Orland szalony - Ludovico Ariosto (internetowa biblioteka naukowa txt) 📖
Każdemu zdarzyć się może, że stając na rozstaju dróg życiowych, zada sobie pytanie: „Cóż wżdy dalej, fortuno, chcesz poczynać ze mną?”…
Wówczas ukojenie znajdzie w lekturze Orlanda szalonego Ludovico Ariosta w tłumaczeniu Piotra Kochanowskiego. Śledząc splątane losy rycerzy i rycerek, dzieje miłości i walki, spisane w zgrabnych oktawach, zastanawiać się może, co tak przeraziło krakowskich biskupów, że wstrzymali druk tego dzieła na 180 lat. Może lękiem przejęła purpuratów mądra czarownica (wiedma) Melissa, może rozpięte na skale nagie ciało księżniczki chińskiej Angeliki, może zbrojne ramię Bradamanty lub grasujące samopas olbrzymki, a może podniebne loty gryfa i inne bestie, niczym potwór gender panoszące się w renesansowych stancach?
Ariosto splata ze sobą w gęstą, jednolitą materię wątki z mitologii greckiej, rzymskiej, religijności chrześcijańskiej, średniowiecznych baśni i historii Europy (Orlando jest wszak paladynem króla Franków Karola Wielkiego) oraz dzieje rodów włoskich. Wiele w tych opowieściach fantazji, wiele też kurtuazji. Niektóre postacie rzeczywiste trudno rozpoznać, na przykład ze zdziwieniem przecieramy oczy, czytając: „iż to jest ona Lukrecya, z Borgiów krwie przezacnej, co twarzy pięknością równa się dawnej rzymskiej, cnotą i czystością” (XLII 78, w. 2–4). Z całości jednak eposu rycerskiego mistrza z Ferrary wyłania się jedność historii Europy od starożytności po czasy autorowi współczesne — i to stanowiło istotną wartość dzieła.
Kiedy tłumaczenie poematu Ariosta ukazało się wreszcie (częściowo, do XXV pieśni) w 1799 r., już tekst ten nie mógł stanowić ogniwa łączącego kulturę polską z głównym nurtem europejskim, już świat żył czym innym. Cóż że w opowieści o szalonym z powodu nieszczęśliwej miłości Orlandzie pojawia się wzmianka o Polsce (pieśń X stanca 72)? Polski zresztą od paru lat na mapach nie było, a praca Kochanowskiego — zamiast być żyzną literacką glebą dla kilku pokoleń — pozostała wydobytym z zakurzonej szuflady zabytkiem staropolszczyzny.
- Autor: Ludovico Ariosto
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Orland szalony - Ludovico Ariosto (internetowa biblioteka naukowa txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Ludovico Ariosto
41, w. 2. „nad rzeką” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „przy rzece” [w rękopisie:] Z.
55, w. 4. „miał bliżej” [w rękopisach:] P, J, C, D; „blizko” [w rękopisie:] S; „miał okrzet” [w rękopisie:] Z.
70, w. 3. „lękliwe tyły” — wydawca (Por. 77, w. 6); „siły” [w rękopisach:] P, J, C, D, S, Z.
8. „w tamtej stronie” [w rękopisie:] Z; „z tamtej strony” [w rękopisach:] J, D; „tamtej strony” [w rękopisach:] P, C, S.
72, w. 4. „wdzięczności” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „słodkości” [w rękopisie:] Z.
77, w. 2. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Bez omieszkania obóz jużby był stracony” [w rękopisie:] Z.
83, w. 6. „skrwawiony” [w rękopisach:] P, J, C, S; „stalony” [w rękopisach:] D, Z.
84, w. 2. [w rękopisie:] Z; „Że na co najmniejsze broni swej używał” [w rękopisach:] P, J, C, S, „Że na to najzacniejszej broni swej używał” [w rękopisie:] D.
85, w. 8. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Z pułkami, które mu słał” [w rękopisie:] Z.
Pieśń XVIIAllegorya. [w rękopisach:] P, J, C, S; „serca nizkiego im podlejszy i nikczemniejszy bywają, tem więcej o sobie rozumieją” [w rękopisie:] Z.
11, w. 6. „rzeźwości” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „czerstwości” [w rękopisie:] Z.
12, w. 7. „napełnionych” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „nakarmionych” [w rękopisie:] Z.
46, w. 6. „lezie” [w rękopisie:] Z; „idzie” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
54, w. 7–8. „zostawiały — wychadzały” [w rękopisie:] D; „zostawiły — wychodziły” [w rękopisach:] P, J, C, S, Z.
