części Wielkopolski, dziś w powiecie zielonogórskim. [przypis edytorski]
1082. siła (daw.) — dużo, wiele. [przypis edytorski]
1083. substancja (z łac.) — tu: majątek, dobra materialne. [przypis edytorski]
1084. partia — tu: oddział, grupa żołnierzy. [przypis edytorski]
1085. góralów — dziś popr. forma B. lm: górali. [przypis edytorski]
1086. Duglas — Douglas, Robert (1611–1662), Szkot, od 16 r. życia żołnierz armii szwedzkiej, feldmarszałek, uczestnik wojny trzydziestoletniej. Podczas potopu szwedzkiego dowodził wojskami szwedzkimi w Prusach Książęcych. Za zasługi wojenne otrzymał tytuł hrabiego, a jego potomkowie stali się jednym z najbogatszych rodów arystokratycznych Szwecji. [przypis edytorski]
1087. eksperiencja (z łac.) — doświadczenie. [przypis edytorski]
1088. one — dziś popr. forma B. lp r.n.: ono, tj. to. [przypis edytorski]
1089. zali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
1090. Lubomirski, Jerzy Sebastian herbu Szreniawa bez Krzyża (1616–1667) — marszałek wielki koronny, później hetman polny koronny i starosta spiski; w latach 60. przywódca rokoszu, który ograniczył absolutystyczne dążenia Jana Kazimierza; zmarł na wygnaniu. [przypis edytorski]
1091. siła (daw.) — dużo, wiele. [przypis edytorski]
1092. Chmielnicki, Bohdan Zenobi (1595–1657) — ukraiński bohater narodowy, hetman Kozaków zaporoskich, organizator powstania przeciwko polskiej władzy w latach 1648–1654. [przypis edytorski]
1093. Bramo z kości słoniowej — jedno z określeń Matki Boskiej, występujące w litanii. [przypis edytorski]
1094. żywie — dziś popr. forma 3 os. lp cz.ter.: żyje. [przypis edytorski]
1095. żydowski — tu: podły, interesowny; innowierczy. [przypis edytorski]
1096. nad nieprzyjacioły — dziś popr. forma N. lm: nad nieprzyjaciółmi. [przypis edytorski]
1097. godzinki — katolicka modlitwa liturgiczna, powstała z liturgii godzin, najbardziej popularne są godzinki ku czci Matki Boskiej. [przypis edytorski]
1098. poczet — orszak, grupa dworzan towarzyszących bogatszemu szlachcicowi. [przypis edytorski]
1099. exul (z łac. exulus) — wygnaniec, uchodźca. [przypis edytorski]
1100. Warszycki, Stanisław herbu Abdank (1599–1681) — senator, wojewoda mazowiecki i sandomierski, kasztelan krakowski. Właściciel Dankowa, jedynej w Polsce ufortyfikowanej wsi. [przypis
Darmowe książki «Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)