Panienka z okienka - Deotyma (darmowa biblioteka internetowa TXT) 📖

dogryzam, jeno sama się gryzę dla wacpaństwa, bo co wczora mogło pójść jak po maśle, to dziś już niełacno.

— Jak to: niełacno? Dlaczego niełacno? Oho, zobaczymy! Ja zaraz pójdę tam do niego! Rozprawię się z nim tak czy owak!

— Nie pójdziesz tam, panie poruczniku. Próżno się dobijać. Pan majster gadał mi bez ogródki: „Powiedz wacpani temu kawalerowi, aby się już do mnie, póka żyw1063, nie fatygował. Mógłbym ja go w puch rozbić przez pachołki miejskie, ale nie rozbiję, bo nie chcę zadzierać z armią jego królewskiej mości, nie chcę naszego dobrego Gdańska eksponować na wojenne przygody. Niechże sobie szczęśliwie jedzie, jeno niech mię już nie nachodzi, bo mię, póka żyw, na żywe oczy nie obaczy. Dobrze on to sam wie, kiedy gadał nocą, tam pod beischlagiem, jako »stary« go nigdy już do swego domu nie wpuści. Czy ja taki »stary«, to jeszcze obaczy po moim weselu, ale że nie wpuszczę, to ma rację. Nie chcę ja już przestawać z takowym człowiekiem, co go nie mogę całkiem estymować, a jakoż mam estymować, kiedy mię ten łotr oszukiwał?” Wybacz waszmość takie szpetne ekspresje1064, ale to ja nie z siebie gadam, jeno powtarzam chryję1065 pana majstra.

Pan Kazimierz poczerwieniał i zmieszał się na chwilę.

— Juścić, żem go kapkę oszukiwał, to prawda. Jeno afekt mi stoi za ekskuzę1066.

— Najczystszą. W pasji1067 tak jako na wojnie wszelaki fortel jest godziwy, byle przynaszał1068 wiktorię. Owóż, ja waszmości nie radzę tam chadzać, bo to wiktorii nie da, jeno soli jeszcze dosypie na ranę.

— Tak wacpani powiedasz? Ano, to ja zrobię lepiej. Tego momentu ruszam do wszystkich waszych wójtów, do wszystkich burmistrzów, do wszystkich Stu Mężów Rady. Opowiem im całą rzecz, będę wniebogłosy krzyczał o justycję1069. Czy to wolno tak więzić i katować niewinne sieroty?

— Nie rób tego waszmość. Te wszystkie wójty i burmistrze to amikusy1070 pana Schultza. Na jednej ławie z nim siedzą, o jeden respekt z nim stoją1071. Wszyscy w rumel1072 waszmości powiedzą, że nikt nie ma prawa wtykać nosa do familijnych dyferencji1073, abowiem ociec może, jako żywnie mu się podoba, karać nieposłuszne dziecko.

— Jaki ociec? Tandem do rozkazowania i tyranizowania to on ociec. A do miłowania to nie ociec, jeno zalotnik. Cóż to za jakaś filozofia? „Wacpanna bój się mnie, bo ja fater1074, ale wacpanna idź za mnie, bo ja nie fater”. Pfu! To jakieś luterańskie dystynkcje1075.

— Waszmość masz całką rację. Nikt nie zakontruje1076, że pan Schultz to tylko adoptowany ociec. A jednak z tym wszystkim waszmość u Magistratu przegrasz, bo zawdy swój za swoim trzyma.

— Ha! Jeśli tak wacpani suponujesz1077, to ja jeszcze lepiej zrobię. Sprowadzę tu moich kompanów. Cała Wodna Armata przyjdzie hurmem. Jak przypuścimy szturmik do Bursztynowego Domu, to nie ostanie kamienia na kamieniu, aż uprowadzim w tryumfie tę moją zaklętą królewnę.

