Party, kolacja i grill - 1. Stół dobrych manier - Peggy Post (jak czytać książki txt) 📖

Sól i pieprz. Przed spróbowaniem jedzenia nie sól go ani nie pieprz. Założenie na początku, że potrawa jest dobrze przyprawiona, to oczywisty komplement dla osoby, która ją przygotowała.

Gdy ktoś prosi o sól albo pieprz, podaj jedno i drugie. Idą one ze sobą w parze, więc traktuj je jako całość. (Nawet solniczkę podaje się z pieprzniczką). Jeśli naczynka są nieprzezroczyste i nie da się odróżnić jednego od drugiego, to naczynko z pieprzem ma większe dziurki.

Na przyjęciach oficjalnych czasem zamiast zamkniętej solniczki pojawia się maleńka miseczka z łyżeczką. Można posypać jedzenie solą przy użyciu łyżeczki albo wrócić do dawnego zwyczaju i uformować małą górkę soli na brzegu swojego talerza, a potem zanurzać w soli każdą porcję jedzenia umieszczoną na widelcu. Jeśli w solniczce nie ma łyżeczki, użyj końca czystego noża. Gdy masz solniczkę tylko dla siebie, dozwolone jest wzięcie szczypty soli palcami.

Ketchup i tym podobne. Podczas wszystkich posiłków, z wyjątkiem najbardziej nieoficjalnych, podawaj ketchup, musztardę, majonez czy inne sosy w małych naczyniach. Na piknikach i grillu dodatki te mogą być serwowane wprost w butelkach. Polewanie jedzenia sosem albo ketchupem jest dopuszczalne, kiedy przebywasz z rodziną i przyjaciółmi albo w restauracji sieciowej. Jednak nawet najzagorzalszy zwolennik tych dodatków będzie się musiał bez nich obejść na bardziej oficjalnych przyjęciach i w eleganckich restauracjach.

Inne przyprawy. Teraz, kiedy kuchnia międzynarodowa pojawia się często na scenie kulinarnej, prawdopodobnie napotkasz na stole kilka oddzielnych naczyń z przyprawami. Nabierz łyżką niewielką porcję sosu albo przyprawy z posiekanych warzyw i umieść na brzegu swojego talerza albo na talerzyku na masło, uzupełniając ilość w miarę potrzeby. Nigdy nie zanurzaj jedzenia bezpośrednio we wspólnym naczyniu na przyprawy i nie bierz niczego z miseczki z przyprawami wprost do ust; najpierw musi się to znaleźć na twoim talerzu.

Kolba kukurydzy

Chyba jedyną zasadą przy jedzeniu tego przysmaku rękoma jest robienie tego w sposób jak najbardziej schludny – nie wolno hałaśliwie i w pośpiechu gryźć kolejnych rządków. Aby dodać do kukurydzy masło, połóż kawałki albo łyżkę masła na talerzu, a potem smaruj nim i przyprawiaj kukurydzę, po kilka rządków.

Jeśli nie podano widelców do trzymania kolby, smaruj ją masłem w taki sposób, żeby nie potłuścić palców. Kukurydza podana na oficjalnym przyjęciu powinna zostać odcięta od kolby w kuchni i posmarowana masłem albo polana śmietaną przed podaniem.

Kraby

Jeśli zabierasz się za kraba w pancerzu, zacznij od odnóży. Wykręć jedno z nich i wyssij mięso ze skorupki; tę samą czynność powtórz z drugim odnóżem. Odnóża połóż na brzegu talerza. Jeśli chcesz wyjeść mięso z korpusu, użyj widelca, aby wybrać je od spodu.

Krab o miękkim pancerzyku jest zjadany w całości, zarówno na kanapce, jak i z talerza. W tym ostatnim przypadku przetnij kraba przez środek, a potem podziel na kawałki wielkości jednego kęsa. Odnóża możesz zjeść w całości z pancerzykiem albo oderwać je i wyssać mięso ze środka; niejadalne części połóż na brzegu talerza.

