Ogniem i mieczem - Henryk Sienkiewicz (jak czytać książki txt) 📖
Krótki opis książki:
Ogniem i mieczem to pierwsza część pisanej ku pokrzepieniu serc Trylogii Henryka Sienkiewicza.
Autor przenosi czytelnika w siedemnasty wiek, w czas powstania Chmielnickiego na Ukrainie, podczas którego Rzeczpospolita mierzyła się z Kozakami zaporoskimi i Tatarami. Na tle tego konfliktu rozgrywa się również dramat miłosny — przeżywają go rozdzieleni Jan Skrzetuski i Helena Kurcewiczówna, w której ponadto zakochany do szaleństwa jest Bohun. Bohaterowie zostali przedstawieni na zasadzie kontrastu — Polacy, z Onufrym Zagłobą, Longinusem Podbipiętą i Michałem Wołodyjowskim na czele ukazani są jako dzielni, waleczni, honorowi obrońcy Ojczyzny. Przedstawicieli obozu wroga Sienkiewicz przedstawił w znacznie gorszym świetle.
Ogniem i mieczem ukazywało się w odcinkach w dziennikach „Słowo” i „Czas” w latach 1883–1884. W wersji książkowej wydane po raz pierwszy w 1884 roku w Warszawie.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Ogniem i mieczem - Henryk Sienkiewicz (jak czytać książki txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
lm: towarzyszy. [przypis redakcyjny]
2547. rankor — gniew, złość, zapalczywość. [przypis edytorski]
2548. opłazować — obić płaską stroną miecza. [przypis redakcyjny]
2549. gonić w piętkę — coraz gorzej sobie radzić, tracić zdolność logicznego myślenia i działania. [przypis redakcyjny]
2550. towarzyszów — dziś popr. forma D. lm: towarzyszy. [przypis redakcyjny]
2551. parol (łac.: słowo) — słowo honoru. [przypis redakcyjny]
2552. kontentować się — zadowolić się, uznać. [przypis redakcyjny]
2553. cynglów ruszać — strzelać. [przypis redakcyjny]
2554. siła (starop.) — dużo, wiele. [przypis redakcyjny]
2555. impedimenta (łac.) — przeszkody, utrudnienia. [przypis redakcyjny]
2556. spero (łac.) — mam nadzieję. [przypis redakcyjny]
2557. petyhorcy — średniozbrojna jazda w wojsku litewskim. [przypis redakcyjny]
2558. kondycja (z łac.) — warunek. [przypis redakcyjny]
2559. watażka — dowódca oddziału kozaków lub bandy rozbójników. [przypis redakcyjny]
2560. chutor a. futor — pojedyncze gospodarstwo, oddalone od wsi; przysiółek. [przypis redakcyjny]
2561. szydersko — dziś: szyderczo. [przypis redakcyjny]
2562. mołojecki — właściwy mołojcowi; mołojec (ukr.) — młody, dzielny mężczyzna, zuch; Kozak. [przypis redakcyjny]
2563. hajdawery — szerokie, bufiaste spodnie, typowy element stroju polskiej szlachty w XVII w.; szarawary. [przypis redakcyjny]
2564. schować dudy w miech — zrezygnować, ustąpić. [przypis redakcyjny]
2565. Krzywonos, Maksym (ukr. Krywonis, zm. 1648) — jeden z przywódców powstania Chmielnickiego, brał udział w bitwach pod Korsuniem i pod Piławcami, zdobył Bar, Krzemieniec i Połonne oraz Wysoki Zamek we Lwowie, gdzie zmarł kilka dni po bitwie. [przypis redakcyjny]
2566. zali (starop.) — czy. [przypis redakcyjny]
2567. Bar — miasto i twierdza w środkowo-zach. części Ukrainy, położone nad rzeką Rów, ok. 100 km na płn. wschód od Kamieńca Podolskiego, 60 km na zachód od Winnicy. [przypis redakcyjny]
2568. Kamieniec Podolski — miasto i zamek w płd.-zach. części Ukrainy, ok. 140 km na południe od Tarnopola i Zbaraża; naturalna twierdza w zakolu rzeki Smotrycz opierała się oblężeniom tureckim i kozackim aż do 1672 r.; po panowaniu tureckim (1672–1699) pozostał w Kamieńcu muzułmański minaret przy katedrze św. Piotra i Pawła. [przypis redakcyjny]
2569. zali (starop.) — czy. [przypis redakcyjny]
2570. esauł — oficer kozacki. [przypis redakcyjny]
2571. watażka — dowódca oddziału kozaków lub bandy rozbójników. [przypis redakcyjny]
2572. esauł — oficer kozacki. [przypis redakcyjny]
2573. mołojec (ukr.) — młody, dzielny mężczyzna, zuch; Kozak. [przypis redakcyjny]
2574. Jan II Kazimierz Waza (1609–1672) — król Polski w latach 1648–1668, syn króla Zygmunta III Wazy (1566–1632). [przypis redakcyjny]
2575. Zasławski-Ostrogski, Władysław Dominik (1618–1656) — książę, koniuszy wielki koronny i starosta łucki, jeden z najbogatszych magnatów Korony. [przypis redakcyjny]
2576. Karol Ferdynand Waza (1613–1655) — książę, syn króla Zygmunta III Wazy (1566–1632), biskup wrocławski i płocki, kandydat do tronu polskiego w 1648 r., po śmierci Jeremiego Wiśniowieckiego opiekun jego syna, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, przyszłego króla Polski. [przypis redakcyjny]
2577. moderacja (z łac.) — umiarkowanie, przezorność. [przypis redakcyjny]
2578. pod bramę wsadzić — ukarać więzieniem. [przypis redakcyjny]
2579. Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
2580. promulgowany (z łac.) — obwieszczony, ogłoszony. [przypis redakcyjny]
2581. pocztowy — członek pocztu, sługa. [przypis redakcyjny]
2582. Rzplita — Rzeczpospolita; skrót stosowany w XVII w. wyłącznie w piśmie. [przypis redakcyjny]
2583. w jedle (starop. jadło, w jedle) — w jedzeniu. [przypis redakcyjny]
2584. wsiów — dziś popr. forma D. lm: wsi. [przypis redakcyjny]
2585. intrata (z łac.) — korzyść; nadanie. [przypis redakcyjny]
2586. Jafet — postać biblijna, jeden z synów Noego; w XVII w. popularny był pogląd, że szlachta to potomkowie Jafeta, a chłopi pochodzą od jego brata Chama. [przypis redakcyjny]
2587. dyferencja (z łac.) — różnice. [przypis redakcyjny]
2588. legawce a. psy legawe — psy myśliwskie, które wystawiają zwierzynę, ale, w przeciwieństwie do chartów, nie gonią jej i nie aportują; dawniej legawce po zwietrzeniu ofiary przylegały do ziemi w oczekiwaniu na myśliwego, stąd wzięła się ich nazwa, dziś częściej wystawiają na stojąco; do legawców należą m.in. wyżły, pointery i setery. [przypis redakcyjny]
2589. zali (starop.) — czy. [przypis redakcyjny]
2590. in liberis suffragiis (łac. suffragium: tabliczka do głosowania, głos w wyborach, wolność wyboru) — w wolnych wyborach. [przypis redakcyjny]
2591. prowent (z łac.) — przychód. [przypis redakcyjny]
2592. zali (starop.) — czy. [przypis redakcyjny]
2593. Te Deum laudamus (łac.) — Ciebie Boga wysławiamy; hymn kościelny, śpiewany przy szczególnie uroczystych okazjach. [przypis edytorski]
2594. wielom — dziś: wielu. [przypis redakcyjny]
2595. Jan II Kazimierz Waza (1609–1672) — król Polski w latach 1648–1668, syn króla Zygmunta III Wazy (1566–1632). [przypis redakcyjny]
2596. piławiecka klęska — przegrana wojsk polskich w starciu z Kozakami i Tatarami pod Piławcami (1648); Piławce — wieś w centralnej części Ukrainy, ok. 30 km na płd. wschód od Konstantynowa. [przypis redakcyjny]
2597. exules (łac.) — wygnańcy, uchodźcy. [przypis redakcyjny]
2598. sławny Kartagińczyk, którego słodkość aury w Kapui... zdelibitowała — w III w. p.n.e., podczas wojen punickich, Kapua stanowiła główną bazę Fenicjan w Italii; w 211 r. p.n.e. Rzymianie oblegali i zdobyli Kapuę, mimo podwójnej obrony: przez wojska libijskie Hannona z wewnątrz i przez wojska fenickie Hannibala z zewnątrz. [przypis redakcyjny]
2599. zdebilitować (z łac. debilitatio: osłabienie, ułomność) — osłabić, pozbawić sił. [przypis redakcyjny]
2600. W tobie jest więcej flegmy, a we mnie sama cholera — nawiązanie do starożytnej teorii humorów, spisanej przez Hipokratesa, według której zdrowie człowieka zależy od równowagi w organizmie czterech humorów: krwi, śluzu (flegmy), żółtej i czarnej żółci (melancholii); u choleryka przeważa żółta żółć. [przypis redakcyjny]
2601. kupy swawolne — oddziały nieprzyjacielskie, które odłączyły się od swojej armii. [przypis redakcyjny]
2602. siła (starop.) — dużo, wiele. [przypis redakcyjny]
2603. snadnie (daw.) — łatwo. [przypis redakcyjny]
2604. na hak przywieść — przechytrzyć, oszukać. [przypis redakcyjny]
2605. hebes (łac.) — tępy, słaby, głupi. [przypis redakcyjny]
2606. wsiów — dziś popr. forma D. lm: wsi. [przypis redakcyjny]
2607. boćwina a. botwina — liście buraczane; obraźliwe określenie mieszkańców Litwy. [przypis redakcyjny]
2608. frant — spryciarz. [przypis redakcyjny]
2609. siła (daw.) — wiele, dużo; tyle. [przypis redakcyjny]
2610. ordynans (z łac.) — rozkaz. [przypis redakcyjny]
2611. kupy swawolne — oddziały nieprzyjacielskie, które odłączyły się od swojej armii. [przypis redakcyjny]
2612. emulacja (z łac.) — rywalizacja. [przypis redakcyjny]
2613. zali (starop.) — czy. [przypis redakcyjny]
2614. ab ovo (łac.: od jaja) — od początku. [przypis redakcyjny]
2615. hadko (z białorus.) — przykro, obrzydliwie. [przypis redakcyjny]
2616. Łaszcz Tuczapski, Samuel herbu Prawdzic (1588–1649) — strażnik wielki koronny, awanturnik, 236 razy skazany na banicję za najazdy na sąsiadów, ułaskawiony za zasługi wojenne. [przypis redakcyjny]
2617. obscurus (łac.) — ciemny. [przypis redakcyjny]
2618. jurgieltnik (z niem. Jahrgeld: coroczna wypłata) — urzędnik opłacany przez obce państwo lub korumpowany przez kogoś innego stałą pensją. [przypis redakcyjny]
2619. bat’ku (ukr.) — ojcze. [przypis redakcyjny]
2620. respons (z łac.) — odpowiedź. [przypis redakcyjny]
2621. towarzysz — rycerz, szlachcic. [przypis redakcyjny]
2622. musztuluk a. munsztułuk (daw.) — nagroda, podarunek. [przypis redakcyjny]
2623. Jarmolińce — miasteczko w zach. części Ukrainy, ok. 100 km na płd. wschód od Tarnopola i Zbaraża. [przypis redakcyjny]
2624. Krzywonos, Maksym (ukr. Krywonis, zm. 1648) — jeden z przywódców powstania Chmielnickiego, brał udział w bitwach pod Korsuniem i pod Piławcami, zdobył Bar, Krzemieniec i Połonne oraz Wysoki Zamek we Lwowie, gdzie zmarł kilka dni po bitwie. [przypis redakcyjny]
2625. siła (starop.) — dużo, wiele. [przypis redakcyjny]
2626. prospectus (łac.) — widok. [przypis redakcyjny]
2627. czambuł (z tur. czapuł: zagon) — oddział tatarski, dokonujący najazdów w głębi terytorium przeciwnika, w celu odwrócenia jego uwagi od działań sił głównych. [przypis redakcyjny]
2628. jasyr (z tur.) — jeńcy, niewolnicy. [przypis redakcyjny]
2629. fraucymer (z niem. Frauenzimmer: komnata kobiet, pokój dla dam) — damy dworu, stałe towarzystwo księżnej. [przypis redakcyjny]
2630. prezydium (z łac. praesidium) — straż, zbrojna załoga. [przypis redakcyjny]
2631. Zbaraż — miasto w zach. części Ukrainy, ok. 20 km na płn. wschód od Tarnopola. [przypis redakcyjny]
2632. kupy swawolne — oddziały nieprzyjacielskie, które odłączyły się od swojej armii. [przypis redakcyjny]
2633. jasyr (z tur.) — niewola tatarska lub turecka. [przypis redakcyjny]
2634. bramować się (daw.) — otaczać się (por. obramowanie). [przypis redakcyjny]
2635. hajdamaka (z tur.) — buntownik, rozbójnik, uczestnik któregoś z powstań chłopskich na Ukrainie w latach 1730–1770; tu: Kozak. [przypis redakcyjny]
2636. Nebaba, Martyn (zm. 1651) — ataman kozacki, jeden z przywódców powstania Chmielnickiego. [przypis redakcyjny]
2637. Nemezis (mit. gr.) — bogini zemsty i sprawiedliwości, uosobienie gniewu bogów. [przypis redakcyjny]
2638. Krzywonos, Maksym (ukr. Krywonis, zm. 1648) — jeden z przywódców powstania Chmielnickiego, brał udział w bitwach pod Korsuniem i pod Piławcami, zdobył Bar, Krzemieniec i Połonne oraz Wysoki Zamek we Lwowie, gdzie zmarł kilka dni po bitwie. [przypis redakcyjny]
2639. mołojec (ukr.) — młody, dzielny mężczyzna, zuch; Kozak. [przypis redakcyjny]
2640. Prypeć — rzeka płynąca przez płd. Białoruś i płn. Ukrainę, prawy dopływ Dniepru; nad Prypecią leży miasto Czarnobyl. [przypis redakcyjny]
2641. Korsuń (dziś ukr.: Korsuń-Szewczenkiwskij) — miasto na środkowej Ukrainie nad rzeką Roś, w średniowieczu zamek władców kijowskich, w XVII w. rezydencja Wiśniowieckich; w bitwie pod Korsuniem (1648) Kozacy Chmielnickiego wraz z Tatarami zwyciężyli wojska polskie. [przypis redakcyjny]
2642. Piławce — wieś w centralnej części Ukrainy, ok. 30 km na płd. wschód od Konstantynowa; miejsce klęski wojsk polskich w starciu z Kozakami i Tatarami (1648). [przypis redakcyjny]
2643. bitwa pod Sołonicą (1596) — bitwa, w której hetman Żółkiewski pokonał kozackich powstańców Semena Nalewajki, a jego samego wziął do niewoli; zwana też bitwą pod Łubniami a. bitwą pod Ostrym Kamieniem. [przypis redakcyjny]
2644. Kumejki — miejscowość w centralnej części Ukrainy, miejsce bitwy, w której wojska Mikołaja Potockiego i Jeremiego Wiśniowieckiego pokonały zbuntowanych Kozaków, kładąc kres powstaniu Pawluka (1637). [przypis redakcyjny]
2645. juszka (daw.) — polewka, zupa a. sos. [przypis redakcyjny]
2646. suponować (z łac.) — przypuszczać, domyślać się. [przypis redakcyjny]
2647. siła (starop.) — bardzo. [przypis redakcyjny]
2648. Kamieniec Podolski — miasto i zamek w płd.-zach. części Ukrainy, ok. 140 km na południe od Tarnopola i Zbaraża; naturalna twierdza w zakolu rzeki Smotrycz opierała się oblężeniom tureckim i kozackim aż do 1672 r.; po panowaniu tureckim (1672–1699) pozostał w Kamieńcu muzułmański minaret przy katedrze św. Piotra i Pawła. [przypis redakcyjny]
2649. Jampol (w obwodzie winnickim) — miasto w płd.-zach. części Ukrainy, położone w jarze na lewym brzegu Dniestru (dziś przy granicy z Mołdawią), w XVII w. lokalny ośrodek handlowy. [przypis redakcyjny]
2650. Jahorlik — miasteczko i stanica wojskowa u ujścia rzeki Jahorlik do Dniestru, ok. 150 km na płd. od Bracławia, wówczas przy granicy z Mołdawią i Turcją, dziś na terenie Mołdawii. [przypis redakcyjny]
2651. Płoskirów (dziś: Chmielnicki) — miasto w zach. części Ukrainy, położone nad rzeką Boh, w połowie drogi między Tarnopolem a Winnicą, ok. 25 km na północ od Jarmoliniec. [przypis redakcyjny]
2652. Bar — miasto i twierdza w środkowo-zach. części Ukrainy, położone nad rzeką Rów, ok. 100 km na płn. wschód od Kamieńca Podolskiego, 60 km na zachód od Winnicy. [przypis redakcyjny]
2653. wasze — skrót od: wasza miłość pan.
Darmowe książki «Ogniem i mieczem - Henryk Sienkiewicz (jak czytać książki txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)