Koriolan - William Shakespeare (Szekspir) (czytanie książek TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Jedna z ostatnich sztuk Szekspira, niewystawiana za życia autora. Poruszająca tragedia honoru i zdrady, choć opowiada losy na wpół legendarnego Rzymianina, przedstawia uderzająco aktualną, gorzką ocenę społeczeństwa i polityki.

Akcja sztuki rozgrywa się na początku piątego wieku przed naszą erą, kilkanaście lat po obaleniu władzy królewskiej w Rzymie i zaprowadzeniu republiki. Rządy, za pośrednictwem senatu i konsulów, sprawują przedstawiciele możnych rodów, patrycjusze. Kajusz Marcjusz, szlachetnie urodzony dowódca rzymski, z niechęcią patrzy na kolejne ustępstwa senatu wobec ludu. Już w młodości zyskał sobie sławę na polach bitew, wychowany przez matkę na nieustraszonego i dumnego obrońcę miasta. Pogardza ludem, uważając go za głupi, tchórzliwy i zmienny motłoch. Z powodu głodu i drożyzny w mieście zaczynają się zamieszki, a tymczasem na ziemie Rzymu kieruje się armia Wolsków dowodzona przez Aufidiusza, zaprzysiężonego wroga Marcjusza, z którym już kilkukrotnie starł się w bitwie. Kiedy główna część rzymskich wojsk maszeruje na spotkanie Wolsków, Marcjusz jako zastępca dowódcy armii prowadzi oddziały na wrogie miasto Koriole.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Czytasz książkę online - «Koriolan - William Shakespeare (Szekspir) (czytanie książek TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 William Shakespeare (Szekspir)

Idź do strony:

class="didaskalia">do Brutusa, który chce odejść

Zostań.

WIRGILIA

do Sycyniusza

Zostań.

Czemuż nie mogę tak samo powiedzieć

Do mego męża!

SYCYNIUSZ

Azaliż196 jesteście

Męskiego rodu?

WOLUMNIA

Tak, głupcze. Ot głupiec!

Czyliż to ojciec mój nie był mężczyzną?

Mamże się tego rumienić? — Nikczemny,

Lisi wyrodku, tyżeś to się ważył

Wygnać człowieka, który w sprawie Rzymu

Orężem swoim więcej zadał ciosów,

Niżeś ty twoim językiem słów spłodził.

SYCYNIUSZ

O dobre nieba!

WOLUMNIA

I to szlachetniejszych

Ciosów niżeli ty słów, z dobrem Rzymu.

Słuchaj no: ale nie, poczekaj jednak:

Chciałabym, żeby mój syn był w Arabii

I miał przed sobą całe twoje plemię,

A w ręku swój miecz.

SYCYNIUSZ

Cóż by stąd wynikło?

WIRGILIA

Co? Położyłby on od razu, pewnie,

Koniec twojemu pokoleniu.

WOLUMNIA

Temu

Gniazdu bękartów! Tak szlachetny człowiek,

Za tyle zasług!

MENENIUSZ

Dajcie pokój, idźmy.

SYCYNIUSZ

Żałuję, że tak nie skończył, jak zaczął,

I że związawszy tak chwalebny węzeł

Sam go rozwiązał potem.

BRUTUS

Żałujemy.

WOLUMNIA

Żałosne dusze! A któż to, jeżeli

Nie wy, podbechtał przeciw niemu motłoch?

To bydło, które o jego wartości

Tyle jest w stanie osądzić, ile ja

O niezbadanych tajemnicach niebios.

BRUTUS

Prosim, was, panie, pozwólcie nam odejść.

WOLUMNIA

Proszę cię, panie, odejdź. Spełniliście

Czyn bohaterski, triumfujcież teraz;

Ale pomnijcie, że jako Kapitol

Przenosi197 czołem niskie strzechy Rzymu,

Tak syn mój (mąż tej szlachetnej niewiasty,

Co ją widzicie tu) przenosi duchem

Wszystkich was w rumel wziętych.

BRUTUS

Dobrze, dobrze:

Już idziem.

SYCYNIUSZ

Czegóż tu stoim, u licha,

Za cel przekąsów szalonej niewiasty?

Idźmy.

WOLUMNIA

Zabierzcie z tobą modły moje.

Trybunowie odchodzą.

Rada bym, żeby bogowie nie mieli

Nic do czynienia więcej, jeno spełniać

Moje przekleństwa! Gdybym tych nędzników

Raz na dzień tylko mogła mieć przed sobą,

Pozbyłabym się wnet tego ciężaru.

Który mi tłoczy serce.

MENENIUSZ

Obeszłyście

Się walnie z nimi, i słusznie: a teraz

Podobaż się wam spożyć w moim domu

Małą wieczerzę?

WOLUMNIA

Gniew jest moją karmią198:

Sama się trawię i głodową śmiercią

Umrę z sytości. Pójdź, córko; zaniechaj

Tych niedołężnych, nadaremnych żalów;

Rozpaczaj tak jak ja, na wzór Junony

Wrąc gniewem. Pójdź, pójdź.

MENENIUSZ

Hańba ci, o Rzymie!

Wychodzą. SCENA TRZECIA

Droga pomiędzy Rzymem a Ancjum.

Z dwóch stron przeciwnych wchodzą Rzymianin i Wolsk i spotykają się pośrodku. RZYMIANIN

Znam cię i jestem ci znany: nazwisko twoje Adrian, jeśli się nie mylę.

WOLSK

W istocie tak mnie zowią, ale wasza osoba wyszła mi z pamięci.

RZYMIANIN

Rzymianinem jestem, ale jak ty, służę przeciw Rzymowi; nie poznajeszże mnie teraz?

WOLSK

Nikanor? Wszakże tak?

RZYMIANIN

Ten sam, do usług.

WOLSK

Większą miałeś brodę, kiedym cię widział po raz ostatni, ale mowa twoja uwydatnia rysy twojej twarzy: Cóż tam nowego w Rzymie? Mam polecenie od wolscyjskiego rządu dowiedzieć się, co się u was dzieje! Oszczędziłeś mi dzień drogi.

RZYMIANIN

W Rzymie były niespokojności: lud powstał przeciwko senatorom, patrycjuszom i szlachcie.

WOLSK

Były? A więc się już skończyły? Rząd nasz nic nie wie o tym i czyni wielkie przygotowania do wojny, spodziewając się ich zejść w samym zapale rozruchu.

RZYMIANIN

Gorączka już minęła, ale najmniejsza okazja może ją wzmóc na nowo, bo szlachta tak żywo wzięła do serca wygnanie poczciwego Koriolana, że bardzo myśli o odebraniu wszelkiej władz ludowi i skasowaniu na zawsze trybunów. Tli to tak, powiadam waszmości, i niewiele brakuje do gwałtownego wybuchu.

WOLSK

Koriolan wygnany?

RZYMIANIN

Wygnany, bracie.

WOLSK

Mile przyjęty będziesz z tą wieścią, Nikanorze.

RZYMIANIN

Pora wam jest przyjazna: słyszałem, że cudzą żonę najłatwiej uwieść wtedy, kiedy się z mężem poróżni. Wasz mężny Tullus Aufidiusz poradzi sobie w tej wojnie bez wielkiego trudu, skoro Rzymowi ubył taki jak Koriolan obrońca.

WOLSK

Nie zaśpi też pewnie sprawy. Poczytuję sobie za szczęście, żem się z waszmością tak przypadkowo zdybał; uwalniasz mnie od dalszych zachodów i stawiasz mnie w możności towarzyszenia ci.

RZYMIANIN

Opowiem ci w ciągu drogi dziwne rzeczy o Rzymie; wszystkie się składają na waszą korzyść. Powiadasz więc, że macie armię w pogotowiu?

WOLSK

I to prawdziwie królewską. Już setnicy z centuriami swymi są zaciągnięci, żołd im z góry zapłacono, czekają tylko na rozkaz do pochodu.

RZYMIANIN

Cieszę się, słysząc o takowej ich gotowości, i tuszę199, że moje przybycie tym mniej im pozwoli stać nieczynnie. Niechże się święci nasze spotkanie; serdeczniem rad z towarzystwa waszmości.

WOLSK

Uprzedzasz mnie waszmość; dla mnie to radość, że mu mogę służyć.

RZYMIANIN

Idźmy teraz razem.

Wychodzą. SCENA CZWARTA

Ancjum. Przed domem Aufidiusza.

Koriolan w pospolitej odzieży przebrany i osłonięty. KORIOLAN

Porządne to jest miasto, ten gród Ancjum;

O grodzie, ja to jestem, ten sam, który

Twoje niewiasty przywiódł o wdowieństwo;

Przed którym w wirze bitwy padł i skonał

Niejeden dziedzic tych pięknych budowli.

Nie poznaj ty mnie, boby mnie inaczej

Twe białogłowy rożnami zakłuły,

A chłopcy twoi ukamienowali

W pigmejskiej200 bitwie.

Obywatel wchodzi.

Bądź pozdrowion, panie.

OBYWATEL

Nawzajem.

KORIOLAN

Wskażcie mi, jeżeli łaska,

Gdzie mieszka wielki Aufidiusz. Nie wiecie,

Czy jest on w Ancjum?

OBYWATEL

Jest i teraz właśnie

Wyprawia ucztę panom Rady.

KORIOLAN

Gdzie jest

Dom jego, chciejcie mi, proszę, pokazać?

OBYWATEL

Ot tu, przed wami.

KORIOLAN

Dziękuję waszmości.

Obywatel wychodzi.

O świecie, dziwne są twoje koleje!

Najprzywiązańsi przyjaciele, którzy

W dwojgu łon jedno zdali się mieć serce,

Których godziny, łoże, mienie, jadło,

Prace, uciechy, wszystko było wspólne,

Którzy w miłości byli nierozdzielni

Jako bliźnięta, nagle skutkiem sporu

O rzecz niewartą szeląga wpadają

W najzapalczywszą ku sobie nieprzyjaźń.

A z drugiej strony najnieubłagańsi

Nieprzyjaciele, którym jadowite

Szepty zawiści i przemyśliwania,

Jakby mógł jeden drugiemu zaszkodzić,

Sen przerywały dla bzdurstwa, o którym

Wspomnieć nie warto, zmieniają się nagle

W najzagorzalszych przyjaciół i ściśle

Jednoczą z sobą byt i całą przyszłość.

Tak się ma właśnie ze mną: nienawidzę

Miejsc mych rodzinnych, a kocham to miasto,

Którego dotąd byłem wrogiem. Wnijdźmy201,

Zabijeli202 mnie, sprawiedliwie zrobi;

Zostawili203 mnie przy życiu, wyświadczę

Przysługi jego ojczyźnie.

Wychodzi. SCENA PIĄTA

Tamże. Sala w domu Aufidiusza.

Muzyka z zewnątrz. Jeden z miejscowych sług wchodzi. PIERWSZY SŁUGA

Wina, wina, wina! Cóż to za usługa, czy nasi ludzie posnęli?

Drugi sługa wchodzi. DRUGI SŁUGA

Gdzie Kotus? Pan go woła. Kotusie!

Koriolan wchodzi. KORIOLAN

Piękny dom, miły zapach uczty wonie,

Lecz jam do gościa niepodobny.

Pierwszy sługa wraca. PIERWSZY SŁUGA

Czego chcesz, przyjacielu? Skąd jesteś? Nie ma tu miejsca dla ciebie, proszę cię, wyjdź za drzwi.

Wychodzi. KORIOLAN

Nie zasłużyłem na lepsze przyjęcie,

Będąc, czym jestem.

Wchodzi Drugi sługa. DRUGI SŁUGA

Skąd waść? Czy odźwierny ma oczy z tyłu, że wpuszcza takie figury? Wynoś się, skąd przyszedłeś.

KORIOLAN

Precz!

DRUGI SŁUGA

Precz? Ty sam precz!

KORIOLAN

Jesteś naprzykrzony.

DRUGI SŁUGA

Jaki mi zuch! Zaraz ci lepiej rzecz przełożę.

Wchodzi Trzeci sługa. Pierwszy spotyka się z nim. TRZECI SŁUGA

Co to za człowiek?

PIERWSZY SŁUGA

Oryginał, jakiego nie widziałem, nie mogę się go pozbyć z domu; poproś no tu naszego pana.

TRZECI SŁUGA

Po coś tu przyszedł, człowieku? Radzę ci, nie zawadzaj tu dłużej.

KORIOLAN

Pozwólcie mi tu stać, moi panowie,

Nie zrobię krzywdy waszemu ognisku.

TRZECI SŁUGA

Któż waść jesteś?

KORIOLAN

Szlachcic.

TRZECI SŁUGA

Podupadły, widać.

KORIOLAN

W istocie, podupadły.

TRZECI SŁUGA

Proszę cię, mój podupadły szlachcicu, obierz sobie inne stanowisko; tu nie ma miejsca dla waszmości, wynoś się, pókiś cały!

KORIOLAN

Precz, drabie! pilnuj twego obowiązku i idź się napaść szczątkami biesiady.

Odtrąca go. TRZECI SŁUGA

Cóż to? Nie chcesz? Idź no, kamracie, donieś panu, jakiego tu ma gościa.

DRUGI SŁUGA

Zaraz to zrobię.

Wychodzi. TRZECI SŁUGA

Gdzie mieszkasz?

KORIOLAN

Pod stropem.

TRZECI SŁUGA

Jakim?

KORIOLAN

Niebieskim.

TRZECI SŁUGA

Pod stropem niebieskim?

KORIOLAN

Wzdyć tak.

TRZECI SŁUGA

Gdzież jest ten strop?

KORIOLAN

W mieście wron i kawek.

TRZECI SŁUGA

W mieście wron i kawek? Patrzcie, co to za osioł! To mieszkasz i z gawronami?

KORIOLAN

Nie, nie jestem przecie sługą twego pana.

TRZECI SŁUGA

Mojego pana śmiesz zaczepiać?

KORIOLAN

Patrz, żebym twojej pani nie zaczepił;

Dość tego: weź blat204 pod pachę i ruszaj!

Wypędza go.

Aufidiusz wchodzi z Drugim sługą. AUFIDIUSZ

Gdzie jest ten człowiek?

DRUGI SŁUGA

Tu, panie: byłbym go wypchnął jak psa, gdybym się nie był obawiał harmideru narobić w pobliskości panów.

AUFIDIUSZ

Skąd jesteś? Czego chcesz? Jak się nazywasz?

Czemu nie mówisz? Odpowiadaj, jak się

Nazywasz?

KORIOLAN

odsłaniając się

Jeśliś mnie jeszcze nie poznał,

Tullusie, jeśli ci widok mej twarzy

Nie mówi głośno, kim jestem, zaprawdę,

Muszę ci moje wymienić nazwisko.

AUFIDIUSZ

Wymień je.

Słudzy oddalają się w głąb sceny. KORIOLAN

Jest to nazwisko niedźwięczne

Dla ucha Wolsków, twarde i rażące

Dla twego.

AUFIDIUSZ

Wymień je. Masz postać groźną,

W twarzy twej jest coś rozkazującego;

A choć pokrowiec twe podarte, widno205,

Że się szlachetny pod nim sprzęt ukrywa.

Jak się nazywasz?

KORIOLAN

Przygotuj się zmarszczyć

Czoło. Jeszcze mnie teraz nie poznajesz?

AUFIDIUSZ

Nie, nie poznaję cię. Jak się nazywasz?

KORIOLAN

Nazwisko moje, Tullusie, jest Marcjusz.

Jam to ów Kajus Marcjusz, który Wolskom,

A w szczególności tobie, tyle ciężkich

Krzywd i klęsk zadał, na poparcie czego

Posłużyć może nazwa Koriolana,

Którą mi dano. W nagrodę przebytych

Mozolnych trudów, srogich niebezpieczeństw

I krwi przelanej za niewdzięczną ziemię

Zyskałem tylko ten przydomek: hasło

Twej sprawiedliwej ku mnie nienawiści.

Krom206 tego miana nic mi nie zostało.

Dzikość i zawiść ludu, ośmielona

Ustąpieniami chwiejącej się szlachty,

Niedbałej o mnie, pochłonęła resztę

I przyprawiła mnie o to, żem został

Przez niewolniczą hałastrę sromotnie

Wygnany z Rzymu. Ta to ostateczność

Sprowadza mnie dziś do twego ogniska.

Nie myśl, ażebym łudził się nadzieją,

Że mi zachowasz życie; gdybym bowiem

Lękał się śmierci, nikogo bym pewnie

Na całym świecie nie unikał bardziej

Niż ciebie. Staję tu nie w innym celu,

Jeno ażebym się skwitował207 z tymi,

Co mnie skrzywdzili. Jeżeli więc w sercu

Żywisz gniew, który by rad odwetować

Własne twe krzywdy i zabliźnić rany

Twojego kraju, masz sposobność. Przybierz

Moją niedolę w pomoc doli twojej

I użyj zemsty mojej za narzędzie

Twojej korzyści; będę bowiem walczył

Przeciwko mojej skażonej ojczyźnie

Z całą wściekłością podziemnych zastępów.

Jeżeli ci to jednak nie dogadza,

Jeżeli syty walk i znojów nie chcesz

Dalej próbować szczęścia, w takim razie

Krótko rzecz możesz skończyć. Syty życia,

Chętnie ci głowę podaję pod topór,

Weź ją jak swoją, zmyj dawne urazy.

Niedorzecznością byłoby z twej strony

Nie wziąć jej, bacząc, żem cię od tak dawna

Z zawziętą ścigał nienawiścią, z piersi

Ojczyzny twojej beczki krwi wytoczył,

Żyć bym mógł jeno ku twemu wstydowi,

Jeślibym nie mógł żyć ku wyświadczeniu

Przysług twej sprawie.

AUFIDIUSZ

O Marcjuszu, każde

Z twych słów wyrwało z serca mego korzeń

Dawnej niechęci. Choćby mi sam Jowisz

Z głębi chmur boskie obwieszczając rzeczy

Powiedział: „Tak jest”, nie dałbym mu większej

Wiary niż tobie, szlachetny Marcjuszu.

Pozwól mi objąć ramieniem to ciało,

O które tylekroć razy miotałem

Mą jesionową włócznię, aż jej drzazgi

Lecące w górę zaćmiewały księżyc.

Oto rękojeść miecza obejmując,

Zobowiązuję się równie żarliwym

Współzawodnikiem twoim być w przyjaźni,

Jak mnie nim w boju znajdowałeś, kiedym

Zajrząc208 ci sławy, występował na harc

Doświadczać twego męstwa. Wiedz nasamprzód,

Żem kochał dziewkę, którąm wziął za żonę.

Żaden miłośnik nie wzdychał serdeczniej;

Lecz teraz widząc tu ciebie, cny mężu,

Radośniej skacze mi serce niż wówczas,

Kiedym małżonkę moją po raz pierwszy

Ujrzał wchodzącą w me progi. Tak,

Idź do strony:

Darmowe książki «Koriolan - William Shakespeare (Szekspir) (czytanie książek TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz