Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Boska Komedia to dzieło życia włoskiego poety Dante Alighieriego, którym chciał zapewnić nieśmiertelność, oddać hołd swojej zmarłej ukochanej Beatrycze oraz ostrzec lud średniowieczny przed konsekwencjami grzesznego życia.
Poemat tryptyk — składający się z trzech ksiąg — Piekła, Czyśćca i Raju, po których wędruje alter ego autora, oprowadzane przez Wergiliusza, św. Bernarda z Clairvaux oraz ukochaną Beatrycze. Alighieri nie tylko jako bohater, ale i jako narrator krytykuje zaświaty, będące alegorią życia doczesnego. W całym utworze wyraźnie widać fascynację cyframi, zwłaszcza 3, będącą symbolem Trójcy Świętej. Księga pierwsza, Piekło, charakteryzuje się drastycznymi opisami wydarzeń i właśnie dzięki niej mówi się o dantejskich scenach.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Dante Alighieri
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Dante Alighieri
poetę o wierze. Wyznanie wiary poety.
«Pańskiej wieczerzy wybrana gromado,
Którą baranek ugaszcza biesiadą,
W sposób, że zawsze macie sytą wolę,
Jeśli przez łaskę Boga on pożywa
To, co z waszego stołu jemu spada,
Jako przechodzeń na ziemskim padole;
Rozważ, jak jego zapał jest bezmierny,
Ochłodź go trochę, ty, co z tej cysterny,
Bez dna i brzegów zawsze pijesz rada,
Skąd, co on myśli, zaiste wypływa».
Tak Beatrycze: a wesołe duchy,
Na stałych osiach kołowymi ruchy
Wirując szybko, stały się sferami,
Na obraz komet rzęśniejąc1592 ogniami.
I jako koła w budowie zegarów
Zdają się krążyć wedle swych rozmiarów,
Gdy pierwsze stoi, ostatnie już leci,
Sfer tych obrotu szybkość lub leniwość
Kazały sądzić, jaka ich szczęśliwość1593!
Oto ze sfery, co najpiękniej świeci,
Widziałem, wyszło tak szczęśliwe płomie1594,
Że wszystkie inne pobladły widomie1595:
Płomie obeszło wkoło Beatrycy
Trzy razy, jakby wieńcem błyskawicy,
Z pieśnią tak boską, że jako niemowa
W mej wyobraźni na to nie mam słowa;
Dlatego pióro wysileniem dysze
I skacze tylko, lecz o niej nie pisze;
Bo wyobraźni naszej słabe skrzydło,
Mdłą jest słów barwa na to malowidło.
«O święta siostro! Głos twej prośby szczery
Duch mój odrywa od tej pięknej sfery».
Tak święty płomień z środka swego koła
Obrócił oddech wprost do pani mojej,
I tchnął te słowa, jako wyżej stoi.
A ona: — «Światło wieczne apostoła,
Któremu nasz Pan złożył kluczów brzemię
Od tej radości, jaką zniósł na ziemię,
Badaj go ściśle, on zdać sprawę gotów,
Jak zechcesz, z lekkich czy ważnych przedmiotów
Względnych do wiary, której moc i siła
Ciebie po wodach wzburzonych wodziła1596.
Jak wierzy, kocha, spodziewa się szczerze,
Ty wiesz, bo wzrok twój w tym zwierciadle czyta1597,
Gdzie się maluje rzecz każda odbita;
Lecz w tym królestwie gdy w zaszczyt ubiera
Obywatelstwa tylko wiara szczera,
Dobrze żeś przyszedł mówić mu o wierze1598.
A jak bakałarz1599 przez cześć ku mistrzowi
Milczy, gdy mistrz mu zadaje pytanie,
Nie wyrokuje, lecz przyzwala na nie;
Tak się zbroiłem w dowody i słowa,
Aby już była odpowiedź gotowa,
Kiedy spowiednik taki: «Mów!» przemówi.
«Mów, co jest wiara? Mów, chrześcijaninie!»
Wtenczas podniosłem moje czoło śmiało
Ku światłu, skąd mi to słowo powiało:
Potem spojrzałem w oczy Beatrycy,
Ona znak dała skinieniem źrenicy,
Abym co prędzej w to święte naczynie
Lał wodę z mojej wewnętrznej krynicy.
«Niech mi da łaska, przez którą przychodzę»
Rzekłem «tu mówić z wielkim Naczelnikiem,
Myśl mą wysłowić treściwym językiem,
Jakim nam pióro twego brata pisze1600,
Co z tobą złączył Rzym na dobrej drodze:
Wiara jest treścią rzeczy spodziewanych1601,
A zaś wywodem rzeczy niewidzianych.
To jej istota». Wtem głos posłyszałem:
«Twój sens dość prosty, bo z tego, co słyszę,
Widzę, pojmujesz, dlaczego on w treści
Najpierw, a potem w wywodzie ją mieści».
Nie myśląc długo, tak odpowiedziałem:
«Rzeczy głębokie tu widne na oko,
Tam są zakryte tak wielką pomroką,
Że ich byt stoi na jednym wierzeniu,
Na tym nadziei węgielnym kamieniu;
Stąd miejsce treści wiara zastępuje.
Innego światła nie mając stworzenie,
Rozumowaniem objaśnia wierzenie;
Stąd wywód w imię wiary rozumuje.»
Wtem usłyszałem: — «Gdyby mądrość wasza,
Co się nauką z ksiąg i ust ogłasza,
Była tak dobrze pojętą, tak czystą,
Rozum wasz nigdy nie byłby sofistą».
Duch tchnął te słowa z miłością strzelistą.
A potem dodał: «Próbę doskonałą
Wagi i ceny dałeś tej monety,
Lecz powiedz szczerze, czy masz ją w swej kiesie1602?»
Ja na to: — «Mam ją tak świeżą i całą,
Że podejrzewać jej stępla nie chce się».
W kolei z światła powiał głos wymowny:
«Skąd ci się dostał klejnot tak kosztowny1603,
Zaród cnót wszystkich i do cnót podniety?»
A ja: — «Obfity deszcz świętego Ducha,
Co wezbranymi potokami płynie
Po starym i po nowym pergaminie1604
Jest sylogizmem1605 dla mnie tak subtelnym,
Że wszystkie szermy1606 językiem śmiertelnym
Jako wiatr szumią mimo mego ucha».
Głos mówił znowu: — «Gdy wiarą duchową
Czcisz obietnicę i starą, i nową,
Za co ją, powiedz, masz za boże słowo?»
A ja: — «Dowodem są dwa wielkie dzieła1607,
Których natura z siebie nie poczęła,
Dla których w ogień żelaza nie kładła
I nigdy młotem nie biła kowadła».
Odpowiedziano: — «Co świadczy, że żywa
Prawda z nich tryska, kto cię przekonywa?»
— «Gdyby świat Chrystus nawrócił bez cudów1608,»
Rzekłem «w tym jednym byłby cud dla ludów.
Gdy siałeś ziarno o głodzie i bosy,
Z niego winnica urosła bezmiernie,
Teraz, o zgrozo! Zamieniona w ciernie.»
Gdym zamilkł, święte ozwały się głosy:
«Boże jedyny! My chwalimy ciebie!»
Z tą melodyją, co się śpiewa w niebie.
Gdy tak Pan święty1609 ze mną rozumował,
Z niższych na wyższe gałęzie szczeblował,
Ażeśmy doszli do wierzchołka drzewa.
I mówił: «Łaska, co twój duch zagrzewa,
Usta ci trzeźwą otworzyła mową,
Potwierdzam myśli, co wyszły przez słowo;
Teraz wytłumacz, w co wierzysz, skąd błysło
To, na czym twoje wierzenie zawisło?»
— «O święty Ojcze! Dziś znasz z objawienia,
W coś wierzył silnie; kiedy jedna droga
Wiodła młodzieńca i ciebie, was obu,
Tyś młodsze nogi wyprzedził u grobu1610.
Chcesz, bym tu odkrył skład mego wierzenia,
Powiadam: wierzę w Jedynego Boga,
Który nie będąc poruszon wiecznością,
Porusza niebo żądzą i miłością.
W pomoc tej wierze ślą dowody liczne
Księgi fizyczne i metafizyczne,
I prawda, co stąd jako deszcz z obłoków
Dżdży przez Mojżesza, Psalmy i proroków,
Przez Ewangelię, przez twoje, o święty!
Pismo, gdyś duchem bożym był natchnięty.
Wierzę w trzech osób Trójcę wiekuistą,
Wierzę w tak jedną treść ich i troistą,
Że znoszą w sobie Sunt i Est zarazem.1611
Tę tajemniczą, o czym tu jest mowa.
Naturę boską, z treści jej obrazem,
Kościół, bożego nauczaniem słowa
Zapieczętował w głębi mego ducha.
Oto zasada, iskra, która siebie
Rozciąga w płomień, płomieniem wybucha
I świeci we mnie jak gwiazda na niebie».
Jak pan z ust sługi słysząc wieść wesołą,
Gdy ten zamilknie, winszując jej sobie,
Oburącz sługę uściska na dobie;
Tak apostolska światłość, gdy skończyłem
Mówić, a z której rozkazu mówiłem,
Trzy razy nucąc, trzy razy znak dała
Błogosławieństwa, objęła mnie wkoło;
Tak się jej moja mowa podobała.
