Koriolan - William Shakespeare (Szekspir) (czytanie książek TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Jedna z ostatnich sztuk Szekspira, niewystawiana za życia autora. Poruszająca tragedia honoru i zdrady, choć opowiada losy na wpół legendarnego Rzymianina, przedstawia uderzająco aktualną, gorzką ocenę społeczeństwa i polityki.

Akcja sztuki rozgrywa się na początku piątego wieku przed naszą erą, kilkanaście lat po obaleniu władzy królewskiej w Rzymie i zaprowadzeniu republiki. Rządy, za pośrednictwem senatu i konsulów, sprawują przedstawiciele możnych rodów, patrycjusze. Kajusz Marcjusz, szlachetnie urodzony dowódca rzymski, z niechęcią patrzy na kolejne ustępstwa senatu wobec ludu. Już w młodości zyskał sobie sławę na polach bitew, wychowany przez matkę na nieustraszonego i dumnego obrońcę miasta. Pogardza ludem, uważając go za głupi, tchórzliwy i zmienny motłoch. Z powodu głodu i drożyzny w mieście zaczynają się zamieszki, a tymczasem na ziemie Rzymu kieruje się armia Wolsków dowodzona przez Aufidiusza, zaprzysiężonego wroga Marcjusza, z którym już kilkukrotnie starł się w bitwie. Kiedy główna część rzymskich wojsk maszeruje na spotkanie Wolsków, Marcjusz jako zastępca dowódcy armii prowadzi oddziały na wrogie miasto Koriole.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Czytasz książkę online - «Koriolan - William Shakespeare (Szekspir) (czytanie książek TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 William Shakespeare (Szekspir)

Idź do strony:

on bez ran nie zwykł powracać. WIRGILIA

O, nie, nie, nie!

WOLUMNIA

I owszem, jest ranny; bogom za to dzięki składam.

MENENIUSZ

Czynię i ja to samo, jeżeli tylko jego rany nie są cięższego kalibru, będą mu one do twarzy. Przynosi w garści zwycięstwo?

WOLUMNIA

Na czole, Meneniuszu; po raz trzeci to już wraca w wieńcu dębowym.

MENENIUSZ

Musiał dać dobrą pamiątkę Aufidiuszowi?

WOLUMNIA

Tytus Larcjusz pisze, że walczyli z sobą, ale Aufidiusz uszedł.

MENENIUSZ

I dobrze zrobił, mogę mu ręczyć; bo gdyby mu był96 dotrzymał placu, za wszystkie skrzynie Koriolów i wszystko złoto, co w nich jest, nie chciałbym wyglądać tak, jak by on wyglądał. Czy wie o tym senat?

WOLUMNIA

Idźmy, moje kobiety. Nie inaczej, nie inaczej, senat odebrał listy od wodza, w których tenże przyznaje mojemu synowi cały zaszczyt tej wojny, przewyższyć on miał w dwójnasób tym razem poprzednie swoje czyny.

WALERIA

W istocie, dziwne o nim rzeczy opowiadają.

MENENIUSZ

Dziwne? Gwarantuję, że nie przesadzono o włos rzeczywistości.

WIRGILIA

Dałyby bogi, żeby tak było!

WOLUMNIA

Dałabyś pokój swoim żeby...

MENENIUSZ

A ja dałbym gardło, że tak jest. Gdzież on raniony?

do trybunów, którzy przystąpili

Polecam was bogom! Marcjusz powraca, przybyło mu powodów być dumnym. Gdzież on raniony?

WOLUMNIA

W łopatkę i w lewe ramię; pod dostatkiem będzie miał blizn do pokazania ludowi, kiedy się będzie starał o przynależny mu stopień. Przy wypędzeniu Tarkwiniusza97 otrzymał był siedem cięć.

MENENIUSZ

Z tych, jedno w kark, a dwa w udo, o ile pamiętam, wiemy już więc o dziewięciu.

WOLUMNIA

Udając się na ostatnią wyprawę, miał na sobie dwadzieścia pięć szram.

MENENIUSZ

Będzie ich więc miał dwadzieścia i siedem, każda z nich stała się grobem nieprzyjaciela.

Odgłos trąb i okrzyków.

Słyszycie te głosy?

WOLUMNIA

Są to Marcjusza heroldowie, przed nim

Idą okrzyki, za nim łzy zostają.

Duch śmierci siedzi na jego prawicy,

Którą gdy wstrząśnie, giną przeciwnicy.