Tu pani Flora zerwała się z czerwonej ławy, sama zaczerwieniona od przestrachu, podbiegła do pana Kazimierza i, kładąc dłoń na jego ręku, mówiła z przerażeniem:

— Czy waszmość sfiksowałeś? Na miłość boską, nie róbże takowych ekscesów! Niech panowie oficyjery zrąbią w mieście jedną cegiełkę, to zaraz będzie krzyk, że katoliki napadły na luterski dom, i całe miasto pójdzie na was ławą1078.

— A to niech pójdzie. Damy sobie radę z mieszczuchami.

— To jeszcze kwestia. Gdańskie — jak waszmość nazowasz1079 — mieszczuchy to nie żadne piecuchy, to naród hardy i tęgi. Broni tu jest huk. Bójek już było niemało, to jest i zaprawność do boju.

— Ano, obaczymy, kto kogo zdławi.

— Ależ pomyśl jeno, kawalerze, co to krwie1080 chrześcijańskiej popłynie, co wiktym1081 niewinnych padnie!

— A co ja temu krzyw1082? Niech mi oddadzą tę moją jedną wiktymę, to ja i palcem nie ruszę.

— Ależ pójdzie skarga do króla, że waszmość wichrzysz dla prywaty, że waszmość rebelizant1083.

— A dajże mi wacpani pokój. Potrafię ja się przed królem wyeksplikować. Król mi da wiarę. Król dobrze wie, jako Gdańsk jest szelmowskie miasto.

— Ależ pomnij, okrutny człowiecze, że i mój dom pójdzie w perzynę1084! Zrabują mię, zniszczą, zabiją! Więcej powiem: waszmościnę Hedwigę zasieką, byle jej waszmości nie oddać, bo tu naród haniebnie mściwy. Dalibóg, zasieką i ją, i mnie! Piękna mi nagroda za mój afekt dla was! Kto was dotąd protegował, konsyliował, konsolował? Nikt, jeno Flora Korwiczkowa. I jakoweż ja frukta1085 zbiorę z mojej abnegacji1086? Nic, jeno rabunek i śmierć!

Mówiąc to, pani Flora wyjęła zza sznura śliczną chusteczkę o różowych wisiorkach i, utopiwszy w niej oblicze, zaczęła rozdzierająco szlochać.

— No, nie desperujże1087 wacpani, lepiej gadaj sama, co mam czynić, boć przecie nie mogę, jak ten podlec, odjachać sobie precz dla ukontentowania1088 pana Schultza.

— Nikt wacpanu nie radzi podłości, jeno refleksję. Pomedytujmy trochę, a powoli znajdzie się sposób.

— O, przepraszam, tylko nie powoli. Ja muszę jeszcze dzisiaj, zaraz wysalwować1089 moją niebogę, bo inaczej to i ja się wścieknę.

Pani Flora odjęła twarz od chusty i przez łzy się uśmiechając, rzekła:

— Ponoć to już waszmość odróbkę1090 nadkąsan od tej psiej choroby...

— Gadajże wacpani, gdzie jest klucz od onego nieszczęsnego strychu?

— Klucz? W kieszeni u pana Schultza. Nim waszmość dobierzesz mu się do klucza, to musisz go pierwej zarżnąć jak barana.

— I na to może mu przyjść. Ale tymczasem jeszcze pomedytujmy. Żeby to kiepskie okienko nie było tak het wysoko i żeby nie było tak haniebnie małe... aleć to nikt żywcem tamtędy nie przejdzie.

— A właśnie że przejdzie. Ja sama dziś widziałam, jako panna Hedwiga niemal całkiem stamtąd wyszła.

— Czy może być? I jakżeś to wacpani widziała? Z ulicy?

— Nie, ja byłam u niej, tam pod dachem.

— U niej?

— A tak. Powiedziałam panu Schultzowi, że chcę ją sfukać, co się zowie, i nauczyć, jako ma czynić. Więc sam co tchu mię tam wpuścił. I sfukałam ją porządnie, ale nie za to, że nie chce pana majstra, jeno za to, że wczora z waszmością nie chciała uchodzić.

— Zacna z wacpani białogłowa! I mądra.

— Przy tym jej mówiłam, aby się nie dała desperacji1091, bo ja nie dopuszczę jej krzywdy i z waszmością wymyślę dla niej zasalwowanie.

— Zacna z wacpani białogłowa, co praktykuje święte przykazania: „Więźnie1092 odwiedzać, smutnych rekonfortować1093”.

— Owóż z onym okienkiem była taka rzecz. Jakem jej powiedziała, że pan Schultz chce pastora sprowadzić, zerwała się ze skrzyni jakby oparzona i krzyknęła: „O, tego nigdy! Wolę śmierć niż luterski szlub! Niech spróbuje, to ja pierwej tu wyskoczę tym okienkiem precz!” Tedy ja jej powiedam: „Nie groź wacpanna próżno, bo tym okienkiem żadna człowiecza persona się nie prześrubuje”. A ona powieda: „Nieprawda! Ja się prześrubuję”. „Ale gdzież znowu?” „A tak!” „A nie!” I precz się certujemy1094, a tymczasem ona hyc do okienka i, wyfiguruj sobie waszmość, tak mi się subtelnie zawinęła, że cała z ramionami, z rękami, wylata1095 za ścianę, zupełnie jak ten węgorz. Aż ja ją łap za sukienczynę, aby mi naprawdę nie wypadła. Dopiero widzę, że ona cała blada i tak się trzęsie jak nóżki cielęce, i powieda: „O Jezu! Jakaż to tam przepaścistość! A z tym wszystkim — powieda — widzisz wacpani, że ja się tam zmieszczę. Żeby tak jeno Pan Jezus dał skrzydełka, tobym wyfrunęła, ojoj! Prościuchno do pana Kazimierza”.

Podczas opowiadania pani Flory pan Kazimierz nagle usiadł, oczy ręką zasłonił i zapadł w głębokie zamyślenie. Po chwili odsłonił twarz dziwnie rozjaśnioną.

— A wiesz wacpani, że co mi powiedasz, to wielka nowina. Kiedy panna Hedwiga może przejść okienkiem, to wygrany proces.

— Ja nie widzę jeszcze wygranej. Chyba że waszmość przyprawisz jej skrzydła.

— Znajdą się i skrzydła. Czy i u wacpani jest okienko takowe pod dachem?

— A jakoż nie ma być? Co by to był za dom bez oka?

— Chciałby ja tam pójść i obaczyć.

— A i owszem. Ciekawam ja, coś waszmość wykoncypował.

I naprawdę zaciekawiona, poszła z panem Kazimierzem na poddasze, gdzie jeszcze więcej pachniała lawenda, bo mnóstwo chust, rąbków i koronek, ślicznie wypranych, suszyło się tam po sznurach i kołkach.

Ale pan Kazimierz, stanąwszy w okienku, doznał wielkiego rozczarowania: wyszło mu było z pamięci, że dom pani Flory jest o całe piętro niższy od Bursztynowego, i teraz dopiero spostrzegł tę różnicę.

— Źle — mówił. — Chciałem ja od okienka do okienka rzucić deskę, jako te mosteczki, co sobie robią mularze1096. A tu ani rusz. Nasz mostek musiałby też chyba mieć skrzydła. Kto by stamtąd chciał tutaj zjachać, toby leciał jak z pieca na łeb, i to jeszcze w ukos! Nie — ani sposób.

— A przy tym, jakżebyś to waszmość po kryjomu skonstruował? Toć by ludzie z ulicy widzieli.

— E, co to, to nie. Od czego noc? Czekaj wacpani... może się jeszcze wynajdzie inakszy fortel. A! Już go mam! Czy tu można wyleźć na dach?

— Juści, można. Jest pono jakowaś trapka1097, którędy wyłażą ludzie wedle czyszczenia kominów i zgartywania1098 grubych śniegów.

— A jako się to tam idzie?

— Ano, po drabce1099.

— A gdzie owa drabka?

— Tego ja nie wiem. Fruzia ją gdzieś tam w kącie chowa.

— To zły casus. Nie chciałbym się spuszczać1100 z naszego sekretu przed jaką płochą dziewką.

— Możesz się waszmość spuścić. Niech jeno rzecz idzie o amory, to moja Fruzia dyskretna jak tomba1101.

Pomimo ważnych myśli, które go zatrudniały1102, pan Kazimierz nie mógł się wstrzymać od uśmiechu.

— Czy wacpani to wiesz ze swojej osobistej eksperiencji1103?

— Ach, jakoż nie mam wiedzieć? Gdzie niewiasta w kwiecie żywota osiądzie na wdowieństwie, tam co dnia trza się bronić od armii adoratorów, co — raz głośnym szturmem, to znów cichymi perfidiami — czyhają na fortecę jej afektu. W takowych to imprezach1104 wyeksperymentowałam ja dyskrecję mojej służebnej.

Po tych słowach pani Flora, przechyliwszy się przez poręcz schodów i przywoławszy dziewczynę, kazała jej co żywo podać drabkę, po której pan Kazimierz z niesłychaną zwinnością dobiegł do wyjścia wyciętego w dachu.

Fruzia miała ochotę gonić za nim, aby zobaczyć, co ten strojny kawaler tam chce czynić. Ale pan Kazimierz, stanąwszy na koralowej łusce dachówek (owych słynnych gdańskich dachówek, o które się i zza morza dobijano), zobaczył po swojej prawej stronie boczną ścianę od kamienicy pana Schultza sterczącą jeszcze o całe piętro wyżej; co prędzej zatem wyciągnął za sobą drabinę, przystawił ją do rzeczonej ściany i tym sposobem na koniec wydostał się na dach Bursztynowego Domu, ale zarazem i odjął Fruzi możebność pogonienia za nim.

Dla ciekawej dziewczyny było to prawdziwe nieszczęście, gdy zobaczyła, że sprzed samego zadartego jej noska zabrano tę szacowną drogę, łzy gniewu zakręciły jej się w oczach podniesionych żałośnie ku rozwartej klapie, przez którą przeglądało tylko czyste niebo.

W tej zadumie zeszła1105 ją pani Flora.

— Fruziu! — szepnęła. — Nie podpatruj! Przez dzień dzisiejszy i jutrzejszy masz nie mieć oczu, nie mieć uszu — masz być, jakbyś nie była, bo tu idzie rzecz o zacną pasję.

— Aha! Tak, to rozumiem — odparła tamta.

I obie, położywszy palec na ustach, porozumiały się znaczącym spojrzeniem. Po kilku pacierzach pan Kazimierz powrócił widocznie rad z wyprawy. Zeszedłszy1106 z panią Florą do sypialnej komnaty, drzwi za sobą zamknął starannie i ozwał się:

— Wszystko dobrze. Obym tak był pewien zbawienia duszy, jakom pewien sukcesu w tej cyrkumstancji1107.

— Cóż tedy waszmość wykoncypowałeś? Powiedz raz, bo uschnę.

— Powiem, ale jeno do uszka wacpani, bo u drzwiów mogą stać jakowe Fruzie, a już z pryncypalnego1108 sekretu to ja nikomu się nie spuszczę, jeno łaskawej naszej protektorce.

Tu, skłoniwszy się do jej ucha, wyszeptał jakoweś zwierzenie, które musiało ją niepomału wzruszyć, bo chwyciła się oburącz za głowę (co prawda, ostrożnie, aby nie potargać wymuskanych włosów) i zawołała:

— Święta Floro! Z takowej wysoczyzny1109? I to jeszcze z drugą personą? Ależ to perykulum1110 okrutne!

— Co za perykulum dla morskiego człeka?

— Ale czy ona będzie chciała się tak zrezykować?

— Jeśli mnie miłuje, to się zrezykuje. Zawdy by ja rad, abyś ją wacpani mogła poświadomić1111, bo gdyby przyszło w samejże akcji dopiero parlamentować1112, toby my dużo czasu zmarnowali. Jeno nie wiem, czy ten dziad wacpanią drugi raz do niej dopuści?

— Ojoj! Czemu nie ma dopuścić? Jeszcze się ten