Don Juan - George Gordon Byron (warszawska biblioteka cyfrowa TXT) 📖
Krótki opis książki:
Don Juan — dygresyjny poemat satyryczny pisany w latach 1818–1824 i wydawany we fragmentach. Byron poniekąd odwraca w nim mit Don Juana — główny bohater poematu jest w nim częściej uwodzonym niż uwodzącym.
Kobiety, na które trafia podczas swoich podróży, to kolejno przyjaciółka matki, córka greckiego pirata, żona sułtana i nałożnice z jego haremu, dziewczynka uratowana podczas rosyjskiego oblężenia Izmaiłu, caryca Katarzyna i złośliwie sportretowane angielskie arystokratki.
Ważniejsze od warstwy fabularnej poematu są jednak rozliczne dygresje, w których Byron okazuje się bystrym obserwatorem życia społecznego, złośliwym krytykiem literackim oraz ironicznym komentatorem własnego życia.
Don Juan odegrał istotną rolę także w literaturze polskiej, przede wszystkim jako inspiracja dla Beniowskiego Juliusza Słowackiego. Warto jednak wspomnieć także utwór Ryszarda Berwińskiego z 1844 roku, zatytułowany Don Juan poznański.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: George Gordon Byron
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Don Juan - George Gordon Byron (warszawska biblioteka cyfrowa TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 George Gordon Byron
href="annotations.xhtml#annotation-688" id="anchor-688">688: „Dziennik Urzędowy”.
LV
Do Norman Abbey pędzą w swej karecie
Szlachetni państwo. Stary klasztor, ninie
Starszy jeszcze dwór nosi w swym szkielecie
Ślady gotyku, jaki dziś w ruinie
Chyba i tylko rzadko gdzie znajdziecie
Z takim wybitnym typem. Stał w dolinie.
Mnisi go u stóp zbudowali góry,
By im wiatr nie wiał w nabożne kaptury.
LVI
Stał wieńcem lasów ukoronowany
W cichej dolinie, gdzie dąb druidyczny,
Jak Caractacus689 niegdyś przed Rzymiany,
Przed piorunami pręży tytaniczny
Swój kształt; a śród pni, gdy świt błyśnie rany,
Za rosochatym wodzem ku krynicznej
Wodzie mkną lasu pstrych mieszkańców stada
Czerpać — a strumyk do nich jak ptak gada.
LVII
Przed domem duży staw modry w prześwicie,
Głęboki, jednak przezroczy i świeży
Strumieniem, który w swym miększym korycie
Stracił gwałtowność i spokojniej bieży.
Ptactwo w zaroślach i nadbrzeżnym sicie
Gnieździ się w głębi swych wilgotnych leży,
A drzewa chyląc się nad stawem twarzą
Zieloną patrzą w jego głąb — i marzą.
LVIII
A ujście jego, kaskadą strącone
Ze skały, kipi pianami spadając
I ucichnąwszy jak uspokojone
Dziecko, toczy się dalej, przewijając
Potokiem; krople kaskady złączone
W strumień, co błyszcząc lub się znowu tając,
Raz ukazuje srebro, raz lazury,
W miarę jak po nim cień przesuną chmury.
LIX
Gotyckich łuków pamiątka wspaniała
Z doby kościoła rzymskiego — samotna
Brama, dwa skrzydła niegdyś zawierała,
Dzisiaj wyrwane — strata niepowrotna.
Odosobniona stoi! Sposępniała,
Toż łza źrenicę przysłoni wilgotna,
Kiedy zapatrzy się w dumny zabytek
Walk z możnym czasem i burz niedobitek.
LX
U szczytu, dawniej skryty w długą niszę,
Stał poczet świętych z kamienia ciosany.
Runął, nie kiedy padło bractwo mnisze,
Lecz w wojnie, którą Karol był wygnany,
Gdy to „fortecą każdy dom”, jak pisze
Kronikarz; gdy to zgasł niejeden znany
Cny ród, wytrwale stojący w swej dumie
Z tym, co „ustąpić ni rządzić nie umie”.