Marsz. Odgłos trąb. Kominiusz i Tytus Larcjusz wchodzą, pomiędzy nimi Koriolan z dębowym wieńcem na czole, za nimi rotmistrze i żołnierze, na przodzie Herold. HEROLD

Wiadomo czynim Rzymowi, że Marcjusz

Sam jeden walczył w murach miasta Koriol,

Gdzie obok sławy zyskał nowe miano

W dodatku do dwóch dawnych. Od tej pory

Ma się zwać: Kajus Marcjusz Koriolanus.

Witaj, wsławiony męstwem Koriolanie!

Odgłos trąb. WSZYSCY

Witaj, wsławiony męstwem Koriolanie!

KORIOLAN

Dość tego, okrzyk ten razi mi serce.

Dość tego, błagam.

KOMINIUSZ

Oto wasza matka.

KORIOLAN

O! matko!

klęka

Wiem, że za moją pomyślność

Do wszystkich bogów zanosiłaś modły.

WOLUMNIA

Powstań, waleczny bohaterze, powstań,

Luby Marcjuszu, szlachetny Kajusie,

W nagrodę chlubnych dzieł świeżo nazwany —

Jakież to miano? Ha, mam cię podobno

Zwać Koriolanem? Drogi Koriolanie!

Lecz oto twoja żona.

KORIOLAN

O, ty moje

Wdzięczne milczenie, pozdrawiam cię! Czyżbyś

Się śmiała, gdybym był w trumnie powrócił,

Kiedy przy moim triumfie łzy ronisz?

O, luba, takie oblicza dziś mają

Wdowy w Koriolach i matki żałosne

Po stracie synów.

MENENIUSZ

Niechże cię bogowie

Ukoronują!

KORIOLAN

Żyjesz jeszcze, stary?

do Walerii

Wybacz mi, zacna pani; w rzeczy samej,

Nie wiem, gdzie pierwej mam się zwrócić. Witaj,

Rodzinne miasto, witajcie mi wszyscy

Razem, witajcie po szczególe wszyscy!

MENENIUSZ

Po sto tysięcy razy witaj! Mógłbym

Śmiać się i płakać; czuję się na poły

Lekki i ciężki: witaj nam! Niech temu

Przekleństwo toczy serce, kto niekontent

Z twego widoku. W was trzech powinien by

Rzym się rozszaleć; są tu jednak stare,

Dzikie jabłonie, których cierpki owoc

Oblektamentów98 wam nie da. Z tym wszystkim

Bądźcie nam całym sercem pozdrowieni,

Chwastem nazwijmy chwast, a błędy głupców

Głupotą.

KOMINIUSZ

Dobrze mówisz.

KORIOLAN

Tak jak zawsze.

HEROLD

Dalej, mężowie!

KORIOLAN

do matki i żony

Podajcie mi dłonie!

Nim mnie dach domu naszego ocieni,

Muszę odwiedzić zacnych patrycjuszów,

Od których obok pozdrowień zaszczytny

Dank otrzymałem.

WOLUMNIA

Dożyłam spełnienia

Życzeń mych, nawet marzeń, jednej tylko

Brak jeszcze rzeczy, a i tej zapewne

Rzym względem ciebie ziścić nie zaniedba.

KORIOLAN

Bądź przekonana, matko, że wolałbym

Być po swojemu sługą niż panować

Po służalczemu.

KOMINIUSZ

Idźmy na Kapitol.

Odgłos trąb i rogów. Wszyscy odchodzą tym samym porządkiem, jak weszli. Trybunowie zostają. BRUTUS

Wszystko, co żyje, o nim tylko mówi....

Kto ma wzrok słaby, okulary wkłada,

Aby go ujrzeć. Świegotliwa niańka

Pozwala dziecku zanieść się od krzyku„

A plecie o nim: lada pluch99, skręciwszy

Najdroższą szmatę koło szyi, idzie

Piąć się na mury i gapić na niego;

Wystawy domów, przyzby100, okna, ganki

Upstrzone, gną się dachy, na facjatach101

Okraczkiem siedzą żyjące facjaty,

Tym tylko jednym do siebie podobne,

Że wszystkie oczy wytrzeszczają. Rzadko

Napotykani flaminowie102 drą się

Pośrodkiem tłumów i zaledwie dysząc,

Szukają sobie miejsca wśród motłochu,

Nasze zazwyczaj zakwefione103 damy

Podają śmiało swoje delikatne

Różą i lilią jaśniejące lica

Na łup figlarnych Feba104 pocałunków:

Taki ścisk wszędzie, taki wir, jak gdyby

Jakiś bóg w tego człowieka wcielony

Dał mu nadludzką potęgę i powab.

SYCYNIUSZ

Zobaczysz, że się ani spostrzeżemy,

Jak go obiorą konsulem.

BRUTUS

A wtedy

Urząd nasz pójdzie spać.

