Don Juan - George Gordon Byron (warszawska biblioteka cyfrowa TXT) 📖
Krótki opis książki:
Don Juan — dygresyjny poemat satyryczny pisany w latach 1818–1824 i wydawany we fragmentach. Byron poniekąd odwraca w nim mit Don Juana — główny bohater poematu jest w nim częściej uwodzonym niż uwodzącym.
Kobiety, na które trafia podczas swoich podróży, to kolejno przyjaciółka matki, córka greckiego pirata, żona sułtana i nałożnice z jego haremu, dziewczynka uratowana podczas rosyjskiego oblężenia Izmaiłu, caryca Katarzyna i złośliwie sportretowane angielskie arystokratki.
Ważniejsze od warstwy fabularnej poematu są jednak rozliczne dygresje, w których Byron okazuje się bystrym obserwatorem życia społecznego, złośliwym krytykiem literackim oraz ironicznym komentatorem własnego życia.
Don Juan odegrał istotną rolę także w literaturze polskiej, przede wszystkim jako inspiracja dla Beniowskiego Juliusza Słowackiego. Warto jednak wspomnieć także utwór Ryszarda Berwińskiego z 1844 roku, zatytułowany Don Juan poznański.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: George Gordon Byron
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Don Juan - George Gordon Byron (warszawska biblioteka cyfrowa TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 George Gordon Byron
wadę miała Adelina:
Jej serce piękny dom, a niezajęty,
Lecz o mieszkańca się nie upomina
W niepokalanej czystości i świętej.
Łatwiej upada duch, co się ugina,
Niż duch hartowny, sztywny, nieugięty.
Lecz kiedy przyjdzie upaść takiej duszy,
Cała jak w ziemi trzęsieniu się kruszy.
LXXXVI
Kochała męża albo jej się zdało.
Lecz taka miłość, jak pchanie ku górze
Skały Syzyfa, wymaga niemało
Wysiłku i jest przeciwko naturze.
Żyła bez kłótni; małżeństwo jej słało
Pod nogi same nie ciernie, lecz róże,
Był to wzór związku: stateczny i zgodny,
Czysty i zacny, małżeński — lecz chłodny.
LXXXVII
W wieku ich mała, a większa różnica
W usposobieniach. Szli obok, jak w sforze
Niebieskiej ziemia w kompanii księżyca
Albo jak Rodan w Lemańskim Jeziorze,
Gdy płyną razem, lecz widna granica,
Bo modra rzeka ciche nurty porze,
Nie biorąc z wody spokojnej, łyskliwej
Nic — ta zaś pragnie uśpić strumień żywy.
LXXXVIII
Jeżeli jaka rzecz na niej robiła
Wrażenie, to choć była przekonana,
Że za intencją zła chuć się nie kryła.
Jednak intencje są śliskie — rzecz znana.
Wrażenie było trwalsze, niż sądziła,
Wnet się piętrzyło jak woda wezbrana,
Cisnąc na duszę jakby ciężar głazu;
Tym silniej, że się upierała zrazu.
LXXXIX
Bądź co bądź, psuł w niej nieskażoną całość
Zły duch podwójny z treści i z imienia.
W królach, żeglarzach, wodzach zwie się: Stałość,
Gdy się im szczęści; ale nazwę zmienia
I bierze miano: Upór lub Zuchwałość,
Kiedy przyblednie gwiazda powodzenia,
Zaś moralistom przyczynia kłopotu
Wskazanie granic owego przymiotu.
XC
Gdyby w Belle-Aliance Napoleon górę
Wziął, byłby stały, a tak jest uparty.
Więc jeno wynik ma stanowić, które
Miano właściwsze? Sąd, na nim oparty,
Wskazać dobrego i złego naturę?
Darmo! Wszelki sąd będzie licha warty!
Ja się zajmuję panią Adeliną,
Co w swym wypadku była heroiną.
XCI
Nie znam jej serca. Sama go nie znała,
Nie sądzę, by już była zakochana.
