Orland szalony - Ludovico Ariosto (internetowa biblioteka naukowa txt) 📖
Każdemu zdarzyć się może, że stając na rozstaju dróg życiowych, zada sobie pytanie: „Cóż wżdy dalej, fortuno, chcesz poczynać ze mną?”…
Wówczas ukojenie znajdzie w lekturze Orlanda szalonego Ludovico Ariosta w tłumaczeniu Piotra Kochanowskiego. Śledząc splątane losy rycerzy i rycerek, dzieje miłości i walki, spisane w zgrabnych oktawach, zastanawiać się może, co tak przeraziło krakowskich biskupów, że wstrzymali druk tego dzieła na 180 lat. Może lękiem przejęła purpuratów mądra czarownica (wiedma) Melissa, może rozpięte na skale nagie ciało księżniczki chińskiej Angeliki, może zbrojne ramię Bradamanty lub grasujące samopas olbrzymki, a może podniebne loty gryfa i inne bestie, niczym potwór gender panoszące się w renesansowych stancach?
Ariosto splata ze sobą w gęstą, jednolitą materię wątki z mitologii greckiej, rzymskiej, religijności chrześcijańskiej, średniowiecznych baśni i historii Europy (Orlando jest wszak paladynem króla Franków Karola Wielkiego) oraz dzieje rodów włoskich. Wiele w tych opowieściach fantazji, wiele też kurtuazji. Niektóre postacie rzeczywiste trudno rozpoznać, na przykład ze zdziwieniem przecieramy oczy, czytając: „iż to jest ona Lukrecya, z Borgiów krwie przezacnej, co twarzy pięknością równa się dawnej rzymskiej, cnotą i czystością” (XLII 78, w. 2–4). Z całości jednak eposu rycerskiego mistrza z Ferrary wyłania się jedność historii Europy od starożytności po czasy autorowi współczesne — i to stanowiło istotną wartość dzieła.
Kiedy tłumaczenie poematu Ariosta ukazało się wreszcie (częściowo, do XXV pieśni) w 1799 r., już tekst ten nie mógł stanowić ogniwa łączącego kulturę polską z głównym nurtem europejskim, już świat żył czym innym. Cóż że w opowieści o szalonym z powodu nieszczęśliwej miłości Orlandzie pojawia się wzmianka o Polsce (pieśń X stanca 72)? Polski zresztą od paru lat na mapach nie było, a praca Kochanowskiego — zamiast być żyzną literacką glebą dla kilku pokoleń — pozostała wydobytym z zakurzonej szuflady zabytkiem staropolszczyzny.
- Autor: Ludovico Ariosto
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Orland szalony - Ludovico Ariosto (internetowa biblioteka naukowa txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Ludovico Ariosto
8, w. 2. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Nabożeństwem, skruchami” [w rękopisie:] Z.
16, w. 8. „Co wszytek świat” [w rękopisach:] C, D, S; „I wszytek” [w rękopisie:] J; „Wszytek” [w rękopisie:] P; Które ten świat ozdobi? [w rękopisie:] Z.
21, w. 8; 22, w. 1. „z karty” [w rękopisach:] C, Z; „z czarty” [w rękopisach:] P, J, D; „z czartem” [w rękopisie:] S.
35, w. 6. [w rękopisie:] D; „I Piceny i Umbry wnet opanowało” [w rękopisach:] P, C; „I Picenów i Umbrów moc opanowało” [w rękopisie:] Z; „I w Picenach i Umbrach wnetby panowało” [w rękopisach:] J, S.
46, w. 2. „(...) i swoje stanowi” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „jako mu stanowi” [w rękopisie:] Z.
55, w. 3. „(...) los Marsa odmienny” [w rękopisie:] Z; „z losem Mars odmienny” [w rękopisach:] P, D; „złotem Mars odmienny” [w rękopisach:] J, C, S.
4. „obfitej Rawenny” [w rękopisie:] Z; „żyznej Nowterenny” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
68, w. 4. „Jako kiedy nań przyciąć” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „I jako kiedy nań sieć” [w rękopisie:] Z.
74, w. 5. „w wtórem pomyśleniu” [w rękopisach:] P, J, C, S; „w twojem pomyśleniu” [w rękopisach:] D, Z.
76, w. 7. „o płci, o rodzinie” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „o inszej rodzinie” [w rękopisie:] Z.
Pieśń IV1, w. 8. „mało doznawamy” [w rękopisach:] P, J, C, S; „nadto” [w rękopisie:] D; „często” [w rękopisie:] Z.
19, w. 2. „siodłu” [w rękopisach:] P, J, C, S; „siodła” [w rękopisach:] D, Z.
20, w. 7. „to nim wkoło kręci” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „to nim zaś w bok kręci” [w rękopisie:] Z.
31, w. 8. „i miał swe zabawy” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „i wziął się zabawy” [w rękopisie:] Z.
39, w. 2. „nicianemi” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „siecianemi” [w rękopisie:] Z.
42, w. 8. „włożony” [w rękopisach:] P, C, D, S, Z; „złożony” [w rękopisie:] J.
51, w. 8. „Dźwięki wojennych żelaz” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Dźwięk w się tłukących żelaz” [w rękopisie:] Z.
53, w. 5. „siła wiodła” [w rękopisach:] P, J, C, S; „zwiodła” [w rękopisie:] D; „podła” [w rękopisie:] Z.
58, w. 8. „Dowód” [w rękopisach:] P, J, C, S; „Powód” [w rękopisach:] Z, D.
62, w. I. „Więc i posag” [w rękopisach:] P, D, Z; „Więcej” [w rękopisach:] J, C, S.
65, w. 3. „z tej miary” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „tej kary” [w rękopisie:] Z.
4. „żadnej kary” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „z żadnej miary” [w rękopisie:] Z.
Pieśń V4, w. 4. „w lasy i niemieszkaną puszczą wprowadzoną” [w rękopisie:] D, „Daleko, chcąc ją zabić, w las zaprowadzoną” [w rękopisie:] Z, „Daleko, zamordować chcąc, w las wprowadzoną” [w rękopisach:] J, C, S, „Daleko, zamordować chcąc, zaprowadzoną” [w rękopisie:] P.
8, w. 6. „ucześnikiemem siebie” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „sobie” [w rękopisie:] Z.
13, w. 7. „Ponieważ w Szkocyej nikt nad niego” [w rękopisie:] Z, „Ponieważ i w Szkocyej nikt nadeń” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
29, w. 3. „Dawniej, niżliś ty począł; zaczem ci być tajne” [w rękopisie:] Z, „Dawniej, aniżliś ją ty poznał, i być tajne” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
4. „Nie mogą te miłości nasze” [w rękopisie:] Z; „Już nie mogą te nasze chęci” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
5. „jest zapał” [w rękopisie:] Z; „miłość” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
32, w. 1. „Jeżeli chcesz, jam przysiądz” [w rękopisie:] Z; „Jeśli chcesz, jam ci przysiądz” [w rękopisie:] D; „I jeśli chcesz, jam przysiądz” [w rękopisach:] P, J, C, S.
34, w. 2. „w różnych potrzebach” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „potyczkach” [w rękopisie:] Z.
5. „zasług jego” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „zasług godnych” [w rękopisie:] Z.
40, w. 2. [w rękopisach:] P, J, C D, S; „Jawne ludzie więc zwykli zwodzić” [w rękopisie:] Z.
46, w. 6. „osławić i wydrzeć” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „ułowić, pomazać” [w rękopisie:] Z.
7. ,Ja, com” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „któram” [w rękopisie:] Z.
53, w. 4. „do piersi” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „do boku” [w rękopisie:] Z.
55, w. 8. „o zdrowie” [w rękopisach:] P, J, C, S, Z; „na zdrowie” [w rękopisie:] D.
56, w. 5. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Żaden, żaden przyczyny odjazdu” [w rękopisie:] Z.
60, w. 6. „przypominając” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „na myśl przywodząc” [w rękopisie:] Z.
66, w. 4. „i zbytnie się zdumiał” [w rękopisie:] Z; „zbytecznie się zdumiał” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
82, w. 7. [w rękopisach:] P, C, J, D, S; „wtem przed królem wnet stanie, a lud biegł, chcąc wiedzieć” [w rękopisie:] Z.
Pieśń VI12, w. 4. „ten ogień” [w rękopisie:] Z; „te gniewy” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
19, w. 8. „i morze brodziła” [w rękopisach:] J, C, S; „i w morze wchodziła” [w rękopisach:] P, Z, D.
37, w. 6. „mniemali” [w rękopisie:] Z; „widzieli” [w rękopisach:] P, J, C, S, D, (w [rękopisie] D, druga ręka dopisała u góry: „patrzali”).
50, w. 3. „I niestatku” [w rękopisie:] Z; „Niestałości” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
59, w. 8. „za złoto właściwe” [w rękopisie:] Z; „za złoto własne jest” [w rękopisach:] P, I. C, S; „że złoto własne jest” [w rękopisie:] D.
65, w. 5. „wziąwszy” [w rękopisie:] Z, P; „wdziawszy” [w rękopisie:] D; „zdjąwszy” [w rękopisach:] J, C; (w [rękopisie] S tego wiersza brak).
67, w. 4. „I pamięć ćmił” [w rękopisie:] D; „I pamięci i zmysły” [w rękopisie:] Z; „I pamięć jem i zmysły” [w rękopisach:] P, C, S.
74, w. 8. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Miłosne odkrywają spólne sobie skargi” [w rękopisie:] Z.
Pieśń VIIArg. 5. „chytra” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „chciwa” [w rękopisie:] Z.
1, w. 7. „nigdzie nie” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „niewiele” [w rękopisie:] Z.
5, w. 4. „palcem ukazały” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „palcem wnet skazały” [w rękopisie:] Z.
15. 8. „wykłada” [w rękopisach:] P, J, C, Z, S; „wydawa” [w rękopisie:] D.
21, w. 8. [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Że mieli o tej nocy” [w rękopisie:] Z.
23, w. 6. „Arachny” [w rękopisie:] P, J, C, D, S; „mistrzyniej” [w rękopisie:] Z.
27, w. 3. „zażęta” [w rękopisie:] Z; „zajęta” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
43. 4. „W czem się z czarnoksiężnikiem” [w rękopisach:] D, Z; „I z czarnoksiężnikiem się” [w rękopisach:] P, J, C, S.
50, w. 6. „przekazy” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „przeszkody” [w rękopisie:] Z.
51, w. 6. „I który go” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „I w boju go” [w rękopisie:] Z.
54, w. 2. „były” [w rękopisie:] P, J, C, S, D; „było” [w rękopisie:] Z.
8. „Jakich (...) nie miały” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Jakie (...) miewały” [w rękopisie:] Z.
55, w. 2. „piżmami” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „i piżmy” [w rękopisie:] Z.
56, w. 7. „Takąm” — wydawca; „Taką” [w rękopisie:] D; „Jakom” [w rękopisach:] J, C, S; „Jako” [w rękopisie:] P; „Tęż ja” [w rękopisie:] Z.
58, w. 5. „badania (...) źwierzęcych” [w rękopisie:] Z; „zbadania (...) źwierzęce” [w rękopisach:] P, J, C, S; „zbadane (...) źwierzęce” [w rękopisie:] D.
59, w. 1. „Zaprawdęś tego dobre założył początki”.
w. 2. „Gdy tu mężnych dzieł pierwsze ukazujesz wziątki” (sic!) Z, „I zasługiś pokazał tej mojej pamiątki” [w rękopisach:] C, S; w [w rękopisach:] P, J, D brak.
61, w. 5. „któremi” — wydawca; „które cni” [w rękopisach:] P, J, C, D, S, Z.
62, w. 7. „wzbudzeni” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „ruszeni” [w rękopisie:] Z.
63, w. 8. „Tak wielcy (...) twojej” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „Tak serdeczni (...) twej” [w rękopisie:] Z.
65, w. 4. „wszytkie go czary zaraz odbieżały” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „wszytkie od niego czary uciekały” [w rękopisie:] Z.
75, w. 1. „w tej postawie” [w rękopisach:] P, J, C, S; „w tym sposobie” [w rękopisach:] D, Z.
w. 2. „znać na jawie” [w rękopisach:] P, J, C, S; „znać po sobie” [w rękopisach:] D, Z.
77, w. 5. „I znała go” [w rękopisach:] P, C, D, S; „I zwała go” [w rękopisach:] J, Z.
Pieśń VIII2, w. 6. „oni szpetnemi” [w rękopisach:] P, J, C, D, S; „zaraz” [w rękopisie:] Z.
4, w. 4. „Lub na błota” [w rękopisie:] Z; „Lub na pustych” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
7, w. 4. [w rękopisie:] D; „Jeśli stanie i jeśli tam się zastanowi” [w rękopisach:] P, J, C, S, Z.
11, w. 4. [w rękopisie:] Z; „Blask, skoro się rozświecił, uderzył go w oczy” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
5. „Bo myśliwca” [w rękopisie:] Z; „A myśliwca” [w rękopisach:] P, J, C, D, S.
35, w. 6. „że rad nierad pływał” [w rękopisach:] P, J, C, D, S;
Uwagi (0)