Sos żurawinowy

Zobacz s. 38: „Przyprawy”.

Ptysie z bitą śmietaną

Zobacz „Desery” poniżej.

Krojone warzywa (crudités)

Zobacz s. 45: „Przystawki”.

Desery

Co robić z łyżeczką i widelczykiem deserowym? W zależności od tego, co jesz, sztućców tych używa się zamiennie.

Mówiąc ogólnie, kremy oraz bardzo miękkie desery należy jeść łyżeczką, a widelczyka używać do małych owoców czy innego przybrania. Ciasto, placek owocowy lub słodkie naleśniki podane z lodami można spożywać jednym sztućcem albo dwoma. Przy deserach twardszych, takich jak ciasta albo gruszki na ciepło, zamień sztućce – widelczyki posłużą ci do jedzenia, a łyżeczki do popychania i krojenia.

Jedzenie ciasta z lodami

Używaj deserowego widelczyka i łyżeczki: łyżeczką kroi się ciasto i kładzie kawałek wraz z odrobiną lodów na widelczyk. Deser spożywa się widelczykiem; łyżeczka służy głównie do pomocy.

Gdy dostajesz postawiony pionowo kawałek tortu, połóż go na bok, używając widelczyka i łyżeczki albo innego sztućca, jaki pozostał z nakrycia. Jeśli wszystkie pozostałe narzędzia zabrano, radź sobie jak najlepiej widelczykiem i palcami drugiej ręki. (Zobacz też s. 45: „Lody” oraz s. 52: „Wyroby cukiernicze”).

Empanadas

Zobacz s. 55: „Quesadillas i empanadas”

Ślimaki

Ślimaki można piec albo gotować i serwować na wiele sposobów. Bez skorupek, podane na grzance, zjada się nożem i widelcem. Ślimaki na specjalnym talerzu (żaroodpornym, z wgłębieniami unieruchamiającymi ślimaki w muszlach podczas przygotowania w maśle czosnkowym oraz jedzenia) chwyta się zwykle specjalnymi szczypcami. Ściśnij rączki, by otworzyć szczypce, które złapią muszlę, gdy zwolnisz nacisk. Ślimaka wyjmuje się szpikulcem, widelcem do ostryg albo dwuzębnym widelczykiem do ślimaków, trzymanym w drugiej ręce. Masło czosnkowe, które zostało w muszli, można wylać na talerz na ślimaki i zjeść do końca, maczając w nim małe kawałki pieczywa nabite na widelec.

Używanie szczypiec do ślimaków

Fajitas

Fajitas (mączne tortilla z różnorodnym farszem) napełnia i zwija gość, a potem zjada je rękami. W celu zachowania schludności najpierw rozprowadź na tortilli miękki farsz (zwykle odsmażana fasola, guacamole, kwaśna śmietana, stopiony ser), potem dodaj paski wołowiny, kurczaka czy owoce morza, a na wierzch nałóż przybranie. Zwiń tortillę i jedz ją, zaczynając od jednego końca. Widelca używaj tylko do jedzenia farszu, który wypadł na talerz.

Figi

Na przyjęciu nieoficjalnym całe figi można jeść palcami. Jeśli są one podzielone na połówki albo podane z szynką prosciutto czy kruszącym się serem, użyj noża i widelca.

Fettuccini

Zobacz s. 51: „Spaghetti i inne makarony długie”.

Ryby

Ryba jako danie główne bywa często podawana w postaci filetu i jedzona nożem oraz widelcem. Trudniejsze zadanie czeka cię, jeśli podano całą rybę i musisz sam pozbawić ją ości; wtedy najprawdopodobniej zostaną do niej podane nóż i widelec do ryby.

Pierwszy krok to przytrzymanie ryby widelcem i oddzielenie głowy (odkłada się ją na talerz na odpadki). Potem czubkiem noża nacina się rybę przez środek, od skrzeli do ogona, tuż powyżej środka korpusu. Tu pojawiają się dwie możliwości: można wyjąć w tym momencie szkielet, nożem i widelcem podnieść górną część korpusu i położyć ją na talerzu albo wybierać mięso wprost ze szkieletu.

