Orland szalony - Ludovico Ariosto (internetowa biblioteka naukowa txt) 📖
Każdemu zdarzyć się może, że stając na rozstaju dróg życiowych, zada sobie pytanie: „Cóż wżdy dalej, fortuno, chcesz poczynać ze mną?”…
Wówczas ukojenie znajdzie w lekturze Orlanda szalonego Ludovico Ariosta w tłumaczeniu Piotra Kochanowskiego. Śledząc splątane losy rycerzy i rycerek, dzieje miłości i walki, spisane w zgrabnych oktawach, zastanawiać się może, co tak przeraziło krakowskich biskupów, że wstrzymali druk tego dzieła na 180 lat. Może lękiem przejęła purpuratów mądra czarownica (wiedma) Melissa, może rozpięte na skale nagie ciało księżniczki chińskiej Angeliki, może zbrojne ramię Bradamanty lub grasujące samopas olbrzymki, a może podniebne loty gryfa i inne bestie, niczym potwór gender panoszące się w renesansowych stancach?
Ariosto splata ze sobą w gęstą, jednolitą materię wątki z mitologii greckiej, rzymskiej, religijności chrześcijańskiej, średniowiecznych baśni i historii Europy (Orlando jest wszak paladynem króla Franków Karola Wielkiego) oraz dzieje rodów włoskich. Wiele w tych opowieściach fantazji, wiele też kurtuazji. Niektóre postacie rzeczywiste trudno rozpoznać, na przykład ze zdziwieniem przecieramy oczy, czytając: „iż to jest ona Lukrecya, z Borgiów krwie przezacnej, co twarzy pięknością równa się dawnej rzymskiej, cnotą i czystością” (XLII 78, w. 2–4). Z całości jednak eposu rycerskiego mistrza z Ferrary wyłania się jedność historii Europy od starożytności po czasy autorowi współczesne — i to stanowiło istotną wartość dzieła.
Kiedy tłumaczenie poematu Ariosta ukazało się wreszcie (częściowo, do XXV pieśni) w 1799 r., już tekst ten nie mógł stanowić ogniwa łączącego kulturę polską z głównym nurtem europejskim, już świat żył czym innym. Cóż że w opowieści o szalonym z powodu nieszczęśliwej miłości Orlandzie pojawia się wzmianka o Polsce (pieśń X stanca 72)? Polski zresztą od paru lat na mapach nie było, a praca Kochanowskiego — zamiast być żyzną literacką glebą dla kilku pokoleń — pozostała wydobytym z zakurzonej szuflady zabytkiem staropolszczyzny.
- Autor: Ludovico Ariosto
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Orland szalony - Ludovico Ariosto (internetowa biblioteka naukowa txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Ludovico Ariosto
108, w. 3. „zdumiony” [w rękopisie:] D; „zdumiący” [w rękopisach:] P, C, S; „zdumnacy” [w rękopisie:] Z.
Pieśń XX10, w. 8. [w rękopisach:] P, C, D, S, Z; „aby na zimnie dobrze obłapiały” [w rękopisie:] J.
31, w. 4. „rządów i łask” [w rękopisach:] J, C, D,. S; „łóż” [w rękopisie:] P; „Towarzyszami swoich rządów uczyniły” [w rękopisie:] Z.
32, w. 1. „mięższeć brzemiony” [w rękopisach:] C, D, S; „nosić brzemiony” [w rękopisie:] P; „miesieć i rodzić” [w rękopisie:] J; „nosić brzemienia” [w rękopisie:] Z.
38, w. 5. „kuźnic” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „łożnic” [w rękopisie:] Z.
43, w. 7. [w rękopisie:] D; „Kiedybym na twoje” (brak 1 zgłoski) [w rękopisach:] P, J, C, S; „Kiedybym się na twoje słowa nie zmiękczyła” (rym w. 8. „miała”!) [w rękopisie:] Z.
47, w. 6. [w rękopisie:] P, J, C, D, S; „Tych wszystkich, którzy niemi będą zawiadować” [w rękopisie:] Z.
52, w. 8. „mocniejszemu” [w rękopisach:] P, J, C, S; „mężniejszemu” [w rękopisach:] D, Z.
61, w. 1. [w rękopisach:] J, C, D, S; „Trafia się, że niektórzy” [w rękopisie:] P; „Trafiać się niektórem, iż tak postępują” (brak 1 zgłoski) [w rękopisie:] Z.
w. 2. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Ale tak rzadcy” [w rękopisie:] Z.
