Psalmodia polska - Wespazjan Hieronim Kochowski (jak czytac ksiazki za darmo w internecie TXT) 📖
Literacki testament siedemnastowiecznego poety, sarmackiego historyka i moralisty, wzorowany na psalmach biblijnych, będący rozliczeniem Wespazjana Kochowskiego z własnym życiem, które przypadło na wyjątkowo burzliwy okres w dziejach.
Autor podejmuje uniwersalne tematy dotyczące relacji między Bogiem a człowiekiem, ale też daje wyraz barokowej, kontrreformacyjnej religijności, nieznoszącej żadnych „szyzmatyków”, a także formułuje owoczesną politykę historyczną. Wyraża przekonanie, że każdorazowo przy elekcji sam Bóg wskazuje braci szlacheckiej właściwą osobę, która ma zostać jego „pomazańcem” (zgodnie z dawną, feudalną nomenklaturą). Gromi oczywiście „praktyki i konkurencje na elekcjach” oraz zrywanie sejmów, jednakże z przekonaniem głosi, że sam Bóg jest opiekunem wolności szlacheckich i szczególnie Sarmacji (tj. Rzeczpospolitej), wspiera ją w walce z niewiernymi, a z jej zwycięstw militarnych każe się radować górom i rzekom. W Psalmodii polskiej Kochowskiego dokonuje się ciekawe podmienienie historycznego Izraela z Psalmów Dawidowych na Polskę i jej żywotne, współczesne autorowi problemy. Zapomniana na ponad stulecie, twórczość Kochowskiego została na nowo odkryta w XIX w., trafiając do gustów i serc przedstawicieli epoki romantyzmu.
W zbiorze wyróżnia się cykl utworów o wyprawie wiedeńskiej Jana III Sobieskiego (Psalm XXII–XXVI oraz XXX–XXXII).
- Autor: Wespazjan Hieronim Kochowski
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Psalmodia polska - Wespazjan Hieronim Kochowski (jak czytac ksiazki za darmo w internecie TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wespazjan Hieronim Kochowski
Wypadajcie młodsi i kto broń w ręku uniesie, na zdjęte strachem nieprzyjacioły400; a wy, starcy, i z niebitną401 gawiedzią po blankach murów tryumfalny hymn zaczynajcie.
I uczyńcie okrzyk wesoły, jako po wygranej bitwie, i niech publicznej radości ogniami Stefanowa wieża rozjaśnieje.
Tak jako czasu Solimanowego od Wiednia odwrotu, gdzie ojcowie wasi doznali pomocy Pana zastępów.
Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi świętemu etc402.
Exurgat Deus et dissipentur inimici ejus403
Niech powstanie Bóg, a rozproszą się nieprzyjaciele Jego; niech uciekają przed Nim, którzy Go nienawidzą.
Jako silny wiatr piaski rozwiewa albo jako wosk od ognia topnieje; tak niechaj się wniwecz obrócą przeciwnicy Izraela prawowiernego.
Tak ci, co krew jego w nienawiści mają, jako i którzy dobrego prowadzenia braci swojej zazdroszczą.
Których zjadła nienawiść suszy, żeby woleli widzieć przeważających poganów niż wiernego ludu tryumfy.
Ale nie ucieszy się obłuda, ani się powiedzie prezumcji405; która jako pierwszego nie cierpi, tak ani równego mieć nie chce.
A wyprawnego serca śpiewajcie psalm Bogu; i między alarmem rycerskim dajcie chwałę temu, który wstąpił na zachód, a Pan jest Imię jego.
Radujcie się wierni, mając Boga, sierót ojca i łaskawego sędziego wdów; trwożącego nieprzyjaciół i konfundującego406 zazdrosnych.
Gotowy jest Pan złamać łuk bisurmański i pokruszyć potęgę jego; i powrzucać w ogień armaty znamieniem miesiąca407 piętnowane.
On wywiedzie z ciężkiej niewoli jęczące więźnie: i zwiedzionym poturnakom408 da się obaczyć, którzy chrzest wodny, brzydką obrzeską zakrwawili.
Teraz wychodź Panie przed ludem Twoim, tak jakoś niegdy409 był na puszczy Izraelowi przewodnikiem.
Zatrząśnij okręgiem ziemi pod niemi, i strzałami piorunów uskrom410 harde dziewiesiły, którzy na wojnie wszystkę411 pokładają w szczęściu sprawiedliwość.
