Koriolan - William Shakespeare (Szekspir) (czytanie książek TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Jedna z ostatnich sztuk Szekspira, niewystawiana za życia autora. Poruszająca tragedia honoru i zdrady, choć opowiada losy na wpół legendarnego Rzymianina, przedstawia uderzająco aktualną, gorzką ocenę społeczeństwa i polityki.

Akcja sztuki rozgrywa się na początku piątego wieku przed naszą erą, kilkanaście lat po obaleniu władzy królewskiej w Rzymie i zaprowadzeniu republiki. Rządy, za pośrednictwem senatu i konsulów, sprawują przedstawiciele możnych rodów, patrycjusze. Kajusz Marcjusz, szlachetnie urodzony dowódca rzymski, z niechęcią patrzy na kolejne ustępstwa senatu wobec ludu. Już w młodości zyskał sobie sławę na polach bitew, wychowany przez matkę na nieustraszonego i dumnego obrońcę miasta. Pogardza ludem, uważając go za głupi, tchórzliwy i zmienny motłoch. Z powodu głodu i drożyzny w mieście zaczynają się zamieszki, a tymczasem na ziemie Rzymu kieruje się armia Wolsków dowodzona przez Aufidiusza, zaprzysiężonego wroga Marcjusza, z którym już kilkukrotnie starł się w bitwie. Kiedy główna część rzymskich wojsk maszeruje na spotkanie Wolsków, Marcjusz jako zastępca dowódcy armii prowadzi oddziały na wrogie miasto Koriole.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Czytasz książkę online - «Koriolan - William Shakespeare (Szekspir) (czytanie książek TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 William Shakespeare (Szekspir)

Idź do strony:

miałam nigdy tej słodkiej pociechy,

Abyś mi w czym bądź okazał powolność,

Nazwij żądanie me niesprawiedliwym,

Każ mnie odpędzić, nie rzeknę i słowa,

Ale jeżeli tego nie uczynisz,

Wręcz ci powiadam, że czynisz niegodnie

I że bogowie skarżą cię za takie

Lekceważenie i łamanie względów

Matce należnych. Odwraca się, milczy;

Dalej, niewiasty, zegnijmy kolana,

Upokorzeniem tym go upokorzmy.

Przydomek jego więcej, widać, wpływa

Na jego pychę niż nasze błagania

Na jego czułość. Dalej, na kolana!

Ostatni to już krok — wrócimy potem

Do Rzymu umrzeć razem z rodakami. Spojrzyj

Raz jeszcze na nas, na to chłopię, które

Nie mogąc jeszcze uczuć swych wysłowić,

Klęczy i ręce ku tobie wyciąga.

Czymże byś upór twój usprawiedliwił

Wobec tej niemej wymowy? Dość tego;

Idźmy. Ten człowiek miał matkę Wolscjankę,

W Koriolach żonę ma, a jego dziecko

Musi być pewnie takie jak i ojciec —

Bywaj zdrów! Skoro ujrzę pożar Rzymu,

Wtedy ci powiem jeszcze coś, na teraz

Niczego więcej z ust mych nic usłyszysz.

KORIOLAN

O matko, matko!

bierze Wolumnię za rękę i milczy przez czas niejaki

Cóżeś uczyniła?

Spojrzyj: niebiosa otwarły się na ścież244;

Bogowie patrzą się na nas i szydzą

Z nienaturalnej tej sceny. O matko,

Matko! Odniosłaś zwycięstwo fortunne

Dla Rzymu, ale dla twojego syna,

Wierzaj mi, bardzo niebezpieczne, może

Nawet fatalne. Niech się święci jednak;

Przyjmę następstwa jego. Aufidiuszu,

Nie mogąc dalej prowadzić tej wojny,

Zawrę godziwy pokój. Czyżbyś, powiedz,

Na moim miejscu mniej był słuchał matki

I mniej był zadośćuczynił jej prośbie?

AUFIDIUSZ

Byłem wzruszony.

KORIOLAN

Mógłbym przysiąc na to!

Musiała to być trudna próba, kiedy

Litość zdołała oczy me zwilgocić.

Powiedz mi, jaki wam pokój najlepiej

Dogadzać będzie? Co do mnie, nie myślę

Wracać do Rzymu; pójdę z wami. Chciej mnie

Wesprzeć w tej sprawie. Matko moja! Żono!

AUFIDIUSZ

na stronie

Nie mam ci za złe, żeś wspaniałomyślność

Przeniósł nad honor: to mi dopomoże

Wrócić na dawne moje stanowisko.

Niewiasty dają znak Koriolanowi. KORIOLAN

Nie traćmy czasu.

do Wolumnii i Wirgilii

Ale pierwej pójdźmy

Spełnić puchary. Weźmiecie ze sobą

Lepsze świadectwo niż słowa, bo pismo,

W którym wzajemne, podobne warunki

Spisane będą i pieczęcią naszą

Stwierdzone. Pójdźcie z nami do namiotu.

Jeżeli komu, to wam by powinien

Rzym wznieść świątynie.245 Wszystkie jego miecze,

Wszystkie zastępy wojsk z nim sprzymierzonych

Nie potrafiłyby były wyjednać

Tego pokoju.

Wychodzą. SCENA CZWARTA

Rzym. Plac publiczny.

Wchodzą Meneniusz i Sycyniusz. MENENIUSZ

Czy widzisz ten narożny kamień Kapitolu?

SYCYNIUSZ

Widzę, cóż z tego?

MENENIUSZ

Jeżeli znajdziesz sposób poruszenia go z miejsca małym palcem, to jeszcze jest nadzieja, że nasze kobiety, a w szczególności jego matka, potrafią na nim coś wymóc. Ale ja mówię, że żadnej nie ma nadziei; głowy nasze dekretowane i egzekucja za pasem.

SYCYNIUSZ

Może się człowiek w krótkim czasie do tego stopnia zmienić!

MENENIUSZ

Pomiędzy poczwarką a motylem jest różnica, a przecie motyl był poczwarką. Ten Marcjusz stał się z człowieka smokiem: ma skrzydła, jest czymś więcej niż pełzającą istotą.

SYCYNIUSZ

On był do matki bardzo przywiązany.

MENENIUSZ

I do mnie także, ale teraz dba on o matkę tyle, co koń ośmioletni. Cierpkość jego najdojrzalszą by skwasiła jagodę. Kiedy stąpa, myślałbyś, że to kusza posuwa się pod mury, ziemia zdaje się pod nim uginać, wzrok jego przebiłby pancerz, mowa jego jest jak dźwięk dzwonów pogrzebowych, a mruczenie podobne do grzmotu. Siedzi w obozie jak posąg Aleksandra. Co każe uczynić, to, ledwie wyrzekł, staje się czynem. Wieczności mu brak tylko, żeby był bogiem, i niebios, z których by światu panował.

SYCYNIUSZ

Biada nam, jeżeli ten jego obraz prawdziwy!

MENENIUSZ

Odmalowałem go, jakim jest. Osądź z tego, czy przyczynienie się matki potrafi go rozczulić. Jego rozczulić! U niego czułości tyle, co mleka w samcu tygrysie. Przekona się o tym biedne nasze miasto, a wszystkiego tego wyście przyczyną.

SYCYNIUSZ

Niech się bogowie nad nami zmiłują!

MENENIUSZ

Nie, w takim przypadku nie zmiłują się nad nami bogowie. Nie mieliśmy na nich względu, kiedyśmy go wyganiali, toteż i oni teraz nie będą mieli na nas względu, kiedy on nam przychodzi kark skręcić.

Wchodzi Posłaniec. POSŁANIEC

Uciekaj, panie, jeśli dbasz o życie,

Lud gniewny porwał waszego kolegę,

Wlecze go środkiem ulic i przysięga,

Że go powolną śmiercią zamorduje,

Jeżeli matka i żona Marcjusza

Nie wrócą z dobrą odpowiedzią.

Wchodzi Drugi posłaniec. SYCYNIUSZ

Cóż tam!

DRUGI POSŁANIEC

Dobre nowiny, radosne nowiny:

Niewiasty triumf odniosły, Wolskowie

Usunęli się i Koriolan z nimi.

Od czasu wyjścia z Rzymu Tarkwiniuszów

Jeszcze piękniejszy dzień nam nie zajaśniał.

SYCYNIUSZ

Jestże to szczerą prawdą? Jestżeś pewny,

Że to jest prawdą?

DRUGI POSŁANIEC

Tak, jak pewny jestem,

Że słońce szczerym jest ogniem. Z jakiegoż

Świata wracacie, że wątpicie o tym?

Nigdy tak chyżo parta wichrem fala

Nie wylewała się przez luki arkad,

Jak się w tej chwili przez bramy wylewa

Uradowany tłum ludu. Słyszycie?

Odgłos trąb, obojów i kotłów w połączeniu z okrzykami słychać za sceną.

Trąby, puzony, harfy, surmy, flety,

Kotły, cymbały i okrzyki Rzymian

Wzbudzają słońce do pląsów. Słyszycie?

Znowu okrzyki. MENENIUSZ

Walna wieść, spieszę na spotkanie naszych

Szlachetnych niewiast. Tę Wolumnię warto

Ozłocić, całe miasto senatorów

I patrycjuszów, z konsulami razem,

Nie zrównoważy jej w zasłudze. Co się

Tyczy trybunów, takich jak wy, tych by

Do równowagi trzeba wziąć przynajmniej

Tylu, ile by cały kraj i morze

Mogło pomieścić. Dobrzeście się dzisiaj

Modlili. Jeszcze dziś rano nie byłbym

Był dał denara246 za dziesięć tysięcy

Głów waszych. Co za radosne okrzyki!

Okrzyki i muzyka. SYCYNIUSZ

Niech cię nasamprzód bogi błogosławią!

Następnie przyjmij nasze dziękczynienia

Za tę wiadomość.

DRUGI POSŁANIEC

My wszyscy podobno

Równy tu mamy powód do dziękczynień.

SYCYNIUSZ

Dalekoż one są od miasta?

DRUGI POSŁANIEC

Były

Tuż przed bramami, gdym tu przyszedł.

SYCYNIUSZ

Idźmy

Na ich spotkanie i dołączmy głosy

Do tych weselnych okrzyków.

Postępują. Niewiasty otoczone senatorami, patrycjuszami i ludem przechodzą przez scenę. PIERWSZY SENATOR

Oto zbawczyni nasza, życie Rzymu!

Zwołajcie wszystkie cechy, chwalcie bogi,

Rozpalcie ognie triumfalne, sypcie

Kwiaty pod nogi tych niewiast, zagłuszcie

Ów okrzyk, który Marcjusza wywołał,

W niebo bijącym okrzykiem wdzięczności,

Należnym jego matce! Krzyczcie: „Cześć wam,

Cześć wam, niewiasty! Cześć wam!”.

WSZYSCY

Cześć wam, cześć wam,

Niewiasty! Cześć wam!

Odgłos trąb i kotłów. Wszyscy wychodzą. SCENA PIĄTA

Ancjum. Plac publiczny.

Tullus Aufidiusz wchodzi z orszakiem swoim. AUFIDIUSZ

Oznajmcie panom Rady, że tu jestem,

Wręczcie im ten list, gdy go przeczytają,

Niech się zgromadzą na rynku, ażebym

Tak im, jak gminom dowodnie wykazał

Zawartą w liście tym prawdę. Oskarżam

Tego zmiennika247, który się nie wahał

Wnijść w bramy miasta i zamierza stanąć

Przed ludem, tusząc, że się wnet oczyści

Zręcznym do niego przemówieniem. Spieszcie.

Orszak odchodzi. Wchodzi trzech czy czterech sprzysiężonych stronników Aufidiusza.

Witam was!

PIERWSZY SPRZYSIĘŻONY

Cóż się dzieje z naszym wodzem?

AUFIDIUSZ

To, co z człowiekiem otrutym przez własny

Czyn miłosierdzia i zamordowanym

Przez własną litość.

DRUGI SPRZYSIĘŻONY

Szlachetny Tullusie,

Jeżeli jeszcze trwasz w owym zamiarze,

W którym naszego poparcia żądałeś,

Gotowiśmy cię dziś jeszcze uwolnić

Od grożącego ci niebezpieczeństwa.

AUFIDIUSZ

Nie mogę jeszcze nic wyrzec stanowczo,

Trzeba nam zbadać wprzód usposobienie

Ludu.

TRZECI SPRZYSIĘŻONY

Lud będzie wahał się bez końca,

Póki będziecie stać naprzeciw siebie,

Ale upadek jednego uczyni

Wnet spadkobiercą jego względów tego,

Co pozostanie przy życiu.

AUFIDIUSZ

Wiem o tym;

I mam też na czym ugruntować powód

Mego zamachu. Wyniosłem go, dałem

Honor mój w zakład za jego rzetelność,

A on, wyniósłszy się z mej łaski, polał

Rosą pochlebstwa nowe swoje pole;

Odwiódł ode mnie przyjaciół i ugiął

K’temu swój umysł, znany dotąd zawsze

Z samowolności, z szorstkości i dumy.

TRZECI SPRZYSIĘŻONY

Wyniosłość, z jaką starał się był w Rzymie

O konsulostwo248, którego też za to

Nie dostał.

AUFIDIUSZ

Właśnie o tym chciałem mówić:

Wygnany za to, przyszedł do mnie; poddał

Pod mój miecz gardło. Przyjąłem go mile;

Zrobiłem go mym towarzyszem broni;

Wszelkim życzeniom jego dogodziłem;

Co więcej, dałem mu wybrać w szeregach

Mojego wojska najdzielniejszych ludzi,

Z którymi by swe plany uskutecznił.

Sam osobiście podjąłem się służyć

Jego widokom; byłem mu pomocą

Do żniwa chwały, którą on wyłącznie

Sobie przywłaszczył; znajdowałem nawet

Jakowąś chlubę w wyrządzaniu sobie

Tej krzywdy: ażem się wydał nareszcie

Służalcem jego, nie współtowarzyszem,

Ażem się przezeń ujrzał traktowany

Jak prosty żołdak.

PIERWSZY SPRZYSIĘŻONY

Nie inaczej: wojsko

Zdumiewało się nad tym. Na ostatek,

Kiedy już Rzym miał w garści i kiedyśmy

Z rychłym podbojem wyglądali nie mniej

Łupów jak chwały...

AUFIDIUSZ

Toć to przeciw niemu

Wypręży nerwy mojego ramienia.

Dla kilku kropel niewieściej wilgoci,

Tanich jak kłamstwo, sprzedał krew i trudy

Wielkiej wyprawy naszej: umrze za to,

A ja odżyję. Słyszycie ten odgłos?

Trąby i kotły odzywają się przy głośnych okrzykach ludu. PIERWSZY SPRZYSIĘŻONY

Jak goniec wszedłeś, panie, w progi domu,

Rodzinne miasto głucho cię przyjęło;

A jego powrót rozdziera powietrze

Grzmotem okrzyków.

DRUGI SPRZYSIĘŻONY

Dobroduszne głąby,

Drą sobie gardła dla niego, nie pomnąc,

Że on im dzieci pozabijał.

TRZECI SPRZYSIĘŻONY

Nim więc

Zdoła głos zabrać i na lud zdradziecko

Wpłynąć swą mową, daj mu uczuć, panie,

Hart twego miecza; w czym my cię poprzemy.

Skoro zaś legnie, twoja wersja sprawy

Pogrzebie jego usprawiedliwienie

Wraz z jego ciałem.

AUFIDIUSZ

Dosyć tego: oto

Panowie rajcy.

Wchodzą rajcowie miasta. RAJCOWIE

Bądź nam pozdrowiony.

AUFIDIUSZ

Nie zasłużyłem na to, miłościwi

Moi panowie; ale czyście tylko

Z uwagą list mój odczytali?

RAJCOWIE

Z całą

Uwagą.

PIERWSZY RAJCA

Lecz i z niemałą boleścią.

Poprzednie jego przewinienia mogły

Były jeszcze się zatrzeć jako tako;

Ale tam kończyć, gdzie zaledwie zaczął,

Rzucać plon naszych wysileń i tylko

Zwracać nam nasze koszty, zawrzeć układ

Tam, gdzie był pewny podbój — to się nie da

Usprawiedliwić.

AUFIDIUSZ

Otóż i nadchodzi.

Koriolan wchodzi z muzyką i chorągwiami, za nim tłum obywateli. KORIOLAN

Cześć wam, szlachetni panowie! Powracam

Tak, jakem wyszedł, wiernym wam żołnierzem;

Nie zarażonym miłością ojczyzny,

Ale wylanym dla was i i posłusznym

Waszym rozkazom. Wiedzcie, żem szczęśliwie

Wojnę rozpoczął i żem sobie krwawą

Aż do bram Rzymu utorował drogę.

Wartość zdobyczy, którą wam przynosim,

Przewyższa o część trzecią koszt wyprawy.

Uczyniliśmy mir249 z nie mniejszą chwałą

Dla synów Ancjum jak hańbą dla Rzymian;

A to składamy waszmościom na piśmie,

Zbiór punktów przez nas przyjętych, stwierdzony

Ręką konsulów oraz patrycjuszów

I opatrzony pieczęcią senatu.

AUFIDIUSZ

Odrzućcie niecne to pismo i zdrajcą

Nazwijcie tego, co śmiał w taki sposób

Nadużyć waszej ufności.

KORIOLAN

Zdrajcą! Ja, zdrajca?

AUFIDIUSZ

Tak, zdrajco Marcjuszu!

KORIOLAN

Marcjuszu!

AUFIDIUSZ

Idź do strony:

Darmowe książki «Koriolan - William Shakespeare (Szekspir) (czytanie książek TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz