Psalmodia polska - Wespazjan Hieronim Kochowski (jak czytac ksiazki za darmo w internecie TXT) 📖
Krótki opis książki:
Literacki testament siedemnastowiecznego poety, sarmackiego historyka i moralisty, wzorowany na psalmach biblijnych, będący rozliczeniem Wespazjana Kochowskiego z własnym życiem, które przypadło na wyjątkowo burzliwy okres w dziejach.
Autor podejmuje uniwersalne tematy dotyczące relacji między Bogiem a człowiekiem, ale też daje wyraz barokowej, kontrreformacyjnej religijności, nieznoszącej żadnych „szyzmatyków”, a także formułuje owoczesną politykę historyczną. Wyraża przekonanie, że każdorazowo przy elekcji sam Bóg wskazuje braci szlacheckiej właściwą osobę, która ma zostać jego „pomazańcem” (zgodnie z dawną, feudalną nomenklaturą). Gromi oczywiście „praktyki i konkurencje na elekcjach” oraz zrywanie sejmów, jednakże z przekonaniem głosi, że sam Bóg jest opiekunem wolności szlacheckich i szczególnie Sarmacji (tj. Rzeczpospolitej), wspiera ją w walce z niewiernymi, a z jej zwycięstw militarnych każe się radować górom i rzekom. W Psalmodii polskiej Kochowskiego dokonuje się ciekawe podmienienie historycznego Izraela z Psalmów Dawidowych na Polskę i jej żywotne, współczesne autorowi problemy. Zapomniana na ponad stulecie, twórczość Kochowskiego została na nowo odkryta w XIX w., trafiając do gustów i serc przedstawicieli epoki romantyzmu.
W zbiorze wyróżnia się cykl utworów o wyprawie wiedeńskiej Jana III Sobieskiego (Psalm XXII–XXVI oraz XXX–XXXII).
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Wespazjan Hieronim Kochowski
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Psalmodia polska - Wespazjan Hieronim Kochowski (jak czytac ksiazki za darmo w internecie TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wespazjan Hieronim Kochowski
król (...) od Boga podany — wyraża się tu przekonanie, że władza królewska pochodzi wprost ze wskazania boskiego i łączy się z łaską Boga; w monarchiach dziedzicznych ta feudalna idea funkcjonowała aż do rewolucji francuskiej 1789 roku, w polskiej rzeczywistości, wobec systemu elekcyjnego, nie była tak prosta do wyprowadzenia z wizji „porządku naturalnego” i wymagała wzmacniania, takiego choćby jakie ma miejsce w Psalmodii Kochowskiego. [przypis edytorski]
146. nieznaczny — tu: niewidoczny, niedostrzegalny. [przypis edytorski]
147. żeć miło — skrót od: że ci jest miło. [przypis edytorski]
148. rówiennik (daw.) — rówieśnik, równy rangą itp. [przypis edytorski]
149. zdarzyć — tu: sprawić. [przypis edytorski]
150. powinny — tu: należny; wyznaczony obowiązkiem (powinnością). [przypis edytorski]
151. Deus judicium tuum regi da, et justitiam tuam filio regis (łac.) — O Boże, przekaż Twój sąd królowi i Twoją sprawiedliwość synowi królewskiemu; Psalm 72. [przypis edytorski]
152. Psalm 71 — w dzisiejszej numeracji np. wg. Biblii Tysiąclecia: Psalm 72. [przypis edytorski]
153. uciśnione poddane (daw. forma) — dziś B. lm: uciśnionych poddanych. [przypis edytorski]
154. fundamenta (daw. forma) — dziś B.lm: fundamenty; podstawy. [przypis edytorski]
155. potwarca — osoba rzucając potwarz na kogoś; oszczerca. [przypis edytorski]
156. wziątek a. wziątko — dar; tu: łapówka, zysk. [przypis edytorski]
157. wspak — na odwrót. [przypis edytorski]
158. wywróciły — właśc. forma: wywrócili (starcy i sędziowie), podobnie jak wcześniej: odstąpili. [przypis edytorski]
159. respekt (z łac.) — szacunek, względy. [przypis edytorski]
160. dla tego (daw.) — z tego powodu. [przypis edytorski]