Jeśli odkryjesz ość w ustach, przesuń ją do warg, a następnie dyskretnie wypchnij na widelec i połóż na brzegu talerza.

Fondue

Jedzenie fondue oznacza używanie wspólnego naczynia, należy więc zapomnieć o dwukrotnym zanurzaniu pieczywa. Kiedy nabijesz na widełki kawałek bagietki i zanurzysz go w garnku z roztopionym serem, przez chwilę trzymaj go nieruchomo, żeby nadmiar sera ociekł. Zwykłym widelcem zsuń bułkę pokrytą serem na talerz i zjedz ją. Pomiędzy zanurzeniami widełki do fondue powinny leżeć na twoim talerzu. To samo odnosi się do roztopionej czekolady – fondue jako deseru, w którym zanurza się truskawki albo kawałki ciasta.

Fondue mięsne wymaga kilku dodatkowych czynności. Kiedy podawana jest miska z surowymi kawałkami mięsa, nabierz kilka na swój talerz. Na własny talerz nałóż łyżką małe ilości serwowanych sosów. Pewnie nabij kawałek mięsa na widełki do fondue i umieść w garnku razem z widełkami pozostałych gości. Kiedy mięso jest gotowe, wyjmij je i zsuń na swój talerz zwykłym widelcem. Po ostygnięciu pokrój na mniejsze kawałki i zjedz.

Frytki

Kiedy frytki towarzyszą potrawom jedzonym rękami, takim jak hamburgery, hot dogi czy inne kanapki, jedz je rękami. W pozostałych przypadkach krój je widelcem na kęsy. Nie zalewaj frytek ketchupem ani innymi sosami. Nalej odrobinę sosu obok frytek i maczaj je pojedynczo, uzupełniając sos w razie potrzeby.

Żabie udka

Żabie udka można jeść palcami albo nożem i widelcem. W tym drugim przypadku sztućców tych użyj także do przesunięcia niejadalnych części na bok talerza.

Ptactwo łowne

Zobacz s. 64: „Drób”.

Przybranie

Większość przybrania nie służy jedynie jako dekoracja. Gałązka natki albo rzeżuchy na brzegu talerza nie tylko ładnie wygląda, ale jest smaczna i zdrowa. We wszystkich sytuacjach poza najbardziej nieformalnymi, plasterki cytryny i innych ozdób z cytrusów można jeść tylko wtedy, gdy są obrane i da się je spożyć widelcem. (Zobacz też s. 35: „Koktajle”; s. 58: „Inne dodatki”).

Grapefruit

Grapefruita powinno się podawać po usunięciu z niego pestek i wyjęciu każdej cząstki ze skórki specjalnym nożem. Skórkę i wszystkie napotkane pestki zostawia się na talerzu.

Winogrona

Nie należy urywać po jednym winogronie z kiści. Powinno się ułamać gałązkę z kilkoma owocami z głównej łodygi. Jeśli winogrona mają pestki, można je jeść na dwa sposoby: (1) Połóż winogrono na boku, przebij środek czubkiem noża i usuń pestki; (2) Włóż winogrono w całości do ust, wypchnij pestki na kciuk i dwa pierwsze palce, a potem odłóż je na talerz.

Sosy

Czy można zjeść sos do końca, maczając w nim kawałki chleba? Tak, ale tylko przy użyciu widelca. Umieść kęs chleba w sosie, nasącz go i jedz, trzymając widelec w stylu kontynentalnym (Zobacz s. 18: „Styl kontynentalny”).

Przystawki

Na przyjęciach możesz wybierać przystawki z półmisków postawionych na stole albo częstować się z podawanych ci tac. Gdy bierzesz dwie albo trzy przystawki, użyj przyniesionych wcześniej talerzyków; mniejszą ilość trzyma się na serwetce. Serwetka trafia też pod trzymany talerzyk, żebyś mógł otrzeć usta.

