Ogniem i mieczem - Henryk Sienkiewicz (jak czytać książki txt) 📖
Krótki opis książki:
Ogniem i mieczem to pierwsza część pisanej ku pokrzepieniu serc Trylogii Henryka Sienkiewicza.
Autor przenosi czytelnika w siedemnasty wiek, w czas powstania Chmielnickiego na Ukrainie, podczas którego Rzeczpospolita mierzyła się z Kozakami zaporoskimi i Tatarami. Na tle tego konfliktu rozgrywa się również dramat miłosny — przeżywają go rozdzieleni Jan Skrzetuski i Helena Kurcewiczówna, w której ponadto zakochany do szaleństwa jest Bohun. Bohaterowie zostali przedstawieni na zasadzie kontrastu — Polacy, z Onufrym Zagłobą, Longinusem Podbipiętą i Michałem Wołodyjowskim na czele ukazani są jako dzielni, waleczni, honorowi obrońcy Ojczyzny. Przedstawicieli obozu wroga Sienkiewicz przedstawił w znacznie gorszym świetle.
Ogniem i mieczem ukazywało się w odcinkach w dziennikach „Słowo” i „Czas” w latach 1883–1884. W wersji książkowej wydane po raz pierwszy w 1884 roku w Warszawie.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Ogniem i mieczem - Henryk Sienkiewicz (jak czytać książki txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
Waza (1609–1672) — król Polski w latach 1648–1668, syn króla Zygmunta III Wazy (1566–1632). [przypis redakcyjny]
2433. fakcje (z łac.) — intrygi stronnictw, wichrzycielstwo. [przypis redakcyjny]
2434. dyskursa (z łac.) — dyskusje, rozprawy. [przypis redakcyjny]
2435. Pyrrus (319–272 p.n.e.) — król Epiru (płn.-zach. części Grecji), prowadził wojnę z Rzymianami. [przypis redakcyjny]
2436. ćma (daw.) — ogromna ilość, tłum. [przypis redakcyjny]
2437. złotogłów — tkanina ze złotych nici. [przypis redakcyjny]
2438. kredens — naczynia, tj. kubki, kielichy, talerze, miski, często bardzo bogato zdobione. [przypis redakcyjny]
2439. Kisiel, Adam herbu Kisiel (1600–1653) — wojewoda bracławski i kijowski, pan na Brusiłowie i Huszczy, ostatni prawosławny senator Rzeczypospolitej, negocjował z Kozakami podczas powstań Pawluka i Chmielnickiego. [przypis redakcyjny]
2440. salutem Reipublicae (łac.) — bezpieczeństwo (a. ratunek) Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
2441. przefrymarczyć (daw.) — przehandlować, sprzedać. [przypis redakcyjny]
2442. totaliter (łac.) — całkowicie; wszyscy. [przypis redakcyjny]
2443. chan w dwieście tysięcy koni — pogłoski okazały się przesadzone; historycy podają liczbę 4 tys. jazdy. [przypis redakcyjny]
2444. Łaszcz Tuczapski, Samuel herbu Prawdzic (1588–1649) — strażnik wielki koronny, awanturnik, 236 razy skazany na banicję za najazdy na sąsiadów, ułaskawiony za zasługi wojenne. [przypis redakcyjny]
2445. pospolite ruszenie — w rzeczywistości pospolite ruszenie nie brało udziału w bitwie pod Piławcami. [przypis redakcyjny]
2446. Piławce — wieś w centralnej części Ukrainy, ok. 30 km na płd. wschód od Konstantynowa; miejsce klęski wojsk polskich w starciu z Kozakami i Tatarami (1648). [przypis redakcyjny]
2447. tumult — zamieszki, awantury. [przypis edytorski]
2448. kupić się (daw.) — zbierać się, gromadzić się (por. skupić się). [przypis redakcyjny]
2449. każden — dziś popr.: każdy. [przypis redakcyjny]
2450. towarzyszów — dziś popr. forma D. lm: towarzyszy. [przypis redakcyjny]
2451. bić larum — dzwonić na alarm, na trwogę. [przypis redakcyjny]
2452. banderia — tu: chorągiew, znak gildii. [przypis redakcyjny]
2453. ludzie nikczemnych kondycji — ludzie niskiego stanu społecznego, tj. mieszczanie i chłopi. [przypis redakcyjny]
2454. serca — tu: odwagi, chęci do walki. [przypis redakcyjny]
