Psalmodia polska - Wespazjan Hieronim Kochowski (jak czytac ksiazki za darmo w internecie TXT) 📖
Krótki opis książki:
Literacki testament siedemnastowiecznego poety, sarmackiego historyka i moralisty, wzorowany na psalmach biblijnych, będący rozliczeniem Wespazjana Kochowskiego z własnym życiem, które przypadło na wyjątkowo burzliwy okres w dziejach.
Autor podejmuje uniwersalne tematy dotyczące relacji między Bogiem a człowiekiem, ale też daje wyraz barokowej, kontrreformacyjnej religijności, nieznoszącej żadnych „szyzmatyków”, a także formułuje owoczesną politykę historyczną. Wyraża przekonanie, że każdorazowo przy elekcji sam Bóg wskazuje braci szlacheckiej właściwą osobę, która ma zostać jego „pomazańcem” (zgodnie z dawną, feudalną nomenklaturą). Gromi oczywiście „praktyki i konkurencje na elekcjach” oraz zrywanie sejmów, jednakże z przekonaniem głosi, że sam Bóg jest opiekunem wolności szlacheckich i szczególnie Sarmacji (tj. Rzeczpospolitej), wspiera ją w walce z niewiernymi, a z jej zwycięstw militarnych każe się radować górom i rzekom. W Psalmodii polskiej Kochowskiego dokonuje się ciekawe podmienienie historycznego Izraela z Psalmów Dawidowych na Polskę i jej żywotne, współczesne autorowi problemy. Zapomniana na ponad stulecie, twórczość Kochowskiego została na nowo odkryta w XIX w., trafiając do gustów i serc przedstawicieli epoki romantyzmu.
W zbiorze wyróżnia się cykl utworów o wyprawie wiedeńskiej Jana III Sobieskiego (Psalm XXII–XXVI oraz XXX–XXXII).
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Wespazjan Hieronim Kochowski
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Psalmodia polska - Wespazjan Hieronim Kochowski (jak czytac ksiazki za darmo w internecie TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wespazjan Hieronim Kochowski
class="foreign-word">czemem jest — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: czym jestem. [przypis edytorski]
25. rebelizować komu (daw.) — sprzeciwiać się komu, podnosić bunt przeciw komu. [przypis edytorski]
26. dla tego (daw.) — przez to; z tego powodu. [przypis edytorski]
27. którego wola jest uczynić — którego wola znaczy tyle co czyn. [przypis edytorski]
28. przecię a. przecie (daw.) — przecież. [przypis edytorski]
29. kawalec (daw.) — kawał, kawałek. [przypis edytorski]
30. grązi — daw. forma, dziś: pogrąża. [przypis edytorski]
31. szalona (...) walczyć — w domyśle: szalona to rzecz (sprawa itp.); dziś raczej: szalone jest, szalonym jest walczyć. [przypis edytorski]
32. zostawując (daw. forma) — zostawiając. [przypis edytorski]
33. suplikujący (z łac.) — składający suplikę, tj. podanie; proszący. [przypis edytorski]
34. Dominus regit me, nihil mihi deerit (łac.) — Pan jest moim pasterzem, nie brak mi niczego; Psalm 23 (22). [przypis edytorski]
35. Psalm 22 — w dzisiejszej numeracji np. wg. Biblii Tysiąclecia: Psalm 23. [przypis edytorski]
36. dzięka (daw.) — podzięka; dziękczynienie. [przypis edytorski]
37. uważając — tu: zwracając uwagę, pamiętając. [przypis edytorski]
38. pomocy — daw. forma B.lm, dziś: pomoce. [przypis edytorski]
39. pasząc się — daw. forma, dziś: pasąc się. [przypis edytorski]
40. pasznia (daw.) — pasza. [przypis edytorski]
41. niezbrodzony — nie do przejścia w bród. [przypis edytorski]
42. zastanawiać się (daw.) — zatrzymywać się, stawać, ustawać. [przypis edytorski]
43. imieniowi (daw. forma) — dziś: imieniu. [przypis edytorski]
44. uważać — tu: rozważać. [przypis edytorski]
45. mnieś (...) udzielił (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: mnie udzieliłeś. [przypis edytorski]
46. gnarować się (z niem. nähren: karmić, żywić) — żywić, utrzymywać się, żywić się. [przypis edytorski]
47. inszym (daw.) — inny. [przypis edytorski]
48. zasuty (daw.) — zasłany. [przypis edytorski]
49. intrata (z łac.) — zysk, korzyść. [przypis edytorski]
50. groblą (daw. forma) — dziś B.lp r.ż.: groblę. [przypis edytorski]
51. kondemnata (z łac.) — wyrok; daw. wyrok sądowy skazujący zaocznie w sprawach cywilnych i karnych. [przypis edytorski]
52. basarynek właśc. basarunek (z niem.) — baty, cięgi; wynagrodzenie za pobicie, nawiązka; rekompensata za uczynione krzywdy. [przypis edytorski]
53. zgadzać się — tu: umawiać się, uzgadniać (między stronami sporu). [przypis edytorski]
54. anim (...) nie zajednywał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: ani nie zjednywałem. [przypis edytorski]
55. wieża — tu: więzienie; tu: zajednywać wieżę: wyjednywać sobie zamianę wyroku więzienia na inną karę (np. pieniężną). [przypis edytorski]
56. pono (daw.) — podobno, prawdopodobnie. [przypis edytorski]
57. nie sfolgowałbym był (daw.) — konstrukcja czasu zaprzeszłego, złożonego, wyrażającego czynność wcześniejszą od tych wyrażonych czasem przeszłym prostym; inaczej: nie sfolgowałbym (tj. nie odpuściłbym) wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]
58. cantharides — kantarydy, tj. chrząszcze z gatunku pryszczel lekarski, z rodziny oleicowatych, tzw. daw. „hiszpańska mucha”; dla samoobrony kantaryda wytwarza silnie drażniącą substancję (kantarydynę), wykorzystywaną od starożytności jako afrodyzjak, współcześnie do wypalania brodawek, w większych ilościach trującą. [przypis edytorski]
59. etc. (łac.) — skrót od et caetera: i tak dalej, i tym podobnie. [przypis edytorski]
60. Attendite popule mens legem meam (łac.) — słuchaj, ludu mój, nauki mojej. [przypis edytorski]
61. Psalm 77 — w dzisiejszej numeracji np. wg. Biblii Tysiąclecia: Psalm 78. [przypis edytorski]
62. przypomnię (daw. forma) — dziś popr.: przypomnę. [przypis edytorski]
63. Dalmacja — kraina na Płw. Bałkańskim, staroż. Iliria, zasiedlona następnie przez Chorwatów. [przypis edytorski]
64. septemtrion (łac.) — Wielki Wóz, konstelacja gwiazd wyznaczająca kierunek północny; także ogólnie: północ globu. [przypis edytorski]
65. rozpostarszy (daw. forma) — dziś popr.: rozpostarłszy. [przypis edytorski]
66. paiż (daw.) — krótka tarcza metalowa rycerzy konnych. [przypis edytorski]
67. Teutony (daw. forma) — Teutoni; tu: ludy germańskie w ogóle. [przypis edytorski]
68. zagrzebieni (daw. forma) — dziś: zagrzebani. [przypis edytorski]
69. zdrowie — tu: życie; nad zdrowie kocha: kocha nad życie. [przypis edytorski]
70. miasto (daw.) — zamiast. [przypis edytorski]
71. larmo a. larma (daw.) — larum; alarm, sygnał na trwogę, sygnał wzywający do boju. [przypis edytorski]
72. nieprzyjacioły (daw. forma) — dziś popr. B.lm: nieprzyjaciół. [przypis edytorski]
73. jedynowładzca — dziś: jedynowładca. [przypis edytorski]
74. Roksolania (daw.) — Ruś. [przypis edytorski]
75. bitwa na Psim Polu — jedna z bitew wojny pol.-niem. w 1109 r. na dzisiejszej dzielnicy Wrocławia, Psim Polu, stoczona pomiędzy wojskami księcia Bolesława III Krzywoustego i króla Henryka V, wycofującego się po daremnym oblężeniu Głogowa; jako walną bitwę i klęskę wojsk niem. przedstawił ją w swej kronice Wincenty Kadłubek, za nim też tak ją przedstawiano; współcześnie historycy uważają, że w tym miejscu nie doszło do bitwy lub najwyżej odbyła się nieznacząca potyczka, o której nie wspomniał np. Gall Anonim, nadworny kronikarz Krzywoustego. [przypis edytorski]
76. knecht (z niem.) — żołnierz piechoty; pachołek; giermek. [przypis edytorski]
77. ściegno a. stegno (daw.) — ścieżka, ślad, trop. [przypis edytorski]
78. widzieć było — w domyśle: można było widzieć. [przypis edytorski]
79. kmotr (daw.) — tu: ojciec chrzestny. [przypis edytorski]
80. pieczołowanie (daw.) — staranność, pieczołowitość, dbałość. [przypis edytorski]
81. klimakteryk a. klimakter (daw., z gr.: szczebel) — rok złowrogi, przypadający co siedem lat; okres siedmioletni. [przypis edytorski]
82. pochodnią (daw. forma) — dziś popr. B. lp r.ż.: pochodnię. [przypis edytorski]
83. prze Bóg (daw.) — wykrzyknienie: na Boga. [przypis edytorski]
84. sromotny (daw.) — haniebny. [przypis edytorski]
85. ile (daw.) — tu: ponieważ. [przypis edytorski]
86. wytuczona dostatki (daw.) — utuczona dostatkami. [przypis edytorski]
87. nieodwłocznie (daw.) — nie zwlekając, niezwłocznie; natychmiast. [przypis edytorski]
88. ogień nie ugara (daw. forma) — ogień nie spali, nie poparzy. [przypis edytorski]
89. uważajże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: uważaj przecież, zwróć uwagę wreszcie. [przypis edytorski]
90. potykać (daw.) — spotykać. [przypis edytorski]
91. jednać fawory (daw.) — zjednywać łaskę; teć z nieba jedna fawory: te łaski wyprasza ci z nieba. [przypis edytorski]
92. Beatus vir, qui non abiit in consilio impiorum — szczęśliwy mąż, który nie idzie za radą występnych; Psalm 1. [przypis edytorski]
93. Psalm 10 — w dzisiejszej numeracji np. wg. Biblii Tysiąclecia: Psalm 1. [przypis edytorski]
94. nowotny (daw.) — tu: nowy, nowo powstały. [przypis edytorski]
95. błędnik (daw.) — tu: błądzący, wyznający błędne poglądy. [przypis edytorski]
96. czasu swego (daw.) — w swoim czasie; w odpowiednim czasie. [przypis edytorski]
97. liście (daw.) — tu: listowie. [przypis edytorski]
98. zaczerwieć (daw.) — tu: być zaatakowanym przez czerwie; zrobaczywieć. [przypis edytorski]
99. proch ziemie (daw.) — proch ziemi; kurz. [przypis edytorski]
100. mięszać (daw.) — dziś: mieszać. [przypis edytorski]
101. co wiedzieć gdzie się rozleci — nie wiadomo, gdzie się rozproszy. [przypis edytorski]
102. Szawle, czemu mię prześladujesz — słowa, które miał wg. Dziejów Apostolskich usłyszeć Szaweł z ust zmartwychwstałego Jezusa podczas swej drogi do Damaszku, a które doprowadziły go do nawrócenia i z prześladowcy chrześcijan uczyniły z niego apostoła chrześcijaństwa, św. Pawła (por. Dz 9,1–20). [przypis edytorski]
103. w tak niebezpieczną duszę waszą (...) zawodzą tonią — tj.: w tak niebezpieczną toń wiodą waszą duszę (szyk przestawny i daw. forma fleksyjna B. r.ż: w tonią). [przypis edytorski]
104. zakon (daw.) — prawo, prawidła. [przypis edytorski]
105. niepochybny — niechybny, trafny, nieuchronny; tu: niewątpliwy. [przypis edytorski]
106. albo (daw.) — tu: czyż, czyżby; czy też. [przypis edytorski]
107. Quare fremuerunt gentes (łac.) — dlaczego buntują się narody; Psalm 2. [przypis edytorski]
108. aplikowany (daw.) — tu: stosujący się, odnoszący się do czego. [przypis edytorski]
109. przestrony (daw.) — przestronny; obszerny, swobodny. [przypis edytorski]
110. zbestwiony (daw.) — rozbestwiony; zamieniony w bestię; zdziczały. [przypis edytorski]
111. pętce przybrać — zebrać wodze (wierzchowcowi). [przypis edytorski]
112. na wolą (daw.) — na wolność [przypis edytorski]
113. fortelny (daw.) — podstępny. [przypis edytorski]
114. zawiadowanie — tu: dowodzenie. [przypis edytorski]
115. poruczyć (daw.) — powierzyć; oddać. [przypis edytorski]
116. uniewolnienie — zniewolenie. [przypis edytorski]
117. pieczołowanie — opieka nad czymś, staranie o coś. [przypis edytorski]
118. protekcja (z łac.) — ochrona. [przypis edytorski]
119. etc. (łac.) — skrót od et caetera: i tak dalej, i tym podobnie. [przypis edytorski]
120. Domine quis habitabit in tabernaculo tuo (łac.) — kto będzie przebywał w Twym przybytku, Panie; Psalm 15 (14). [przypis edytorski]
121. Psalm 14 — w dzisiejszej numeracji np. wg. Biblii Tysiąclecia: Psalm 15. [przypis edytorski]
122. interregnum (łac.) — bezkrólewie; czas pomiędzy śmiercią lub abdykacją władcy a wstąpieniem na tron następcy. [przypis edytorski]
123. gołąbie — gołąbiątko; pisklę gołębia; tu: uosobienie bezbronności. [przypis edytorski]
124. niegdy (daw.) — niegdyś, kiedyś. [przypis edytorski]
125. Tryjony (daw.) — ziemie na północy [przypis edytorski]
126. potrafić — utrafić, celnie trafić, wcelować. [przypis edytorski]
127. podawać rządce (daw.) — wyznaczać (wskazywać) rządzących. [przypis edytorski]
128. stanowić przełożonych — tu: ustanawiać. [przypis edytorski]
129. rolą (daw. forma) — dziś B r.ż. lp: rolę. [przypis edytorski]
130. pomierzać (daw.) — mierzyć, odmierzać. [przypis edytorski]
131. zaczem (daw.) — w związku z czym. [przypis edytorski]
132. opiekalnik (daw.) — opiekun. [przypis edytorski]
133. fortunny — szczęśliwy, mający szczęście. [przypis edytorski]
134. ordynans (daw.) — tu: rozkaz; za ordynansem: z rozkazu. [przypis edytorski]
135. bywszy (daw. forma) — dziś imiesłów przysł. współcz.: będąc. [przypis edytorski]
136. wydaszże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
137. krezusowe bogactwa — legendarnie wielkie bogactwa: słynął z nich w starożytności Krezus (595–546 p.n.e.), król Lidii, którego imię stało się synonimem bogacza. [przypis edytorski]
138. Midy pokłady — pokłady złota; od imienia mitycznego króla Frygii, Midasa, pod którego dotykiem wszystko zamieniało się w złoto. [przypis edytorski]
139. zakon (daw.) — prawo; żyć w zakonie (bożym): żyć zgodnie z prawem. [przypis edytorski]
140. przygoda (daw.) — wszystko to, co się może przygodzić, tj. przydarzyć; zdarzenie. [przypis edytorski]
141. Laudate Dominum omnes gentes (łac.) — chwalcie Pana wszystkie narody, Psalm 117. [przypis edytorski]
142. Psalm 116 — w dzisiejszej numeracji np. wg. Biblii Tysiąclecia: Psalm 117. [przypis edytorski]
143. elekcją (daw. forma) — dziś B. lp r.ż.: (szczęśliwą) elekcję. [przypis edytorski]
144. in anno 1672 — w roku 1672 nie odbyła się nowa elekcja; królem aż do swej śmierci w roku następnym pozostawał Michał Korybut Wiśniowiecki, którego władzą jednakże zachwiała właśnie wojna wypowiedziana przez Turcję; tymczasem król bardziej niż zagrożeniem zewnętrznym zajmował się zwalczaniem hetmana Jana Sobieskiego, należącego do przeciwnego stronnictwa politycznego tzw. malkontentów, m.in. poprzez uchwały konfederacji gołębiowskiej zawiązanej z udziałem króla właśnie w 1672 r. [przypis edytorski]
145. Bóg (...) króle podający; (...)
Darmowe książki «Psalmodia polska - Wespazjan Hieronim Kochowski (jak czytac ksiazki za darmo w internecie TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)