Orland szalony - Ludovico Ariosto (internetowa biblioteka naukowa txt) 📖
Każdemu zdarzyć się może, że stając na rozstaju dróg życiowych, zada sobie pytanie: „Cóż wżdy dalej, fortuno, chcesz poczynać ze mną?”…
Wówczas ukojenie znajdzie w lekturze Orlanda szalonego Ludovico Ariosta w tłumaczeniu Piotra Kochanowskiego. Śledząc splątane losy rycerzy i rycerek, dzieje miłości i walki, spisane w zgrabnych oktawach, zastanawiać się może, co tak przeraziło krakowskich biskupów, że wstrzymali druk tego dzieła na 180 lat. Może lękiem przejęła purpuratów mądra czarownica (wiedma) Melissa, może rozpięte na skale nagie ciało księżniczki chińskiej Angeliki, może zbrojne ramię Bradamanty lub grasujące samopas olbrzymki, a może podniebne loty gryfa i inne bestie, niczym potwór gender panoszące się w renesansowych stancach?
Ariosto splata ze sobą w gęstą, jednolitą materię wątki z mitologii greckiej, rzymskiej, religijności chrześcijańskiej, średniowiecznych baśni i historii Europy (Orlando jest wszak paladynem króla Franków Karola Wielkiego) oraz dzieje rodów włoskich. Wiele w tych opowieściach fantazji, wiele też kurtuazji. Niektóre postacie rzeczywiste trudno rozpoznać, na przykład ze zdziwieniem przecieramy oczy, czytając: „iż to jest ona Lukrecya, z Borgiów krwie przezacnej, co twarzy pięknością równa się dawnej rzymskiej, cnotą i czystością” (XLII 78, w. 2–4). Z całości jednak eposu rycerskiego mistrza z Ferrary wyłania się jedność historii Europy od starożytności po czasy autorowi współczesne — i to stanowiło istotną wartość dzieła.
Kiedy tłumaczenie poematu Ariosta ukazało się wreszcie (częściowo, do XXV pieśni) w 1799 r., już tekst ten nie mógł stanowić ogniwa łączącego kulturę polską z głównym nurtem europejskim, już świat żył czym innym. Cóż że w opowieści o szalonym z powodu nieszczęśliwej miłości Orlandzie pojawia się wzmianka o Polsce (pieśń X stanca 72)? Polski zresztą od paru lat na mapach nie było, a praca Kochanowskiego — zamiast być żyzną literacką glebą dla kilku pokoleń — pozostała wydobytym z zakurzonej szuflady zabytkiem staropolszczyzny.
- Autor: Ludovico Ariosto
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Orland szalony - Ludovico Ariosto (internetowa biblioteka naukowa txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Ludovico Ariosto
2, w. 1. „jednoż jest” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „równe z tem” [w rękopisach:] Z, W.
w. 2. „skutki” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „środki” [w rękopisach:] Z, W.
w. 3. „tak, jak las” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „jakby las” [w rękopisach:] Z, W.
w. 3. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Odpowiedam” [w rękopisach:] Z, W.
w. 8. — „Już się przecię do samych kości popsowało” [w rękopisach:] Z, W.
4, w. 2. — „srogie czynił” [w rękopisach:] Z, W.
7, w. 6. „częścią woły” [w rękopisach:] D, Z, W; „wali” [w rękopisie:] J; „woli” [w rękopisie:] C, S; „woła” [w rękopisie:] P.
w. 7. „Konie tłucze” [w rękopisach:] Z, W; „kole” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
8, w. 4. „głos dzwonów” [w rękopisach:] Z, W; „dźwięk” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
w. 5. [w rękopisie:] P, J, C, D, S; „W tysiącznych kupach jedni na dół” [w rękopisie:] Z, W.
w. 6. — „Z siekierami, z łuczywem, kosami, z różnami” [w rękopisach:] Z, W.
w. 7. — „Drudzy ku gorze biegli gwałtem w onej chwili” [w rękopisach:] Z, W.
9, 2. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „podległą szturmom strasznem wodę” [w rękopisach:] Z, W.
w. 4. — „Lecz zaś druga dobrze się więtsza ukazuje” [w rękopisach:] Z, W.
w. 5. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Trzecia już najstraszniejsza i dalej” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. — „I szerzej się” [w rękopisach:] Z, W.
w. 7. — „Tak właśnie tłuszcza chłopska w on czas przypadała” [w rękopisach:] Z, W.
w. 8. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „i z dołu bieżała” [w rękopisach:] Z, W.