Bierz małe porcje ze stołów lub tac i unikaj kilkakrotnego wracania po pełny talerzyk, gdyż może to sprawiać wrażenie, że pochłanianie jedzenia jest dla ciebie ważniejsze niż kontakty towarzyskie. Pamiętaj też, by nie jeść, nie mówić i nie pić jednocześnie – możesz wykonywać tylko jedną czynność w danej chwili.

Zwykle na stole albo tacy znajduje się niewielki pojemnik na zużyte szpikulce i wykałaczki. Jeśli go nie ma, trzymaj je w serwetce (tak samo, jak resztki, na przykład ogonki krewetek i patyczki z koktajlu), dopóki nie znajdziesz kosza na śmieci. Nie kładź zużytych przyborów na stole bufetowym, chyba że stoi na nim przeznaczony do tego celu pojemnik.

Kiedy podane są krojone, surowe warzywa (crudités), chipsy i dip, nałóż trochę dipu na talerz. Jeśli miska z dipem jest wspólna, nigdy nie zanurzaj niczego dwa razy – to znaczy nie mocz kawałka warzywa czy chipsa po ugryzieniu go. (Zobacz też s. 126: „Tuzin nakazów i zakazów dla gościa na przyjęciu obiadowym”).

Lody

Gdy jesz lody z miseczki, chyba jedyną gafą może być ulegnięcie pokusie, by wypić to, co się roztopiło. Lody w rożku powinno się owinąć serwetką, w celu ochrony przed kapaniem.

Może warto skorzystać z pomysłu z dawnych czasów, kiedy jadło się lody włoskie, a konkretnie dwa ich rodzaje: śmietankowe i owocowe bez śmietany. Porcja składa się zwykle z dwóch albo trzech gałek różnych smaków, jednak Włosi nie mieszają lodów śmietankowych z owocowymi, gdyż ich konsystencja i smaki nie uzupełniają się nawzajem. (Zobacz też s. 40: „Desery”).

Kiwi

Odpowiednim, ostrym nożem obierz chropowatą, niejadalną skórkę kiwi. Następnie pokrój owoc w poprzek na plasterki, tak jak pomidora. Nie ma potrzeby usuwania pestek, gdyż są one jadalne. Plasterek podziel widelcem na kęsy.

Cytryny

Cytryny bywają zazwyczaj wykorzystywane jako dodatek albo przybranie do innych potraw. Kroi się je na kliny, plasterki, ćwiartki albo połowy, w zależności od tego, do czego mają służyć, i usuwa widoczne pestki. (Zobacz też s. 44: „Przybranie”).

Kiedy wyciskasz część cytryny nad potrawą albo herbatą, osłoń inne osoby przed opryskaniem – trzymaj łyżeczkę albo zgiętą dłoń przed cytryną. (Niektóre restauracje podają cytrynę z osłonką z gazy, żeby rozwiązać ten problem.) Następnie połóż owoc na brzegu talerzyka (lub spodka) albo – w przypadku mrożonej herbaty – wrzuć do szklanki.

Linguini

Zobacz s. 51: „Spaghetti i inne makarony długie”.

Homar

Jedzący homara dostaje dużą papierową serwetkę albo plastikowy fartuch. Warto go założyć, ponieważ jedzenie tego skorupiaka zwykle kończy się pochlapaniem i plamami. Trzymając homara pewnie w jednej ręce, ukręć kleszcze i połóż je na boku talerza. Specjalnym narzędziem („dziadkiem” do orzechów lub skorupiaków) odłam po kolei kleszcze (powoli, żeby zmniejszyć pryskanie) i wyciągnij mięso widelcem albo małym szpikulcem do homarów. Musisz także wyjąć mięso z ogona (często już przekrojonego na dwa duże kawałki) i pokroić je na kęsy.