2455. Zasławski-Ostrogski, Władysław Dominik (1618–1656) — książę, koniuszy wielki koronny i starosta łucki, jeden z najbogatszych magnatów Korony. [przypis redakcyjny]
2456. sam (starop.) — tutaj. [przypis redakcyjny]
2457. Konstantynów (dziś ukr.: Starokonstantyniw) — miasto w środkowo-zachodniej części Ukrainy, założone w XVI w. przez magnatów Ostrogskich, twierdza obronna przeciw najazdom tatarskim. [przypis redakcyjny]
2458. kaput (łac. caput: głowa) — klęska ostateczna, śmierć. [przypis redakcyjny]
2459. Krzywonos, Maksym (ukr. Krywonis, zm. 1648) — jeden z przywódców powstania Chmielnickiego, brał udział w bitwach pod Korsuniem i pod Piławcami, zdobył Bar, Krzemieniec i Połonne oraz Wysoki Zamek we Lwowie, gdzie zmarł kilka dni po bitwie. [przypis redakcyjny]
2460. autorament — sposób wcielania żołnierzy do wojska w czasach I RP, stanowiących najważniejszą część armii; ewentualne braki w autoramencie uzupełniano żołnierzami z pospolitego ruszenia. [przypis edytorski]
2461. wojewoda kijowski — Tyszkiewicz Łohojski, Janusz herbu Leliwa (1590–1649), magnat, polityk, wojewoda kijowski. [przypis redakcyjny]
2462. publicum (łac.) — ogół, zgromadzeni. [przypis redakcyjny]
2463. wraży (z ukr.) — wrogi, nieprzyjacielski. [przypis redakcyjny]
2464. Gajusz Mariusz (156–86 p.n.e.) — rzymski wódz i mąż stanu, zwany przez Plutarcha trzecim założycielem Rzymu, reformator armii rzymskiej, zwycięzca wielu wojen, wuj Juliusza Cezara (100–44 p.n.e.). [przypis redakcyjny]
2465. pereat (łac.) — niech przepadnie. [przypis redakcyjny]
2466. Rzplitą — Rzeczpospolitą; skrót stosowany w XVII w. wyłącznie w piśmie. [przypis redakcyjny]
2467. stalle — zdobione ławki w prezbiterium, blisko ołtarza, przeznaczone głównie dla duchownych. [przypis redakcyjny]
2468. szacunek — tu: szacowanie, obliczanie wydatków potrzebnych do działań wojennych; kosztorys. [przypis redakcyjny]
2469. Tamerlan a. Timur Chromy (1336–1405) — wódz Mongołów, założyciel dynastii Timurydów, zdobywca ogromnych obszarów Iraku, Iranu, Gruzji, Armenii i Indii. [przypis redakcyjny]
2470. czambuł (z tur. czapuł: zagon) — oddział tatarski, dokonujący najazdów w głębi terytorium przeciwnika, w celu odwrócenia jego uwagi od działań sił głównych. [przypis redakcyjny]
2471. Rzplitej — Rzeczpospolitej; skrót stosowany w XVII w. wyłącznie w piśmie. [przypis redakcyjny]
2472. Karol Ferdynand Waza (1613–1655) — książę, syn króla Zygmunta III Wazy (1566–1632), biskup wrocławski i płocki, kandydat do tronu polskiego w 1648 r., po śmierci Jeremiego Wiśniowieckiego opiekun jego syna, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, przyszłego króla Polski. [przypis redakcyjny]
2473. Jan II Kazimierz Waza (1609–1672) — król Polski w latach 1648–1668, syn króla Zygmunta III Wazy (1566–1632). [przypis redakcyjny]
2474. lubo (daw.) — chociaż. [przypis redakcyjny]
2475. fraucymer (z niem. Frauenzimmer: komnata kobiet, pokój dla dam) — damy dworu, stałe towarzystwo księżnej. [przypis edytorski]
2476. Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich. [przypis redakcyjny]
2477. vir (łac.) — mąż (por. mąż stanu), człowiek godny. [przypis redakcyjny]
2478. incomparabilis (łac.) — niezrównany. [przypis redakcyjny]
2479. Konstantynów (dziś ukr.: Starokonstantyniw) — miasto w środkowo-zachodniej części Ukrainy, założone w XVI w. przez magnatów Ostrogskich, twierdza obronna przeciw najazdom tatarskim. [przypis redakcyjny]
2480. modestia (z łac.) — skromność. [przypis redakcyjny]
2481. siła (starop.) — dużo, wiele. [przypis redakcyjny]
2482. zali (starop.) — czy. [przypis redakcyjny]
2483. skaptować — przekonać kogoś do swoich racji, namówić do przejścia na swoją stronę. [przypis edytorski]
2484. petyhorcy — średniozbrojna jazda w wojsku litewskim. [przypis redakcyjny]
2485. cor, cordis (łac.) — serce, tu: lm, serca. [przypis redakcyjny]
2486. panna respektowa — kobieta niezamężna, szlachcianka, pozostająca na utrzymaniu bogatych krewnych lub pracodawców. [przypis redakcyjny]
2487. exemplum (łac.) — przykład. [przypis redakcyjny]
2488. delirium (łac.) — szaleństwo, atak choroby. [przypis redakcyjny]
2489. dla ostentacji — na pokaz. [przypis redakcyjny]
2490. hajduk (z węg.) — lokaj. [przypis redakcyjny]
2491. pajuk (daw.) — członek służby lub straży przybocznej; lokaj. [przypis redakcyjny]
2492. janczarzy a. janczarowie (z tur.) — piechota turecka. [przypis redakcyjny]
2493. kawalkata (z wł. cavalcata, z fr. cavalcade) — dziś: kawalkada; orszak konny. [przypis redakcyjny]
2494. karabon — bryka, powóz. [przypis redakcyjny]
2495. towarzyszów — dziś popr. forma D. lm: towarzyszy. [przypis redakcyjny]
2496. towarzysz chorągwiany — szlachcic służący w wojsku, rycerz. [przypis redakcyjny]
2497. psy legawe a. legawce — psy myśliwskie, które wystawiają zwierzynę, ale, w przeciwieństwie do chartów, nie gonią jej i nie aportują; dawniej legawce po zwietrzeniu ofiary przylegały do ziemi w oczekiwaniu na myśliwego, stąd wzięła się ich nazwa, dziś częściej wystawiają na stojąco; do legawców należą m.in. wyżły, pointery i setery. [przypis redakcyjny]
2498. luzak — sługa obozowy. [przypis redakcyjny]
2499. deka (daw.) — pokrowiec, osłona. [przypis redakcyjny]
2500. kupić się (daw.) — zbierać się, gromadzić się (por. skupić się). [przypis redakcyjny]
2501. Konstantynów (dziś ukr.: Starokonstantyniw) — miasto w środkowo-zachodniej części Ukrainy, założone w XVI w. przez magnatów Ostrogskich, twierdza obronna przeciw najazdom tatarskim. [przypis redakcyjny]
2502. barwa — umundurowanie lub element stroju, świadczący o przynależności noszącego. [przypis redakcyjny]
2503. płeć (daw.) — cera, skóra, karnacja. [przypis redakcyjny]
2504. siła (starop.) — dużo, wiele. [przypis redakcyjny]
2505. naści (daw.) — masz, trzymaj. [przypis redakcyjny]
2506. hetka (daw.) — podłużny guzik, do pary z pętelką używany do zapinania odzieży; także: marny koń, szkapa. [przypis redakcyjny]
2507. towarzysz — rycerz, szlachcic. [przypis redakcyjny]
2508. wczas — wygoda, odpoczynek. [przypis redakcyjny]
2509. ordynek (z niem. Ordnung) — porządek, szyk. [przypis redakcyjny]
2510. dragan a. dragon — żołnierz dragonii, walczący pieszo, a poruszający się konno. [przypis redakcyjny]
2511. pocztowy — członek pocztu, sługa. [przypis redakcyjny]
2512. towarzysz — tu: rycerz, szlachcic. [przypis redakcyjny]
2513. obuszek — broń o kształcie zaostrzonego młotka, o dziobie bardziej zagiętym, niż ostrze nadziaka, służąca w bitwie do rozbijania zbroi przeciwnika. [przypis redakcyjny]
2514. przeciem jest towarzysz i to nie lekkiego, ale poważnego znaku pana wojewody — towarzysz spod poważnego znaku nie mógł iść pod komendę nawet generała wojsk cudzoziemskiego autoramentu; przeciwnie nawet: często generał bywał oddawany pod komendę towarzysza; aby tego uniknąć, generałowie i oficerowie regimentów cudzoziemskich starali się być jednocześnie towarzyszami w polskich. Takim towarzyszem był i pan Wołodyjowski. [przypis autorski]
2515. ordynans (z łac.) — rozkaz. [przypis redakcyjny]
2516. interrex (łac.) — regent, sprawujący władzę w okresie bezkrólewia, w XVI i XVII w. funkcję tę pełnił najczęściej prymas. [przypis redakcyjny]
2517. kaptur a. sąd kapturowy — nadzwyczajny sąd do spraw karnych (ale nie cywilnych), powoływany w czasie bezkrólewia. [przypis redakcyjny]
2518. infima minorum (łac.) — najniższa klasa w dawnej szkole polskiej, nauczano tam głównie podstaw gramatyki łacińskiej. [przypis redakcyjny]
2519. adjectivum cum substantivo (łac.) — przymiotnik z rzeczownikiem. [przypis redakcyjny]
2520. stultus (łac.) — głupi. [przypis redakcyjny]
2521. stulta (łac.) — głupia. [przypis redakcyjny]
2522. stultum (łac.) — głupie. [przypis redakcyjny]
2523. boćwina a. botwina — liście buraczane. [przypis redakcyjny]
2524. imbier — dziś: imbir. [przypis redakcyjny]
2525. egzakcja (z łac. exactio: pobór, nadzór) — ściąganie podatku na wojsko. [przypis redakcyjny]
2526. Jan II Kazimierz Waza (1609–1672) — król Polski w latach 1648–1668, syn króla Zygmunta III Wazy (1566–1632). [przypis redakcyjny]
2527. Karol Ferdynand Waza (1613–1655) — książę, syn króla Zygmunta III Wazy (1566–1632), biskup wrocławski i płocki, kandydat do tronu polskiego w 1648 r., po śmierci Jeremiego Wiśniowieckiego opiekun jego syna, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, przyszłego króla Polski. [przypis redakcyjny]
2528. każden — dziś popr.: każdy. [przypis redakcyjny]
2529. Zasławski-Ostrogski, Władysław Dominik (1618–1656) — książę, koniuszy wielki koronny i starosta łucki, jeden z najbogatszych magnatów Korony. [przypis redakcyjny]
2530. Piławce — wieś w centralnej części Ukrainy, ok. 30 km na płd. wschód od Konstantynowa; miejsce klęski wojsk polskich w starciu z Kozakami i Tatarami (1648). [przypis redakcyjny]
2531. in liberis suffragiis (łac. suffragium: tabliczka do głosowania, głos w wyborach, wolność wyboru) — w wolnych wyborach. [przypis redakcyjny]
2532. Rzplitej — Rzeczpospolitej; skrót stosowany w XVII w. wyłącznie w piśmie. [przypis redakcyjny]
2533. kaptur a. sąd kapturowy — nadzwyczajny sąd do spraw karnych (ale nie cywilnych), powoływany w czasie bezkrólewia. [przypis redakcyjny]
2534. propter securitatem loci — dla bezpieczeństwa miejsca. [przypis redakcyjny]
2535. nemine excepto (łac.: nikogo nie wyłączając) — obowiązek pozostania w szeregach. [przypis redakcyjny]
2536. pierzynę, dziecinę i łacinę — tak nazywano pogardliwie trzech regimentarzy: wygodnickiego Władysława Dominika Zasławskiego-Ostrogskiego, niedoświadczonego Aleksandra Koniecpolskiego i uczonego Mikołaja Ostroroga. [przypis redakcyjny]
2537. pod wiechami — tj. w karczmach, których znak rozpoznawczy stanowiła wiecha, czyli wieniec albo przyozdobione drzewko, umieszczone nad wejściem. [przypis redakcyjny]
2538. gamratka — panienka lekkich obyczajów. [przypis redakcyjny]
2539. partyzant — tu: stronnik. [przypis redakcyjny]
2540. Marek Porcjusz Kato (234–149 p.n.e.) — polityk rzymski, każde swoje przemówienie w senacie kończył wezwaniem do zburzenia Kartaginy, stolicy wrogów. [przypis redakcyjny]
2541. zali (starop.) — czy. [przypis redakcyjny]
2542. Babice i Lipków — wsi podwarszawskie, ok. 15 km od warszawskiego Starego Miasta. [przypis redakcyjny]
2543. Zaborów — wieś podwarszawska, ok. 25 km od warszawskiego Starego Miasta. [przypis redakcyjny]
2544. w samodziesięć (daw.) — w grupie dziesięcioosobowej, sami z ośmioma sługami lub towarzyszami. [przypis redakcyjny]
2545. jechać rysią — jechać chyżo, szybko. [przypis redakcyjny]
2546. towarzyszów — dziś popr. forma B.
Darmowe książki «Ogniem i mieczem - Henryk Sienkiewicz (jak czytać książki txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)