65, w. 3. „W którem” — wydawca; „W której” [w rękopisie:] Z; „Który” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
w. 4. „i tam” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; ,sam tam” [w rękopisie:] Z.
w. 6. [w rękopisach:] J, C, D, S; „Ażby był z wielu znaków pewnych upewniony” [w rękopisach:] Z, P.
79, w. 5. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Iże z pamiętnem znakiem swoich sił bez wieści” [w rękopisie:] Z.
80, w. 8. „na zdobyczy” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „dla zdobyczy” [w rękopisie:] Z.
85, w. 5. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Bo tuszyły widząc” [w rękopisie:] Z.
94, w. 5. „rozbiegszy się” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „rozwiódszy się” [w rękopisie:] Z.
110, w. 7. „wzrzedna” [w rękopisach:] P, J; „wrzedna” [w rękopisach:] C, S; „zrzedna” [w rękopisach:] D, Z.
113, w. 3. „sarnę” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „babę” [w rękopisie:] Z; „szpetną” [w rękopisach:] P, J, C, S, D; „siedząc” [w rękopisie:] Z.
4. „babę” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „ją wnet” [w rękopisie:] Z.
114, w. 8. „bieży” [w rękopisach:] D, Z; „zewrze” [w rękopisach:] J, C, „gore” [w rękopisie:] P.
120, w. 8. „Jako” [w rękopisie:] D; „Jedno” [w rękopisach:] P, J, C, S, Z.
123, w. 4. [w rękopisach:] D, Z; „Już ją sama sobie miej” [w rękopisach:] P, J, C, S.
124, w. 8. „na siła” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „na mało” [w rękopisie:] Z.
126, w. 4–5. „Marfizę — w paiżę” — wydawca; „Marfizie — paizę” [w rękopisach:] P, D, S; „Marfizie — paizie” [w rękopisach:] J, C, S.
133, w. 7. „Dwadzieścia” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Na dziesięć” [w rękopisie:] Z.
143, w. 2. „pożyć” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „użyć” [w rękopisie:] Z.
Pieśń XXI1, w. 6. „świętej” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „szczerej” [w rękopisie:] Z.
6, w. 1. „w głowę” [w rękopisach:] P, J, C, S, Z; „głównej” [w rękopisie:] D.
w. 3. „Powiedziała” („wy” przemazane) [w rękopisie:] D; „wypowiedział” [w rękopisach:] P, J, C, S, Z.
w. 5. „na to się udał” [w rękopisie:] D; „jako” [w rękopisach:] P, J, C, S, Z.
w. 6. „zgubił i zagładził” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „wybił i wygładził” [w rękopisie:] Z.
10, w. 8. „z siodła” [w rękopisach:] P, J, C, S; „z konia” [w rękopisach:] D, Z.
15, w. 2. „Powienniejsza” [w rękopisie:] Z; „Powinniejsza” [w rękopisach:] P, J, C, S; „Powczenniejsza” [w rękopisie:] D.
21, w. 1. „Twarz upłakaną, włosy roztargane” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Twarz wybladłą, włosy rozczochrane” (1 zgłoski brak) [w rękopisie:] Z.
29, w. 8. „złośnica” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „złościwa” [w rękopisie:] Z.
45, w. 4. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „będę mu jednaki” [w rękopisie:] Z.
53, w. 7. „społem” [w rękopisach:] J, C, D, S, Z; „razem” [w rękopisie:] P.
63, w. 6. „kiedy” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „kędy” [w rękopisie:] Z.
64, w. 2. „iść” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „uść” [w rękopisie:] Z.
Pieśń XXII14, w. 4. „orężem” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „żelazem” [w rękopisie:] Z.
19, w. 4. „Zbrojny” [w rękopisie:] Z; „zbójca” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
25, w. 2. „z uzdy” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „z wodzy” [w rękopisie:] Z.
53, w. 5–6. „tęgą — przysięgą” [w rękopisach:] P, C, D, Z; „tego — do tego” [w rękopisie:] J; „tego — u niego” [w rękopisie:] S.
55, w. 8. „przydzie czynić” [w rękopisie:] D; „będzie czynić” [w rękopisach:] P, J, C, S, Z.
73, w. 4. [w rękopisach:] P, D, Z; „I pilniej z blizka w oczy po twarzy wejźrzała” [w rękopisach:] J, C, S.
