Psalmodia polska - Wespazjan Hieronim Kochowski (jak czytac ksiazki za darmo w internecie TXT) 📖
Literacki testament siedemnastowiecznego poety, sarmackiego historyka i moralisty, wzorowany na psalmach biblijnych, będący rozliczeniem Wespazjana Kochowskiego z własnym życiem, które przypadło na wyjątkowo burzliwy okres w dziejach.
Autor podejmuje uniwersalne tematy dotyczące relacji między Bogiem a człowiekiem, ale też daje wyraz barokowej, kontrreformacyjnej religijności, nieznoszącej żadnych „szyzmatyków”, a także formułuje owoczesną politykę historyczną. Wyraża przekonanie, że każdorazowo przy elekcji sam Bóg wskazuje braci szlacheckiej właściwą osobę, która ma zostać jego „pomazańcem” (zgodnie z dawną, feudalną nomenklaturą). Gromi oczywiście „praktyki i konkurencje na elekcjach” oraz zrywanie sejmów, jednakże z przekonaniem głosi, że sam Bóg jest opiekunem wolności szlacheckich i szczególnie Sarmacji (tj. Rzeczpospolitej), wspiera ją w walce z niewiernymi, a z jej zwycięstw militarnych każe się radować górom i rzekom. W Psalmodii polskiej Kochowskiego dokonuje się ciekawe podmienienie historycznego Izraela z Psalmów Dawidowych na Polskę i jej żywotne, współczesne autorowi problemy. Zapomniana na ponad stulecie, twórczość Kochowskiego została na nowo odkryta w XIX w., trafiając do gustów i serc przedstawicieli epoki romantyzmu.
W zbiorze wyróżnia się cykl utworów o wyprawie wiedeńskiej Jana III Sobieskiego (Psalm XXII–XXVI oraz XXX–XXXII).
- Autor: Wespazjan Hieronim Kochowski
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Psalmodia polska - Wespazjan Hieronim Kochowski (jak czytac ksiazki za darmo w internecie TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wespazjan Hieronim Kochowski
Szczodra ręka Jego sypie dobrodziejstwa na niegodnych i niewdzięcznych, a często i na niewiadomych473.
Nie chce dać człowiek, albo nie umie, albo się datkiem zubożyć boi; Bóg zaś jako morze, i małe, i wielkie rzeki napełnia, wodami łask nieprzebranych.
Dziwna tego Pana szczodroto474! Który mając wszystko, tak siłę475 daje, a dawszy siłę, i sam się dał ludziom na zbawienie w przydatku476.
Doznałem, wyznawam477, uniżyłem się; a Pan mi dobrze czynił, nie patrzając na podłość moję478, żem niegodny, ale na wszechmocność Swoję, iże jest dobroczynny.
Bo zrzuciwszy ze mnie wór utrapienia, odział mię płaszczem weselnym, i nagrodziwszy stratę, osuszył oczy moje od płaczu.
Dawszy mi ratunek podobny, dał hamulec w upadku i podźwignienie, a tak wyrwał duszę moję od śmierci.
Udzieliwszy łaskę do podparcia w przygodzie, dał warunek nogom od usterku479 majestat wieczny obrażającego.
Za tę tedy480 łaskę, Panu z niskiem upadnieniem dziękuję, dziękuję za nagrodę utraty, a oraz481 i w pewnej nadziei zostaję, że mu się podobać będę w krainie żyjących.
Chwała Ojcu etc482.
Dixit insipiens in corde suo, non est Deus483.
Rzekł głupiec w sercu swojem: «Nie masz Boga».
Usadził485 się syn ciemności niezgaszone światło zatłumić, a przewrotna fantazja nie chce znać nad sobą zwierzchności.
Ale im bardziej niezbożnik tego wnętrznego486 robaka morzy; tem bardziej nieuśpiona gadzina wewnątrz gryzie i tyranizuje.
Kto tem światłem? Bóg, o którym zatrzeć pamięć ateista usiłuje, chcąc się ubezpieczyć od należytej występków kary.
Kto tym robakiem? Sumnienie, które z jednę487 od złego odwodzi, z drugą stronę pokazuje, że winnemu nie być bez chłosty.
Cóż to jest sumnienie? Mieszkanie jedno z wierzchu ciemne, zewnątrz jasne, w której bez okien wszystko widać; choć bez drzwi, pełno przychodzących i odchodzących.
W tem mieszkaniu dobrem, dobra i ulubiona ojczyzna; przeciwnym sposobem, złym złe i uprzykrzone mieszkanie.
Sumnienie jest: pamiętne książki od natury każdemu dane, w które przeszłe sprawy wpisano, teraźniejsze wpisują, przyszłe wpisywać będą.
Sumnienie, jest prawo rozumu wolą naszą rządzące, które występną karci, niedbałą napomina, uporną488 kłopoce, upadłą sądzi i karze.
A lubo489 niebiosa opowiadają chwałę bożą i ziemia zna Stwórcę swego; szczególnie jednak i osobliwie to prawo rozumu dowodzi, że jest Pan nieogarnionego majestatu.
Jest Elohim, sędzia, dobrym łaskawy, złym straszny; którego niezbożnik widzieć nie chce, aby trwożliwe ubezpieczył sumnienie.
I stąd popsowało się co żywo w drogach swoich i prawidła cnót odstąpiło; i nie masz, kto by czynił dobrze, nie masz aż do jednego.
Potentaci poszli za złotem, które usprawiedliwia, więcej ważąc depozyta w skarbcach niż chwałę Boga dającego bogactwa.
Córki syjońskie przyczyniają w sercu wyniosłości, a nowy Babel na głowie stawiając, chcą, żeby nie na ołtarz pański, ale na nie patrzano.
Cześć w Izraelu Bogu upodobana: Lewitowie przy obrzędach w świątyni drzymią; a zatem i Filistyn przemaga, i pod prałatami krzesło trzeszczy.
Rada i senat, cymbał głośny i spiża brzęcząca, kształtują wota, żeby ich słyszano; mówią, żeby swoje przewieść; kontrowertują, żeby co wytargować.
Rycerstwo znikczemniało, męża walecznego nie pytaj490; a żołnierz pod dachem siedząc, jakby nie słyszał płaczu w niewolą491 zabranego pospólstwa.
Masz Boga w sercu, kto sfałszował monetę? Kto podatki nienależycie zabiera? i tą krwią z ubogich wyciśnioną, siebie i dom swój bogaci.
Po miastach lusztyk492 ustawiczny i stroje zbyteczne, a pospólstwo drą aż do czopa493, żeby były zbytkom nakłady494.
Widzi to wszystko przezornem okiem Pan z nieba i w najgłębsze serce skrytości wgląda, jeżeli też kto jest prawdziwie szukający Boga.
Porachujmy się z sobą, przyznać musimy, żeśmy wszyscy odstąpili zakonu495, i nie masz, kto by dobrze czynił, nie masz aż do jednego.
Jeżeli też pochlebiać sobie chcemy, zawiedziemy się; bo sumnienie jako w pugilares pokaże każdemu, co to jest odwrócić się od Stwórcy, a obrócić się za rzeczą stworzoną.
Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi świętemu etc496.
Ecce quam bonum et quam jucundum497.
Oto jak dobra i jako wdzięczna rzecz jest mieszkać braci społem.
Któraż fortuna, by499 najobfitsza, tak ucieszy, jako poufały przyjaciel, w szczęściu przytomny, w przygodzie nieodstępny.
Któreż tak zamożyste500 bogactwa, jako wierny towarzysz? Z którego w pomyślnem powodzeniu ozdoba, a w przeciwnem ratunek.
Nie sobie bowiem, nie sobie samemu, ale bliźniemu gwoli501 Pan Bóg człowieka stworzył.
I dał mu ręce, aby jedna drugiej pomocna była; uczynił mu nogi, aby, gdy się jedna pośliznie, wspierając się na drugiej, mógł upadku uchronić.
A kiedyż słuszniej ręka rękę ratować albo raczej ręka głowę w niebezpieczeństwie założyć502 mogła, jak teraz, kiedy żarłok państw, Turczyn, wszystkie siły na pochłonienie503 ostatka ruszył Europy.
Teraz, witezowie504 chrześciańscy, piękna do sławy okazja wzywa, żeby wojną ściśnionego ratować cesarza.
Pobudza wiara i o honor ukrzyżowanego Pana gorliwość, żeby kościoły pańskie na brzydkie mahometyzmu nie przyszły splugawienie.
Rozum sam na koniec pokazuje, żeby ten ogień u sąsiada gasić, i na cudzym raczej grzbiecie, nie swoim, drapieżnego konać niedźwiedzia.
Gdzie jest nieleniwy do dzieł rycerskich Hiszpan albo orężem sławy nabywać chciwi Francuzowie?
Gdzie w historiach dawnych zalecony Ryszard angielski, którego sercem lwiem samiż nazywali Saraceni?
Borealne państwa: Dania i Szwecja milczą, i insze postronne monarchie drzymią, dotąd bezpieczni, póki w brzeg ich nie zakołacą.
Jeden jeno ochoczy Sarmata, który choć z wypierzonym białym magiszem505 bieży dwugłownemu ćwikowi506 w posiłku.
Poszczęścił Pan Najwyższy pole, uciekł wilk; dość obłowu, że obarczony, bez szkody pierzchnął od owczarni.
A zatem z sobą witający się w polu, stanęli bracia, pomazańcy boży, rządkiem koronowanych głów szczęściem, cesarz i król polski zjednoczeni.
Były te czasy złote, kiedy Bolesław, król nasz, przyjmował u siebie goszczącego cesarza Ottona, z należytym całej Polski aplauzem.
I to godzina wspomnienia, kiedy Maksymilian z Zygmuntem i Władysławem czeskim traktowali w Wiedniu Europy uspokojenie.
Ale tam Otton, nawiedzając grób wielkiego męczennika, dla odpustu gościł; tu zaś Jan III po wybawionej Germanii z zupełnym stawia się jubileuszem.
Między Maksymilianem a domem Jagiełłowskim stanowiono małżeństw królewskich traktaty w Wiedniu; teraz pod Wiedniem, najezdnika wypierając, o włos niezgwałconą Flawianę rzesza niemiecka odbiera.
Jako tedy większy skutek teraźniejszego monarchów zjazdu; tak powinna być większa do publicznego wesela okazja.
Rozumiem, że tam z witających się aktu miało upodobanie niebo, a bystrego Dunaju wody nad niezwykłem dziwowiskiem zastanowić507 się musiały.
Dość wysokie, podniosły się wyżej cesarskie Alpes; a sięgające obłoków skały wspinały się, patrząc jak jagnięta młode.
Zaszumiały pobrzeżne Dunaju lasy i krzewiny wesoło, jakby winszując, że się przeciw niepoczciwemu Izmaelowi508 przynajmniej dwaj spiknęli, kiedy wszyscy czy nie chcą, czy nie mogą.
Aleś509 Ty, Panie, sprawił to dwóch dla Imienia Twego zjednoczenie; pociągnij i wszystkich, aby krwawą bestią tłumiąc, rozszerzali królestwo Chrystusowe.
Chwała Ojcu i Synowi i Duchowi świętemu etc510.
Cantate Domino canticum novum511.
Śpiewajcie Panu chrześcianie pieśń nową: albowiem Pan uczynił dziwy, złamawszy powtórnie potęgę bisurmańską.
Śpiewajcie Panu i błogosławcie Imię Najwyższego; w tym prymicjalnym Strygonu514 kościele, niech się chwała Boga naszego rozlega.
Nie tylko, że wyrzucony z tej świątyni żabi krzek bałamutni Mahometa; ale i za to, że powtórną klęską zadrżały na łbach tureckich zawoje.
Kiedy raz rozproszeni znowu potrzebę odważyli515: a lękając kary domowej, woleli tu desperacko zdrowia odżałować.
Wywarł kły jadowity tygrys z Mezopotamii na idące po sobie516 ogary; ale rzeczą samą doznał, że porządny wojennik, jako starciu mężny, tak bywa po wygranej ostrożny.
Tam gdy do boju poganina ostatnia rozpacz zapala; niemniej i polskich junaków pobudza, dalsze nabytych zwycięstw utrzymanie.
W długą rzecz nie wiodąc, szalonym impetem na przednią antygwardią517 uderzy; a poparłszy niegotowych, z luźnej gawiedzi krwi nieco utoczy.
Aleć mu się to prawo niedługo powiedzie; bo jeno zajrzy cienia zwycięzcy po krótkiej odwadze, znowu przed mściwem umyka żelazem.
Zawoła mężny król: stójcie; jeno obróci na przeciwne czołem, aż zaraz orły polskie odważnie na bisurmanskie biją miesiące518.
Którym nie wytrzymawszy pierzchliwy Arabin, wszystkim pędem w rozsypkę idzie, a który chciał ręką szczęścia poprawić, odmieniwszy umysł, nogom zdrowie powierza.
Lecz niemądre w tym razie nogi, żeby zdrowie zachować; głupie na wodę prowadzą, sromotniejsze519 na głębi przynosząc zginienie.
I tak którzy na ziemi dopiąć zwycięstwa nie umieli; dopieroż po Dunaju mokrym gościńcem uchodząc, zdrowia zachować nie mogli.
Tam zdesperowany Seraskier wskoczył w rzekę, chcąc czem prędzej wodą, zguby swojej przesłać do Stambułu awizy520.
Za wodzem trudno nie iść zołnierzowi, zwłaszcza gdy z tej strony niechybna od szabli zguba; a tam przecie rzekę przebywszy, jakakolwiek zdrowia nadzieja.
Nachodzą już po herapie521 wojska cesarskie, winszują zwycięscy nabytego lauru; lecz niemniej sobie pożytecznej bez pracy i uszczerbku wiktorii.
I tak uciekający znowu uciekł, a próbujący szczęścia doświadczył, że na niesprawiedliwej wojnie trudno się spodziewać końca szczęśliwego.
Bo i tu na pomstę bezprawia gęsto okrył trupami pole Turczyn, i rzeka, ścierwami uciekających narzucona, w biegu swoim tamowała się.
Potłumiła hardych prawica Najwyższego; ucząc narody, że bez chłosty nie będzie, kto wiarołomnie poprzysiężonego nie dotrzymuje przymierza.
Niechże tedy uniżona za to będzie czołobitnia Bogu, Bogu w Trójcy świętej jedynemu, Bogu wyniosły róg hardej bestii mocą Swoją kruszącemu, Amen.
In exitu Israel de Aegipto, domus Jacob de populo barbaro522.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
Na wyjściu wójsk polskich z Węgier, posiłków chrześciańskich domu rakuskiego, przeciw narodowi grubemu.
Stała się pomoc sąsiedzka utwierdzeniem tronu zachodniego, a szabla ratujących Sarmatów, odwetowaniem państw winorodnej Panonii.
Morze Czarne ze zwycięstwem powracających widząc, zaburzyło się; a Dunaj jako szalony, siedmią gąb wpadał do Euksynu gwałtownie.
Przyległe góry z niezwykłej uczynności skakały radosne, a pagórki winogrodów jako jagnięta młode.
Cóż ci to, morze, że się tak niezwykle burzysz? I tobie co, Dunaju, że tym zapędem z łożysk twoich uciekasz?
Bo przyszedł czas naznaczony ukrócenia bisurman potęgi; dopędził fatalnego periodu rozbójnik państw, że co z krzywdą nawydzierał, to mu też wydzierać poczęto.
Czemu skaczecie góry z radością, i wy pagórki jako jagnięta młode?
Od oblicza pańskiego wzruszyła się ziemia; od oblicza Boga Jakubowego.
Ten uczynił z niedostępnych Beskid amfiteatrum i na niedostępnych skałach wystawił złamanego Otomana widowisko.
Ten Pan chciał mieć, aby okropne, Polskę z Węgrami dzielące Alpes, mostem się stały; aby przez nie wspaniały tryumfator do ojczyzny przechodził.
Dla tego524 wśród twardej zimy wyniosłe po górach zielenieją drzewa; chcąc aby z obronionych sąsiadów, na królewską głowę uwiły wieniec.
Układa się w ostrokończatą Krępak piramidę, na której by wiecznotrwałym stylem525 odrysowano sławne imię niezwyciężonego monarchy, Jana Trzeciego.
I insze526 niedostępnego Karpatu podgórze, na przyjście tego gościa skacze z radością; i nieme kamienie nie mogą się nasycić widzeniem chwalebnego zwycięscy.
Ty Panie, który obrócił opokę w wodne jezioro, Ty dla chwały krzyża twego czyniącemu, te między dzikiemi górami sprawiłeś aplauzy.
Lecz nie nam Panie, nie nam, ale Imieniowi Twemu świętemu niechaj będzie chwała.
Dla miłosierdzia Twego i dla prawdy Twojej; aby nie rzekli poganie: «Kędyż jest Bóg ich?»
A ono527 Bóg nasz na niebie! A wszystko uczynił, co chciał.
Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi Świętemu. Jako była na początku, tak i teraz, i zawsze, i na wieki wieków. Amen.
Usque quo Domine oblivisceris me in finem528.
Dokądże, Panie, zapomnisz mię na końcu i czemu odwracacz oblicze Twoje od ciebie, już już ginącego.
Ratunek Twój, kiedy najpotrzebniejszy, odszedł mię; a moc ukrzepiająca530 Twoja tak się ze mną obchodzi, jak gdy w ciężkim głodzie matka dziecko porzuci.
Acz531 ci ja tak opuszczony uważam w duszy mojej sądy Twe sprawiedliwe532, i na nikogo, tylko na porywczy pochop533 mój do złego narzekam.
Czegom534 sam chciał, to mam;
Uwagi (0)