LXI
A wyżej sama, lecz nie bez korony
Dziewica-Matka niebieskiej dziecinie
Mdłymi690 objęła synaczka ramiony,
Nie pokruszona cudem w tej ruinie,
Jakby dotrwała dla szczątków ochrony.
Może to przesąd, który kiedyś zginie;
Dziś najdrobniejszy ułamek świętości
Ma w sobie boskiej czar tajemniczości.
LXII
Potężne okna wykowane w murze,
Którymi dawniej przez szkła szyb tysiąca
Blaskiem padały srebro, złoto, róże,
Zleciawszy niby cheruby od słońca,
Dziś puste; nocne przez nie wyją burze,
Raz słabiej, a raz mocniej, lub hucząca
W nich krzyczy swoje anatema sowa,
Gdzie brzmiała dawniej hymnów pieśń chórowa.
LXIII
Lecz o północy, kiedy z jednej strony
Wiatr o krawędzie okiennic potrąca,
Słychać nieziemskie, żałośliwe tony,
Niby melodie, i jak konająca
Harmonia ginie rozjęk przygłuszony.
Mniemają jedni, że to echa drżąca
Fala, niesiona wiatrem od kaskady,
W organie dźwięków pozostawia ślady.
LXIV
Inni, że gmachu kształt, może stworzony
Ruiną, daje władzę (którą mają
Rozgrzane słońcem egipskim Memnony691,
Że o godzinie pewnej zawsze grają)
Szarym zwaliskom; stąd te smętne tony,
Które się nocą śród murów błąkają.
Przyczyny nie znam; niech wam inni służą.
Jam słyszał o tym — prawda — bardzo dużo.
LXV
W podwórzu sztuczna fontanna wytryska;
Jej wierzch kamienny w figury pocięty,
Jak gdyby larwy — dziwaczne ludziska,
Po jednej stronie potwór, z drugiej święty.
Każdemu wody słup się rzuca z pyska
I z góry w basen spada, rozpryśnięty,
Siejąc dokoła siebie deszcz drobniutki
Jak marna sława i marniejsze smutki.
LXVI
Budowla sama pusta i czcigodna,
Z tą cechą mniszą, jakiej dziś niewiele
Zostało; jedna, druga sala chłodna,
A przede wszystkim refektarz i cele;
Mała kapliczka, co by była godna
Cne zająć miejsce w niejednym kościele.
Reszta złatana częścią, częścią w gruzach,
O lordach raczej świadczy niż kartuzach.
LXVII
Długie galerie, wielkie sale, sienie,
Istny mezalians architektoniczny
Przestraszał znawców; lecz przez połączenie
Całokształt wielki, choć niesymetryczny,
Ogromne robił na widzu wrażenie,
Gdy sercem patrzał — człowiek poetyczny,
Tak na olbrzyma patrząc członki duże,
Dziwisz się, że jest taki twór w naturze.
XVIII
Rycerze w stali patrzą z ram złocistych;
Stopniała twarda zbroja na baronach!
Na podwiązkowych lordów jedwabistych
Zeszli... Tuż panny o bielutkich łonach,
Różowych twarzach, wzrokach powłóczystych;
Sędziwe damy w perłach i robronach692
I lekko strojne panie, pędzla Lely693,
Nie-strojem wabią, byśmy przystanęli.
LXIX
Tam sędzia w todze szkarłatnej z obrazu
Wyziera, lecz tak groźno, niełaskawie,
Że nie poznałby grzeszników z ócz wyrazu,
Czy Jego Miłość oprze się na prawie.
Biskup, co nie miał kazania mi razu,
Lub prokurator o strasznej postawie,
Już nie Habeas Corpus694, lecz sierdzistą
Miną wskazuje „Komnatę gwiaździstą695”.
LXX
Na starych wodzach żelazna kolczuga
— Wówczas strzelano z bliska, nie z zapłotków
Inni w perukach z czasów Marlborougha,
Wyżsi niż tuzin naszych niedorodków.
