Darmowe ebooki » Tragedia » Koriolan - William Shakespeare (Szekspir) (czytanie książek TXT) 📖

Czytasz książkę online - «Koriolan - William Shakespeare (Szekspir) (czytanie książek TXT) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 William Shakespeare (Szekspir)



1 ... 3 4 5 6 7 8 9 10 11 ... 19
Idź do strony:
wzruszyły z miejsca. 
  KORIOLAN
O, bynajmniej! 
Masz waćpan słuszność; nieraz mi się jednak 
Zdarzyło słowom tył podać, gdziem stale 
Dotrzymał placu padającym ciosom. 
Nie głaszcząc, zranić mnie waszmość nie mogłeś. 
Co się zaś tyczy ludu, o, na honor, 
Cenię go, ile wart. 
  MENENIUSZ
Usiądź, prosimy. 
  KORIOLAN
Wolałbym sobie spokojnie dać głowę 
Iskać na słońcu, gdy alarm uderzą, 
Niż siedzieć gnuśnie, słuchając opisu 
Mojej nicości. 
 
Wychodzi. MENENIUSZ
Przewodnicy ludu! 
Możeż ten człowiek zalecać się tłumom 
(W których na tysiąc głów ledwie jest jedna 
Godna uczczenia), gdy sam, jak widzicie, 
Wolałby raczej wszystkie swoje członki 
Podać na hazard115 w honorowej sprawie 
Niż jedno ucho tym, co by mu chcieli 
O tym powiedzieć? Zacznij, Kominiuszu. 
  KOMINIUSZ
Słów mi zabraknie: Koriolana czyny 
Słabo się bowiem nie dadzą wyrazić. 
Powszechnie twierdzą, że waleczność z wszystkich 
Cnót jest najpierwszą i że sama przez się 
Najznakomiciej uszlachetnia ludzi: 
Jeżeli tak jest, nikt w świecie nie może 
Zrównać w zacności mężowi, o którym 
Mówić mam zaszczyt. Gdy Tarkwiniusz Pyszny 
Wojskami pod Rzym podstąpił, on wtedy, 
Szesnaście mając lat, przewyższał innych 
W zaciętej walce. Ówczesny dyktator116, 
O którym ze czcią przychodzi mi wspomnieć, 
Był świadkiem jego popisu i widział, 
Jak przed bezbrodym, amazońskim117 licem 
Młodzieńca starzy pierzchali brodacze. 
Jakiś Rzymianin obskoczony został 
Od nieprzyjaciół, on, niosąc mu pomoc, 
Wobec konsula własną ręką zabił 
Trzech napastników; z samym Tarkwiniuszem 
Ścierał się nawet i takie mu zadał 
Cięcie, że stary wojownik aż przykląkł. 
Wtedy już, kiedy mógł był jeszcze dziewkę 
Udać na scenie, okazał się w boju 
Najpierwszym mężem i w nagrodę zyskał 
Dębowy wieniec. Tak nieznacznie118 przeszedł 
Z małoletności do męskiego wieku: 
Rosnąc jak morze, odtąd w siedemnastu 
Bitwach z kolei wszystkim innym mieczom 
Odbierał wieńce. Nareszcie w ostatniej, 
Tak pod murami, jak i w murach Koriol, 
Tu muszę wyznać, że nie będę w stanie 
Sprostać mu żadnym opisem — powstrzymał 
Uciekających i nieporównanym 
Przykładem swoim sprawił, że lękliwym 
Niebezpieczeństwo stało się igraszką. 
Jak przed okrętem żaglolotnym fala, 
Tak przed naciskiem jego dłoni wszystko 
Ustępowało i padało. Jego 
Miecz, stempel śmierci, gdziekolwiek zabłysnął, 
Wszędzie ślad wyrył. Od stóp aż do głowy 
Cały wydawał się jakąś żyjącą 
Masą krwi, której wszelkim poruszeniom 
Towarzyszyły jęki konających. 
Sam jeden wkroczył w groźne bramy miasta, 
Aby się zgubnym stać jego obrońcom; 
Sam bez pomocy wyszedł z nich i nagle, 
Nowych nabrawszy sił, spadł jak planeta 
Na mury Koriol. Cokolwiek się stało 
Jego jest dziełem. Kiedy trud wojenny 
Zaczynał czasem nieco wątlić jego 
Przytomne władze, wtedy podwojony 
Duch jego dawał w mgnieniu oka odsiecz 
Fatydze ciała. Szybkim zwrotem przeszedł 
Na pole bitwy, jak geniusz119 zagłady, 
Depcąc tych, co mu śmieli opór stawić. 
I pókiśmy się nie stali panami 
Tak pola bitwy, jak i miasta, póty 
Nie ustał w pracy, aby choć na chwilę 
Dać folgę120 piersi wytchnieniem. 
  MENENIUSZ
To człowiek! 
  PIERWSZY SENATOR
Wart on ze wszech miar tego dostojeństwa, 
Na jakie chcemy go wynieść. 
  KOMINIUSZ
On łupy 
Odtrącił nogą, skarbami pogardził 
Jak pospolitym śmieciem; on nie pragnie 
Niczego więcej nad to, co ostatnia 
Nędza dać może: nagrodę swych czynów 
Znajduje w samychże czynach i dość mu 
Działać dlatego tylko, żeby zdziałać. 
  MENENIUSZ
Szlachetny człowiek! Każcie go przywołać. 
  PIERWSZY SENATOR
Idźcie przywołać Koriolana. 
  WOŹNY
Właśnie nadchodzi. 
 