Gdyby tak, toć by tyle mocy miała,
Aby odeprzeć pokusy szatana.
Ona najczystszą tylko uczuwała
Mniemaną czy też istną dla Juana
Sympatię; drżała, by nie doznał szkody
Przyjaciel męża, jej, obcy i młody.
XCII
Uważała się jego przyjaciółką,
Bez abstrakcyjnych, platońskich słodyczy,
Które chce zbierać za niewinną pszczółką
Ta, co we Francji czułość swoją ćwiczy
Lub w Niemczech, gdzie to całuje się w „czółko”.
Do tych ostatnich nawet się nie liczy. —
Jest to jak przyjaźń mężczyzny mężczyźnie,
O ile się tu o płeć nie pośliźnie.
XCIII
Bez wątpienia płci tajemnicze wpływy
Tak jak w braterskich albo rodzicielskich
Miłościach tworzą z serc ich akord tkliwy,
Dodając dźwięków czystych i anielskich.
Gdy wykluczycie namiętność, szkodliwy
Szkopuł dla takich uczuć przyjacielskich,
Jeżeliście się nigdy nie kochali
W sobie, w przyjaźni dotrwacie najstalej.
XCIV
Miłość w poczęciu już końca ukrywa
Zaród — i jakże może być inaczej! —
Ciało śród ruchu prędzej się zużywa,
Co się prawami natury tłumaczy.
Maż być stałą rzecz najbardziej ruchliwa?
Czy niebo ciągłą zmianą nas nie raczy?
Już nie dozwala nazwa, aby miała
Tak „delikatna” materia być trwała.
XCV
Nie pomnę w dużym świecie ani małym
Kochanka (chyba jest nim który z panów...),
Żeby nie bolał nad miłosnym szałem,
Co zmienił pełnię Salomona na nów.
W małżeńskim stanie równie nie spotkałem
(W najgorszym albo najlepszym ze stanów)
Damy, która by, choć mąż ma z niej chlubę,
Nie przyprawiła najmniej dwu o zgubę.
XCVI
Za to posiadłem przyjaciółek parę
(Imion nie nazwę, choć są godne wzmianki),
Które mi trwalszą zachowały wiarę
W mojej ojczyźnie niż wszystkie kochanki.
Nie wydały mnie szczwaniom na ofiarę,
Wstąpiły za mnie przeciw złości w szranki
I — dzisiaj walczą, gdym ja nieobecny,
Przeciw obmowie zjadliwej i niecnej.
XCVII
Czy dwie osoby w tej pieśni błyszczące
Zaprzyjaźniły się w takim znaczeniu
Czy w innym, kwestii tej dziś nie potrącę.
Cieszę się, że mi tak na podniesieniu
Skaczą jak łątki na nitkach wiszące.
To pozostawia i was w zawieszeniu;
Przynęta, która najlepiej się mieści
Na wabnej wędce kobiet lub powieści.
XCVIII
Czy z nią przechadzał się Juan w drzew cieniu,
W oryginale Don Kichota czytał
(Najlepsze dzieło w moim rozumieniu),
Błahych tematów wyczerpnął kapitał —
Oddaję pieśni następnej natchnieniu.
Z powietrza rzeczy tam nie będę chwytał.
Sentencjom zdarzeń przydam ekwiwalent,
Słowem, rozwinę znakomity talent.
XCIX
Niech żadna sobie, czytelniczki. śliczne,
Prawa uprzedzeń faktów nie przywłaszcza.
Z tego by wstały domysły rozliczne
O pięknej pani — o Juanie zwłaszcza.
Chcę już to moje epos satyryczne
Obwinąć połą poważnego płaszcza.
Nie wiem, czy padnie on i Adelina.
Gdy padną — to już będzie ich ruina.
C
Wielkie się rzeczy z małych rzeczy rodzą.
Niejedna z dzikich namiętności owych,
Co płci obydwie na zgubę przywodzą,
Powstaje z przyczyn tak bezwartościowych,
Że ludzie dziwią się, w głowę zachodzą,
Jak się stać mogły zawiązkiem sercowych
Burz. Jedna, pomnę... słuchaj, jeśli wola...
Powstała z czego? Z partii karambola745.
CI
Dziwne to. Prawda zawsze jest niezwykła.
Niczym poezja! Gdyby wolno było
Wyrzec ją, jakaż by korzyść wynikła
Dla dziejów; ileż by się przemieniło!
Jakby udana746 cnota z placu znikła!
Nowy świat zjawiłby się czczą mogiłą.
Gdyby dziś nowy Kolumb moralności
Te antypody pokazał ludzkości.
CII
Jakby się dusza człowieczego rodu
„Jaskinią pustą zjawiła i ciasną”;
A serca możnych — pagórami lodu,
Które biegunem mają miłość własną;
A ludożercą ten, co dla narodu
Miał być obrońcą i pochodnią jasną.
— Gdyby dać wszystkim rzeczom tytuł prawy,
Sam Cezar wstydziłby się swojej sławy...
Przekaż 1% podatku na Wolne Lektury.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
Pieśń piętnasta
I
Ach! Co szło dalej, zwietrzało ze szczętem,
— Co daję światu, jeśli słuchać raczy,
Jest wspomnień w życie głęboko werzniętym
Śladem, który myśl wolna sobą znaczy.
Byt nasz obecny jest czasowym wtrętem,
Jednym: Ach! lub: Och! rozkoszy, rozpaczy.
Jednym: Tfu!, Jednym: Ba! Ha-ha lub: He-he!
Najprędzej nosi ostatniego cechę.
II
Byt nasz mniej więcej jest to jedno duże
Stęknięcie, emblem wzruszeń pełnych dramy,
Lub antytezą znudzenia w figurze
Baniek mydlanych, jakie rozpylamy
Po oceanie życia, miniaturze
Wieczności, której nie zamknęły ramy;
Baniek, wdzięcznego dla duszy widoku,
Bo ponadwzroczną wizję dają oku.
III
Lecz najgorsze są tłumione westchnienia,
Bo wnętrze serca wskroś nimi się żłobi,
Przez nie twarz w larwę747 spokoju się zmienia,
Szczera natura ludzka sztuką robi.
Ale któż wszystkie złe, dobre natchnienia
Wyznać chce? Zawsze obłuda sposobi
Kącik dla siebie i przeto udanie
Najmniejsze zwykle znajduje łajanie.
IV
Ach! Kto wypowie; raczej kto z pamięci
Wygna żądz swoich dawne błędy, winy?
Choć się w niepamięć, jak gad w ziemię, wkręci,
Mary odwiedzą go rannej godziny.
Chociaż się wodą letejską poświęci,
Strach go owładnie czasem chłodny, siny.
W klepsydrze, którą czas tak srogo władnie,
Pod piaskiem smutek zawsze leży na dnie.
V
Co do miłości... O ty!... — Idźmy dalej.
Dźwięczne nazwisko (pani Adelina
Z Amundevillu) jak lane z metali
Pięknie na gęśli mojej brzmieć zaczyna.
Gra pięknie szyba spadającej fali,
Gra pięknie w wodzie wzdychająca trzcina,
Wszystko gra, niechaj tylko ludzie słyszą.
Ziemia jest echem sfer, co nad nią wiszą. —
VI
Pani Adela zaczęła — niestety! —
Snieżno-anielską dotąd szatę stradać.
Chwiejne są w ślubach solennych kobiety...
Ach, czemuż muszę takie rzeczy gadać!
Są niby wina, którym etykiety
Mogą fałszywy smak i wartość nadać;
Oboje także podobną koleją
Psują się często, nim się postarzeją.
VII
Lecz ona była z przezacnej winnicy
Wyskokiem748 najdoskonalszego płynu;
Podobna do tych ludwików z mennicy
Co tylko wyszłych lub do łzy bursztynu,