Pieśń XXV
Ciąg dalszy. Poeta wspomina o swym dziele; wyraża nadzieję powrotu do Florencji i koronacji. Św. Jakub wypytuje poetę o nadziei chrześcijańskiej. Św. Jan zjawia się. Beatrycze na czas jakiś znika.
O! Jeśli kiedy dożyję dnia tego1612,
Że to poema święte, do którego
Niebo i ziemia przykładały rękę,
Nad którym ślęcząc, przez lat wiele schudłem,
Rozbroi srogość i dziką niewdziękę1613,
Co mnie wyłącza z tej pięknej owczarni,
Gdzie z dziecka spałem, baranek szczęśliwy,
Wróg wilków, co ją wojują bezkarnie,
Wrócę poeta, nad chrztu mego źródłem
Koroną z lauru wieńczyć włos już siwy:
Bo tam w dni moich przyjęła mnie progu
Wiara, co dusze daje poznać Bogu,
Dla której Piotr mnie tak objął dokoła.
I szła wprost ku nam światłość ze świeczników,
Z których zszedł do nas pierwszy z namiestników,
Którego Chrystus zostawił na ziemi1614.
A Pani moja mówiła wesoła:
«Patrz, oto święty! którego, wiesz z wieści,
Rojem pielgrzymów Galicyja cześci1615».
Gołąb z gołąbką gruchoty1616 czułemi
Wzajemną czułość wylewają z siebie,
Podobnie czule dwaj apostołowie
Jeden drugiego witał i w rozmowie
Chwalili pokarm żywiący ich w niebie.
Skończywszy mówić, do mnie się zbliżyli,
Tak płomieniejąc, aż wzrok mój razili.
«Duchu» z uśmiechem rzekła Beatryce,
«Ty, coś o naszej pisząc Bazylice,
Opowiedziałeś jej triumfu dzieje,
W tej wzniosłej sferze daj słyszeć nadzieję!
Bo każdą razą tyś ją wyobrażał,
Gdy Jezus trzech was w swym blasku przerażał1617».
— «Uspokój siebie, podnieś oczy śmiało,
W błogosławione tu duch wchodząc chóry,
Dojrzewa grzany naszych ogni żarem».
Taką pociechą drugie światło wiało:
Wtenczas podniosłem oczy na te góry1618,
Co przytłaczały mnie swoim ciężarem.
— «Ponieważ chce nasz Monarcha ze swej łaski,1619,
Abyś przed śmiercią jego dworu blaski
Oglądał z jego pierwszymi dworzany1620,
Ażebyś widząc obraz niekłamany
Przepychu, jakim Jego dwór jaśnieje,
W sobie i drugich ośmielał nadzieję,
Mów, czym jest ona, skąd ci przyszła ona?
Mów, jak wykwita z głębi twego łona?»
Tak druga światłość jeszcze przemówiła.
A ta, co lot mój tak wysoko wzbiła.
Odpowiedź moją sama uprzedziła:
«Wojującego żaden syn Kościoła
Odeń czuć więcej nadziei nie zdoła;
Jak na tym słońcu zapisano stoi,
Co nas ubiera w blask światłości swojej.
Przeto z Egiptu przyjść mu dozwolono,
Aby tu święte Jeruzalem witał,
Za życia, jeszcze przed służbą skończoną.
Dwa inne punkty, o któreś go pytał,
Nie, żeby wiedzieć, lecz abyś wyczytał
Z jego słów, ile ta cnota ci droga,
Niech sam objaśni; treść ich dosyć łatwa
Głowy mu próżną chlubą nie zagmatwa,
I niech przyzwoli na to łaska Boga».
Jak uczeń w szkole, gdy mistrz jego bada.
Wesół mistrzowi na to odpowiada,
Do czego długim ćwiczeniem się wprawił,
Aby mu swoją zasługę objawił,
Rzekłem: — «Nadzieja jest oczekiwaniem
Przyszłej błogości, wiarą rzeczywistą
Wynikłą z łaski i zasług uprzednich;
Światłość ta z gwiazd mi wybłysła niejednych;
Lecz pierwszy w serce wlał ją swym śpiewaniem
Wszechmocny śpiewak Wszechmocnego Pana.
»Cześć Imieniowi Twemu!« na kolana
Padając śpiewam rad w duchu z psalmistą,
»Kto z moją wiarą w tobie ma ufanie,
Komuż jest obce twoje imię, Panie!«
Deszcz jego z pism twych tak zalał mi duszę,
Że w drugich potop ten przelewać muszę».
Gdy to mówiłem, sferą ognia całą
Jak błyskawicą święte światło drżało;
Po chwili rzekło: — «Miłość dla tej cnoty,
Która szła ze mną w obozów namioty,
Aż do męczeństwa, na miecze i groty,
Którą ty kochasz, te ci słowa wieje;