Koriolan wraca. MENENIUSZ
Cny Koriolanie, senat postanowił 
Nadać ci godność konsula. 
  KORIOLAN
Do niego 
Należą moje usługi i życie. 
  MENENIUSZ
Zostaje ci już tylko zwykłym trybem 
Mieć rzecz121 do ludu. 
  KORIOLAN
Pozwólcie mi, proszę, 
Tryb ten pominąć: nie mogę przyoblec 
Szat kandydata, nie mogę obnażać 
Mych ran i w imię ich błagać o głosy. 
Raczcie od tego mnie uwolnić. 
  SYCYNIUSZ
Panie! 
Lud nie odstąpi od swych praw i ani 
Joty nie ujmie ze zwykłych obrzędów. 
  MENENIUSZ
Lud pod tym względem nie zwykł czynić ujmy. 
Proszę cię, poddaj się prawom zwyczaju 
I za przykładem poprzedników dopełń 
Form wymaganych. 
  KORIOLAN
Jest to rola, której 
Nikt nie odegra bez zarumienienia 
I która słusznie powinna by kiedyś 
Być skasowana. 
  BRUTUS
Zapiszmy to sobie. 
  KORIOLAN
Chełpić się wobec mas, prawić im: „Patrzcie, 
Com to ja zrobił”; odsłaniać im szramy 
Już zabliźnione, które bym chciał ukryć, 
Tak jakbym na to tylko je odebrał, 
Abym skutecznie o ich łaskę żebrał. 
Nie! 
  MENENIUSZ
Nie bądź wzbroniony. Trybunowie ludu, 
Wam zalecamy, abyście ludowi 
Postanowienie oznajmili nasze: 
Zaś szlachetnemu konsulowi życzym 
Wszelkich powodzeń i honorów. 
  SENATOROWIE
Wszelkich powodzeń i honorów cnemu 
Koriolanowi! 
 
Odgłos trąb. Senatorowie rozchodzą się. BRUTUS
A co, słyszałeś, 
Jak się on względem ludu chce postawić? 
  SYCYNIUSZ
Niechże i lud wie, jak się ma postawić 
Naprzeciw niego. Jeśli on wystąpi 
Z prośbą do ludu, to będzie miał minę, 
Jakby pogardzał tym, o co go prosi, 
Dlatego że cel jego prośby zawisł 
Od łaski ludu. 
  BRUTUS
Pójdź, uwiadomimy 
Naszych klientów122 o tym, co tu zaszło. 
Czekają na nas na rynku. 
 
Wychodzą. SCENA TRZECIA
Tamże. Forum.
Wchodzi kilku obywateli. PIERWSZY OBYWATEL

Już to, jeżeli nas poprosi o głosy, odmówić mu nie będziemy mogli.

DRUGI OBYWATEL

Będziemy mogli i owszem, jeżeli tylko zechcemy.

TRZECI OBYWATEL

Mocni jesteśmy to uczynić, ale jest to moc przechodząca naszą możność, bo jak nam pokaże swoje rany, to nam zamknie gęby i zmusi nas do względnej123 odpowiedzi. Jeżeli nam znowu powie o swoich pięknych czynach, będziemy mu także musieli o naszych uczuciach coś pięknego powiedzieć. Niewdzięczność potworną jest rzeczą, za czym124 lud niewdzięczny byłby potwornym ludem, a my jako jego członkowie bylibyśmy potwornymi członkami.

PIERWSZY OBYWATEL

Na poparcie czego mogłyby posłużyć własne jego wyrazy, boć on nas przecie nazwał pstrogłową hydrą wtedy, kiedyśmy się domagali zboża.