Okurz ogniem gniewu Twojego naród wszeteczny, który ma za wspaniałe dzieło gaurom412 wiary nie dotrzymywać413.
O, jako piękna rzecz widzieć jednego kościoła lud pod znakiem krzyża zgodnie wojujący i patrzeć, że mieszkają jednych obyczajów bracia w domu pańskim.
Jako arcychwalebna414, sercem i ręką tłumić niewolniczej Agary415 plemię; które się dobrego Izraela krwi nigdy nasycić nie może.
Patrz, jakie postępowanie chrześciańskich hufców do boju, postępowanie prawie samego Boga zgodę kochającego, i w zjednomyślności mającego upodobania.
Lewą rękę w szyku rzesza Teutonów otrzymała, aby bliższa była serca Wiedeń ratować, uwalniając gniazdo orła dwugłownego.
Po prawej stronie rozciągnął konny Sarmata ochotne pod białym orłem chorągwie, z któremi lekki wiatr igrając, w sam ich majdan pogański popędza.
W najcelnych pułkach, stanął koronat szablą groźny, który jako mądrze berłem, tak mężnie w boju władnie416 żelazem.
Więc że poganin szablą zawojował tak wiele prowincji chrześciańskiej; takowąż bronią trzeba było zawojowane odbierać.
Godny piramid dla wiecznej pamiątki widoku, jako pierwszy na szańce Jan III zdrowie dla wiary niesie, w którego zdrowiu było zdrowie całej Europy.
Przy nim i Beniamin młodziuchny w też tropy idzie, i mężnego ojca trybem, na obławy wojenne bark i niedoszłe pazury wprawuje417.
Znamienite potem książęta Alemanom swoim przodkowały, Sakson i Lotaryng, i stały w wierze Bawarczyk.
Po drugiej stronie szli w sprawie hetmani polscy, okazali urodą, ale daleko więcej męstwem zaleceni: Jabłonowski z Sieniawskim.
Na zejściu Briarens storęki siły swe dzieli, jednymi miasto oblężone trapi, drugimi wstępnym bojem chrześcianom pole daje.
A jak dwie chmury zwarte grzmotami strasznemi ziemi grożą i pioruny strzelają; tak i tam całe hemisferium418 burzliwa wrzawa zamięsza.
Teraz, Panie, posiłkuj mocą Twoją; niechaj z nami będzie; ukrzep ręce i przywiedź do skutku oczekiwania nasze.
Pogrom zwierze trzcinne i rozpędź zgromadzenie byków między krowami; a parchowaty kozieł, rozczosnąwszy kopyto, niechaj nam dalej pozorem419 straszny nie będzie.
Rozprósz naród, który się wojną tuczy, posyp solą łakomą pijawkę, co się chciwie krwi naszej opiła.
Niech zagrzmi znowu w Egipcie wielowładna ręka Twoja; a zaraz Pers i Murzyn, i odległa China poda ręce swoje Bogu.
Dziwny jest Bóg w mocy Swojej, Bóg izraelski; ten da moc i siłę ludowi swemu; niech będzie Bóg błogosławiony.
Któremu w Trójcy świętej jedynemu cześć i chwała po wszystkie wieki wieków, Amen.
Deus auribus nostris audivimus420.
Boże, cośmy uszyma naszemi słyszeli, co nam ojcowie nasi powiadali; tego się teraz oczy ludu Twego z pociechą napatrzyły.
Dzieło mocy Twej, któreś za dni ich uczynił z Faraonem; toż i teraz nieskrócona w cudach, ani osłabiała w potędze, wykonała ręka Twoja.
Ręka Twoja Panie, nie ludzka, pogany starła; przed Nią pyszny Assur sromotnie uciekał, który w hardości serca na zgubę naszą przyszedł.
Z nim gruby Edomczyk w lot bieżał422; a oto, strachem zjęci423, z bystrego Dunaju wodami na wyścigi lecieli.
Nie obejrzał się Part, który w odwodzie potyczkę daje; ani bisurmanin wspomniał, że się wnukiem bożym nazywa.
Wydarł miecze z rąk ich zwycięzca, w Imieniu Twojem silniejszy; prysnęły łuki i strzały z kołczana rozsypały się po ziemi.
Patrzało na hardość ich wschodzące słońce; a toź na odwieczerzu widziało sromotnie rozgromionych.
Wstydził się miesiąc piętna swego; ażeby sromotę zakrył, nie chciał świecić w nocy uciekającym.
Nie pomógł w trwodze fałszywy prorok; ani częste umywanie nie oczyściło wszetecznych z grzechu.
Leżeli w polu jako bycy tłuści po rzezi; a plugawe ścierwy kazał zwycięzca ziemią nakryć, z politowania.
Jeńcy w zatrzymaniu żywi zostali; a miecz po zwycięstwie ochłodnął424 w pochwy włożony.
Tyś tak kazał, Panie Boże nasz, cuda czyniący; aby którzy po cudze zdrowie przyszli, swojem nałożyli.
Aby chleb od gęby niewinnym wydzierający nie pożyli go, a słabszy z mocniejszego zagarnął łupy.
Mało trzy dni było do zbierania korzyści. Brali nie tylko żołnierze odbieżane425 dostatki, ale i dzieci mało z pospolitym gminem.
One426 pyszne427 w Sydonie czy w Diarbecie złotem tkane namioty, odbieżane, stały jako buda w sadzie, w której jabłek pilnowano.
Konie ich posiadał mocniejszy, dzidy ich o nichże428 skruszył, i kulami do grzbietu uciekających strzelał.
Przepadli wszyscy purpuraci ich, którzy mówili: posiądźmy ziemię chrześciańską429.
Zginął wezyr niemęsko powrozem uduszony; a onemu kościołów pańskich burzycielowi niedługo w skronie młotem Jachel gwóźdź wbiła.
I stało się im tak jako Madianitom: i jako Jabinowi u rzeki Cisson.
Położyłeś ich, Panie, jako koło na odwrocie i jako źdźbło przed wiatrem, tak pyszni430 zniknęli.
Jako ogień, który pali lasy, nikomu nie przepuszczając; tak napełniona jest twarz ich sromota.
Stąd niech poznają, że Pan Imię twoje, o Jehowa! Boś się wielmożnie wsławił, konia i jeźdźca wrzuciwszy w morze.
Tenci431 jest Pan, którego wielbić trzeba; Bóg ojców naszych, którego wywyższać będziem.
Pan jako mąż waleczny, tryumfujący, Imię Jego, przed którym wojska i wozy faraonowe w Czerwonem Morzu na dnie zostali.
Prawica twoja, Panie, za nas wojowała; ręka twoja, Najwyższy, nieprzyjaciół zbiła; a w mocy twojej, o Wszechmocny! poraziłeś przeciwniki nasze.
Któż podobny Tobie między mocarzami, Panie? Tak wielmożny w potędze, jako straszny i chwalebny, i czyniący dziwy?
Nie nam tedy, Panie, podłemu gminowi, ale Imieniowi Twemu świętemu, które cudowne jest, niech będzie od nas chwała, wdzięczność i poszanowanie na nieprzeżyte wieki. Amen.
Dixi custodiam vias meas432.
Rzekłem: będę strzegł dróg od wieku przeznaczonych, abym nie zgrzeszył językiem, pytając się o sekretach434 nieba.
Założę straż ustom moim i na wargach położę palec, aby nie ważyły pytać: długo jeszcze ten świat postoi?
Nie ludzka rzecz w tę głębinę z myślą zachodzić: albo w niezbadane rozumowi ciekawości wdawać się.
Bowiem skrytości te zatajone ludziom; a wiadomość przyszłych rzeczy zostawił sobie Ojciec niebieski.
Wyroki królestw w górnym konsystorzu435 głęboko utajone zostają: a jakiego losu państwom spodziewać się, nikt nie zgadnie, aż fata436 kostkę urzucą437.
Niech się darmo tą dwornością nie uwodzi serce, bo jeżeli człowiek szczególny sam końca swego nie wie; dopieroż jako lichy idiota ma dociec naznaczonego periodu438.
Boś Ty Panie zakrył to od mędrców: jednak inszym sposobem objawiłeś maluśkim niedościgłe opatrzności Swojej sekreta.
Darmo się o tem u etruskich augurów439 badać; ani tego chaldejscy minucjarze440 nie zgadną.
Oto Pan rozpostarł państw upadnionych441 regestra442: aby się drugie443 postrzegały, jako się cudzem nieszczęściem karząc, własnego upadku ustrzec mogą.
Niech uważy, kto chce, co się w cetnie i w lichu444 zawiera; bo gdy siódmy liczby obrót przychodzi, rzadko w podmiesięcznych rzeczach bez odmiany.
Doskonałe dwa tuzy, z niedoskonałością półtora walczą; a dwa razy trzy, z jednością zmięszane, zakrytą mocą dokazują445.
Bo patrz na jednego dzieciucha, jako w siedm lat zęby roni446; w drugich zarasta447, potem mężnieje i, po tych stopniach idąc, do punktu naznaczonego ciągnie.
A jako w pierwszych gradusach448 rósł i przychodził do doskonałości; tak w następujących wiek spędziwszy, już nie inszy449 progres450, tylko do dołu.
Dopieroż w monarchiach snadno obaczyć te siódmego karbu rewolucje i niepochybne451 za czasem w państwach odmiany.
Rzym pod królmi dzieckiem, pod konsulami zmężniał, pod cesarze przyszedłszy, starzał, gdy się onej wolności pierzyć przyszło.
Nieboż452 winno453 czyli wyroki? Albo natury stworzonych rzeczy skazitelność? Bynajmniej, pycha i upór, złe rady i zbytek, fakcje i prywaty tak kwitnące państwa zrujnowały.
Kto historie czyta, niech czas porachuje; uzna, że po siódmej lat setni ona454 jedynowładna całego świata pani słabieć poczęła.
Porachuj się i ty ojczyzną z sobą. Od pierwszej koronowanej głowy, siedmiu wieków dzieciznę pędząc, co cię też w tej siódmej wypełnionego klimakteru455 setni czekać może.
Niech w dobrą godzinę przemówię, żeby się jeno ta wolność złem używaniem nie wysiliła, a zbytki górę wziąwszy, praw i ustaw dawnych nie odmieniły.
Bo widząc, że one staropolskie cnoty w zapomnienie idą: jako tuszyć456 mam, że z odmianą obyczajów zostają i prawa.
W Atenach odmieniona u lutni strona457 złym była znakiem; dopieroż u nas, kiedy chwalebnych przodków naszych zwyczajów odbiegamy.
Nie widać teraz w uczciwym i dobrej reputacji kochania: starania o dobro pospolite nie pytaj, kiedy prywaty popłacają.
Służba żołnierska w niwczem458, i przystojne młodzi ćwiczenie; bo nie masz prynuki i podobieństwa, żeby komu starostwo dano, nagradzając zasługi.
A co przedtem mówiono, że więcej skrzypek na smyczek, prządka na wrzeciono, niż husarz na kopią459 weźmie; to teraz słuszniej rzec, że więcej mający za pieniądze kupi, niż odważny żołnierz krew lejący wysłuży.
Jest i więcej przyczyn, które państwom odmiany przynoszą; ale Polsce dosyć postrzec się i warować460 tego, co jej szkodzi.
Tymczasem błagać majestat Najwyższego, żebrząc łaski; aby ten głównego klimakteru obrót nie był w odmianę, ale w pomnożenie.
Zwłaszcza pod panowaniem najjaśniejszego Jana III, który jest człowiekiem od Boga posłanym, aby nademdloną461 dźwignął Sarmacją462.
Bo któreż może być oczekiwanie nasze, jeżeli nie z Nieba. Pan nas z małych początków wywiódł, Pan ma i dalszą naszą w dozorze swym egzystencją463.
Od ręki Jego dla nieprawości naszych osłabieni: od Tejże za upamiętaniem464 podźwignieni, pierwszą rzeźwość i ozdobę odbierzem.
Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi świętemu. Jako była na początku, tak i teraz, i zawsze, i na wieki wieków. Amen.
Dilexi quoniam exaudiet Dominus465.
Ukochałem, iż wysłuchał Pan głos płaczu mego: i nie odwrócił oblicza Swego przed żebrzącym.
I nakłonił ucha Swego ku mnie, a suplikę468 uniżonego miłościwie przyjąwszy, dał, o com Go pokornie żądał469.
Albowiem ogarnęły mię były zewsząd dolegliwości; a dla470 ciężkiego utrapienia w żalu miary nie miałem.
Gdy mi odjęta była połowica dusze mojej i wszystkie ozdoby życia i fortun z głowy mojej spadły.
Nie wiedziałem, w takiej przygodzie gdzie się obrócić, a przez zmięszanie471 zmysłów zewnętrznych, zapomniałem o lekarstwie z nieba.
Aż ci mi niekiedy dobry przyjaciel powie: Zdaj na Pana żądanie twoje, a On cię pocieszy.
Jenom472 pomyślił, westchnął i wymówił, aż zaraz z nieba pomoc; gdyż Bóg nasz dobry i Pan wielce
Uwagi (0)