Orland szalony - Ludovico Ariosto (internetowa biblioteka naukowa txt) 📖
Każdemu zdarzyć się może, że stając na rozstaju dróg życiowych, zada sobie pytanie: „Cóż wżdy dalej, fortuno, chcesz poczynać ze mną?”…
Wówczas ukojenie znajdzie w lekturze Orlanda szalonego Ludovico Ariosta w tłumaczeniu Piotra Kochanowskiego. Śledząc splątane losy rycerzy i rycerek, dzieje miłości i walki, spisane w zgrabnych oktawach, zastanawiać się może, co tak przeraziło krakowskich biskupów, że wstrzymali druk tego dzieła na 180 lat. Może lękiem przejęła purpuratów mądra czarownica (wiedma) Melissa, może rozpięte na skale nagie ciało księżniczki chińskiej Angeliki, może zbrojne ramię Bradamanty lub grasujące samopas olbrzymki, a może podniebne loty gryfa i inne bestie, niczym potwór gender panoszące się w renesansowych stancach?
Ariosto splata ze sobą w gęstą, jednolitą materię wątki z mitologii greckiej, rzymskiej, religijności chrześcijańskiej, średniowiecznych baśni i historii Europy (Orlando jest wszak paladynem króla Franków Karola Wielkiego) oraz dzieje rodów włoskich. Wiele w tych opowieściach fantazji, wiele też kurtuazji. Niektóre postacie rzeczywiste trudno rozpoznać, na przykład ze zdziwieniem przecieramy oczy, czytając: „iż to jest ona Lukrecya, z Borgiów krwie przezacnej, co twarzy pięknością równa się dawnej rzymskiej, cnotą i czystością” (XLII 78, w. 2–4). Z całości jednak eposu rycerskiego mistrza z Ferrary wyłania się jedność historii Europy od starożytności po czasy autorowi współczesne — i to stanowiło istotną wartość dzieła.
Kiedy tłumaczenie poematu Ariosta ukazało się wreszcie (częściowo, do XXV pieśni) w 1799 r., już tekst ten nie mógł stanowić ogniwa łączącego kulturę polską z głównym nurtem europejskim, już świat żył czym innym. Cóż że w opowieści o szalonym z powodu nieszczęśliwej miłości Orlandzie pojawia się wzmianka o Polsce (pieśń X stanca 72)? Polski zresztą od paru lat na mapach nie było, a praca Kochanowskiego — zamiast być żyzną literacką glebą dla kilku pokoleń — pozostała wydobytym z zakurzonej szuflady zabytkiem staropolszczyzny.
- Autor: Ludovico Ariosto
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Orland szalony - Ludovico Ariosto (internetowa biblioteka naukowa txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Ludovico Ariosto
15, w. 6. „wielkiego” [w rękopisach:] P, C, D, S, Z; „wszytkiego” [w rękopisie:] J.
22, w. 8. „do jazdy” [w rękopisach:] P, C, D, S; „dla jazdy” [w rękopisach:] J, Z.
27, w. 7–8. [w rękopisie:] Z;
w. 7. „Wyrzucała, jako mu tam dufał i wierzył”,
w 8. „Że mu się mnie mój Zerbin kochany powierzył” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
42, w. 6. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Bieżąc bojaźnią zdjęta zawieszonem” [w rękopisie:] Z.
53, w. 7. „nie siedziesz” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „usiędziesz” [w rękopisie:] Z.
54, w. 2. „szkojcę” [w rękopisach:] P, J, C, S; „zbójcę” [w rękopisach:] D, Z.
6. „kwapiąc się” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „bez zwłoki” [w rękopisie:] Z.
55, w. 8. [w rękopisach:] C, D, S, Z; „I co miał robotny wiek przyść” [w rękopisie:] P; „I co miało na późny wiek przyść, powiadała” [w rękopisie:] J.
60, w. 2. „w wielkiej sporze” [w rękopisie:] J; „w wielkiej sforze” [w rękopisie:] Z; „w wielkiem sporze” [w rękopisach:] P, C, D, S.
61, w. 4. „doktorką” [w rękopisach:] J, C, D, S; „doktora” [w rękopisie:] P; „doktorem” [w rękopisie:] Z.
64, w. 6. „będzie” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „siędzie” [w rękopisie:] Z.
71, w. 1–2. [w rękopisach:] Z; w. 1. „Ale nad insze chwały mieć będzie oto ta” [w rękopisie:] J; ,Ale nad insze chwały mieć oto ta” [w rękopisach:] P, C, D, S.
w. 2. „Pobożna pani jeszcze za swego żywota” [w rękopisie:] J.