TRZECI OBYWATEL

Nazwało nas tak wielu; nie dlatego, że jedni z nas mają brązowe głowy, inni czarne, inni płowe, a inni łyse; ale że u nas w głowach są takie różne barwy. I w rzeczy samej gdyby myśli nasze mogły się wydobyć z jednej czaszki, podobno by jedne poleciały na wschód, drugie na zachód, te na północ, a te na południe, a zdania ich zwróciłyby się z prostej drogi na wszystkie punkta kompasu.

DRUGI OBYWATEL

Tak myślicie? Na jakąż drogę, waszym zdaniem, zwróciłoby się moje zdanie?

TRZECI OBYWATEL

Twoje zdanie nie tak prędko mogłoby się wyzwolić jak u kogokolwiek innego, bo jest w ciasnym miejscu szczelnie zamknięte, ale gdyby się wydostało na wolność, to by pewnie powędrowało na południe.

DRUGI OBYWATEL

Dlaczego na południe?

TRZECI OBYWATEL

Dlatego żeby się w parę zamienić. Skoroby się tam trzy jego części ulotniły w masie złych wyziewów, czwarta, przez sumienność, powróciłaby do ciebie, żeby ci do ożenienia się dopomóc.

DRUGI OBYWATEL

Ciebie się zawsze żarty trzymają; wolneć125 one, wolne.

TRZECI OBYWATEL

Jesteście gotowi pisać się za nim? Ale mniejsza o to, większość tu rozstrzygnie. Powiadam wam, że gdyby on się tylko chciał zbliżyć do ludu, nie byłoby godniejszego człowieka.

Wchodzą Koriolan i Meneniusz.

Otóż i on, i to w szacie pokory. Uważajcie jego postawę. Nie wypada nam tu stać razem, ale zbliżyć się do niego po jednemu, po dwóch albo po trzech. Trzeba, żeby każdemu z nas pojedynczo przełożył swoje żądanie, tym sposobem każdy z nas będzie miał honor dać mu głos własnymi usty126. Pójdźcie więc, pokażę wam, jak macie do niego przystąpić.

WSZYSCY

Zgoda! Zgoda!

Wychodzą. MENENIUSZ
Błędnie uważasz tę rzecz, Koriolanie; 
Nie wieszli, że się temu poddali 
Najznakomitsi ludzie? 
  KORIOLAN
Cóż im powiem? 
„Proszę waszmościów” — tfy! tfy! nie potrafię 
Nagiąć języka do takiej przemowy: 
„Patrzcie, panowie, oto moje rany, 
Odebrałem je, walcząc za ojczyznę, 
Wtenczas, gdy pewna liczba braci waszych 
Gwałtu krzyczała i zmykała z placu 
Przed dźwiękiem własnych trąb naszych”. 
  MENENIUSZ
Na bogi! 
Nie mów im tego, powinieneś raczej 
Polecić siebie ich dobrej pamięci. 
  KORIOLAN
Niech im kat świeci z ich pamięcią! Wolę, 
Żeby zupełnie o mnie zapomnieli, 
Jak zapomnieli o cnotach, o których 
Na próżno prawią im nasi kapłani. 
  MENENIUSZ
Chcesz wszystko popsuć. Zostawiam cię, przemów 
Do nich uprzejmie, zaklinam cię! 
 
Wychodzi. Wchodzi trzech obywateli. KORIOLAN
Każ im 
Umyć się pierwej i wypłukać zęby. 
Oto już dwóch się zbliża. — Wiecie waszmość, 
W jakim tu celu jestem? 
  PIERWSZY OBYWATEL
Wiemy, panie. 
Lecz chciejcie wyznać, co was tu przywiodło? 
  KORIOLAN
Moje zasługi. 
  DRUGI OBYWATEL
A, wasze zasługi. 
  KORIOLAN
Ma się rozumieć, że nie dobra wola. 
  PIERWSZY OBYWATEL
Jak to? Nie dobra wola? 
  KORIOLAN
Nie inaczej, 
Bom dobrowolnie nigdy jeszcze dotąd 
Nie trudził biednych prośbami. 
  TRZECI OBYWATEL
Trzeba wam wiedzieć, panie, że jeżeli 
Wam w czym wygodzim, to tylko w nadziei, 
Że coś zyskamy u was. 
  KORIOLAN
Bardzo dobrze. 
Wiele kosztuje wasz konsulat? 
  PIERWSZY OBYWATEL
Tyle, 
Ile kosztuje żądać go uprzejmie. 
  KORIOLAN
Uprzejmie żądać? Proszę więc waszmościów, 
Pozwólcie mi go dostąpić. Mam rany, 
I gotówem127 je wam zaprezentować 
Gdzie na ustroniu. Cóż, panowie, będę 
Miał wasze głosy? 
  DRUGI OBYWATEL
Będziesz je miał, panie. 
  KORIOLAN
Rzecz więc skończona. Wyprosiłem sobie 
Przecie jałmużnę dwóch poważnych głosów: 
Dobranoc! 
  PIERWSZY OBYWATEL
Jakoś to dziwnie wygląda. 
  DRUGI OBYWATEL
Rad bym się cofnąć, ale mniejsza o to. 
 