161. ona (daw.) — ta. [przypis edytorski]
162. podmiesięczny (daw.) — podksiężycowy, tj. ziemski. [przypis edytorski]
163. okrasa (daw.) — ozdoba. [przypis edytorski]
164. odbieży (daw.) — tu: opuści. [przypis edytorski]
165. egzorbitować (daw. z łac.) — popełnić wykroczenie przeciw prawu; egzorbitancja (a. eksorbitancja): wybryk. [przypis edytorski]
166. biorący — tu: przyjmujący łapówkę. [przypis edytorski]
167. prewarykant (daw., z łac.: praevaricator) — zaniedbujący swój obowiązek, sprzedajny obrońca a. oskarżyciel w sądzie. [przypis edytorski]
168. Dixit injustus ut delinquat in semet ipso (łac.) — Nieprawość mówi do bezbożnika w głębi jego serca; Psalm 36 (35). [przypis edytorski]
169. Psalm 35 — w dzisiejszej numeracji np. wg. Biblii Tysiąclecia: Psalm 36. [przypis edytorski]
170. uważać (daw.) — tu: zwracać uwagę. [przypis edytorski]
171. gorszy pasierba (daw.) — gorszy od pasierba. [przypis edytorski]
172. myśliła (daw. forma) — dziś: myślała. [przypis edytorski]
173. o dobro pospolitem (daw. forma) — dziś Msc.lp: o dobru pospolitym (tj. powszechnym, społecznym). [przypis edytorski]
174. by (daw.) — tu: choćby, chociażby. [przypis edytorski]
175. podwyższenia chciwość (daw.) — usilna chęć wywyższenia się; pożądanie uzyskania wyższej pozycji (w hierarchii urzędów, hierarchii społecznej itp.). [przypis edytorski]
176. przystojność (daw.) — to, co przystoi (robić, mówić itp.); odpowiednie zachowanie, właściwe postępowanie. [przypis edytorski]
177. w uściech (daw. forma) — w ustach (tj. tu: w słowach, w deklaracjach słownych). [przypis edytorski]
178. w skomo — prawdopodobnie powinno być: wrzkomo, tj. rzekomo, niby to; możliwe jednak, że jest to jakaś forma przysłówkowa utworzona od czas. skomać: ostrzyć zęby na co, mieć apetyt, względnie od skoma (także szkoma, oskoma): apetyt, ślinka na co. [przypis edytorski]
179. zawziętość — tu: zawzięta chęć a. postanowienie; zawziętość sejmu rozerwania: silne, nieprzezwyciężone postanowienie, aby doprowadzić do zerwania sejmu. [przypis edytorski]
180. pieczołowanie (daw.) — staranność, dbałość. [przypis edytorski]
181. inszy (daw.) — inny. [przypis edytorski]
182. kwest (daw.) — tu: zysk, dar, datek. [przypis edytorski]
183. bezoar — rzekomy kamień jelitowy; nagromadzenie niestrawionych substancji w żołądku zwierząt; w średniowieczu bezoary uważane były za talizmany, przypisywano im właściwości magiczne (źródła niezwykłej mocy) i lecznicze (używane były jako odtrutki). [przypis edytorski]
184. Nemezis (mit. gr.) — bogini zemsty, sprawiedliwości i przeznaczenia; uosobienie gniewu bogów, ale stojąca ponad i poza władzą bogów olimpijskich; córka Nocy (gr. Nyks), strażniczka sprawiedliwości świata, wykonawczyni nieuniknionych praw. [przypis edytorski]
185. wziątek — tu: dar, łapówka. [przypis edytorski]
186. myto — cło; tu: grzywna, karna opłata. [przypis edytorski]
187. wyżeną (daw. forma) — wygonią. [przypis edytorski]
188. jeno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]
189. który w Efezie bóżnicę Diany zapalił — Herostrates. [przypis edytorski]
190. etc. (łac.) — skrót od et caetera: i tak dalej, i tym podobnie. [przypis edytorski]
191. Beati quorum remissae sunt iniquitates (łac.) — Szczęśliwy ten, komu została odpuszczona nieprawość; Psalm 32 (31). [przypis edytorski]
192. Psalm 31 — w dzisiejszej numeracji np. wg. Biblii Tysiąclecia: Psalm 32. [przypis edytorski]
193. amnistyja (daw.) — amnestia, zapomnienie win, uniewinnienie. [przypis edytorski]