84, w. 5. „w pośrzodek paiża” [w rękopisie:] D; „paiżem” [w rękopisach:] J, C, S; „kopią” [w rękopisie:] Z.
Pieśń XXIII1, w. 8. „zostawają” [w rękopisie:] Z; „w miejscu swem zostają” [w rękopisie:] D; „w miejscu potykają” [w rękopisach:] P, J, C; „z górami schadzają” [w rękopisie:] S.
3, w. 6. — wydawca; „Że pieniędzy tak wielą zamków swoich najduje” [w rękopisach:] P, J, C, D, S, „Że pieniędzy tak wiele w zamkach swych najduje” [w rękopisie:] Z.
11, w. 1. [w rękopisie:] Z; „Nie mógł jako naleźć A już tak wierzył” [w rękopisach:] P, J, C, S, „Nie mógł był lepiej naleźć i sam wierzył” [w rękopisie:] D.
13, w. 6. „głowę i szyję” [w rękopisie:] D; „oczy i szyję” [w rękopisach:] P, J, C, S, Z.
14, w. 3. „wodzą” [w rękopisach:] P, C, D, S, Z; „wodzem” [w rękopisie:] J.
19, w. 8. „Walumbrosa” [w rękopisie:] Z; „w Walumbrozie” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
23, w. 8. [w rękopisach:] D, Z; „A to o tem toż oba o owem gadali” [w rękopisach:] P, J, C, S.
31, w. 6. [w rękopisie:] D; „czyj beł koń opowiedziała” [w rękopisach:] P, J, C, S, Z.
38, w. 6. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Który rad z drogi prostej w stronę ustępuje” [w rękopisie:] Z.
51, w. 8. — „Bacząc tylo, że tak pan” [w rękopisie:] Z.
56, w. 4. — „Orland jego mowę” [w rękopisie:] Z.
60, w. 6. [w rękopisie:] Z; „A temu tułów na pół” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
70, w. 4. „w blizkiem lesie” [w rękopisach:] P, Z; „w onem lesie” [w rękopisach:] J, C, D, S.
75, w. 6. „zewnątrz” [w rękopisie:] J; „wewnątrz” [w rękopisach:] P, C, D, S, Z.
79, w. 8. „srodze zabitego” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „zdradą” [w rękopisie:] Z.
85, w. 4. Z; „Czasu ten nie chce tracić, który z każdej strony” [w rękopisach:] J, D, S; „kiedy” [w rękopisie:] P; „kędy” [w rękopisie:] C.
91, w. 4. „za włosy u grzywy” [w rękopisach:] D, Z; „za włosy za grzywy” [w rękopisach:] J, C; „za włosy i grzywę” [w rękopisie:] S; „za włosy ze grzywy” [w rękopisie:] P.
101, w. 3. „beł chłodzony” [w rękopisie:] Z; „zmorzony” [w rękopisach:] J, C, D, S; „i godziny onej”(!) [w rękopisie:] P.
105, w. 2. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „tem je barziej odżywia i puszcza płomienie” [w rękopisie:] Z.
109, w. 1. „skusili” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „służyli” [w rękopisie:] Z.
116, w. 4. „Chędoży” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „odpina” [w rękopisie:] Z.
117, w. 2. „ma niepokój” [w rękopisie:] D; „na niepokój” [w rękopisach:] P, J, C, S; „swój niepokój” [w rękopisie:] Z.
132, w. 8. „już obrony” [w rękopisach:] J, C, D, S; „rozebrany” [w rękopisie:] P.
135, w. 6. „przy wąkopie” [w rękopisach:] P, C, D, S; „przy okopie” [w rękopisie:] J.
Pieśń XXIVArgument, w. 1. „Odorykowi złemu” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Odorykowi dobry” [w rękopisach:] Z, W.
w. 3. „Orlanda mężnego” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „grabie serdecznego” [w rękopisach:] Z, W.
w. 4. „króla” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „cara” [w rękopisach:] Z, W.
w. 5. „Izabella go płacze” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Izabella narzeka” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. „i Rodomont potem się rozchodzą” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „z Rodomontem i zaś się rozchodzą” [w rękopisach:] Z, W.
w. 7. „prędko” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „prędką” [w rękopisach:] Z, W.
1, w. 4. „jawnie wyraźne” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „jakby wyraźne” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. „musi mieć” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „ma przecię” [w rękopisach:] Z, W.
w. 7. „Aza to” [w rękopisach:] P,
Uwagi (0)