73, w. 1. — wydawca; „Bych miała Aldę książęcia” [w rękopisie:] Z; „Bych miał Aldę książęcia” [w rękopisach:] P, J, C, D, S. Może by należało czytać z wyrzutnią: „Bych miał Aldę, książęcia”, jak „Morz Egiejskiego” w Goffredzie (I 60, w. 3)?
6. „będą” [w rękopisie:] Z; „były” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
74, w. 7. „podjeżdżać” [w rękopisach:] Z, P; „odjeżdżać” [w rękopisach:] J, C, D, S.
76. 8. „nad niem” [w rękopisach:] P, J, C, S, Z; „na niem” [w rękopisie:] D.
80, w. 6. „dla waszej” [w rękopisach:] P, S; „do waszej” [w rękopisie:] C; „dla naszej” [w rękopisach:] J, D, Z.
81, w. 8. „spół wszyscy” [w rękopisie:] Z; „źle wszyscy” [w rękopisach:] P, J, C, S; „ile wszyscy” [w rękopisie:] D.
83, w. 4. „wyprawili” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „rozprawili” [w rękopisie:] Z.
Pieśń XIV2, w. 7. „Za twą sprawą zwycięstwo mało wielkiej ceny” — wydawca; „mają wielkiej ceny” [w rękopisie:] Z; „Za twą sprawą jako chciał (...)” (reszty wiersza brak) [w rękopisach:] P, J, C, D, „Za twą sprawą jako chciał Sarreny” [w rękopisie:] S.
3, w. 3, „je wsparł” [w rękopisach:] Z, D; „się wsparł” [w rękopisach:] P, J, C, S.
4. „już, już zwyciężcami” [w rękopisie:] Z; „nigdy zwyciężcami” [w rękopisach:] P, D, S; „niegdy” [w rękopisach:] J, C.
4, w. 1. „Z temiś” [w rękopisie:] Z; „Z tycheś” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
4, w. 1. „złamał” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Złamawszy” [w rękopisie:] Z.
6. „całe swoje” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „białe” [w rękopisie:] Z.
9, w. 4. [w rękopisie:] Z; „Niż się jem Ryminowi (...)” (reszty brak) [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
35, w. 4. „zabitej” [w rękopisie:] Z; „zabitych” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
44, w. 8. „ogromne złamało” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „okrutne spadało” [w rękopisie:] Z.
47, w. 1. [w rękopisach:] P, J, C, S, D; „siła doświadczyło” [w rękopisie:] Z.
w. 2. „Że śmierć jakakolwiek każdemu niemiła” [w rękopisach:] P, J, C, S; „jakakolwiek jest każdemu” [w rękopisie:] D; „Że umrzeć jakąkolwiek śmiercią jest niemiło” [w rękopisie:] Z.
59, w. 7. „Że cierpliwiej” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Już cierpliwiej” [w rękopisie:] Z.
62, w. 6. „albo w pałacach” [w rękopisie:] D; „ale” [w rękopisach:] P, J, C, S, Z.
66. 8. „Były skoroby” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Byłyby skoro przyjdą” [w rękopisie:] Z.
72, w. 1. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „nie są dobre tak nasze” [w rękopisie:] Z.
85, w. 3. [w rękopisie:] Z; „zaraz” brak w [rękopisach:] P, J, C, S; „Żeby go płomieniem swojem zapaliła” [w rękopisie:] D.
90, w. 7. „kędy sen przebywa” [w rękopisie:] D; „w którem” [w rękopisie:] Z; „yze miewa” [w rękopisie:] J; w [rękopisach:] C, S brak.
8. „Bo bez” [w rękopisie:] Z; „I bez” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „kiedy odp.” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „i źle odp.” [w rękopisie:] Z.
109, w. 8. „skoczyli” [w rękopisie:] Z; „spuścili” [w rękopisie:] J, C, D,. S; „puścili” [w rękopisie:] P.
112, w. 2. „toż” [w rękopisie:] Z; „to” [w rękopisie:] D; „co” [w rękopisach:] P, J, C, S.
133, w. 8. „Grzmieniu” [w rękopisie:] Z; „Brzmieniu” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
Pieśń XV1, w. 8. [w rękopisie:] Z; „A swoi zaś w tem znacznej szkody nie popadną” [w rękopisie:] D; „A swojej znacznej szkody nie popadną” [w rękopisach:] P, J, C, S.
4, w. 5. „ogniem” [w rękopisie:] D; „światłem” [w rękopisach:] P, J, C, S, Z.