10, w. 2. — „gdy mu w ręce wpadli” [w rękopisach:] Z, W.
w. 5–7. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; w. 5. „Oni mu namniej szkodzić nie mogą, bo (...)” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. „Najsroższych od żelaza razów się nie bało” [w rękopisach:] Z, W.
w. 7. „Tę łaskę sam mu Pan Bóg dał, a to z tej miary” [w rękopisach:] Z, W.
11, w. 1. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „umrzeć, co się zgiomadzili” [w rękopisach:] Z, W.
w. 2. — „Gburowie pewnieby go tam już umorzyli” [w rękopisach:] Z, W.
w. 3. — „wieczne niebo tem udarowało” [w rękopisach:] Z, W.
w. 4. — „Że bez zbroje, bez szable zawsze mógł być cało” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Że mu i cięty raz i sztych nie szkodził” [w rękopisach:] Z, W.
w. 8. — „nawrócił” [w rękopisach:] Z, W.
12, w. 2. — „zbytniem strachem” [w rękopisach:] Z, W.
w. 5. — „On żołędzia” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. — „Żołądek zwłaszcza dawno” [w rękopisach:] Z, W.
13, w. 7. — „Potem ich krwią i mięsem z siercią brzuch zgłodniały” [w rękopisach:] Z, W.
w. 8. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Posilał i żołądek natkał zapróżniały”. Z, W.
16, w. 2. — „Izabella, co obok z niem wespół jechała” [w rękopisach:] Z, W.
w. 3. — „Odoryk to beł zdrajca na koniu (...)” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. — „Z niem cudzych krajów siła zjeździł i pomierzył”
w. 7. — „Jego swą dziewkę oddał szczerej życzliwości”
w. 8. „Gdy z pewnych przyczyn wprzód zbiegł z galicyjskiej włości” [w rękopisach:] Z, W.
17, w. 2. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Powiedała, bo o niej nie wiedział, miłemu” [w rękopisach:] Z, W.
w. 4. — „niżli się z niemi” [w rękopisach:] Z, W.
w. 7–8. [w rękopisach:] Z, W; w. 7. „gdy onego” (brak 2 zgłosek) [w rękopisach:] J, C, S, P; „beła, gdy onego” [w rękopisie:] D.
w. 8. „Więźnia ujźrzeli mocno pokrępowanego” [w rękopisie:] J, C, S.
18, w. 2. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Poznawszy” [w rękopisie:] Z, W.
w. 5. — „Iż zacnego rodu miał” [w rękopisach:] Z, W.
20, w. 1. — „gdy już widzę z tobą” [w rękopisach:] Z, W.
w. 4. — „używać nie trzeba” [w rękopisach:] Z, W.
w. 8. — „Już to wszytko do uszu twych dawno doniosła” [w rękopisach:] Z, W.
22, w. 4. „dla niej” [w rękopisach:] Z, W; „dla nich” [w rękopisach:] J, C, S, D, P.
w. 5. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „I bieżałem” [w rękopisach:] Z, W.
w. 7. — „Potem, dowiedziawszy się wszytkiego skutecznie” [w rękopisach:] Z, W.
w. 8. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Biegłem w las, chcąc ich naleźć gdziekolwiek koniecznie” [w rękopisach:] Z, W.
24, w. 2. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Szukam śladu” [w rękopisach:] Z, W.
w. 4. — „Który około” [w rękopisach:] Z, W.
w. 8. — „Do ziemie, niż doktorów, coby uzdrowili” [w rękopisach:] Z, W.
25, w. 2–8. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; w. 2. „Gospodarzam zostawił ledwie w pół żywego” [w rękopisach:] Z, W.
w. 3. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „przedni doświadczony” [w rękopisach:] Z, W.
w. 4. — „Przez którego do zdrowia przyszedł, uleczony” [w rękopisach:] Z, W.
w. 5. — „Na konieśmy się potem, na zbroje” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. — „złem szukać” [w rękopisach:] Z, W.
26, w. 2. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Rzecz wszystkę usłyszawszy” [w rękopisach:] Z, W.
w. 5. — „Bo... pokonany” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. — „Kiedy mi się poddawał” [w rękopisach:] Z, W.
w. 8. — „Abym go lub to zabił lub w pęcie niewolił” [w rękopisach:] Z, W.
27, w. 2. — „Teraz w łańcuchu dyszy, a ty” [w rękopisach:] Z, W.
w. 3. — „Osądź go według wolej, wziąwszy” [w rękopisach:] Z, W.
w. 4. — „Jeśli ma na prostą śmierć” [w rękopisach:] Z, W.
w. 5. — „Bo słysząc, żeś do wojska” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. — „abych cię mógł gdzie” [w rękopisach:] Z, W.
28, w. 2. — „Izabellę, co wiedzieć (...)” [w rękopisach:] Z, W.
29, w. 1. — „milczał królewic” [w rękopisach:] Z, W.
30, w. 1. —„(...) zawsze się najdował” [w rękopisie:] Z, W.
w. 2. „Grzech na świecie: sameś stem sposobów próbował” [w rękopisach:] Z, W.
w. 3. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „(...) zły od cnotliwego” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. — „Zaraz bez obron w moc się” [w rękopisach:] Z, W.
w. 7, 8. — „staje — poddaje” [w rękopisach:] Z, W.
31, w. 2–8. — w. 2. zamku, we wszytko co jest opatrzony” [w rękopisach:] Z, W.
w. 3. „A bez gwałtu, bez szturmu, próżnemu strachowi” [w rękopisach:] Z, W.
w. 4. „Gwoli z rąk swych dałbym go nieprzyjacielowi” [w rękopisach:] Z, W.
w. 5. „Słuszniebym tu beł zdrajcą” [w rękopisach:] Z, W.
w. 7. „Żem się upsnął, nie czyniąc wedle twego zdania” [w rękopisach:] Z, W.
w. 8. „Mniejszą stąd mam sromotę, mniejsze urągania” [w rękopisach:] Z, W.
32, w. 1–8. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; w. 1. „Bo gdzie jest nad moc naszę dobrze potężniejszy” [w rękopisach:] Z, W.
w. 2. „Nieprzyjaciel, tameśmy wymówki godniejszy” [w rękopisach:] Z, W.
w. 4. „Bo zamku, który mojej podany beł wierze” [w rękopisach:] Z, W.
w. 5. „Broniłem póty (...)” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. „Poniewoli, Bóg widzi, zgrzeszyć się musiało” [w rękopisach:] Z, W.
w. 7. „Gwałt wielki, przykry, tęgi, gwałt na mnie (...)” [w rękopisach:] Z, W.
w. 8. „Cóż za dziw, żem nie strzymał, przysięgę przestąpił” [w rękopisach:] Z, W.
33, w. 4. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „I dziwnie niechcącego” [w rękopisach:] Z, W.
34, w. 3 — „Kiedy uważa jego (...)” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. — „Kiedy dawno ścisłą z niem (...)” [w rękopisach:] Z, W.
35, w. 6. „Dopiero zerwał” [w rękopisach:] Z, W; „Dopiero mu zdjął” [w rękopisach:] P, J, C, S, D.
36, w. 5. „Bez skutku, bo żadnego” [w rękopisach:] Z, W; „I bez skutku żadnego” [w rękopisach:] J, C, S, D, P.
w. 6. „bez żadnej prace” [w rękopisach:] Z, W; „bez wielkiej prace” [w rękopisach:] J, C, S, D, P.
37, w. 1. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „i zawściągnąć kazał” [w rękopisach:] Z, W.
38, w. 2. — „A tom zdrajcę namyślił” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. „uczynił z miłości” [w rękopisach:] C, S, D; „z mylności” [w rękopisie:] J; „z omylności” [w rękopisie:] P; „z lekkości” [w rękopisach:] Z, W.
39, w. 2–6. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; w. 2. „O czem... siła historyka” [w rękopisach:] Z, W.
w. 3. „Miłość zdrajczyna z miejsca przysięgi ruszyła” [w rękopisach:] Z, W.
w. 4. „I do sprośniejszych, cięższych” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. „Zaraz będzie, ja słusznie sam mam być karany” [w rękopisach:] Z, W.
40, w. 6–7. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; w. 6. „i z wiernej pomocy” [w rękopisach:]
Uwagi (0)