61, w. 4. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Do jaskiniej zaś na noc z stadem pomieszany” [w rękopisie:] Z.
w. 5. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Ta twarzą żałościwą” [w rękopisie:] Z.
68, w. 5. [w rękopisie:] C; „będzie chciał powiadać” [w rękopisie:] Z; „wam powiadać” [w rękopisach:] P, J, D, S.
76, w. 1. [w rękopisach:] D, Z; „więtszych urazów” [w rękopisach:] P, J, C, S.
79, w. 7. „rozciągał” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „wyciągał” [w rękopisie:] Z.
85, w. 1. „wstępowali” [w rękopisach:] D, Z; „wjezdzywali” [w rękopisach:] P, C, S; „wyjeżdżali” [w rękopisie:] J.
92, w. 3. „dzieła wykładali” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „być go wykładali” [w rękopisie:] Z.
99, w. 8. „podrąbił” [w rękopisach:] P, J, D, S, Z; „podrąbał” [w rękopisie:] D.
104, w. 4. [w rękopisach:] J, C, D, S; „I wszyscy się i król sam ludzie dziwowali” [w rękopisie:] P, „Twarzy zarumieniwszy, dziwnie się wstydali” [w rękopisie:] Z.
w. 5. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „I po jednemu milczkiem zjechali od dworu” [w rękopisie:] Z.
w. 6. [w rękopisie:] D; „Na gonitwy” itd. [w rękopisach:] P, J, C, S; „Nie chcąc dalszego w srogich bojach czynić sporu” [w rękopisie:] Z.
112, w. 3. „był z czcią wprowadzony” [w rękopisie:] Z; „z pompą wprowadzony” [w rękopisach:] J, C, S; „był przyprowadzony” [w rękopisie:] P.
118, w. 6. „która była” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „raczej było” [w rękopisie:] Z.
134, w. 6–8. [w rękopisach:] P, J, C, D, S;
135, w. 3. „Jak tarcz” [w rękopisie:] P; „Tak” [w rękopisach:] J, C, D, S, Z.
Pieśń XVIII2, w. 4. „przynajmniej ucho” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „z ochotą ucho” [w rękopisie:] Z.
6, w. 6. „wśród miasta” [w rękopisie:] P; „śród miasta” [w rękopisie:] D; „wśród miasto” [w rękopisach:] J, C, S, Z.
28, w. 5. „A ona” [w rękopisie:] P; „Aż ona” [w rękopisach:] J, C, D, S; „I ona” [w rękopisie:] Z.
30, w. 8. „co czynić miała” [w rękopisie:] Z; „co się udała” [w rękopisach:] J, C, S; „co się etc.” (sic!) [w rękopisie:] P; „w tej sprawie ją siła” [w rękopisie:] D.
35,6. „gore” [w rękopisie:] P; przez pomyłkę „gorą” [w rękopisach:] J, C, D, S; „pała” [w rękopisie:] Z.
36, w. 4. [w rękopisie:] Z; („twojemu” widoczna pomyłka zam. „swojemu”) „O swojem przedsięwzięciu nie powiem nikomu” (inną ręką) [w rękopisie:] C; „mojemu” [w rękopisie:] D;
53, w. 7. „obiecał żenie” [w rękopisach:] D, S, Z; „odbieżał żony” [w rękopisach:] J, C; „odbieżał żonę” [w rękopisie:] P; „jadęcy” [w rękopisie:] Z; „jadący” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
58, w. 3. „Bo niosło” [w rękopisie:] Z; „Co niosło” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „mężniejszej” [w rękopisie:] D; „możniejszej” [w rękopisach:] P, C, S, Z; „nieznośniejszej” [w rękopisie:] J.
70, w. 4. „Którzy” — wydawca; „Który” [w rękopisach:] P, J, C, D, S, Z.
84, w. 2. — wydawca; „Chytry, bo by mu beł dał Gryfon (!) całą wiarę” [w rękopisach:] P, J, C, D, S, Z.
104, w. 2. „oświeciło” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „rozświeciło” [w rękopisie:] Z.
107, w. 3. „Której” — wydawca; „Który” [w rękopisach:] P, J, C, D, S, Z.
113,5. „wodze” [w rękopisach:] J, C, D, S; „wodza” [w rękopisie:] Z; „wodzą” [w rękopisie:] P.
115, w. 8. „ustoją” [w rękopisach:] P, J, C, S, Z; „ukoją” [w rękopisie:] D.