SYCYNIUSZ

On nie potrafi

Z umiarkowaniem piastować do końca

Swoich godności; to, co dziś pozyskał,

Utraci jutro.

BRUTUS

W tym nasza otucha.

SYCYNIUSZ

Nie wątp, że nasi mieszczańscy mandanci105

Przy pierwszej lepszej okazji poczują

Dawną ku niemu niechęć i zapomną

O jego nowych zaszczytach, do czego

Że im da powód, znając jego dumę,

Z łatwością można przewidzieć.

BRUTUS

Słyszałem,

Jak się zarzekał, że choćby chciał zostać

Konsulem, nigdy nie pójdzie na rynek,

Nigdy nie włoży na siebie wytartej

Szaty pokory ani też nie będzie

Ran swych po formie106 odkrywać ludowi,

By tym sposobem skarbić sobie jego

Smrodliwy oddech.

SYCYNIUSZ

Tym lepiej.

BRUTUS

Powiedział,

Oto są jego słowa: że wolałby

Nie być konsulem niż być nim inaczej

Jak za usilną prośbą sobie równych

I wskutek życzeń szlachty.

SYCYNIUSZ

Nie pragnijmy

Niczego więcej: jeno107 żeby wytrwał

W tym przedsięwzięciu i one wykonał.

BRUTUS

Zdaje się, że tak zrobi.

SYCYNIUSZ

W takim razie

Zgotuje sobie to, czego mu życzym,

To jest niechybną zgubę.

BRUTUS

Jedno z dwojga

Musi nastąpić: albo on upadnie,

Albo my wpływ nasz utracim. Dlatego

Trzeba nam zręcznie poszepnąć ludowi,

Jak on go zawsze nie cierpiał; że gdyby

Miał władzę, to by go zaprzągł do jarzma108;

Obrońcom jego nakazał milczenie;

Ukrócił jego swobody; że on go

W praktycznym życiu, w publicznych stosunkach

Względnie109 na zdolność i na użyteczność

Za nic lepszego nie ma, jak wielbłąda

Na wojnie, który dostaje posiłek

Za to jedynie, że dźwiga ciężary,

A kije, kiedy pod nimi upada.

SYCYNIUSZ

Skoro się o tym, coś powiedział, wspomni

W stosownym czasie, kiedy jego niczym

Nieposkromiona zuchwałość wybuchnie

W oczy ludowi (wybuchnie zaś ona,

Jak tylko się go podżegnie, a jego

Podżec tak łatwo, jak psem poszczuć owce),

Wtedy ten wybuch ogarnie w lot suche

Paliwo ludu, a dym stąd powstały

Zaćmi na zawsze cały jego urok.

Wchodzi Posłaniec. BRUTUS

Co nam przynosisz?

POSŁANIEC

Jesteście wezwani

Do Kapitolu. Zanosi się na to,

Że Marcjusz będzie konsulem. Widziałem

Głuchych tłoczących się, żeby go widzieć,

A ślepych — żeby go słyszeć. Matrony,

Niewiasty, panny rzucały na niego

W przechodzie chusty, szarfy i zasłony;

Szlachta skłaniała się z uszanowaniem

Jak przed statuą Jowisza; a nasze

Tłumy wydały taki grzmot okrzyków,

Zrobiły taki grad z czapek, jakiegom

Jeszcze nie widział.

BRUTUS

Idźmy na Kapitol!

Nastrójmy oczy i słuchy do tego,

Co jest, a serca postawmy na czatach

Tego, co będzie.

SYCYNIUSZ

Wesprę cię we wszystkim.

Wychodzą. SCENA DRUGA

Tamże. Kapitol.

Dwaj woźni ustawiają senatorskie krzesła i kładą na nich poduszki. PIERWSZY WOŹNY

Spieszmy się; wkrótce nadejdą. Ilu jest kandydatów do konsulatu?

DRUGI WOŹNY

Trzech podobno; ale powszechnie mówią, że Koriolan będzie obrany.

PIERWSZY WOŹNY

Tęgi110 to człowiek, ale kaducznie111 dumny i nie ma serca do ludu.

DRUGI WOŹNY

Prawdę mówiąc, bywali wielcy ludzie, którzy pochlebiali ludowi, a lud do nich nie miał serca; są także tacy, do których lud ma serce, nie wiedząc sam dlaczego: idzie za tym, że jeżeli lud ma do kogoś serce, nie wiedząc dlaczego, z równą zasadą nie ma go do kogoś drugiego. Jeżeli więc Koriolan nie dba o to, czy go lud lubi, czy nie lubi, dowodzi tym, że zna doskonale naturę ludu, a szlachetności charakteru tym, że mu to jawnie okazuje.

PIERWSZY WOŹNY

Gdyby mu to było wszystko jedno, czy lud go lubi, czy nie lubi, obojętnie by się względem niego zachował; to jest: nie czyniłby mu ani dobrze, ani źle; ale on żarliwiej się stara o nienawiść ludu niż lud o uczynienie mu w tym zadość i niczego nie zaniedbuje, żeby się okazać otwartym jego przeciwnikiem. Moim zdaniem, paradę112 robić z lekceważenia i drażnienia ludu jest równie nagannym, jak czynić to, na co prawość nie pozwala, to jest pochlebiać dla zyskania jego względów.

DRUGI WOŹNY

Znakomicie się zasłużył ojczyźnie i wyniesienie się jego nie szło po tak łatwych stopniach jak u tych, co nadskakując i łasząc się ludowi czapkowaniem tylko, bez żadnego innego tytułu, jednali sobie jego cześć i życzliwość. On swoją godność tak mu postawił przed oczyma, a swoje czyny tak mu wraził w serce, że milczenie ludu i niewyznawanie tego, co czuje, byłoby już rodzajem krzyczącej niewdzięcznością obelgi, a odezwanie się ubliżające — złością, która, sama sobie zadając kłamstwo, oburzyłaby i przejęła zgrozą każdego, co by ją słyszał.

PIERWSZY WOŹNY

Nie ma co mówić; zacny to jest człowiek.

Ustąpmy; oto nadchodzą.

Przy odgłosie muzyki wchodzą poprzedzeni przez liktorów113 Kominiusz — konsul, Meneniusz, Koriolan, wielu innych senatorów, Sycyniusz i Brutus. Senatorowie zajmują twoje miejsca, trybunowie swoje. MENENIUSZ

Po tymczasowym załatwieniu kwestii

W sprawie z Wolskami i po wyrzeczeniu

Względem powrotu Tytusa Larcjusza

Głównym zadaniem zebrania naszego

W obecnej dobie114 jest wynagrodzenie

Znakomitego męża, który świeżo

Tak ważne przyniósł ojczyźnie usługi.

Dlatego chciejcie łaskawie, przezacni

I przedostojni panowie, zawezwać

Teraźniejszego naszego konsula,

A niegdy wodza naszej tak pomyślnie

Przeprowadzonej wyprawy, ażeby

Wam zdał pokrótce relację o czynach

Kaja Marcjusza Koriolana, który

Jest tu pomiędzy wami, a to celem

Podziękowania mu i zawdzięczenia

Miarą zaszczytów odpowiednią mierze

Jego zasługi.

PIERWSZY SENATOR

Mów, cny Kominiuszu;

Nie pomiń, przez wzgląd na długość, niczego,

I spraw, abyśmy uznali, że raczej

Naszemu państwu brakuje nagrody

Niźli nam chęci przysądzenia onej

Jak najsowiciej. Naczelnicy, ludu!

Senat was prosi, abyście nasamprzód

Uprzejmie ucho podać, a następnie

Z przychylnym wnioskiem raczyli zdać sprawę

Z tego, co zajdzie.

SYCYNIUSZ

Jest to arcymiłym

Dla nas wezwaniem i jesteśmy skłonni

Wedle możności uczcić i potwierdzić

Przedmiot naszego zebrania.

BRUTUS

O tyle

Chętniej, o ile dostojny kandydat

Zechce uprzejmiej cenić wartość ludu,

Niż to dotychczas czynił.

MENENIUSZ

Dawne dzieje!

Lepiej byłoby milczeć niż to wznawiać.

Chcecież posłuchać Kominiusza?

BRUTUS

Z całą

Uwagą, panie; rozumiałbym jednak,

Że moja wzmianka stosowniejsza była

Niżeli wasza przygana.

MENENIUSZ

On kocha

Wasz lud, upewniam; nie żądajcie jednak,

Żeby z miłości aż łoże z nim dzielił.

Zabierz głos, zacny Kominiuszu. Cóż to?

O, zostań, zostań!

Koriolan zrywa się z miejsca i chce wyjść. PIERWSZY SENATOR

Usiądź, Koriolanie,

Nie wstydź się słyszeć o tym, co z honorem

Spełnić umiałeś.

KORIOLAN

Wybaczcie, ojcowie:

Wolę na nowo goić moje rany

Niż słuchać, jakem je poniósł.

BRUTUS

Nie mogę

Przypuścić, panie, że to moje słowa

Tak cię

Idź do strony:

Darmowe książki «Koriolan - William Shakespeare (Szekspir) (czytanie książek TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz