Darmowe ebooki » Tragedia » Koriolan - William Shakespeare (Szekspir) (czytanie książek TXT) 📖

Czytasz książkę online - «Koriolan - William Shakespeare (Szekspir) (czytanie książek TXT) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 William Shakespeare (Szekspir)



1 ... 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
Idź do strony:
nazad. MENENIUSZ

Zważ, mój przyjacielu, że się nazywam Meneniusz; że to nazwisko figurowało zawsze na czele listy przyjaciół twego wodza.

DRUGI WARTOWNIK

Jeżeliś waszmość z przyjaźni ku niemu pełnił urząd kłamcy (jak to sam wyznajesz), ja z mojego urzędu oświadczam ci po prawdzie, że nie przejdziesz. Zawróć się więc i odejdź.

MENENIUSZ

Powiedzcie mi, czy jadł on już obiad? Bo nie chciałbym z nim mówić przed obiadem.

PIERWSZY WARTOWNIK

Jesteś waść Rzymianinem czy nie jesteś?

MENENIUSZ

Jestem nim, tak dobrze jak i wasz wódz.

PIERWSZY WARTOWNIK

Powinien byś więc nienawidzić Rzym, tak jak on go nienawidzi. Jak to? Wyforowaliście232 najdzielniejszego swego obrońcę, w przystępie ślepego szału oddaliście tarczę waszą w ręce nieprzyjaciół i spodziewacie się zakląć jego zemstę babskimi jękami, dziewiczymi załamywaniami rąk i niedołężnymi instancjami233 takiego starca gaduły jak waszmość? Jak wam może przejść przez głowę, żeby tak słaby oddech mógł zdmuchnąć grożący Rzymowi pożar? Mylicie się grubo. Dlatego zawróć się, waszmość, do Rzymu i gotuj się na śmierć wraz z drugimi. Zapadł już dekret na was; przysięga naszego wodza zagradza wam wszelką drogę do frysztu234 i ułaskawienia.

MENENIUSZ

Milcz, drabie; gdyby twój komendant wiedział, że tu jestem, obszedłby się ze mną z uszanowaniem.

DRUGI WARTOWNIK

Idź waść, nasz komendant nie wie nawet, czy waść jesteś na świecie.

MENENIUSZ

Mówię o waszym wodzu.

PIERWSZY WARTOWNIK

Nasz wódz nie troszczy się o waści. Jeszcze raz, odstąp waść, jeżeli nie chcesz, żebym z twojego ciała wyprosił resztę krwi, co się w nim kołacze. Nazad! Oto ostatnie słowo: nazad!

MENENIUSZ

Ależ posłuchaj, posłuchaj.

Wchodzą Koriolan i Aufidiusz. KORIOLAN

Co się tu dzieje?

MENENIUSZ

Zaraz mi ty inaczej śpiewać będziesz, zuchwały zawalidrogo; dowiesz się, jak się ze mną trzeba obchodzić, i że lada drągal na placówce nie może mi bronić przystępu do mego syna Koriolana. Bacz na rozmowę moją z nim i wnioskuj, ażali235 zasługujesz na szubienicę lub na inny jaki rodzaj śmierci, dłuższy dla widzów i cięższy dla ciebie; słuchaj i truchlej, myśląc, co cię czeka.

obraca się do Koriolana

Niech nieśmiertelni bogowie na nieustającym posiedzeniu radzą o twej prywatnej pomyślności i niech cię miłują, tak jak cię miłuje stary twój przyjaciel Meneniusz! O synu, synu mój! Ty nam pożogę gotujesz; patrz, tu jest woda do ugaszenia jej. Zaledwie mnie nakłoniono, żebym się udał do ciebie, ale przekonany, że oprócz mnie nikt cię nie potrafi wzruszyć, podałem ucho naglącym mnie westchnieniom i oto staję przed tobą: zaklinam cię, przebacz Rzymowi i żebrzącym łaski twej współrodakom. Niech litościwi bogowie ukoją twój gniew i zwrócą szczątki jego na tego tu hultaja, który jak kloc zagradzał mi drogę do ciebie.

KORIOLAN

Precz!

MENENIUSZ

Jak to? Precz?

KORIOLAN
Nie znam cię; nie znam matki, żony, dziecka, 
Nikogo. Wszystko, co się mnie dotyczy, 
Należy dzisiaj do kogo innego. 
Choć zemsta, którą tchnę, moja jest własna, 
Jej umorzenie leży w piersiach Wolsków. 
Niech raczej czarna niepamięć ze szczętem 
Zatrze ślad naszej dawnej zażyłości, 
Niżby ją litość miała budzić. Odejdź! 
Twardsze są uszy moje dla próśb waszych 
Niż bramy wasze dla mojej potęgi. 
Ponieważ jednak był czas, żem ci sprzyjał. 
Weź to: pisałem to dla ciebie, starcze. 
 
oddaje mu list
I miałem przesłać ci przez gońca. Nie chcę 
Z ust twoich słyszeć ani słowa więcej. 
Patrz, Aufidiuszu, ten człowiek był pierwszym 
Mym przyjacielem w Rzymie: widzisz jednak... 
  AUFIDIUSZ

Stałość ta czyni ci zaszczyt.

Wychodzą Koriolan i Aufidiusz. PIERWSZY WARTOWNIK

No i cóż, mości panie, nazywasz się przecie Meneniusz?

DRUGI WARTOWNIK

To istne czarodziejskie słowo. Patrzże teraz, którędy droga do domu.

PIERWSZY WARTOWNIK

Kaducznie nas zmyto za daną waszej wielmożności odprawę.

DRUGI WARTOWNIK

Z jakiegoż to ja powodu mam truchleć, jak waść myślisz?

MENENIUSZ

Mniejsza mi o cały świat, a z nim i o waszego wodza. Co się tyczy takich jak wy istot, o takim drobiazgu ani mi przyjdzie pomyśleć. Kto sam pragnie umrzeć, ten się nie boi śmierci z rąk drugiego. Niech wasz wódz, co chce, robi. Co do was: pchajcie jak najdłużej waszą taczkę i niech się z wiekiem powiększa nędza wasza! Jak mnie powiedziano, tak ja wam powiadam: „Precz!”

Wychodzi. DRUGI WARTOWNIK

Tęgi starowina, na poczciwość!

PIERWSZY WARTOWNIK

Nasz wódz to mi człowiek! Jak skała, jak dąb niewzruszony wiatrem.

Wychodzą. SCENA TRZECIA
Namiot Koriolana.
Wchodzą Koriolan, Aufidiusz i inni. KORIOLAN
Jutro staniemy pod murami Rzymu. 
Współtowarzyszu mój w tej sprawie, donieś 
Wolscyjskim panom Rady, czy rzetelnie 
Zobowiązania mojego dopełniam. 
  AUFIDIUSZ
W istocie, tylko nasz interes miałeś 
Na względzie, głuchy byłeś na wszechstronne 
Utyskiwania i błagania Rzymu, 
Puściłeś, mimo poszepty236 przyjaciół, 
Tych nawet, którzy z pewnością liczyli 
Na twą powolność237. 
  KORIOLAN
Ten starzec, którego 
Świeżo z rozdartym sercem odprawiłem, 
Kochał mnie bardziej niż ojciec; co mówię, 
On mnie ubóstwiał: w istocie ostatnia 
Otucha Rzymu na nim polegała. 
Okazałem się twardy względem niego, 
Przez wzgląd jednakże na dawną z nim przyjaźń, 
Choć zachowałem twarz ponurą, srogą, 
Podałem jeszcze raz owe warunki, 
Które Rzym już był odrzucił, a których  
I teraz pewno nie przyjmie, tym bardziej 
Że się za jego pośrednictwem większych 
Rzeczy spodziewał. Dobrze rzecz zważywszy, 
Ustąpiłem z nich nieco. Od tej chwili 
Żadne wstawienia, żadne prośby posłów 
Ani prywatnych przyjaciół nie znajdą 
Do mnie przystępu. Lecz cóż to za hałas? 
 
Hałas za sceną.
Czyliżbym miał być stawiony na próbę 
W tej właśnie chwili, kiedy to wyrzekłem? 
 
W żałobnych szatach wchodzi Wirgilia, Wolumnia prowadząca małego Marcjusza za rękę, Waleria i ich orszak.
Małżonka moja idzie przodem, za nią 
Szanowna forma, w której to naczynie 
Wzięło początek, a obok niej mała 
Odrośl jej szczepu. Ale precz czułości! 
Pękajcie wszelkie ogniwa natury! 
Zakamieniałość niechaj będzie cnotą. 
Czymże jest wdzięczna ta pokora albo 
Ten wzrok gołębi, który bogów nawet 
Może uczynić krzywoprzysięzcami? 
Mięknę i czuję się z takiegoż kruszcu 
Jak inni. Matka moja chyli czoło, 
Jak gdyby Olimp skłaniał się błagalnie 
Przed kretowiskiem, a mój mały synek 
Ma w twarzy wyraz pojednawczy, którym 
Cała natura woła: „Nie odmawiaj!”. 
Nie! Niech Wolskowie Rzym zrównają z ziemią, 
Niechaj Italię wzdłuż i wszerz rozryją, 
Nie będę nigdy tyle dobroduszny, 
Iżbym ślepego miał słuchać instynktu. 
Nieporuszony stać będę, jak gdybym 
Własnym był twórcą i nie miał najmniejszej 
Wspólności z ludźmi. 
  WIRGILIA
Mężu mój i panie! 
  KORIOLAN
Niestety, inne w Rzymie miałem oczy. 
  WIRGILIA
Smutek to, panie, który tak nas zmienił, 
Nasuwa ci tę myśl. 
  KORIOLAN
Jak ów zły aktor, 
Na samym wstępie zapominam roli 
I najsromotniej utykam. Najmilsze 
Moje! Przebaczcie mi moją nieczułość, 
Ale nie mówcie mi: „Przebacz Rzymianom”. 
O, choćby tylko jeden pocałunek, 
Długi jak moje wygnanie, a słodki 
Jak nasycenie zemsty! Na zazdrosną 
Królowę niebios, pocałunek taki 
Wziąłem od ciebie, luba, przy rozstaniu. 
I wierne usta me w dziewiczym stanie 
Zachowały go dotąd. O bogowie! 
Ja tu rozprawiam, a najszlachetniejsza 
Ze wszystkich matek na tej ziemi jeszcze 
Nie powitana. Zniżcie się kolana! 
 
klęka
Okażcie głębszą cześć niż zwykłe hołdy 
Niewieścich synów. 
  WOLUMNIA
Powstań! Mnie to raczej 
Na granitowej poduszce wypada 
Klęknąć przed tobą i wbrew przyrodzeniu 
Cześć ci okazać tak, jak gdybym była 
Jakimś obłędnym, pośrednim jestestwem 
Pomiędzy dzieckiem a matką. 
 
Klęka. KORIOLAN
Ty klękasz? 
Przede mną? Przed twym zawstydzonym synem? 
Niechże więc lichy żwir z wyschłego brzegu 
Bije o gwiazdy, niech szalony wicher 
Dumnymi cedry miota o tarcz słońca, 
Niepodobieństwo mieniąc w rzeczywistość 
I niemożebność w czyn. 
  WOLUMNIA
Tyś mój bohater, 
Płód mego łona. Czy znasz tę niewiastę? 
  KORIOLAN
Witaj, szlachetna siostro Publikoli238, 
Ty luno Rzymu, czysta jako sopla, 
Którą mróz osnuł z najbielszego śniegu 
I wdzięcznie zwiesił u świątyni Diany239, 
Droga Walerio! 
  WOLUMNIA
A to małe ziarnko 
Twego pnia, które się z czasem stać może 
Tak wielkim jak ty drzewem. 
  KORIOLAN
Niech bóg wojny 
Za pozwoleniem wielkiego Jowisza 
Zaprawi duch twój szlachetnością, abyś 
Rósł wolen240 plamy i stał wśród bitw jako 
Ów słup na morzu, który się opiera 
Wszelkim nawałom i chroni od zguby 
Tych, co nań patrzą. 
  WOLUMNIA
Na kolana, chłopcze. 
  KORIOLAN
To mój waleczny syn. 
  WOLUMNIA
Dowiedz się teraz, 
Że ten syn, żona twoja, ta niewiasta 
I ja przyszłyśmy z prośbami do ciebie. 
  KORIOLAN
Błagam was, milczcie lub jeżeli chcecie 
Prosić mnie o co, pamiętajcie z góry 
Nie poczytywać za odmowę tego, 
Czego, związany przysięgą, nie mogę 
Dla was uczynić. Nie żądajcie, abym 
Rozpuścił wojsko lub kapitulował 
Z rzemieślnikami Rzymu. Nie znajdujcie 
W postępowaniu moim cech wyrodka; 
Nie usiłujcie chłodniejszymi względy 
Tłumić mojego gniewu. 
  WOLUMNIA
Przestań! przestań! 
Jużeś powiedział, że się nie możemy 
Niczego zgoła spodziewać od ciebie, 
Bo my cię mamy o to tylko prosić, 
Czego nam z góry odmawiasz. Będziemy 
Prosić jednakże, aby cała wina 
Bezskuteczności naszych błagań spadła 
Na ciebie: słuchaj zatem. 
  KORIOLAN
Aufidiuszu, 
I wy, Wolskowie, bądźcie obecnymi; 
Nie chcę mieć bowiem z Rzymem żadnych obcych 
Dla was stosunków. O cóż tedy idzie? 
  WOLUMNIA
Choćbyśmy ani słowa nie wyrzekły, 
Odzienie nasze i nasze oblicza 
Już by wskazały, jaki był nasz żywot 
Od chwili twego oddalenia. Pomyśl 
Sam tylko, czy są gdzie niefortunniejsze 
Niewiasty niż my w tej dobie? Twój widok, 
Miasto241 rozjaśniać nam oczy radością 
I serca nasze pociechą napawać, 
Wyciska z tamtych łzy, a te przejmuje 
Bólem i trwogą. Możeż być inaczej, 
Gdy matka, żona, dziecko widzi syna, 
Męża i ojca rozdzierającego 
Wnętrzności wspólnej ojczyzny? Zawziętość 
Twoja pozbawia nas nawet możności 
Wznoszenia modłów do bogów, tej ulgi, 
Którą w nieszczęściu najlichszy ma nędzarz, 
Bo czyliż możem modlić się za sprawę 
Ojczyzny, co jest obowiązkiem naszym, 
I za pomyślność twojego oręża, 
Co jest podobnież naszym obowiązkiem? 
Niestety, albo nam przyjdzie utracić 
Ojczyznę, drogą żywicielkę naszą, 
Albo postradać ciebie, który jesteś 
Pociechą naszą w ojczyźnie. Na korzyść 
Której bądź strony los przechyli szalę, 
Które bądź nasze spełni się życzenie, 
Nie możem ciosu uniknąć. Bo albo 
W kajdanach musisz, jak obcy złoczyńca, 
Pośrodkiem ulic Rzymu być ciągniony, 
Albo w triumfie przejść po jego gruzach, 
Palmą zwycięstwa ozdobiony za to, 
Żeś mężnie przelał krew żony i dzieci. 
Co się mnie tyczy, bynajmniej nie myślę 
Czekać wypadku tej wojny; jeżeli 
Nie zdołam skłonić cię do szlachetnego 
Zaspokojenia obydwu stron, zamiast 
Co byś na zgubę jednej z nich miał godzić, 
Nie prędzej pójdziesz zdobyć gród rodzinny 
(Nie prędzej, zapisz to sobie), aż przejdziesz 
Po ciele matki twojej, po tym łonie, 
Któreć242 wydało na świat. 
  WIRGILIA
I po moim, 
Które ci tego dziedzica imienia 
Twego wydało. 
  MAŁY MARCJUSZ
Nie przejdzie on po mnie; 
Schowam się, będę rósł, a potem walczył. 
  KORIOLAN
Kto nie chce przejąć niewieściego ducha, 
Niech nigdy niewiast i dzieci nie słucha; 
Za długo już tu siedzę. 
 
Powstaje. WOLUMNIA
O, nie odchodź! 
Gdyby to, o co cię prosim, zmierzało 
Do ocalenia Rzymu jednocześnie 
Ze szkodą Wolsków, którym służysz, słusznie 
Mógłbyś odrzucić nasze prośby jako 
Zgubną dla twego honoru truciznę; 
Ale nam o nic innego nie idzie, 
Jak o wzajemne pojednanie. Niechby 
Wolskowie mogli powiedzieć: „Wspaniale 
Postąpiliśmy z nimi”, a Rzymianie: 
„Wspaniale z nami postąpiono”. Niechby 
Jedni i drudzy, błogosławiąc ciebie, 
Mogli zawołać: „Chwała tobie, sprawco 
Tego pokoju!”. Synu mój, wiesz dobrze, 
Że skutek wojen zawżdy243 jest niepewny, 
Ale to pewna, że gdybyś Rzym zdobył, 
Całym owocem twojego zwycięstwa 
Byłoby takie imię, które nigdy 
Z niczyich by ust nie wyszło bez przekleństw, 
Pod którym tak by pisały kroniki: 
„Był to szlachetny mąż, ale ostatnim 
Postępkiem zmazał całą swoją przeszłość, 
Zburzył ojczyznę, imię jego przeto 
Zgrozą dla przyszłych pozostanie wieków”. 
Ubiegałeś się o zaszczytny rozgłos, 
Chciałeś majestat bogów naśladować, 
Gromem powietrzne sklepienia rozsadzać, 
A wzdyć do siarki swej użyłeś tylko 
Takiego bełtu, który by zaledwie 
Dąb mógł rozszczepić. Nic nie odpowiadasz? 
Mniemaszli, że to jest ozdobą męża 
Nie zapominać uraz? Mów ty, córko: 
On nie dba o twe łzy. Mów ty, pacholę: 
Może dziecinne twoje słowa więcej 
Na nim wymogą niż moja wymowa. 
Nikt nie ma większych niż on obowiązków 
Dla matki, a on mi się tu pozwala 
Rozwodzić, jakby spętany miał język. 
Biedna ja, com cię do walk zachęcała, 
Gdacząc jak kokosz, choć tracąc cię, mogłam 
Zostać bezdzietna; com cię za powrotem 
Obsypywała błogosławieństwami. 
Nic
1 ... 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
Idź do strony:

Darmowe książki «Koriolan - William Shakespeare (Szekspir) (czytanie książek TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz