Psalmodia polska - Wespazjan Hieronim Kochowski (jak czytac ksiazki za darmo w internecie TXT) 📖
Literacki testament siedemnastowiecznego poety, sarmackiego historyka i moralisty, wzorowany na psalmach biblijnych, będący rozliczeniem Wespazjana Kochowskiego z własnym życiem, które przypadło na wyjątkowo burzliwy okres w dziejach.
Autor podejmuje uniwersalne tematy dotyczące relacji między Bogiem a człowiekiem, ale też daje wyraz barokowej, kontrreformacyjnej religijności, nieznoszącej żadnych „szyzmatyków”, a także formułuje owoczesną politykę historyczną. Wyraża przekonanie, że każdorazowo przy elekcji sam Bóg wskazuje braci szlacheckiej właściwą osobę, która ma zostać jego „pomazańcem” (zgodnie z dawną, feudalną nomenklaturą). Gromi oczywiście „praktyki i konkurencje na elekcjach” oraz zrywanie sejmów, jednakże z przekonaniem głosi, że sam Bóg jest opiekunem wolności szlacheckich i szczególnie Sarmacji (tj. Rzeczpospolitej), wspiera ją w walce z niewiernymi, a z jej zwycięstw militarnych każe się radować górom i rzekom. W Psalmodii polskiej Kochowskiego dokonuje się ciekawe podmienienie historycznego Izraela z Psalmów Dawidowych na Polskę i jej żywotne, współczesne autorowi problemy. Zapomniana na ponad stulecie, twórczość Kochowskiego została na nowo odkryta w XIX w., trafiając do gustów i serc przedstawicieli epoki romantyzmu.
W zbiorze wyróżnia się cykl utworów o wyprawie wiedeńskiej Jana III Sobieskiego (Psalm XXII–XXVI oraz XXX–XXXII).
- Autor: Wespazjan Hieronim Kochowski
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Psalmodia polska - Wespazjan Hieronim Kochowski (jak czytac ksiazki za darmo w internecie TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wespazjan Hieronim Kochowski
Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi świętemu.
Jako była na początku, tak i teraz, i zawsze, i na wieki wieków. Amen.
Deus judicium tuum regi da, et justitiam tuam filio regis151.
Daj, Boże, królowi rozsądek i wyrozumienie, daj, Panie, sprawiedliwość Twoją królewiczowi.
Aby sądzili lud według prawidła słuszności, a uciśnione poddane153 według ustaw prawa.
Gdzie bowiem wzruszona sprawiedliwość, tam zaraz chwiać się muszą w rzeczypospolitej filary kardynalne.
Główne tarany, bezbożność, bluźnierstwo, niesprawiedliwość, które fundamenta154 monarchii z gruntu poruszają.
A kiedyż więcej złość ludzka przebrała miarę jako teraz? Albo kiedy bardziej niesprawiedliwość nad prawem przewodzi?
Wdowa i przychodzień, i sieroty płaczą: a nad ukrzywdzonym wykręty i mammona tryumfuje.
Silnie potwarca155 w fałszu ufa, a w przewrotności kłamstwa swego jak za murem siedzi.
Bowiem starcy i sędziowie nasi odstąpili ścieżek prawdy, a udawszy się za mizernym wziątkiem156, wspak157 wywróciły158 sprawiedliwość.
Drudzy, respektami159 uwiedzeni, więcej prywatne względy niżeli Boga przed oczyma mają; są i ci, którym na bankietach ochota korzenne w sądach formuje sentencje.
Dla tego160 za chmurę słońce sprawiedliwości zaszło, a ona161 świątobliwa astea, podmiesięcznych162 krajów okrasa163, do nieba się od niewdzięcznych przeniosła.
Ale Ty, Panie, Bogiem prawdy jesteś; nie daj nam być bez tak potrzebnego elementu.
Daj głowie naszej asystentkę sądów Twoich, mądrość; a nadzieja nasza niech ma szczere w mandatach Twoich ukochanie.
Któżkolwiek z drogi prawa wystąpi, niechaj, bez braku osób, żelazną rózgą karany będzie.
A nie tylko egzekwująca sprawiedliwość niechaj bojaźnią karania straszy: ale też udzielająca, niech do dobrego zachęca, nadzieją nagrody.
Niech ta ręka nie drży, która trzyma szalę: szalę odważającą cnocie myto i występkom karę.
Żeby ani w prawo ani w lewo nie uniosła się, a pod sznur słuszności krzywiznę prostowała.
Dla tego odlać by stolec sądowy z szczerego złota, aby się tam nikt nie spodziewał w sądzie faworu, w którym złoto depcą.
Na lwach ogromnych ugruntować trybunał, których ryk winowajcę przestraszy, a występków obrońcę jedwabna wymowa odbieży164.
A że u sądu najwięcej egzorbituje165 datek: to biorącego166 z skóry obłupić, a krzesło nią obiwszy, syn na niem niech usiędzie prewarykanta167.
Mizerne złoto, którem ani piersi uzbroisz jak żelazem, ani do strzelania kulę ulejesz jak z ołowiu.
A my przeciwnie, im je głębiej natura ukrywa, tem go żarliwiej pragniemy: ponętę jednę do wydarcia nieprzyjacielowi.
Aż źle nabywszy, skąpo chowawszy, śmierć wydrze; a łakome zbiory pierwszy i szczęśliwszy osiągnie.
Raczże wywieść, Panie, jako światłość z obłoków sprawiedliwość świętą, a sąd Twój, jako południe, niechaj nam rozjaśnieje.
Za co Ojcu wszechmocnemu, wizerunkowi sprawiedliwości; Synowi jednorodzonemu, źródłu miłosierdzia; Duchowi świętemu, pocieszycielowi niepojętej dobroci na nieprzeżyte wieki cześć, chwała i panowanie. Amen.
Dixit injustus ut delinquat in semet ipso168.
Rzekł niesprawiedliwy sam w sobie, aby grzeszył: a zmrużywszy oczy, nie chciał się oglądać na bojaźń Bożą.
Nie chciał zrozumieć przewrotności umysłu swego, ani uważał170, że w zgubie ojczyzny i samemu zginąć przyjdzie.
I tak zdradliwie mówił przeciwko matce własnej; a gorszy pasierba171, piersi te lżył, które go karmiły.
Głowa jego nie myśliła172 o dobro pospolitem173, ale żeby się dobrze mieć, by174 i złe czyniąc; a nienasycona podwyższenia chciwość175 nie chciała się obejrzeć na prawo przystojności176.
Ojczyzna w uściech177 i obrona jej, a w sercu kończyste żądło jak węda u hipokryty.
Stąd uczynił się rzecznikiem w skomo178 na obronę dobra pospolitego, a pod pokrywką publiki, tai zawziętość179 sejmu rozerwania.
Mówiąc skrycie sam w sobie: Cóż mi za to pieczołowanie180 o ojczyznie? kiedy inszą181 drogą pomogę sobie do dobrego mienia.
Droga cnoty przykra, nagroda zasług niepewna, wdzięczność za odwagi omyla; a gdy występków nie karzą, grzeszyłby, kto by dobrze czynił.
I tak udaje się przeciwną od gościńca ścieżką; a między sobie podobnymi rozsiewa ducha przeciwieństwa.
Ród jaszczurczy i właściwe Judasza pokolenie; bo i ten Pana w rękę całując, dla błahego kwestu182, ojczyznę własną przedaje.
Psia natura, która węchem pożywienia śledzi; a znalazłszy, na plugawem ścierwie opada.
Widzisz to, Boże, czuły wolności naszej stróżu, i grozisz pomstą zdrajcy; któryś tego balsamu wolności przez „nie pozwalam”, w truciznę obracać nie kazał.
Ale jako bezoar183 w zakrytem naczyniu zachować był powinien: on go teraz, datkiem przekupiony, na niezdrowie pospolite używa.
Idzie jednak za zdrajcą, choć leniwa Nemezis184, a wyzionąwszy niecnotliwy wziątek185, samego czeka judaszowskie myto186.
Upadną, upadną ci, którzy ojczyznie źle służą; a plemię cnotliwego na to miejsce dziedziczyć będzie.
Wyżeną187 przekupionego ojca Cherheles potomków z domu, a ze złego zbioru drobna dziatwa nie ucieszy się.
Jeno188 szpetna sława aż do obmierżenia zostanie i będzie pamiątka jego w pośmiewisku tak, jako onego, który w Efezie bóżnicę Diany zapalił189.
Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi świętemu etc190.
Beati quorum remissae sunt iniquitates191.
Błogosławieni, którym odpuszczone są nieprawości i których przestępstwa Pan Najwyższy w wieczną puścił amnistyją193.
O szczęśliwy człowiecze, któryś przed obliczem boskiem przez grzechu znaleziony; a czystego sumnienia194, i najmniejszą obrazy jego nie nadpluskałeś makułą195.
Niepodobnać196, kto się człowiekiem urodził, bez grzechu być197; ale insza198 jest mieć wady powszednie, insza na główne urażonego majestatu zarabiać kryminały.
Otom199 ja, mizerak taki, którym200 dla tego tylko żył, żebym grzeszył; a grzeszył nie tak z ułomności, jako z rozmyślnego zakonowi201 nieposłuszeństwa.
Jam się Pana stwórce202 mego zaparł, a codziennie chleb z ręku203 Jego biorąc, zdradliwiem204 odstąpił dobrodzieja mego.
Jam rzekł w sercu mojem: nie masz Boga nagradzającego i karzącego; a próżną chlubę, marny zysk, znikomą rozkosz za Boga miałem.
I stałem się jako zbieg jeden przechodzący do nieprzyjaciół, i tam szukający obrony, gdzie mię pewna czekała zguba.
A imem205 dłużej milczał, tem ciężej rozpacz i nadzieja alterowały206 mię207.
Zaczem we dnie i w nocy obciążyła się nade mną bojaźń kary, a wrzód niebezpieczny jątrzył się, gdy go wewnątrz toczył robak sumnienia.
Obracałem się w ściśnieniu i dolegliwości mojej na wszystkie strony, upatrując, kto rozjątrzonej rany wyjmie mi ciernie.
Nie znalazł się nikt, kto by mi poradził, abo kto by na skancerowane sumnienie o pewnem powiedział lekarstwie.
Atoli przecie odetchnąłem, wspomniawszy, że dobry Pan, Pan w litości nieprzebrany i który przyszedł grzesznych zwoływać.
Poszedłem z chęcią do Niego, a oznajmiwszy grzech mój, nie taiłem przestępstwa mego.
Zgrzeszyłem przeciw Tobie, o stróżu ludzki! I czemuż wzdy208 cierpisz209 mię przeciwnym sobie?
Zdradziłem Pana, ale tej zdrady bardziej niż zguby własnej żałuję; i więcej mię niewdzięczność moja trapi niż zasłużona śmierć przed oczyma.
Przyjmże, o Boże, spowiedź winowajce210 twego, a racz miłościw być niezbożności upokorzonego211.
Ty bowiem i jawnogrzesznikowi za uderzeniem się w piersi odpuszczasz winę; i za jedno wyznanie łotrowi otworzyć raj obiecałeś.
Ty bądź ucieczką moją w utrapieniu; o Boże, nadziejo moja! Wyrwij mię od tych, którzy mię oblegli.
Siła jest biczów na grzesznika, ale ufającego w Panu miłosierdzie ogarnie.
Chwała Ojcu i Synowi i Duchowi świętemu.
Jako była na początku, tak i teraz, i zawsze, i na wieki wieków. Amen.
Noli aemulari in malignantibus212.
Nie usiłuj, abyś naśladował grzeszących w złości; a przewrotnych powodzenie niechaj cię nie uwodzi.
Nie przeciw214 się, że karafioł215 tak się znamienicie koloryzuje, ani że marny łopian szeroko liście rozpościera.
Kunszt to natury w małych rzeczach pokazać misterstwo216, a wewnętrzną cnotą nagradzać, komu z wierzchu barwy albo wzrostu ujęła.
Przyjdzie czas sianożęci217: kiedy wyniosłe zielsko wraz z poziomą trawą padnie od ręki koszącego.
Przepadną przybysze źle nabytych fortun i rozsypią się myśli człowieka fortelem218 uwielmożonego.
Lecz kto w Panu ufa, ten skarb nieprzebrany zbiera; a czyniąc dobrze, najpewniejsze bogactwa gromadzi.
Osiedzi się dziedzictwem w ojczystem szpłachciu219 potomność jego, a drapieżnego nasienie wyglozuje220 Bóg z ksiąg żywota.
Bo nie jestci221 to próba umiłowania pańskiego, że się komu powodzi na świecie222, ani doczesne szczęście przeznaczeniem jest wiecznego błogosławieństwa.
I owszem, przeciwnie rozumieć trzeba: że kto tu pomyślnych fortun syty, ten w przyszłym żywocie będzie pragnął z bogaczem posilenia z łona Abrahamowego.
Dla tego223 nie pożądaj dostatków, z uciśnieniem ludzkiem przestań gniewu, i nie poglądaj na bliźniego okiem bazyliszkowem.
Nie miej upodobania w tyraństwie, z którem we mgnieniu oka przepadniesz; a uciśnieni od ciebie224 rzeką225: Był, ale go już nie masz.
On, co dopiero skupował włości, ładownemi rzeki uciskał226 komiegami227; onoż228 już ze czterech deszczek w czołnie229 żegluje do portu wieczności.
Lecz Pan Bóg wie, do którego portu, i jeżeli sprawiedliwość boska próżnej dobrych uczynków łódki na niebezpieczne nie wpędzi skopuły230.
Miecza dobywał, aby był ubogiemu srogi; naciągał łuk, aby szkodził dobrym; ale i sztych miecza, i żeleźca strzał ku sercu się jego obrócą.
Lepszy jest dobrego nabycia231 mały kawałek niż całej Indii złoto niezbożnikowi.
Byłem w kolebce dzieckiem, teraz starością pochylony chodzę; nie widziałem nigdy, aby sprawiedliwego Bóg opuścił albo złośnik dobrze skończyć miał.
Odstąp tedy od złego, czyń dobrze; bo wiedz pewnie, że ramiona grzeszników połamią się i potomstwo krzywoprzysięsce232 zniszczeje.
Widząc uważaj233 niezbożnika wyniesionego jako cedr na Libanie; po małej chwili obejrzysz się, a już go nie obaczysz.
Głos pański łamiący cedry i wszelką nieporzonną wyniosłość; a nierychły gniewu boskiego wicher, w momencie jasne wielmożności pogasi.
Pokornych zaś wesprze Pan i wyrwie od złośników, i zbawi; przeto iż w nim ufali.
Chwała Ojcu i Synowi i Duchowi świętemu.
Jako była na początku, tak i teraz, i zawsze, i na wieki wieków. Amen.
Domine quid multiplicati sunt234.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
Panie, czemuż się namnożyło tych, co mię trapią? a bez dania okazji co dzień mi nieprzyjaciół przybywa?
Bliscy moi i przyjaciele przeciwko mnie zbliżający się stoją.
Cytra moja obróciła się w smutek, napój mój w truciznę; kiedy z przyjaźni sąsiedzkiej widzę na zgubę odpowiedź i nieubłagane zajątrzenie.
Jeżelim235 przymierza nie strzymała? umowę złamała? albo na zdradzie komu była? Sama się sądzę, że słusznie tę zawziętość ponoszę.
Ale jeżelim cudzego nie pragnęła, pokoju nie wzruszała, do wojny nie dała okazji: czemużby mię te stósy236 potykać237 miały?
Ty wiesz, mój Panie, żem spokojny żywot i zgodne obejście z każdym zawsze kochała, a za to mię teraz te kłótnie zewsząd ogarnęły.
Gdy oto swywolny238 Zaporożec potargawszy obowiązki poddaństwa, z krymskiem pogaństwem nastąpili na mnie uciążliwie.
Oraz upatrzył w nieszczęściu mojem czas przedtem ode mnie239 gromiony Moskal; i nie chciał zaspać pogody240 w odbieraniu zawojowanych derewni241.
Poszła za wiatrem i borealna Szwecja, a w temże zamięszaniu łatwiejszego próbowała połowu.
Aż też honorowany ode mnie Transylwańczyk, przeważywszy się przez Krępak, bez opowiedzenia wojny, kraje mi pustoszył.
Wszyscy ci mówili i urągali wszetecznie: «Nie ma Polska zbawienia w Bogu swoim».
A ono Ty, Panie, jesteś obrońca mój i puklerz nieprzebity; siła moja, która chociaż poniży, znowu podniesie głowę moją.
Bo cóż
Uwagi (0)