Wychodzą. Wchodzą dwaj inni obywatele. KORIOLAN

Moi panowie, jeżeli się to zgadza z melodią głosów waszych, żebym był konsulem, chciejcie zauważyć, że mam na sobie strój formalny.

CZWARTY OBYWATEL

Pięknieś się, panie, zasłużył ojczyźnie, ale niepięknie się zasługiwałeś.

KORIOLAN

Co znaczy ten enigmat128?

CZWARTY OBYWATEL

Byłeś, panie, plagą nieprzyjaciół kraju, a biczem jego przyjaciół, okazywałeś się nieprzychylny pospolitemu ludowi.

KORIOLAN

Powinni byście mi to do cnót policzyć, żem przychylności mojej nie pospolitował129. Będę odtąd, mój panie, inaczej sobie postępował z przyrodnim moim bratem, ludem: głaskać go będę, żeby sobie na większy jego szacunek zasłużyć; jest to bowiem warunek, którego on ściśle przestrzega. A ponieważ w mądrości swojej woli posiadać raczej moją czapkę niż serce, nie zaniedbam mu się kiwać i kłaniać i przestanę być oryginałem, to jest kopiować będę urok ludzi popularnych i hojnie obdzielać nim na żądanie. Na tej zasadzie proszę waszmościów o możność zostania konsulem.

PIĄTY OBYWATEL

Spodziewamy się, panie, znaleźć w was dobrego przyjaciela, i na tej zasadzie ofiarujemy wam nasze głosy.

CZWARTY OBYWATEL

Odebrałeś, panie, niemało ran za ojczyznę.

KORIOLAN

Nie będę świadomości waszmość panów obarczał ich pokazywaniem. Wielce sobie ważę ich głosy, dlatego nie chcę ich dłużej zatrzymywać.

OBYWATELE

Niech wam bogowie, panie, dadzą wszystko dobre! Z serca wam tego życzymy.

Wychodzą. KORIOLAN
Miluchne głosy! 
Lepiej jest umrzeć, głód i męki znosić 
Niż o nagrodę zasłużoną prosić. 
Mnież to przystoi tu w tej wilczej szacie 
Stać ku jałowej gminu aprobacie? 
Przed tym i owym uniżać się chłystkiem? 
Zwyczaj chce tego. Gdyby nam we wszystkim 
Zwyczaj był normą, starożytne śmiecie 
Pozostałyby nietknięte na świecie. 
I takie góry błędów by powstały, 
Że święta prawda już by tej zawały 
Przebić nie mogła. Precz, podła głupoto! 
Kto dla godności gotów rzucać w błoto 
Wewnętrzną godność, niech sobie zabierze 
Ten cel upodleń. Lecz jużem w tej mierze 
Przebył pół drogi, cofnąć się nie mogę, 
Zabrnąwszy, muszę przebrnąć dalszą drogę.  
 
Wchodzą trzej inni obywatele.
Otóż i nowe głosy! 
Mości panowie, dajcie mi swe głosy! 
Dla pozyskania ich głosów walczyłem, 
Nie dosypiałem, odebrałem przeszło 
Parę tuzinów ran: dla pozyskania 
Ich głosów byłem w kilkunastu bitwach; 
Dla pozyskania ich głosów zrobiłem 
Siła130 zachodów mniej więcej zaszczytnych. 
Dajcież mi głosy, krótko mówiąc, chciałbym 
Zostać konsulem. 
  SZÓSTY OBYWATEL

Szlachetnie postępował, nie może mu więc zbraknąć głosów poczciwych ludzi.

SIÓDMY OBYWATEL

Niech więc będzie konsulem! Niech go bogowie błogosławią i utrzymują w przyjaźni z ludem.

WSZYSCY

Tak niech się stanie! Bogowie z tobą, szlachetny konsulu!

Wychodzą obywatele. KORIOLAN
Szanowne głosy! 
 
Wchodzi
1 ... 3 4 5 6 7 8 9 10 11 ... 19
Idź do strony:

Darmowe książki «Koriolan - William Shakespeare (Szekspir) (czytanie książek TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz