Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖
Krótki opis książki:
Potop to druga część pisanej ku pokrzepieniu serc Trylogii Henryka Sienkiewicza.
Autor przenosi czytelnika w lata 1655–1657, pierwsze dwa lata potopu szwedzkiego. Główny bohater to Andrzej Kmicic, młody chorąży, warchoł i hulaka. Ma poślubić — zgodnie z testamentem jej dziadka — Aleksandrę Billewiczównę. Dziewczynie nie podoba się charakter narzeczonego oraz fakt, że Kmicic opowiada się za Radziwiłłami, popierającymi Szwedów. Pod zmienionym nazwiskiem próbuje zrehabilitować się w walce. Sienkiewicz znów usiłuje ukazać Polakom waleczność ich przodków, przypomnieć momenty w historii, które powinny pobudzać do patriotyzmu i niepoddawania się zaborcom. Fakty historyczne przeplatają się z fabularną fikcją, a postaci rzeczywiste z nierzeczywistymi.
Potop ukazywał się w odcinkach w „Czasie”, „Słowie” i „Kurierze Poznańskim” w latach 1884–1886. W wersji książkowej wydane po raz pierwszy w 1886 roku w Warszawie.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
id="annotation-156">156. odryna (reg.) — budynek, w którym przechowuje się siano. [przypis edytorski]
157. sztych — ostry koniec broni białej, pchnięcie bronią białą. [przypis edytorski]
158. żupan — starop. ubiór noszony przez szlachtę, o kroju długiej sukni zapinanej na guziki, ze stójką i wąskimi rękawami. [przypis edytorski]
159. surma — instrument dęty z drewna lub kości słoniowej używany w daw. wojsku do sygnalizacji. [przypis edytorski]
160. bisurmanin (daw., pogard.) — muzułmanin, Tatar a. Turek. [przypis redakcyjny]
161. oblatować — wpisać do ksiąg miejskich. [przypis redakcyjny]
162. palestrant — daw. prawnik. [przypis redakcyjny]
163. Hydra — potwór w mit. gr., wielogłowy wąż, u którego na miejscu odciętej odrastały dwie lub trzy nowe głowy. Zgładzenie Hydry było jedną z prac Heraklesa. [przypis redakcyjny]
164. Joannes Casimirus Rex (łac.) — król Jan Kazimierz. [przypis redakcyjny]
165. Initium Calamitatis Regni (łac.) — początek nieszczęść królestwa. [przypis redakcyjny]
166. partyzant (daw., z fr.) — zwolennik, stronnik. [przypis redakcyjny]
167. wolentarski — ochotniczy. [przypis redakcyjny]
168. lemiesz — część pługa podcinająca skibę. [przypis redakcyjny]
169. familiantka — szlachcianka z bogatego i wpływowego rodu. [przypis redakcyjny]
170. kałamaszka — odkryty jednokonny pojazd czterokołowy bez resorów, używany na Kresach w XVII i XVIII w. Drewniane koła osadzone były na drewnianej osi, którą smarowano mazią w celu zmniejszenia oporów. [przypis redakcyjny]
171. cyrulik — fryzjer zajmujący się też leczeniem lekkich chorób i wykonywaniem prostych zabiegów medycznych na podstawie wiedzy ludowej i doświadczenia. [przypis redakcyjny]
172. Kiejdany (lit. Kėdainiai) — miasto w środkowo-zach. części Litwy, położone nad rzeką Niewiażą, ok. 40 km na płn. od Kowna. [przypis redakcyjny]
173. niezabudka — niezapominajka. [przypis redakcyjny]
174. kwap — pierze. [przypis redakcyjny]
175. robota (dial. B. lp) — robotę. [przypis redakcyjny]
176. pludry — krótkie, bufiaste spodnie, część dawnego stroju dworskiego lub żołnierskiego. [przypis redakcyjny]
177. bisior — cienka tkanina płócienna lub lniano-wełniana używana w dawnej Polsce a. jedwab morski, tkanina z przędzy małżów, bardzo rzadka i kosztowna. [przypis redakcyjny]
