Don Juan - George Gordon Byron (warszawska biblioteka cyfrowa TXT) 📖
Krótki opis książki:
Don Juan — dygresyjny poemat satyryczny pisany w latach 1818–1824 i wydawany we fragmentach. Byron poniekąd odwraca w nim mit Don Juana — główny bohater poematu jest w nim częściej uwodzonym niż uwodzącym.
Kobiety, na które trafia podczas swoich podróży, to kolejno przyjaciółka matki, córka greckiego pirata, żona sułtana i nałożnice z jego haremu, dziewczynka uratowana podczas rosyjskiego oblężenia Izmaiłu, caryca Katarzyna i złośliwie sportretowane angielskie arystokratki.
Ważniejsze od warstwy fabularnej poematu są jednak rozliczne dygresje, w których Byron okazuje się bystrym obserwatorem życia społecznego, złośliwym krytykiem literackim oraz ironicznym komentatorem własnego życia.
Don Juan odegrał istotną rolę także w literaturze polskiej, przede wszystkim jako inspiracja dla Beniowskiego Juliusza Słowackiego. Warto jednak wspomnieć także utwór Ryszarda Berwińskiego z 1844 roku, zatytułowany Don Juan poznański.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: George Gordon Byron
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Don Juan - George Gordon Byron (warszawska biblioteka cyfrowa TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 George Gordon Byron
gazu naówczas nie znano.
XXIII
Podróżny poprzez tłum i wrzawę dziką
Do Babilonu spółczesnego wkracza.
Czy konno wjeżdża, czy pocztą, czy bryką,
Zaraz go ten wir człowieczy zahacza,
Mógłbym rzec więcej, ale przewodnikom
Nie chcę odbierać chleba. Słońce macza
W Tamizie lice; noc z pomroku czyha,
Nasza gromadka przez most się przepycha.
XXIV
Miła jest szeptem swym Tamiza tkliwa,
Obecność nurtów przypominająca,
Lecz pośród Damn my eyes prawie lękliwa.
Lamp Westminsteru jednostajnie drżąca
Światłość i ten plac, i kąt, gdzie przebywa
Sława jak widmo i w blaskach miesiąca
Ślizga się, skacze z kolumn na kolumny,
A którym Albion jest najbardziej dumny.
XXV
Gaju Druidów nie ma! Nie bacz na to.
Stone Henge’ u nie ma!... Lecz na cóż czułości?
Jest za to Bedlam612 z bardzo mocną kratą,
By wariat nie gryzł zwiedzających gości;
Jest dla dłużników dom — z ciemną komnatą;
Mansion House613 także, choć nań lud się złości,
Sądzę, że jest dom wspaniały, choć sztywny;
Ale Opactwo — to mi gmach przedziwny!
XXVI
Lampy po Charing-Cross aż do Pall-Mallu
Błyszczą jasnością taką okazałą,
Jakiej w stolicach Europy wielu
Prawie się nie zna jeszcze — powiem śmiało.
Noc tych miast nie ma światłości na celu.
Francja, kraj dotąd oświecony mało,
Chciał się oświecić — lecz środki pomieszał:
Zamiast lamp — szlachtę na latarniach wieszał.
XXVIII
Tacy szlachcice, wiszący wzdłuż drogi,
Dosyć jaskrawo ludzkość oświecali,
Równie jak niegdyś czerwone pożogi;
— Ostatni rodzaj dla ślepców się chwali —
Ci świecą niby fosfor lub złowrogi
Dla duszy błędny ognik, co się pali
Na bagnie, wabi, wiedzie na bezdroże;
To cię oślepi — oświecić nie może.
XXVIII
W Londynie gdyby Diogenes614 nowy
Pragnął odnaleźć swojego „człowieka”
Igdyby nie mógł go napotkać w owej
Stolicy, w którą, jak do morza, ścieka
Z wszystkich narodów motłoch wielogłowy,
To nie z braku lamp. Co do mnie: ćwierć wieka
Szukając perły tej zimą i latem,
Widzę, że świat jest jednym — adwokatem.
XXIX
Na Pall-Mall koła o kamienie grają,
Prąc się pośród fal pracowitej nacji,
Rzadszych już, bo się zewsząd otwierają
Bramy na odgłos dzwonków i kolacji
Żądni mieszkańcy do domów wracają.
Don Juan, młody „grzesznik z dyplomacji”,
Jedzie w powozie, mija, jak się rzekło,
St. Jamesa pałac i St. Jamesa „piekło615”.
XXX
Jadą przed hotel. Z drzwi płyną lokaje
Wyfrakowani; dokoła już stoi
Ciżba i owe pospolite zgraje
Pafijskich dziewic, którymi się roi
Przykładny Londyn, kiedy noc nastaje,
Choć niemoralne, Malthus616 do nich kroi,
Na przeludnienie szukając pomocy.
— Juan już wysiadł ze swojej karocy.
XXXI
Ulokował się w najmilszym hotelu
Dla cudzoziemca, co pływa w faworze617
Szczęścia, a mając pieniędzy jak chmielu,
Słone rachunki lekceważyć może.
Mieszkało i dziś mieszka posłów wielu
W dyplomatycznych kłamstw przesławnej norze,
Nim się do czystszej przeniosą dzielnicy,
W brązowej ryjąc nazwisko tablicy.
XXXII
Don Juan w sprawie prywatnej wysłany,
Lecz do której w grę wchodziły narody,
Nie był na tyle z rozumu obrany,
By głosić swego przybycia powody.
Wiedziano tylko, że w misji nieznanej
Przybył do Anglii cudzoziemiec młody,
Przystojny, który — szeptano w skrytości —
Zawrócił głowę jej cesarskiej mości.
XXXIII
Jego przygody, batalie, kochanki,
Wyprzedzając go, szum zrobiły wielki;
A romantyczki — jak wiesz — wychowanki
Apollinowe, zwłaszcza zaś Angielki,
Lubią przesadę, dla niej łamią szranki
Rozsądku, rzeczy nadludzkich czcicielki.
Zatem wszedł w modę — rzecz, co w naszej dużej
Ojczyźnie paniom za namiętność służy.
XXXIV
Nie, aby która była beznamiętna;
Przeciwnie — ale jej żądze są z głowy;
Następstwo zresztą ma te same piętna,
Jakby je proces wytworzył sercowy.
Sposób działania to rzecz obojętna;
Byłeś do celu jeno doszedł zdrowy,
To jest — do jej... ust albo do kobierca,
Cóż ci, czy chęć jej szła z głowy, czy z serca!
XXXV
Juan przedstawił we właściwym czasie
Właściwym ludziom listy wierzytelne,
Przychylność widział w ich oblicz grymasie.
Mężowie stanu, kamienie węgielne
Państwa, sądzili, że młodzieńczyk da się
(Są to doniosłe sprawy, choć subtelne)
Tak łatwo na ich uśmiech wziąć obleśny,
Jak na ptasznika lep słowiczek leśny.
XXXVI
Błądzili. To się starym ludziom zdarza;
Powiemy o nich, ale aż w przyszłości,
Bo się za często bezmyślnie powtarza
O politykach i dwulicowości.
Lżą, prawda, lecz nie z bezczelnością Igarza.
Co ja w kobietach lubię do zazdrości,
To, że w nich kłamstwo z taką sztuką gra się,
Że przy nim prawda nawet kłamstwem zda się.
XXXVII
Czymże jest kłamstwo? Tylko się zastanów!
Prawdą w przebraniu. Wspomnij zastęp cały
Dziejopisarzy, prawników, kapłanów:
W czyjeż się dzieła kłamstwa nie wmieszały?
Cień prawdy zniszczyłby wartość koranów,
Objawień zniósłby poezję, annały,
Proroctwa — chyba że zdarzeniem rzadkiem
Są datowane jeszcze przed wypadkiem.
XXXVIII
Święćcie się, kłamstwa! Ach! Któż teraz przytnie
Mej Muzie nazwę mizantropki? Światu
Te Deum dzwoni, a jeśli kto zgrzytnie,
To się zań wstydzi rumieńcem szkarłatu.
Nie zgrzytaj! Ucz się kłaniać czołobitnie,
Całować ręce, nogi majestatu,
Każdą część, jak dziś Eryn618 czyni sławny;
— Konicz tej ziemi stał się już niestrawny. —
XXXIX
Juan przedstawił się. Jego książęcy
Strój, mina szmery wzbudziły zazdrości
I dziwu. Nie wiem, co chwalono więcej.
Także diament olbrzymiej wielkości,
Który carowa na jego chłopięcy
Kołpaczek w szale... czy miłości
Przypięła, wielką sensację zrobił.
— Prawda też, że go uczciwie zarobił. —
XL
Lecz ministrowie, sekretarze, radcy
Dla posłów tego i owego króla
Uprzedzający muszą być i gładcy,
Nim go z sekretem zapędzą „do ula”,
Nawet klerkowie, ci właściwi władcy
W ministra gabinecie lub konsula,
Kałuże, brudem nabrzmiałe na strugi,
Grzecznością sobie skarbili zasługi.
XLI
Zdzierstwo jest jednym z ich zajęć codziennych.
Na to najęci są, z tego się składa
Ich praca w biurach cywilnych, wojennych.
Jeśli nie wierzysz, zapytaj sąsiada,
Kiedy paszportu albo małocennych
Akt potrzebuje, co się naujada.
Powie ci, ile ta czerń619 tuczna warta,
Ci naturalni potomkowie czarta.
XLII
Z pewnym empressement620 przyjęli Anglicy
Gościa — ten frazes biorą od sąsiady,
Gdzie się uczucia jak na szachownicy
Według przyjętej kieruje zasady
W rozmowie, prasie, na wsi i w stolicy.
Do przymusowej Anglik jest ogłady
Niestworzon, jakby wąski kanał wody
Także językom dodawał swobody.
XLIII
Bo Damme brytyjskie jest raczej klasyczne;
Klątwa stałego lądu ma ton gminny;
Żadne jej usta arystokratyczne,
A więc i moje, wyrzec nie powinny.
Jest to grzeczności schizma; zagraniczne
Klątwy woń mają kałuży rodzinnej;
Damme eteryczne jest, choć gorączkowe;
Lekkie, platońskie i na skroś duchowe.
XLIV
Szorstkość masz w domu; w ramach własnej gminy;
Szukasz grzeczności, prawdziwej czy szczerej,
Przez „modrą toń i białe szumowiny”
Popłyń; pierwsza jest emblemem tej sfery,
Skąd płyniesz, drugie symbolem dziedziny,
Ku której zmierzasz. — Lecz czas do kwatery
Głównej powrócić. Jedność w poemacie
Istnieć powinna, jak to w moim macie.
XLV
Na wielkim świecie — te wyrazy znaczą
Części stolicy górne i zachodnie,
Z garsteczką ludzi, którzy nie kulbaczą
Mądrości, jadąc i bez niej wygodnie;
Co, gdy jest pora spania, wstawać raczą,
A tłum traktują litośno-łagodnie.
Don Juan zatem, patrycjuszów dziecię,
Dobrze przyjęty był na wielkim świecie.
XLVI
Był kawalerem; rzecz, która obchodzi
Panny, jest ważna też dla oblubienic;
W pierwszych nadzieje hymenowe rodzi,
W drugich, gdy miłość niemocna, wiem, że nic
Narzeczonych im porzucić nie szkodzi.
Małżonka solą jest mężowskich źrenic,
Przeszkadza, zwiększa przeniewierstwa zbrodnię
I żal, grzeszyć też przy niej — niewygodnie.
XLVII
Był kawalerem sztuk, towarzyskości
Oraz serc; tańczył, śpiewał jak anioły;
Miał cechy sentymentalnej rzewności