Tam lord z buławą lub szambelan mruga,
Nemrod, którego koń się zrywa z podków,
A dalej wisi portret patryjoty,
Co niczym nie był — mimo wielkie cnoty.
LXXI
Gdy glorią przodków oko unużone
Zbrzydziło marsy, postury i pozy,
Zjawiał się Tycjan lub Paris Bordone,
Lub dzika grupa Salvatora Rozy,
Dzieci Albana lub rozpromienione
W słońcu Verneta morze; pełne grozy
Męczeństwa świętych, jak gdyby farbował
Krwią Spagnoletto pędzel, gdy malował.
LXXII
Tutaj krajobraz z podpisem Claude Lorraine,
Tam Rembrandt w światło zamienia ciemnicę
Lub Caravaggio miedzianym kolorem
Maluje chude pustelnika lice,
A tu nas woła Teniers — prawie w porę
Wzrok się na pełną obraca szklenicę.
On by Duńczykiem mnie zrobić — na biesa! —
Zdołał. Hej! Daj tu butelkę kseresa696!
LXXIII
Gdybyście czytać umieli, słuchacze!
Bo nie dość patrzeć i sylabizować,
By czytelnikiem być. (Ktoś mnie zakracze).
Tak. Trzeba pewne reguły zachować:
Naprzód zaczynać z początku (zaznaczę,
Że to rzecz trudna). Drugie: postępować;
Trzecie: zaczynać nie z końca lub zaraz
Kończyć z początku, to zmniejsza ambaras.
LXXIV
Słuchaczu! Byłeś cierpliw długą chwilę,
Patrząc, jak mi się rym z rymu wymyka.
Kiedy przedmiotów wyliczałem tyle,
Że Febus mógł mnie wziąć za komornika.
Był nim już Homer — jeśli się nie mylę
W „spisie okrętów” — z czego nie wynika,
By pisarz nowy nie był oględniejszy.
Więc skończę, to wam trud czytania zmniejszy.
LXXV
Soczysta jesień przyszła, z nią się garnie
Na łowy liczne towarzystwo. Żniwa
Kończą się, pełne zwierzyny spiżarnie,
W brązowych kurtkach gromada myśliwa
Bystro pogląda i rozsyła psiarnie;
Każdy ma torbę pełną, a precz „pływa”.
O kłusowniku! Nie dla twej, o chłopie!
Gęby bażanty, kuropatwy, dropie.
LXXVI
Angielska jesień, choć wina nie daje,
Ni bachanckimi wieńcy697 nie ubiera
Dróg jak szczęśliwsze, południowe kraje
Słoneczne, gdzie z gron kapie słodycz szczera
Ma kupne wina wyborne: tokaje,
Jest jasny klaret i mocna madera,
Brytania wprawdzie chłodna, lecz winnicę
Ma lepszą nad wsze ogrody — piwnicę.
LXXVII
Jesieni naszej skłon nie zna pogody,
Jakiej jesieniom udziela południe,
Jakby się miało otwierać przyrody
Łono na wiosnę nową — nie na grudnie.
Są jednak za to domowe wygody:
Komin, przy którym ciepło, choć marudnie,
Las też i pole mało się odmieni;
Zyskuje żółtość, tracąc na zieleni.
LXXVIII
Co miękkiej tyczy się wilegiatury698,
Bogatszej w rogi niż psy — wieś ma łowy,
Na które święty Hubert z świętej skóry
Jeszcze by dzisiaj wyskoczyć gotowy;
Nemrod sam zstąpiłby z puszcz dzikiej Dury
I włożył żakiet kusy, purpurowy. —
Choć nie ma dzików, jednak ma na dziki
Ród kłusowników kajdanki i wnyki.
LXXIX
Oto cni goście zgromadzeni w Abbey
(Opactwie); damom najpierwsza kwatera:
Więc księżna Fitz-Fulke i hrabina Crabby,