Odłamywanie kleszczy homara

Każdy kawałek mięsa nabijaj na widelec i przed zjedzeniem maczaj w maśle albo sosie. (Prawdziwi miłośnicy homarów wydobywają dodatkowe kęsy z odnóży, przełamując je po kolei, wkładając do ust przełamanym końcem i wyciskając mięso zębami).

Na puste skorupy powinna zostać podana duża miska albo półmisek. Zaraz po skończeniu posiłku przy każdym nakryciu często stawia się miseczki z gorącą wodą i plasterkami cytryny, do opłukania palców. (Zobacz też s. 131: „Finezja miseczki z wodą”).

Mango

Mango w większości odmian bywa za duże dla jednej osoby. Na ogół owoc dzieli się, żeby usunąć ze środka pestkę. Skóra jest za twarda, aby ją zjeść, miąższ wykrawa się więc i zjada przy użyciu noża i widelca.

Mięsa

Skwierczący płat mięsa może wyzwolić pierwotne instynkty nawet w najbardziej kulturalnym biesiadniku, ale nie zawsze jedzenie mięsa rękami to oznaka braku ogłady.

Kotlety z kością. Na przyjęciu albo w stosunkowo oficjalnej restauracji, kotlety wieprzowe, jagnięce czy cielęce je się nożem i widelcem. Środek kotleta odcina się nożem od kości, a potem kroi na dwa albo trzy kawałki. Jeśli kotlet ma wokół końca kości „kołnierz” z pomarszczonego papieru, można, trzymając ją w ręku, wykroić smaczne mięso z jej boku. Jeśli kość nie ma takiej osłonki, trzeba sobie poradzić, używając sztućców.

Wśród przyjaciół i w domu dopuszczalne jest obgryzienie z kości ostatnich kawałków mięsa. Jeśli jednak kotlet jest za duży, by jeść go, trzymając w jednej ręce, powinien pozostać na talerzu.

Mięso z grilla. Na nieoficjalnym grillu hamburgery, hot dogi, żeberka i kawałki kurczaka smakują najlepiej, jeśli są jedzone rękami. Jednak kiełbaski bez bułek je się nożem i widelcem, tak samo jak ryby, steki i inne mięsa podawane w dużych porcjach.

Stek. Nie smaruj steku sosem, zwłaszcza w dobrej restauracji. Jeśli jednak lubisz sos, nalej odrobinę obok mięsa i maczaj w nim każdy kęs nabity na widelec.

Miętówki i inne małe smakołyki

Gdy zostają podane miętówki, inne cukierki, małe ciasteczka czy kandyzowane owoce w papierkach, podnoś je z tacy w papierku, przenosząc na własny talerz przed zjedzeniem. Papierek zostaw na swoim talerzu, nie na tacy.

Mufinki

Zwykłe mufinki krój na połowy pionowo albo poziomo i smaruj połówki masłem. (Jak każde pieczywo, w czasie smarowania trzymaj je na talerzu, a nie w powietrzu). Angielskie mufinki dzieli się na połowy; każda strona smarowana jest masłem, dżemem, miodem albo marmoladą.

Omułki

Kiedy jesz omułki po marynarsku (moules marinières, podawane w skorupkach w bulionie, na którym były parowane), wyjmuj je z muszli widelcem, maczaj w sosie i zjadaj na jeden raz. Wszędzie, poza oficjalnym przyjęciem, dopuszczalne jest wyjęcie muszli z odrobiną wywaru i wyssanie małża oraz wywaru wprost z muszli. Sok czy bulion pozostały w miseczce można zjeść łyżką albo maczać w nim kawałki bułki lub chleba nabite na widelec. Puste muszle kładzie się do miski albo na talerz postawiony w tym celu na stole.

Oliwa z oliwek

Czasem obok podanego pieczywa zamiast masła (albo wraz z nim) na stół trafia mała, płytka miseczka albo talerzyk z oliwą z oliwek. Można nabrać nieco oliwy na talerzyk na chleb