Orland szalony - Ludovico Ariosto (internetowa biblioteka naukowa txt) 📖
Każdemu zdarzyć się może, że stając na rozstaju dróg życiowych, zada sobie pytanie: „Cóż wżdy dalej, fortuno, chcesz poczynać ze mną?”…
Wówczas ukojenie znajdzie w lekturze Orlanda szalonego Ludovico Ariosta w tłumaczeniu Piotra Kochanowskiego. Śledząc splątane losy rycerzy i rycerek, dzieje miłości i walki, spisane w zgrabnych oktawach, zastanawiać się może, co tak przeraziło krakowskich biskupów, że wstrzymali druk tego dzieła na 180 lat. Może lękiem przejęła purpuratów mądra czarownica (wiedma) Melissa, może rozpięte na skale nagie ciało księżniczki chińskiej Angeliki, może zbrojne ramię Bradamanty lub grasujące samopas olbrzymki, a może podniebne loty gryfa i inne bestie, niczym potwór gender panoszące się w renesansowych stancach?
Ariosto splata ze sobą w gęstą, jednolitą materię wątki z mitologii greckiej, rzymskiej, religijności chrześcijańskiej, średniowiecznych baśni i historii Europy (Orlando jest wszak paladynem króla Franków Karola Wielkiego) oraz dzieje rodów włoskich. Wiele w tych opowieściach fantazji, wiele też kurtuazji. Niektóre postacie rzeczywiste trudno rozpoznać, na przykład ze zdziwieniem przecieramy oczy, czytając: „iż to jest ona Lukrecya, z Borgiów krwie przezacnej, co twarzy pięknością równa się dawnej rzymskiej, cnotą i czystością” (XLII 78, w. 2–4). Z całości jednak eposu rycerskiego mistrza z Ferrary wyłania się jedność historii Europy od starożytności po czasy autorowi współczesne — i to stanowiło istotną wartość dzieła.
Kiedy tłumaczenie poematu Ariosta ukazało się wreszcie (częściowo, do XXV pieśni) w 1799 r., już tekst ten nie mógł stanowić ogniwa łączącego kulturę polską z głównym nurtem europejskim, już świat żył czym innym. Cóż że w opowieści o szalonym z powodu nieszczęśliwej miłości Orlandzie pojawia się wzmianka o Polsce (pieśń X stanca 72)? Polski zresztą od paru lat na mapach nie było, a praca Kochanowskiego — zamiast być żyzną literacką glebą dla kilku pokoleń — pozostała wydobytym z zakurzonej szuflady zabytkiem staropolszczyzny.
- Autor: Ludovico Ariosto
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Orland szalony - Ludovico Ariosto (internetowa biblioteka naukowa txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Ludovico Ariosto
w. 7. „Czyniąc jako o krzywdę własną o nię w boju” [w rękopisach:] Z, W.
41, w. 2–8. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; w. 2. „wszak to termin mały” [w rękopisach:] Z, W.
w. 3. „Po Francyej wszerz i wdłuż” [w rękopisach:] Z, W.
w. 7. „Dla złamanej przysięgi i widomej zdrady” [w rękopisach:] Z, W.
w. 8. „Rzadkiej między dawnemi pismy i przykłady” [w rękopisach:] Z, W.
42, w. 1–5. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; 1. „A tak beła baba” [w rękopisach:] Z, W (1 zgłoski brak).
w. 4. „(...) kłopotów nie zbędzie” [w rękopisach:] Z, W.
w. 5. „Tak oboje zostało na złe pokaranie” [w rękopisach:] Z, W, (rym: „podziałane”!).
44, w. 3. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „(...) na niem, jako umyślili” [w rękopisach:] Z, W.
w. 5. — „Pojachał dalej” [w rękopisach:] Z, W.
45, w. 1. — „Nie po tem mianować go” [w rękopisach:] Z, W.
w. 3. — „(...) nic nie dbał na swoję przysięgę” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. — „Tuż przy samiuchnej drodze” [w rękopisach:] Z, W.
w. 7. — „Almont zaś toż jemu” [w rękopisach:] Z, W.
46, w. 3–4. — w. 3. „Którzy nie wiedząc, gdzie beł, trapić się musieli” [w rękopisach:] Z, W.
w. 4. „Zwłaszcza, że nie tak długo” [w rękopisach:] Z, W.
47, w. 3. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Że oboje wiedzieć chcą” [w rękopisach:] Z, W.
48, w. 8. — „Które z jaskinią nalazł” [w rękopisach:] Z, W.