12, w. 1–3. [w rękopisach:] P, J, C, D, S, „(...) że woli Choć to daleko z drogi i w onej zakoli Nawrócić się do Persów” [w rękopisie:] Z.
15, w. 3. „dobre” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „duże” [w rękopisie:] Z.
6. „straszliwe grzmienia” [w rękopisie:] Z; „żadnego grzmienia” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
19, w. 4. „bądź kędy” [w rękopisie:] Z; „bądź gdzie się” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
23, w. 8. „niosące” [w rękopisach:] P, C, S; „noszące” [w rękopisach:] J, D; „mające” [w rękopisie:] Z.
26, w. 7. „I już pod tem” [w rękopisie:] D;, Tak iż pod tem” [w rękopisie:] Z; „Już pod tem” [w rękopisach:] P, J, C, S.
31, w. 2. [w rękopisach:] P, J, C, D, S, Z. Może by więc należało czytać Pompeius(4 zgłosek).
6. „uprzątnie” [w rękopisie:] Z; „uprzątnął” [w rękopisach:] J, C, D, S; „uprzątną” [w rękopisie:] P.
45, w. 7. „co ich żywo poodziera” [w rękopisie:] D; „co je srogi żywo zdziera” [w rękopisie:] Z; „co je i żywo odziera” [w rękopisach:] P, J, C, S.
47, w. 6. „zostawi” [w rękopisach:] P, D, Z; „wybawi” [w rękopisach:] J, C, S.
52, w. 8. „przyciągniony” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „przywiedziony” [w rękopisie:] Z.
54, w. 6. „Że aby swoich sideł” — wydawca; „Żeby aby swoich sideł” [w rękopisie:] P; „Żeby aby swych sideł” [w rękopisach:] J, C, D, S, Z.
56, w. 2. „wypławnego” [w rękopisie:] Z; „wybranego” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
4. „w najsłabszej” [w rękopisach:] P, D, Z; „nalepszej” [w rękopisach:] J, C, S.
64, w. 1. „Że” [w rękopisie:] P; „Za” [w rękopisach:] J, C, D, S, Z.
67, w. 2. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Orylem bój okrutny zastał” [w rękopisie:] Z.
69, w. 5. „zdrapali” [w rękopisach:] J, C, D; „zszarpali” [w rękopisie:] S; „trąpili” [w rękopisie:] P;, zrąbali” [w rękopisie:] Z.
w. 7. [w rękopisach:] P, J, C, D, S, (w [rękopisach] P, J, C, S, zam. „nogę”, „ręką”); „lub głowę, on zdrową” [w rękopisie:] Z.
93, w. 6. „dni” [w rękopisie:] D; „mil” [w rękopisach:] P, J, C, S, Z.
96, w. 1. „miał na czoło” [w rękopisie:] D; „miał czoło” [w rękopisach:] P, J, C, S.
101, w. 5. „Ale zaś tak obłudną” — wydawca; „obłudnej” [w rękopisach:] J, C, D, S, Z; „w tak obłudnej” [w rękopisie:] P.
Pieśń XVI1, w. 7. [w rękopisach:] D, Z; „Że jedno jest nie lżejsze” [w rękopisie:] C; „Że jedno jest me lżejsze” [w rękopisach:] J, S; „Że jedno jest lżejsze, niż srogie mojemu” [w rękopisie:] P.
2, w. 4. „doznawa” [w rękopisach:] D, Z; „dostawa” [w rękopisach:] P, J, C, S.
7. „miejsce sercu” [w rękopisach:] D, Z; „miejsca serce” [w rękopisach:] P, J, C, S.
12, w. 7. „bo by kęs” — wydawca; „bo bym kęs” [w rękopisie:] Z; „bo by też” [w rękopisach:] J, C, D, S; „bo bym też” [w rękopisie:] P.
13, w. 4. „obróciła” [w rękopisie:] D; „obaliła” [w rękopisie:] Z; „obaczyła” [w rękopisach:] P, J, C, S.
18, w. 2. „chcą” [w rękopisach:] P, C, D, S; „Chcąc” [w rękopisach:] J, Z.
22, w. 4. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Tu głowa przy pniu leży z karków swoich zdjęta” [w rękopisie:] Z.
26, w. 2. [w rękopisie:] Z; „Gniew i wściekłość nie wściąga” [w rękopisie:] D; „I gniew i wściekłość wściąga” [w rękopisach:] P, J, C, S.
4. „ogniami pożercami” [w rękopisach:] C, D, S; „pożarami” [w rękopisie:] J; „pożerającemi” [w rękopisie:] P; „og. łakomemi” [w rękopisie:] Z.
Uwagi (0)