178. lama — tkanina jedwabna przetykana złotymi lub srebrnymi nitkami. [przypis redakcyjny]
179. sepet — skrzynka z szufladami do przechowywania klejnotów, dokumentów itp. [przypis redakcyjny]
180. puzdro — skrzynka lub pudło z przegródkami, zwykle z zamkiem, okuciami i uchwytami. [przypis redakcyjny]
181. kwoli (daw.) — dla. [przypis redakcyjny]
182. driakiew — używany w medycynie ludowej uniwersalny lek roślinny, złożony m.in. z cynamonu, imbiru, dziurawca, miodu, mięsa żmii, ziemi z Lemnos, często z dodatkiem opium. [przypis redakcyjny]
183. ordynek (z niem. Ordnung) — porządek, szyk. [przypis redakcyjny]
184. Zołtareńko — właśc. Zołotarenko, Iwan (zm. 1655), hetman kozacki, szwagier Bohdana Chmielnickiego, brał udział w zdobyciu Wilna (1654). [przypis redakcyjny]
185. semen — Kozak na czyjejś służbie. [przypis redakcyjny]
186. staje — daw. miara długości, w różnych okresach i okolicach licząca od 100 do 1000 m. [przypis redakcyjny]
187. szto za lude (z ukr.) — co za ludzie. [przypis redakcyjny]
188. raptus puellae (łac.) — porwanie panny. [przypis redakcyjny]
189. samowtór (daw.) — we dwóch, sam z kimś drugim, tu: pojedynek. [przypis redakcyjny]
190. szerpentyna (daw.) — szabla. [przypis redakcyjny]
191. hajdawery — szerokie, bufiaste spodnie, typowy element stroju polskiej szlachty w XVII w.; szarawary. [przypis redakcyjny]
192. zali (daw.) — czy. [przypis redakcyjny]
193. konfuzja (z łac.) — zmieszanie, zawstydzenie. [przypis redakcyjny]
194. zrekuzować — odrzucić oświadczyny, odmówić ręki. [przypis redakcyjny]
195. wokacja (z łac.) — powołanie. [przypis redakcyjny]
196. tentować (z łac.) — próbować. [przypis redakcyjny]
197. wziąść — dziś popr.: wziąć. [przypis redakcyjny]
198. zjeść arbuza — pogodzić się z odmową, przyjąć odrzucenie oświadczyn. [przypis redakcyjny]
199. ślepki — oczy. [przypis edytorski]
200. cekhauz (z niem.) — arsenał, zbrojownia. [przypis redakcyjny]
201. Hraju, pane (ukr.) — gram, panie. [przypis redakcyjny]
202. kontent — zadowolony. [przypis redakcyjny]
203. Zwiahel — miasto w płn. części Ukrainy, dziś: Nowogród Wołyński. [przypis redakcyjny]
204. sobaka (ukr.) — pies. [przypis redakcyjny]
205. Ne znaju, pane (ukr.) — nie wiem, panie. [przypis redakcyjny]
206. hołysz (z ukr.) — golec, nędzarz. [przypis redakcyjny]
207. bojar putny — uboższy szlachcic litewski lub ruski, służący u bogatszego pana. [przypis redakcyjny]
208. począł — zaczął. [przypis redakcyjny]
209. kołpak — wysoka czapka bez daszka, z futrzanym otokiem. [przypis redakcyjny]
210. sekundować (z łac. secondo, secundare: pomagać, towarzyszyć) — ochraniać, bronić. [przypis redakcyjny]
211. kontent — zadowolony. [przypis edytorski]
212. in medias res (łac.) — do rzeczy, do sedna sprawy. [przypis edytorski]
213. jagody (daw.) — policzki. [przypis redakcyjny]
214. konfuzja — zakłopotanie [przypis edytorski]
215. familiant — szlachcic z bogatego i wpływowego rodu. [przypis redakcyjny]
216. substancja (z łac.) — majątek, dobra materialne. [przypis redakcyjny]
217. despekt (z łac.) — obraza. [przypis redakcyjny]
218. Gradyw (mit. rzym., z łac. gradivus: kroczący naprzód) — jeden z przydomków Marsa, boga wojny. [przypis redakcyjny]
219. liszka (daw.) — lis. [przypis redakcyjny]
220. podwika (starop.) — kobieta. [przypis redakcyjny]
221. trosków — dziś popr. forma D. lm: trosk. [przypis redakcyjny]
222. piatyhorska chorągiew — oddział średniozbrojnej jazdy w wojsku litewskim. [przypis redakcyjny]
223. periculum in mora (łac.: niebezpieczeństwo w zwłoce) — niebezpiecznie jest zwlekać. [przypis edytorski]
224. mierzyn żmudzki — koń żmudzki, rasa konia domowego, hodowana na Litwie i Żmudzi, głównie do prac rolnych i do zaprzęgu; mierzyn — koń średniego wzrostu, niezbyt wielki. [przypis redakcyjny]
225. jasyr (z tur.) — niewola tatarska. [przypis redakcyjny]
226. de publicis (łac.) — o sprawach publicznych. [przypis edytorski]
227. emulacja (z łac.) — tu: niezgoda, konflikt. [przypis redakcyjny]
228. polityczny (z łac.) — tu: cywilizowany, przestrzegający prawa. [przypis redakcyjny]
229. Kiejdany (lit. Kėdainiai) — miasto w środkowo-zach. części Litwy, położone nad rzeką Niewiażą, ok. 40 km na płn. od Kowna. [przypis redakcyjny]
230. Birże (lit. Biržai) — miasto w płn. części Litwy, rezydencja Radziwiłłów. [przypis redakcyjny]
231. wiktoryja (daw., z łac.) — zwycięstwo. [przypis redakcyjny]
232. frukt (z łac.) — owoc, tu w M. lm wg odmiany łac.: frukta — owoce. [przypis redakcyjny]
233. lubo (daw.) — chociaż. [przypis redakcyjny]
234. turbować się (z łac.) — martwić się. [przypis redakcyjny]
235. polityka (z łac.) — uprzejmość, dobry obyczaj. [przypis redakcyjny]
236. aza (starop.) — czyż. [przypis redakcyjny]
237. zbarażczyk — tu: weteran spod Zbaraża; w obronie Zbaraża (1649) przed Kozakami Chmielnickiego i Tatarami brały udział wojska polskie pod komendą trzech regimentarzy i księcia Jeremiego Wiśniowieckiego. [przypis redakcyjny]
238. komunik — jazda, kawaleria. [przypis redakcyjny]
239. wiktoryja (z łac.) — zwycięstwo. [przypis redakcyjny]
240. rapt (z łac.) — porwanie. [przypis redakcyjny]
241. łyczek (daw., pogard.) — mieszczanin. [przypis redakcyjny]
242. subiectum (łac.) — obiekt. [przypis edytorski]
243. spostponować (z łac.) — obrazić, zlekceważyć. [przypis redakcyjny]
244. Dzikie Pola — płd.-wsch. część Ukrainy, poniżej porohów Dniepru, niezamieszkany step, oddzielający Sicz Zaporoską od Chanatu Krymskiego, miejsce, gdzie chronili się zbiegowie. [przypis redakcyjny]
245. legacja (z łac.) — poselstwo. [przypis redakcyjny]
246. Gustaw II Adolf (1594–1632) — król Szwecji w latach 1611–1632, uzdolniony dowódca i reformator armii. [przypis redakcyjny]
247. Koniecpolski, Stanisław (1591–1646) — hetman wielki koronny w latach 1632–1646, kasztelan krakowski, uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich wodzów. [przypis redakcyjny]
248. piechota łanowa — wojsko zaciężne narodowego autoramentu, złożone z chłopów z dóbr królewskich, szlacheckich i kościelnych, powoływanych po jednym z każdych 15 łanów, tj. z ok. 200 ha. [przypis redakcyjny]
249. nad chłopy (daw.) — dziś popr. forma N. lm: nad chłopami. [przypis redakcyjny]
250. zbarażczyk — tu: weteran spod Zbaraża; w obronie Zbaraża (1649) przed Kozakami Chmielnickiego i Tatarami brały udział wojska polskie pod komendą trzech regimentarzy i księcia Jeremiego Wiśniowieckiego. [przypis redakcyjny]
251. inkaust (daw.) — atrament. [przypis redakcyjny]
252. pro die 27 praesentis (łac.) — na dzień 27 niniejszego miesiąca. [przypis redakcyjny]
253. non deesse patriae (łac.) — nie opuścić ojczyzyny. [przypis redakcyjny]
254. luterska wojna — tj. wojna trzydziestoletnia (1618–1648), konflikt między państwami protestanckimi a dynastią Habsburgów. [przypis redakcyjny]
255. wiktoria (z łac.) — zwycięstwo. [przypis redakcyjny]
256. koleśno — w kolasach, tj. w karetach. [przypis redakcyjny]
257. kopij — dziś popr. forma D. lm: kopii. [przypis redakcyjny]
258. wziąść — dziś popr.: wziąć. [przypis redakcyjny]
259. hajduk — zbrojny służący, lokaj. [przypis redakcyjny]
260. rajtar — średniozbrojny żołnierz konny, posługujący się w walce głównie bronią palną. [przypis redakcyjny]
261. absolutum dominium (łac.) — panowanie absolutne, władza absolutna. [przypis redakcyjny]
262. igne et ferro (łac.) — ogniem i żelazem. [przypis redakcyjny]
263. Jan I Olbracht (1459–1501) — król Polski w latach 1492–1501, w 1497 r. zorganizował wyprawę pospolitego ruszenia przeciko Turcji i pod Koźminem na Bukowinie (dziś płd. Ukraina) poniósł klęskę, którą miało przypłacić życiem ok. 5000 szlachty polskiej. [przypis redakcyjny]
264. Po bracie się pocieszył koroną i żoną — Jan Kazimierz ożenił się z Marią Ludwiką Gonzagą, wdową po Władysławie IV. [przypis redakcyjny]
265. podkanclerzy — mowa o Hieronimie Radziejowskim (1612–1667), wygnanym za spiskowanie przeciwko królowi. [przypis redakcyjny]
266. Marek Porcjusz Katon — w Rzymie było dwóch polityków tego samego nazwiska, pradziad, zwany Cenzorem (234–149 p.n.e.) i jego prawnuk, zwany Utyceńskim lub Katonem Młodszym (95–46 p.n.e.), obaj byli zagorzałymi obrońcami cnót obywatelskich i republiki. [przypis redakcyjny]
267. totam Rempublicam (łac.) — całą Rzeczpospolitą. [przypis redakcyjny]
268. krotofila a. krotochwila (starop.) — żart. [przypis redakcyjny]
269. salamandra — istota fantastyczna, opisana w XVI w. przez Paracelsusa, żywiołak ognia. [przypis redakcyjny]
270. Agamemnon (mit. gr.) — bohater Iliady, król Argolidy, wódz Greków w wojnie trojańskiej. [przypis redakcyjny]
271. tentować (z łac.) — próbować. [przypis redakcyjny]
272. deest (łac. desum, deesse) — jest niobecny, brakuje. [przypis redakcyjny]
273. kontempt (z łac.) — lekceważenie, pogarda. [przypis redakcyjny]
274. permisję (łac. permisio: pozwolenie) — zwolnienie. [przypis redakcyjny]
275. lubo (daw.) — chociaż. [przypis redakcyjny]
276. wziąść — dziś popr.: wziąć. [przypis redakcyjny]
277. potraw — łąka po sianokosach. [przypis redakcyjny]
278. Karol X Gustaw Wittelsbach (1622–1660) — król Szwecji w latach 1654–1660. [przypis redakcyjny]
279. język — jeniec, od którego można wymusić informacje. [przypis redakcyjny]
280. wziąść — dziś popr.: wziąć. [przypis redakcyjny]
281. wilią wyroju — tj. tuż przed wyrojeniem się, kiedy to część pszczół z młodą królową opuszcza ul, by szukać miejsca na nowe gniazdo. [przypis redakcyjny]
282. jaźwiec — borsuk. [przypis redakcyjny]
283. wziąść — dziś popr.: wziąć. [przypis redakcyjny]
284. Vivat Carolus Gustavus rex (łac.) — niech żyje król Karol Gustaw. [przypis redakcyjny]
285. veto (łac.) — nie pozwalam. [przypis redakcyjny]
286. konsystencja (z łac.) — tu: zakładanie obozu, obozowanie. [przypis redakcyjny]
287. egzakcja (z łac.) — pobór
Darmowe książki «Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)