117, w. 4. „rozczął” [w rękopisach:] P, Z, S; „rozcał” [w rękopisie:] D; „rozciął” [w rękopisie:] C; „rozłączył” [w rękopisie:] J.
122, w. 4. „polerowną” [w rękopisie:] Z; „dość hartowną” [w rękopisie:] S; „sczarowaną” [w rękopisie:] C; „ i takowąż” [w rękopisie:] J; „ukochaną” [w rękopisie:] P (w [rękopisie] D, ½ wiersza brak).
124, w. 8. „co byli” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „co było” [w rękopisie:] Z.
132, w. 4. „Podkrólemu” [w rękopisie:] Z; „podkrólowi” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
133, w. 8. „Męstwem” [w rękopisie:] Z; „sławą” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
142, w. 5. „dżdżami zimnemi” [w rękopisie:] Z; „odziane (!) zimnemi” [w rękopisie:] P; „grady zimnemi” [w rękopisach:] J, C, S; „zdrady (!) zim.” [w rękopisie:] S.
6. „I mrozem niewytrwanem” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Z mrozem niewytrzymanem” [w rękopisie:] Z.
143, w. 2. „sztuki” [w rękopisach:] J, D; „skutki” [w rękopisach:] P, C, S, Z.
161, w. 6. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Kiedy szczęście kazało, zażywać pogody” [w rękopisie:] Z.
165, w. 4. „Prawdziwej” [w rękopisach:] P, J, C, S; „Prawdziwą” [w rękopisach:] D, Z.
179, w. 8. „w swe miejsca” [w rękopisie:] Z; „na miejsca” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
184, w. 4. „srogie źwierze” [w rękopisach:] P, J, D, S, Z; „srogie twarzy” [w rękopisie:] C.
Pieśń XIX10, w. 8. [w rękopisach:] P, C, D; „zdrowo go darował” [w rękopisie:] S; „zdrowiem go darował” [w rękopisie:] Z.
11, w. 3. „Mój cnotliwy” [w rękopisach:] P, C, D, S; „O serdeczny” [w rękopisie:] Z.
19, w. 7. „na scieszce” [w rękopisie:] D; „na sczęscze” [w rękopisie:] P; „na szczęście” [w rękopisach:] C, S, Z.
23, w. 4. „obłądzonej” [w rękopisach:] P, D, S, Z; „odłączonej” [w rękopisie:] C.
51, w. 7. „poprzeczny” [w rękopisach:] P, C, S, Z; „przeciwny” [w rękopisie:] D.
55, w. 4. „dziwnie” [w rękopisie:] Z; „srogo” [w rękopisach:] P, C, S; „srodze” [w rękopisie:] D.
56, w. 1. [w rękopisie:] D; „Kiedy powątpliwością oną rozrywali” [w rękopisach:] P, C, S; „Więc jeśliby też w miejscu dłużej tam czekali” [w rękopisie:] Z.
72, w. 3. „tczą” [w rękopisach:] P, C; „tkcą” [w rękopisie:] D; „tką” [w rękopisach:] Z, S.
73, w. 2. „przez losy” [w rękopisach:] P, C, D, S; „przed czasem” [w rękopisie:] Z.
74, w. 6. „wikłaniny” [w rękopisach:] P, C, D, S; „uwikłania” [w rękopisie:] Z.
80, w. 1–2. „skoczyło — złożyło” [w rękopisach:] P, C; przez pomyłkę „zginęło” [w rękopisach:] D, S; „skoczyli — złożyli” [w rękopisie:] Z.
81, w. 6. „Obrała” [w rękopisie:] Z; „Obrali” [w rękopisach:] P, C, D, S.
86, w. 2. [w rękopisach:] P, C, D, S; „Gdzie granica z lędźwiami i ziebrami była” [w rękopisie:] Z.
7. „otrzymanie” [w rękopisach:] P, C, S, Z; „otrzymane” [w rękopisie:] D.
8. „Ustrzeżenie” [w rękopisie:] Z; „ustrzeżone” [w rękopisach:] P, C, U. S.
97, w. 4. „pożyczają” [w rękopisach:] P, C, D, S; „powierzają” [w rękopisie:] Z.
101, w. 4. „już dnia” [w rękopisie:] D; „ognia” [w rękopisach:] P, C, S, Z.
106, w. 8. „jedli” [w rękopisach:] P, C, S, Z; „legli” [w rękopisie:] D.
Uwagi (0)