194. sumnienie (daw. forma) — sumienie. [przypis edytorski]
195. makuła (z łac.) — plama; obelga. [przypis edytorski]
196. niepodobnać — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]
197. Niepodobnać (...) bez grzechu być — nie jest to możliwe, aby być bez grzechu. [przypis edytorski]
198. insza (daw.) — inna (w domyśle: rzecz, sprawa); co innego. [przypis edytorski]
199. otom — skrót od: oto jestem. [przypis edytorski]
200. którym (...) żył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: który żyłem. [przypis edytorski]
201. zakon (daw.) — prawo. [przypis edytorski]
202. stwórce (daw. forma) — dziś D.lp: stwórcy. [przypis edytorski]
203. ręku (daw. forma) — dziś D.lp: (z) ręki. [przypis edytorski]
204. zdradliwiem odstąpił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: zdradliwie odstąpiłem. [przypis edytorski]
205. imem dłużej milczał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: im dłużej milczałem. [przypis edytorski]
206. alterować (daw., z łac.) — zmieniać, odmieniać; martwić, smucić, trapić. [przypis edytorski]
207. mię (daw. forma) — dziś: mnie. [przypis edytorski]
208. wzdy a. wżdy (starop.) — przecież, zawsze; tu: ciągle. [przypis edytorski]
209. cierpisz mię przeciwnym sobie (daw.) — znosisz mnie, choć się tobie sprzeciwiam. [przypis edytorski]
210. winowajce (daw. forma) — dziś D.lp: winowajcy. [przypis edytorski]
211. upokorzony (daw.) — ten, który odczuwa pokorę. [przypis edytorski]
212. Noli aemulari in malignantibus (łac.) — nie unoś się gniewem z powodu złoczyńców; Psalm 37. [przypis edytorski]
213. Psalm 36 — w dzisiejszej numeracji np. wg. Biblii Tysiąclecia: Psalm 37. [przypis edytorski]
214. przeciwić się (daw.) — sprzeciwiać się; przeciwstawiać się. [przypis edytorski]
215. karafioł — prawdopodobnie: kalafior. [przypis edytorski]
216. misterstwo — mistrzostwo; kunszt godny mistrza. [przypis edytorski]
217. sianożęcie a. sianożęć — sianokosy; skoszenie i zebranie siana z łąki. [przypis edytorski]
218. fortelem (daw.) — podstępem; przy użyciu podstępu; podstępnie. [przypis edytorski]
219. szpłacheć — spłacheć, kawałek pola. [przypis edytorski]
220. wyglozować (daw., z łac. glossa: tłumaczenie, wykład) — wykreślić; por. glozować a. głuzować: wymazywać, usuwać, skreślać. [przypis edytorski]
221. jestci (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci. [przypis edytorski]
222. nie jestci to próba umiłowania pańskiego, że się komu powodzi na świecie (daw.) — nie to jest sprawdzianem umiłowania ze strony Boga, że komuś się powodzi na świecie. [przypis edytorski]
223. dla tego (daw.) — z tego powodu; przez to. [przypis edytorski]
224. uciśnieni od ciebie (daw.) — przez ciebie uciśnieni. [przypis edytorski]
225. rzeką (daw. forma) — rzekną, powiedzą. [przypis edytorski]
226. ładownemi rzeki uciskał komiegami (daw.) — szyk przestawny, inaczej: uciskał rzeki ładownymi statkami. [przypis edytorski]
227. komiega a. komięga (daw.) — statek używany przez flisaków do spławiania zboża: pozbawiony masztów, czworoboczny i dość obszerny środek transportu rzecznego; krypa. [przypis edytorski]
228. onoż (daw.) — a tu, a tymczasem. [przypis edytorski]
229. ze czterech deszczek w czołnie (daw.) — szyk przestawny: w czółnie z czterech deseczek, tj. w trumnie. [przypis edytorski]
230. skopuł (daw.) — skała podwodna; por. szkopuł. [przypis edytorski]
231. dobrego nabycia (daw.) — uczciwie zdobyty. [przypis edytorski]
232. krzywoprzysięsce potomstwo — potomstwo krzywoprzysięscy. [przypis edytorski]
233. uważaj — zwróć uwagę na kogo (co). [przypis edytorski]
234. Domine quid multiplicati sunt (łac.) — Panie, jakże wielu jest tych (którzy mnie trapią); Psalm 3. [przypis edytorski]
235. Jeżelim przymierza nie strzymała (daw.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika i szykiem przestawnym, inaczej: jeżeli nie strzymałam przymierza (tj. czyż nie dotrzymałam przymierza). [przypis edytorski]
236. stos a. sztos (daw., z niem.) — uderzenie, cios, pchnięcie. [przypis edytorski]
237. potykać (daw.) — spotykać. [przypis edytorski]
238. swywolny (daw.) — swawolny, samowolny. [przypis edytorski]
239. ode mnie gromiony (daw.) — gromiony przeze mnie; pokonywany przeze mnie. [przypis edytorski]
240. zaspać pogodę (daw.) — przeoczyć dogodny czas. [przypis edytorski]
241. derewnia (z ros.) — wieś. [przypis edytorski]
242. wycięto jest (daw. forma) — dziś forma r.n.: jest wycięte, zostało wycięte. [przypis edytorski]
243. szyzmatycki (daw.) — schizmatycki; tu: prawosławny. [przypis edytorski]
244. etc. (łac.) — skrót od et caetera: i tak dalej, i tym podobnie. [przypis edytorski]
245. Ut quid Deus repulisti in finem (łac.) — Dlaczego, Boże, odrzuciłeś na wieki; Psalm 74. [przypis edytorski]
246. Psalm 73 — w dzisiejszej numeracji np. wg. Biblii Tysiąclecia: Psalm 74. [przypis edytorski]
247. imwazją (daw. forma) — dziś B lp r.ż.: inwazję. [przypis edytorski]
248. przecz (daw.) — przez co; dlaczego. [przypis edytorski]
249. wytrzymawałeś (daw. forma) — dziś: wytrzymywałeś. [przypis edytorski]
250. uporny (daw.) — uparty, uporczywy; tu: zatwardziały w uporze. [przypis edytorski]
251. czerń (daw.) — pospólstwo, plebs. [przypis edytorski]
252. zesromocić (daw.) — zhańbić. [przypis edytorski]
253. Geloni — może Ukraińcy, nazwani tu tak od wspomnianego przez Herodota miasta Gelon, utożsamianego z Grodziskiem Bielskim (Bielskiem), największym starożytnym osiedlem obronnym wschodniej Europy z okr. scytyjskiego, obejmującym powierzchnię 4400 ha, a położonym na prawym brzegu rz. Worskły, w jej środkowym biegu, 35 km na płn. od Połtawy, na granicy obwodów połtawskiego i sumskiego Ukrainy. [przypis edytorski]
254. Roksolania (daw.) — Ruś. [przypis edytorski]
255. zamorczyk a. zamorszczyk (daw.) — przybysz zza morza, mieszkaniec zamorski. [przypis edytorski]
256. Hiperbor — legendarna Hyperborea, w mit. gr. kraina położona daleko na północy, za siedzibą Boreasza, boga wiatru północnego. [przypis edytorski]
257. chrześciański (daw. forma) — dziś popr.: chrześcijański. [przypis edytorski]
258. Charybdis a. Charybda (mit. gr., gr. Χάρυβδις) — potwór morski wchłaniający, a następnie wypluwający masy wody morskiej; pierwotnie córka Posejdona i Gai, przemieniona przez Zeusa w potwora za żarłoczność i chciwość; wraz ze Skyllą wspomniana w Odysei Homera: obie zagrażały żeglarzom i ich okrętom po dwóch stronach Cieśniny Mesyńskiej (a. w pobliżu przylądka Skylla w płn.-zach. Grecji). [przypis edytorski]
259. Multany (daw.) — Muntenia, kraina w Rumunii, wsch. część Wołoszczyzny, daw. Multany lokalizowano między Dunajem (na płd. i wsch.), Alutą (na zach.) i Karpatami (na płn.), granicząca z Oltenią, Mołdawią, Siedmiogrodem i Dobrudżą, jej najważniejsze miasto to Bukareszt; tu daw. forma N.: (w) Multaniech, tj. w Multanach. [przypis edytorski]
260. paszą (daw. forma) — dziś B. r.ż.: (na)
Darmowe książki «Psalmodia polska - Wespazjan Hieronim Kochowski (jak czytac ksiazki za darmo w internecie TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)