49, w. 1. „w gęstwinę” — wydawca; „w gęstwinie” [w rękopisach:] J, C, S, D, P, Z, W.
w. 2. „poznawa grabinę” [w rękopisach:] J, C, D, P; „w grabinie” [w rękopisach:] Z, W; „poznawa grabinie” [w rękopisie:] S.
52, w. 2. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; , Co się niefortunnemu” [w rękopisach:] Z, W.
53, w. 4. — „i ocz się frasuje” [w rękopisach:] Z, W.
w. 5. — „jest i wzrok się jej psuje” [w rękopisach:] Z, W.
54, w. 5. — „Od morza się do morza drugiego” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. — „I wysokie Pireny” [w rękopisach:] Z, W.
56, w. 2. — „Zerbina, Izabellę” [w rękopisach:] Z, W.
59, w. 6. — „ I ostremi broniami” [w rękopisach:] Z, W.
60, w. 2, 4. — w. 2. „dużemu królowi” [w rękopisach:] Z, W.
w. 4. „I gdzie spada, w bok koniem chyżo uskakuje” [w rękopisach:] Z, W.
65, w. 2. „ z moją wielką męką” [w rękopisach:] Z, W; „moją wielką męką” [w rękopisach:] P, J, C, S, D.
w. 5. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Coś niewiele” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. — „męstwo i serce” [w rękopisach:] Z, W.
68, w. 7. — „Więc i łokcia i uda” [w rękopisach:] Z, W.
69, w. 2. — „co z najduższej mocy” [w rękopisach:] Z, W.
w. 4. — „i znaku nie miała” [w rękopisach:] Z, W.
70, w. 5, 6. — „pozbywa — przybywa” [w rękopisach:] Z, W.
73, w. 1. — „jeździ, szuka” [w rękopisach:] Z, W.
w. 4. „A on” [w rękopisach:] Z, W; „Bo on” [w rękopisach:] P, J, C, S, D.
6. P, J, C, D, S; „temi czasy” [w rękopisach:] Z, W.
80, w. 5. — „ujrzę, wiede to umarłego” [w rękopisach:] Z, W.
83, w. 3. — „gdy cnego wyprawił” [w rękopisie:] D; „jego” [w rękopisie:] C; „gdy onego wyprawił” [w rękopisach:] P, J, S; „gdy w jaskinią wprawił” [w rękopisach:] Z, W.
84, w. 6. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Mdłej dziewki, kto i wrzaski” [w rękopisach:] Z, W.
86, w. 4. — „w sobie utopiła” [w rękopisach:] Z, W.
w. 7. — „gwałtu śmiałej ręki” [w rękopisach:] Z, W.
87, w. 5. — „z nią słowy” [w rękopisach:] Z, W.
w. 8. „które zakon nowy” [w rękopisach:] J, C, S, P, Z, W; „jako zakon” [w rękopisie:] D.
95, w. 2. „obaczy inszego” [w rękopisach:] Z, W; „jakiego” [w rękopisach:] P, J, C, S, D.
w. 4. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „A w sobie” [w rękopisach:] Z, W.
97, w. 2. — „tą swą próżną mową” [w rękopisach:] Z, W.
w. 4. — „co to bój” [w rękopisach:] Z, W.
101, w. 4–6. — w. 4. „Jakby się przed niem sto lamp wielkich zapaliło” [w rękopisach:] Z, W.
w. 5. „Rodomont ledwie wszytkiej już nie zbywa siły” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. „Bije głową w zad konia” [w rękopisach:] Z, W.
102, w. 6. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „idzie, z cięciwy” [w rękopisach:] Z, W.
107, w. 8. „i jawny upadek” [w rękopisach:] Z, W, D; „jawnie” [w rękopisach:] P, J, C, S.
109, w. 7. „Aby ich” [w rękopisach:] Z, W; „ją” [w rękopisach:] P, J, C, S, D.
Pieśń XXV1, w. 3. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „co się w nich cięższego najduje” [w rękopisach:] Z, W.
2, w. 4. — „Do szczerego się na czas rzuciwszy jednania” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. — „Od nich, gdy go cesarskie obegnały mocy” [w rękopisach:] Z, W.
4, w. 5 — „Co zacz byli? — Będziecie w krótkim czasie wiedzieć” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Bo mi” [w rękopisach:] Z, W.
w. 8. — „w polu nalezioną” [w rękopisach:] Z, W.
5, w. 3–7 [w rękopisach:] P, J, C, D, S; w. 3. „Z tych jeden, co umyślnie rozesłani byli” [w rękopisach:] Z, W.
w. 4. „Aby jego rycerze w obóz zgromadzili” [w rękopisach:] Z, W.
w. 5. „Ten poznawszy go, mówi zaraz Rugierowi” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. „Jako duszno i ciężko ich Agramantowi” [w rękopisach:] Z, W.
w. 7. „I jeśli” [w rękopisach:] Z, W.
7, w. 8. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „żołnierstwa spół się przechadzało” [w rękopisach:] Z, W.
8, w. 1. — „Bo znano” [w rękopisach:] Z, W.
9, w. 5. — „im mu się barziej” [w rękopisach:] Z, W.
10, w. 1–6. — w. 1. „O zaprawdę, ona jest: na to się puściła” [w rękopisach:] Z, W.
w. 2. „Aby biednego więźnia prędko wyzwoliła” [w rękopisach:] Z, W.
w. 3. „Lecz iż się jej ta sprawa źle ponno nadała” [w rękopisach:] Z, W.
w. 5. „czemu mnie nie chciała” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. „Mieć z sobą, żeby jaką pomoc ze mnie miała” [w rękopisach:] Z, W.
11, w. 1. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Tak myśląc, zajątrzony broni swej dobywa” [w rękopisach:] Z, W.
w. 4. — „Krawe dzieło” [w rękopisach:] Z, W.
12, w. 1. — „Jako więc stado szpaków mdłych, gdy jezior blizko” [w rękopisach:] Z, W.
w. 2. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Najadszy się czynią swe szczebiecąc igrzysko” [w rękopisach:] Z, W.
w. 4. — „I jednego połapi z nich” [w rękopisach:] Z, W.
w. 8. — „swą wpadł Rugier śmiały” [w rękopisach:] Z, W.
13, w. 1. — „Sześciom czyli dziesięciom zdjął z ich karków głowy” [w rękopisach:] Z, W.
w. 3. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „siedmiom je porozczepiał” [w rękopisach:] Z, W.
w. 5–8. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „nie nakryli głów swoich hełmami” [w rękopisach:] Z, W.
w. 7. „Lecz i hełmy małoby, to pewna, pomogły” [w rękopisach:] Z, W.
w. 8. „Boby tak niewymownych strzymać” [w rękopisach:] Z, W.
14, w. 1. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Taka moc jego była” [w rękopisach:] Z, W.
w. 5. — „Ledwoby...porównało” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. — „Dużością albo jakie nagłówniejsze działo” [w rękopisach:] Z, W.
w. 8. — „Niebo drży, ziemia huczy, morze” [w rękopisach:] Z, W.
15, w. 2. — „Dwa, choć raz szablą machnął” [w rękopisach:] Z, V.
w. 5. — „Bo takie Balizarda szabla” [w rękopisach:] Z, W.
16, w. 1. — „Ale swojej roboty prędko” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. „widziana kiedy” [w rękopisach:] Z, W; „kiedy” brak P, J, C, S; „Jego widziana i moc barzo wielka była” [w rękopisie:] D, ,.
17, w. 8. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Na ramię i bronią” [w rękopisach:] Z, W.
18, w. 1. — „wielką dziwnie krzywdą” [w rękopisach:] Z, W.
19, w. 3. — „Słowy, jakie namędrsze w głowie wynajdował” [w rękopisach:] Z, W.
w. 8. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „wiele powinien jest, wiedział” [w rękopisach:] Z, W.
20, w. 4–8. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Nie słyszę z uciesznemi i pięknemi słowy” [w rękopisach:] Z, W.
w. 5. „Więc cóż to jest wżdy, że mi tak dziękuje” [w rękopisach:] Z, W.
w. 7. „Cóż to wżdy jest dla Boga; czemuż, czemu, mego” [w rękopisach:] Z, W.
w. 8. „imienia własnego” [w rękopisach:] Z, W.
21, w. 5. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „I powiedz mi, jeśliś się kędy widział ze mną” [w rękopisach:] Z, W.
w. 6. — „A nie taj, proszę, swego imienia” [w rękopisach:] Z, W.
22, w. 5. — „gdzieś widział raczej siostrę” [w rękopisach:] Z, W.
w. 7. — „Bo mi” [w rękopisach:] Z, W.
24, w. 2. — „O czemby trzeba wiele mówić” [w rękopisach:] Z, W.
25, w.
Uwagi (0)