Ogniem i mieczem - Henryk Sienkiewicz (jak czytać książki txt) 📖
Krótki opis książki:
Ogniem i mieczem to pierwsza część pisanej ku pokrzepieniu serc Trylogii Henryka Sienkiewicza.
Autor przenosi czytelnika w siedemnasty wiek, w czas powstania Chmielnickiego na Ukrainie, podczas którego Rzeczpospolita mierzyła się z Kozakami zaporoskimi i Tatarami. Na tle tego konfliktu rozgrywa się również dramat miłosny — przeżywają go rozdzieleni Jan Skrzetuski i Helena Kurcewiczówna, w której ponadto zakochany do szaleństwa jest Bohun. Bohaterowie zostali przedstawieni na zasadzie kontrastu — Polacy, z Onufrym Zagłobą, Longinusem Podbipiętą i Michałem Wołodyjowskim na czele ukazani są jako dzielni, waleczni, honorowi obrońcy Ojczyzny. Przedstawicieli obozu wroga Sienkiewicz przedstawił w znacznie gorszym świetle.
Ogniem i mieczem ukazywało się w odcinkach w dziennikach „Słowo” i „Czas” w latach 1883–1884. W wersji książkowej wydane po raz pierwszy w 1884 roku w Warszawie.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Ogniem i mieczem - Henryk Sienkiewicz (jak czytać książki txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
[przypis redakcyjny]
2654. basza a. pasza (z tur.) — wysoki urzędnik turecki; pan. [przypis redakcyjny]
2655. Chocim (ukr. Chotyn) — miasto i twierdza nad Dniestrem, ok. 20 km na południe od Kamieńca Podolskiego, wówczas na granicy z podporządkowaną Turkom Mołdawią, dziś w płd.-zach. części Ukrainy. [przypis redakcyjny]
2656. glejt (z niem. Geleit: konwój) — przepustka, list żelazny, dokument, zezwalający na przejazd. [przypis redakcyjny]
2657. Akerman a. Białogród (dziś ukr.: Biłhorod-Dnistrowskij) — miasto położone nad limanem Dniestru, ok. 20 km od Morza Czarnego, na terenie dzisiejszej płd. Ukrainy, ok. 50 km na płd. zach. od Odessy, założone w VI w. p.n.e. jako kolonia grecka, w XVII i XVIII w. w rękach tatarskich. [przypis redakcyjny]
2658. Uszyca — miejscowość położona u ujścia rzeki Uszycy do Dniestru, ok. 40 km na wschód od Kamieńca Podolskiego. [przypis redakcyjny]
2659. Mohylów (dziś ukr.: Mohyliw-Podilskij) — miasto nad Dniestrem, ok. 90 km na płd. wschód od Kamieńca Podolskiego. [przypis redakcyjny]
2660. bławat — cenna tkanina jedwabna, najczęściej błękitna. [przypis redakcyjny]
2661. towarzyszów — dziś popr. forma B. lm: towarzyszy. [przypis redakcyjny]
2662. chutor a. futor — pojedyncze gospodarstwo, oddalone od wsi; przysiółek. [przypis redakcyjny]
2663. Wołoch — człowiek z Wołoszczyzny; Wołoszczyzna — państwo na terenach dzisiejszej płd. Rumunii, rządzone przez hospodara i zależne od Imperium Osmańskiego. [przypis redakcyjny]
2664. wotywa — msza wotywna, odprawiana na czyjąś intencję. [przypis redakcyjny]
2665. Tarnopol — miasto w zach. części Ukrainy, ok. 110 km na wschód od Lwowa. [przypis redakcyjny]
2666. Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
2667. czaban — pasterz stepowy. [przypis redakcyjny]
2668. mołojec (ukr.) — młody, dzielny mężczyzna, zuch; Kozak. [przypis redakcyjny]
2669. Na pohybel (ukr.) — śmierć! na zgubę! [przypis redakcyjny]
2670. Kisiel, Adam herbu Kisiel (1600–1653) — wojewoda bracławski i kijowski, pan na Brusiłowie i Huszczy, ostatni prawosławny senator Rzeczypospolitej, negocjował z Kozakami podczas powstań Pawluka i Chmielnickiego. [przypis redakcyjny]
2671. pacyfikator — tu: ten, kto uspokaja, łagodzi, uśmierza. [przypis redakcyjny]
2672. buława (z tur.) — symbol władzy wojskowej; rodzaj broni, mała maczuga, często ozdobna. [przypis redakcyjny]
2673. zali (starop.) — czy. [przypis redakcyjny]
2674. Hołowu Kisielowu (z ukr.) — głowę Kisiela. [przypis redakcyjny]
2675. komisarzów — dziś popr. forma D. lm: komisarzy. [przypis redakcyjny]
2676. nadeszle — dziś popr. forma: nadeśle. [przypis redakcyjny]
2677. do Tatar — dziś popr. forma D. lm: do Tatarów. [przypis redakcyjny]
2678. kontempt (z łac.) — zniewaga, obraza; pogarda, lekceważenie. [przypis redakcyjny]
2679. Korsuń (dziś ukr.: Korsuń-Szewczenkiwskij) — miasto na środkowej Ukrainie nad rzeką Roś, w średniowieczu zamek władców kijowskich, w XVII w. rezydencja Wiśniowieckich; w bitwie pod Korsuniem (1648) Kozacy Chmielnickiego wraz z Tatarami zwyciężyli wojska polskie. [przypis redakcyjny]
2680. Piławce — wieś w centralnej części Ukrainy, ok. 30 km na płd. wschód od Konstantynowa; miejsce klęski wojsk polskich w starciu z Kozakami i Tatarami (1648). [przypis redakcyjny]
2681. powinowaty — należący do rodziny, ale nie krewny. [przypis redakcyjny]
2682. zali (starop.) — czy. [przypis redakcyjny]
2683. respons (z łac.) — odpowiedź. [przypis redakcyjny]
2684. Jahorlik — rzeka w płd.-zach. części Ukrainy, lewy dopływ Dniestru; miasteczko i stanica wojskowa u ujścia rzeki Jahorlik do Dniestru, ok. 150 km na płd. od Bracławia, wówczas przy granicy z Mołdawią i Turcją, dziś na terenie Mołdawii. [przypis redakcyjny]
2685. rad klimkiem rzuci — lubi zmyślać, koloryzować. [przypis redakcyjny]
2686. Kamieniec Podolski — miasto i zamek w płd.-zach. części Ukrainy, ok. 140 km na południe od Tarnopola i Zbaraża; naturalna twierdza w zakolu rzeki Smotrycz opierała się oblężeniom tureckim i kozackim aż do 1672 r.; po panowaniu tureckim (1672–1699) pozostał w Kamieńcu muzułmański minaret przy katedrze św. Piotra i Pawła. [przypis redakcyjny]
2687. Jampol (w obwodzie winnickim) — miasto w płd.-zach. części Ukrainy, położone w jarze na lewym brzegu Dniestru (dziś przy granicy z Mołdawią), w XVII w. lokalny ośrodek handlowy. [przypis redakcyjny]
2688. Kisiel, Adam herbu Kisiel (1600–1653) — wojewoda bracławski i kijowski, pan na Brusiłowie i Huszczy, ostatni prawosławny senator Rzeczypospolitej, negocjował z Kozakami podczas powstań Pawluka i Chmielnickiego. [przypis redakcyjny]
2689. Białogród własc. Białogród Kijowski — miasto położone ok. 25 km na zachód od centrum Kijowa, w średniowieczu stanowiło pierwszą linię obrony Kijowa od zachodu; dziś wieś Biłohorodka. [przypis redakcyjny]
2690. Perejasław (dziś ukr.: Perejasław-Chmelnyckij) — miasto na środkowej Ukrainie, ok. 80 km na płd. wschód Kijowa, w XVII w. ośrodek kozacki; w 1630 oblegane bez skutku przez polskiego hetmana Koniecpolskiego, w 1649 miejsce rokowań Polaków z Chmielnickim. [przypis redakcyjny]
2691. quantum mutatus ab illo (łac.) — o ileż odległy od tamtego. [przypis redakcyjny]
2692. esauł — oficer kozacki. [przypis redakcyjny]
2693. buńczuk — symbol władzy wojskowej, drzewce, ozdobione końskim włosiem. [przypis redakcyjny]
2694. korol do mene prisław (z ukr.) — król do mnie przysłał. [przypis redakcyjny]
2695. Ne budu howoryty na morozi (z ukr.) — nie będę rozmawiał na mrozie. [przypis redakcyjny]
2696. Naj korol bude w Warszawi (z ukr.) — niech król będzie w Warszawie. [przypis redakcyjny]
2697. tamquam Moisem, servatorem, salvatorem, liberatorem populi de servitute lechica et bono omine (łac.) — jakby Mojżesza, opiekuna, wybawcę, wyzwoliciela ludu z niewoli polskiej i na dobrą wróżbę. [przypis redakcyjny]
2698. illustrissimus princeps (łac.) — najjaśniejszy książę. [przypis redakcyjny]
2699. jasyr (z tur.) — niewolnicy, jeńcy. [przypis redakcyjny]
2700. zali (starop.) — czy. [przypis redakcyjny]
2701. kiń (z ukr.) — rzuć. [przypis redakcyjny]
2702. Mojżesz (XIII a. XII w. p.n.e.) — postać biblijna, największy prorok Starego Testamentu, wyprowadził swój lud z niewoli egipskiej. [przypis redakcyjny]
2703. Oj, szczob toho Chmila perwsza kula ne mynuła (z ukr.) — oj, żeby tego Chmiela pierwsza kula nie minęła. [przypis redakcyjny]
2704. Jahorlik — rzeka w płd.-zach. części Ukrainy, lewy dopływ Dniestru; miasteczko i stanica wojskowa u ujścia rzeki Jahorlik do Dniestru, ok. 150 km na płd. od Bracławia, wówczas przy granicy z Mołdawią i Turcją, dziś na terenie Mołdawii. [przypis redakcyjny]
2705. wraży (z ukr.) — wrogi, nienawistny. [przypis redakcyjny]
2706. komysz (daw.) — zarośla; kryjówka. [przypis redakcyjny]
2707. Jarmolińce — miasteczko w zach. części Ukrainy, ok. 100 km na płd. wschód od Zbaraża. [przypis redakcyjny]
2708. watażka — dowódca oddziału kozaków lub bandy rozbójników. [przypis redakcyjny]
2709. Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
2710. Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich. [przypis redakcyjny]
2711. łycar (ukr.) — rycerz. [przypis redakcyjny]
2712. bat’ko (ukr.) — ojciec. [przypis redakcyjny]
2713. tatarski brzeg — tak nazywano lewy brzeg Dniepru, prawy zwano ruskim. [przypis redakcyjny]
2714. bohato (z ukr. bahato) — dużo, wiele. [przypis redakcyjny]
2715. mołojec (ukr.) — młody, dzielny mężczyzna, zuch; Kozak. [przypis redakcyjny]
2716. potaż (z hol. pot: garnek; asch: popiół) — popiół, używany w różnych gospodarczych czynnościach, a. naczynie na popiół. [przypis redakcyjny]
2717. rozhowor (z ukr.) — rozmowa. [przypis redakcyjny]
2718. buńczuk — symbol władzy wojskowej, drzewce, ozdobione końskim włosiem. [przypis redakcyjny]
2719. altembas — kosztowna tkanina z wypukłymi wzorami, przetykana złotymi nićmi, rodzaj brokatu aksamitnego. [przypis redakcyjny]
2720. kopieniak (daw.) — płaszcz. [przypis redakcyjny]
2721. szampierz a. sąpierz (starop.: strona w sporze, zawodnik, rywal) — przedstawiciel; bojownik. [przypis redakcyjny]
2722. duk (z łac. dux) — wódz, książę. [przypis redakcyjny]
2723. Lach (daw. ukr.) — Polak; tu: D. lm, Lachiw: Polaków. [przypis redakcyjny]
2724. Kisiel, Adam herbu Kisiel (1600–1653) — wojewoda bracławski i kijowski, pan na Brusiłowie i Huszczy, ostatni prawosławny senator Rzeczypospolitej, negocjował z Kozakami podczas powstań Pawluka i Chmielnickiego. [przypis redakcyjny]
2725. Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich. [przypis redakcyjny]
2726. usty — dziś popr. forma: ustami. [przypis redakcyjny]
2727. z Lachy — dziś popr. forma N. lm: z Lachami. [przypis redakcyjny]
2728. klemencja (z łac.) — łagodność, pobłażanie. [przypis redakcyjny]
2729. piław a. pilaw — potrawa z ryżu i baraniny z dodatkiem ryb lub innych mięs, tłusta i ostro przyprawiona. [przypis redakcyjny]
2730. lacki (daw. ukr.) — polski. [przypis redakcyjny]
2731. antypast (daw.) — przystawka, przekąska. [przypis redakcyjny]
2732. Ja jeho znaju (z ukr.) — znam go. [przypis redakcyjny]
2733. boimo (ukr.) — boimy. [przypis redakcyjny]
2734. Piławce — wieś w centralnej części Ukrainy, ok. 30 km na płd. wschód od Konstantynowa; miejsce klęski wojsk polskich w starciu z Kozakami i Tatarami (1648). [przypis redakcyjny]
2735. Turki, Tatary i Niemce — dziś popr. forma B. lm: Turków, Tatarów i Niemców. [przypis redakcyjny]
2736. detyna (z ukr.) — dziecko. [przypis redakcyjny]
2737. Tatar — dziś popr. forma D. lm: Tatarów. [przypis redakcyjny]
2738. zali (starop.) — czy. [przypis redakcyjny]
2739. ad mitiorem et saniorem mentem (łac.) — do spokoju i zdrowego rozsądku. [przypis redakcyjny]
2740. Mowczy, pope! Ne twoje diło brechniu meni zadawaty! Chody no na dwir, nauczu ja tebe pułkownikiw zaporoskich szanowaty (z ukr.) — milcz, popie. To nie twoje zadanie zarzucać mi kłamstwo. Chodź na dwór, nauczę cię szanować pułkowników zaporoskich. [przypis redakcyjny]
2741. zhreszy (z ukr.) — zgrzeszy. [przypis redakcyjny]
2742. urezać (z ukr.) — uciąć. [przypis redakcyjny]
2743. nie zderżą (z ukr.) — nie dotrzymają, nie dadzą rady. [przypis redakcyjny]
2744. mołojec (ukr.) — młody, dzielny mężczyzna, zuch; Kozak. [przypis redakcyjny]
2745. Sedyte i mowczyte (z ukr.) — siedźcie i milczcie. [przypis redakcyjny]
2746. nie sumuj (z ukr) — nie smuć się. [przypis redakcyjny]
2747. worożycha (ukr.) — wróżka. [przypis redakcyjny]
2748. My Lachiw choczemo rizaty, a ty nasz czołowik (z ukr.) — my chcemy zabijać Polaków, a ty nasz człowiek. [przypis redakcyjny]
2749. zarizaw (ukr.) — zarżnąłem. [przypis redakcyjny]
2750. mea culpa (łac.) — moja wina. [przypis redakcyjny]
2751. delirium (łac.) — szaleństwo. [przypis redakcyjny]
2752. kontempt (łac.) — obraza, zniewaga, lekceważenie. [przypis redakcyjny]
2753. efferatam bestiam (łac.) — rozszalałą bestię. [przypis redakcyjny]
2754. o czasiech — dziś popr. forma Ms. lm: o czasach. [przypis redakcyjny]
2755. Pax vobiscum (łac.) — pokój wam. [przypis redakcyjny]
2756. surdo tyranno fabula dicta (łac.) — bajka opowiadana głuchemu tyranowi. [przypis redakcyjny]
2757. Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
2758. hajdawery — szerokie, bufiaste spodnie, typowy element stroju polskiej szlachty w XVII w.; szarawary. [przypis redakcyjny]
2759. sobaka (ukr.) — pies. [przypis redakcyjny]
2760. kusztyk a. kulawka — kieliszek bez nóżki, z którego trzeba wypić od razu całą zawartość. [przypis redakcyjny]
2761. Meni korol pysaw (ukr.) — król mi pisał. [przypis redakcyjny]
2762. piernacz — buława pułkownikowska kozacka, która zastępowała między Kozakami list żelazny, czyli dawała okazicielowi prawo swobodnego przejazdu i nietykalność. [przypis redakcyjny]
2763. po monastyrach u czernic — po
Darmowe książki «Ogniem i mieczem - Henryk Sienkiewicz (jak czytać książki txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)