Darmowe ebooki » Tragedia » Don Carlos - Fryderyk Schiller (życzenia dla biblioteki .TXT) 📖

Czytasz książkę online - «Don Carlos - Fryderyk Schiller (życzenia dla biblioteki .TXT) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Fryderyk Schiller



1 ... 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Idź do strony:
class="verse">Ojca inkwizytora. Niech ma łaski tyle,  
By chciał mnie udarować godzinną rozmową. 
 
Jeden z Grandów oddala się. Król bierze papiery, przegląda je powtórnie, po czym odkłada je na bok.
Więc tej nocy?  
  TAKSIS
O drugiej poczta ma gotową 
Stać w klasztorze kartuzów. 
  ALBA
I ludzie wysłani 
Przeze mnie powiadają, że byli spotkani  
Przez służbę, która wiozła pakunki znaczone  
Herbem koronnym właśnie w tamtą miasta stronę. 
  TAKSIS
Wielkie sumy podobno w imieniu królowej  
Mają być wystawione na kantor handlowy  
Do wypłaty w Brukseli.  
  KRÓL
Co się z księciem dzieje? 
  ALBA
Książę został przy zwłokach.  
  KRÓL
Czy światło jaśnieje 
Na pokojach królowej? 
  ALBA
Tam cisza panuje. 
Nawet służba królowej, którą zatrzymuje  
Zwykle dłużej przy sobie, jest już oddaloną.  
Księżna Arcos odchodząc królowę uśpioną  
Zostawiła. 
 
Wchodzi Oficer ze straży przybocznej, odprowadza na bok Księcia Ferię i rozmawia z nim tajemniczo, po czym Książę Feria zwraca się pomieszany do Księcia Alby — inni Grandowie cisną się około nich z ciekawością — powstaje szmer i zamieszanie. FERIA, DOMINGO i TAKSIS
razem
To dziwne! 
  KRÓL
Co słychać nowego? 
  FERIA
Wieść, panie miłościwy, tak coś szczególnego  
Głosząca, że nie można wierzyć w takie baśnie.  
  DOMINGO
Dwaj Szwajcarowie z warty zluzowani właśnie  
Zeznają, śmiech powtarzać...  
  KRÓL
Cóż? 
  ALBA
Niesie wieść głucha, 
Że widziano w pałacu, w lewym skrzydle, ducha  
Nieboszczyka cesarza — jakoby pod bokiem  
Wszystkiej straży miał stąpać wolnym, śmiałym krokiem.  
Właśnie wieść tę stwierdzają warty rozstawione  
W całej długości skrzydła — dodając, że w stronę  
Komnat królowej owe widziadło zmierzało  
I tam znikło. 
  KRÓL
I jakież zjawisko przybrało 
Kształty i szaty jakie? 
  OFICER
W tym samym habicie 
Świętego Hieronima, w którym kończył życie  
W murach Świętego Justa. 
  KRÓL
Jako mnich? Skąd macie 
Pewność, że to cesarza duch był w owej szacie?  
Czyliż wojsko cesarza za żywota znało? 
  OFICER
Postać cesarza-ducha wyraźnie zdradzało  
Berło, które niósł w ręku.  
  DOMINGO
Jak niesie podanie, 
Już nieraz miało miejsce podobne spotkanie. 
  KRÓL
Czy nikt doń nie zagadał?  
  OFICER
Nikt nie był tak śmiały. 
Warty, szepcąc pacierze, ze czcią się patrzały  
Na ten pochód monarchy. 
  KRÓL
Więc jak powiadacie, 
Duch cesarza miał zniknąć w królowej komnacie? 
  OFICER
W królowej przedpokoju.  
 
Ogólne milczenie. KRÓL
obracając się śpiesznie
Jakież wasze zdanie? 
  ALBA
Nas ten objaw oniemia, najjaśniejszy panie!  
  KRÓL
do Oficera po niejakim czasie
Każcie gwardii mojej wystąpić pod bronią,  
A wszystkie przejścia w skrzydle niech warty obsłonią.  
Ja pragnę z owym duchem sam zrobić poznanie.  
 
Oficer się oddala, wkrótce potem Paź wchodzi. PAŹ
Kardynał inkwizytor, najjaśniejszy panie!  
  KRÓL
do obecnych
Zostawcie nas.  
 
Kardynał inkwizytor, starzec dziewięćdziesięcioletni, niewidomy, opiera się na lasce i jest prowadzony przez dwu dominikanów. Gdy przechodzi pomiędzy Grandami, wszyscy oddają mu pokłon czołobitny i dotykają się kraju jego szaty. On udziela im błogosławieństwa, po czym się wszyscy oddalają. SCENA DZIESIĄTA
Król i Wielki Inkwizytor.
Długie milczenie. INKWIZYTOR
Azali188 przed monarchą stoję? 
  KRÓL
Tak jest.  
  INKWIZYTOR
To przechodziło spodziewanie moje. 
  KRÓL
Odnawiam naszą łączność, która się odnosi  
Do lat dawno ubiegłych — swego mistrza prosi  
Filip-infant o radę.  
  INKWIZYTOR
Boski pomazaniec, 
Carlos, wasz rodzic wielki, a mój wychowaniec,  
Zasięgać rady mojej nie bywał w potrzebie. 
  KRÓL
Tym szczęśliwiej dla niego. Spokoju dla siebie  
Dzisiaj znaleźć nie mogę — na mnie cięży wina  
Morderstwa, kardynale.  
  INKWIZYTOR
A mordu przyczyna? 
  KRÓL
Przyczyną była zdrada.  
  INKWIZYTOR
Wiem o niej. 
  KRÓL
Wy wiecie? 
Przez kogo? I jak dawno? 
  INKWIZYTOR
Co wiedzieć możecie 
Wy od słońca zachodu, to mnie jest wiadome  
Od lat wielu. 
  KRÓL
z podziwieniem
Byłyby wam zatem znajome 
Dzieje tego człowieka? 
  INKWIZYTOR
Jego całe życie 
Od początku do końca spisane ujrzycie  
W regestrach189 Santa Casa. 
  KRÓL
I był na wolności? 
  INKWIZYTOR
Pasek, na którym bujał, znacznej był długości,  
Lecz się nigdy nie zrywał.  
  KRÓL
Wszak był za granicą 
Państw moich? 
  INKWIZYTOR
Wszędzie za nim ja moją prawicą 
Dosięgnąć byłem w stanie. 
  KRÓL
przechodząc się
Jak to? Więc wiedziano, 
W jakich rękach zostaje? Czemuż zaniedbano  
Przypomnieć mi? 
  INKWIZYTOR
Ja raczej zwracam to pytanie. 
Czemuście zaniedbali nas badać o zdanie,  
Nimeście się rzucili w ramiona takiego  
Człowieka? Znaliście go — bo dosyć jednego  
Spojrzenia, aby odkryć, że tam w głębi leży  
Utajone kacerstwo190. Do takiej grabieży  
Kto was mógł upoważnić? Świętego urzędu  
Pozbawiać tej ofiary? Bez żadnego względu  
Czy można z nami igrać? Jeżeli się plami  
Majestat skryciem zbrodni — jeśli za plecami  
Naszego posłannictwa związuje zbratanie  
Z największym wrogiem naszym — cóż się z nami stanie?  
Kiedy mógł taką łaskę jeden mieć przyznaną,  
Jakim prawem tysiące na ofiary dano? 
  KRÓL
Wszak i ten padł ofiarą?  
  INKWIZYTOR
Nie! — zamordowany — 
Bez sławy! Lekkomyślnie! Zamiast być skazany  
Przez nas, aby krwią swoją nam przyczynił chwały.  
Tą krwią tylko mordercy ręce się zbryzgały.  
Ten człowiek był już naszym. Kto wam prawo daje,  
Że na dobro świętego zakonu nastaje  
Ręka wasza? Śmierć taka to nasze zadanie.  
Jego Bóg nam darował, aby wymaganie  
Naszych czasów nasycić — by w nim wzniosłość ducha  
Pohańbić uroczyście i wskazać, jak krucha  
Jest chełpliwość rozumu. Takie miałem plany.  
Gdy oto u stóp waszych leży zmarnowany  
Cel pracy tyloletniej! Myśmy okradzeni,  
A dla was cały triumf ta krew, co rumieni  
Wasze ręce. 
  KRÓL
Wybacz mi! Namiętność, wyznaję, 
Uniosła mnie. 
  INKWIZYTOR
Namiętność? I taką mi daje 
Odpowiedź Filip-infant? Ja więc zestarzałem  
Sam jeden? Więc namiętność! 
 
kiwając gniewnie głową
Zatem w państwie całem 
Daj wolność sumieniowi, gdyś sam obarczony  
Własnymi kajdanami. 
  KRÓL
Mało doświadczony 
Jestem jeszcze w tych rzeczach. Chciejcie, kardynale,  
Mieć więcej cierpliwości. 
  INKWIZYTOR
Nie — nie mogę wcale 
Z was być zadowolonym. Czyliż się godziło  
Tak krzywdzić przeszłość własną? Bo cóż się zrobiło  
Z owym niegdyś Filipem? z jego duszą silną,  
Co jak gwiazda na niebie drogą nieomylną,  
Wiecznie jedną krążyła? Czyliż przeszłość cała  
Zatonęła za wami? Czy się zmiana stała  
Ze światem, właśnie w chwili gdy mu rękę dawał?  
Trucizna jad straciła? Czy przedział ustawał  
Między prawdą a fałszem — dobrem a zepsuciem?  
Czym jest zamiar, wytrwanie, czym to, co poczuciem  
Męskiej wierności zwiemy — gdy kaprysu chwila  
Zasady sześćdziesięciu lat w upadek schyla  
Jakoby lekkomyślną ręką białogłowy. 
  KRÓL
Ja mu w oczy patrzyłem. Nie bądź zbyt surowy  
Na potknięcie się w drodze człowieka słabego.  
Świat ma przystęp zamknięty do serca twojego  
Jedną więcej zaporą. Twe oczy zgaszone.  
  INKWIZYTOR
Czym was nęcił ten człowiek? Czyli życia stronę  
Tak nową odkrył oku, jakiej nie widziało?  
Czczość nowości i marzeń tak wam znaną mało?  
Czyli głosem chełpliwym o świata przemianie  
Tak zdradnie ucho pieścił? Jeśli wasze zdanie  
Na doświadczeniu wsparte kruszy słowo marne,  
Pytam się, jakim czołem wyroki ofiarne  
Rzucasz na dusze słabe, mniej winą skażone,  
Które giną krociami na stosach palone?  
  KRÓL
Pragnąłem choć jednego znaleźć spośród ludzi.  
Ten Domingo...  
  INKWIZYTOR
I cóż w was to pragnienie budzi? 
Dla was człowiek jest cyfrą i więcej nic nad nią.  
Mamże znowu powtarzać tę szkołę zasadnią  
Monarszego rzemiosła z uczniem posiwiałym?  
Jako Bogu na ziemi świat z urokiem całym  
Winien być obojętnym uczuciami swymi.  
Wy, goniąc za współczuciem, chęciami takimi  
Czyliż nie przyznajecie równości przed światem?  
Gdy zaś równy, chcę wiedzieć, jakie możesz zatem  
Mieć prawa nad równymi? 
  KRÓL
rzucając się na krzesło
W mym jestestwie całem 
Czuję marność człowieczą. Co Stwórcy udziałem,  
Ty chcesz widzieć w stworzeniu. 
  INKWIZYTOR
O, nie — nie tak snadnie 
Mnie podejść. Teraz, panie, znam ciebie dokładnie.  
Ty chciałeś nas porzucić! Tobie już ciężyły  
Okowy praw zakonu — powab nadto miły  
Wolności ciebie uwiódł... 
 
wstrzymuje się w mowie — Król milczy
Czyn twój jest pomszczony. 
Podziękuj Kościołowi — miłością wiedziony  
Ukarał cię jak matka. Właśnie w tym wyborze,  
Dokonanym tak ślepo, uznaj plagi Boże.  
Teraz już objaśniony wróć w kluby191 zakonu.  
Gdybym nie stał w tej chwili u stóp twego tronu,  
Ty jutro, jak Bóg żywy, ty stałbyś przede mną! 
  KRÓL
Księże — miarkuj się w słowach! Takiej mowy ze mną  
Zaprzestań, bo mnie razi głosu twego brzmienie.  
  INKWIZYTOR
Po cóż sam wywołujesz Samuela192 cienie?  
Jam dwóch królów osadził na hiszpańskim tronie,  
Z nadzieją, że me dzieło utrwalę w koronie.  
Owoc całego życia widzę dziś stracony;  
Gmach mój ręką Filipa z podstaw naruszony.  
A teraz chciej oznajmić, najjaśniejszy panie,  
Jakie cele mieć mogło wasze mnie wezwanie?  
Co mam czynić? Bo tutaj nierad jestem wcale  
Ponawiać mych odwiedzin. 
  KRÓL
Masz tu pracę — ale 
Zapewniam, że ostatnią — po jej dopełnieniu  
Możesz odejść w spokoju. Niechaj w zapomnieniu  
Legnie wszystko, co przeszło — a my od tej chwili  
Jesteśmy pojednani. 
  INKWIZYTOR
Gdy Filip pochyli 
Swoją głowę w pokorze. 
  KRÓL
po krótkiej pauzie
Syn mój chce ognisko 
Buntu wzniecić. 
  INKWIZYTOR
Cóż działać chcecie? 
  KRÓL
Nic — lub wszystko! 
  INKWIZYTOR
To „wszystko” co ma znaczyć?  
  KRÓL
Chcę ułatwić drogę 
W ucieczce, jeśli na śmierć skazać go nie mogę. 
  INKWIZYTOR
A więc?  
  KRÓL
Czy jesteś mocen nową stworzyć wiarę, 
Która by przebaczyła tę krwawą ofiarę  
Z własnego dziecka? 
  INKWIZYTOR
Wszakże, by przejednać ową 
Sprawiedliwość odwieczną, syn Boży krzyżową  
Śmierć poniósł z woli Ojca. 
  KRÓL
A czy będziesz w stanie 
Po całej Europie takie przekonanie  
Zaszczepić? I umocnić na wszystkie jej strony? 
  INKWIZYTOR
Tak daleko, jak krzyż ten wiarą jest uczczony.  
  KRÓL
Krzywdzę prawo natury, czy i głos sumienia  
Tak wymowny potrafisz zmusić do milczenia?  
  INKWIZYTOR
Przed wiarą wszystko milknie.  
  KRÓL
Mój urząd sędziego 
Oddaję w twoje ręce. Czy mogę od tego  
Sądu sam się uchylić? 
  INKWIZYTOR
Mnie go powierz, panie. 
  KRÓL
To jest syn mój jedyny — komuż się dostanie  
Moja praca?  
  INKWIZYTOR
Zniszczeniu! — to lepiej o wiele 
Niż wolności. 
  KRÓL
wstając
Pójdź zatem. Twoje zdanie dzielę. 
  INKWIZYTOR
Dokąd?  
  KRÓL
Moją ofiarę sam stawię przed tobą! 
 
Wyprowadza inkwizytora. SCENA OSTATNIA
Pokój Królowej.
Carlos, Królowa, w końcu Król z całym otoczeniem. CARLOS
w habicie mnicha, z maską na twarzy, którą właśnie
1 ... 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Idź do strony:

Darmowe książki «Don Carlos - Fryderyk Schiller (życzenia dla biblioteki .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz