Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Boska Komedia to dzieło życia włoskiego poety Dante Alighieriego, którym chciał zapewnić nieśmiertelność, oddać hołd swojej zmarłej ukochanej Beatrycze oraz ostrzec lud średniowieczny przed konsekwencjami grzesznego życia.
Poemat tryptyk — składający się z trzech ksiąg — Piekła, Czyśćca i Raju, po których wędruje alter ego autora, oprowadzane przez Wergiliusza, św. Bernarda z Clairvaux oraz ukochaną Beatrycze. Alighieri nie tylko jako bohater, ale i jako narrator krytykuje zaświaty, będące alegorią życia doczesnego. W całym utworze wyraźnie widać fascynację cyframi, zwłaszcza 3, będącą symbolem Trójcy Świętej. Księga pierwsza, Piekło, charakteryzuje się drastycznymi opisami wydarzeń i właśnie dzięki niej mówi się o dantejskich scenach.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Dante Alighieri
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Dante Alighieri
góry bliższej słońca,
Skąd mnie porwały oczy mojej Pani,
Z gwiazdy na gwiazdę wędrując bez końca,
Tylem się rzeczy nasłuchał, dowiedział,
Dla wielu, gdybym wiernie je powiedział,
Treść ich byłaby może zbyt gryząca.
Jeślim przyjaciel prawdy bojaźliwy,
Lękam się wiek mój przeciągnąć sędziwy
Wśród tych, co żyjąc życiem pasożytnym,
Czas teraźniejszy nazwą starożytnym».
Skarb, jaki moje oczy wyszukały
W tej sferze, blaskiem wyiskrzył się cały,
Jak w złotym lustrze odbite promienie;
I tak przemówił: «Kto swoim nieczyste
Lub cudzym wstydem obciążył sumienie,
Gorycz twej mowy poczuje, zaiste:
Całe, nie kłamiąc, objaw twe widzenie,
Jak je widziałeś; przysłowie poucza,
Niech się ten drapie tam, gdzie świerzb dokucza1474,
Bo choć twa mowa zrazu niesmak sprawi,
Lecz za to pokarm żywotny zostawi
Temu, kto dobrze ją w myśli przetrawi.
Twój krzyk to zrobi, co wiatr, który bierze
Za cel swych szturmów co najwyższe wieże,
Co piorun bijąc w wyższe drzewa boru.
Dlatego tobie, tu na każdej sferze,
Niżej na górze i w otchłani płaczu,
Wskazano dusze sławą notowane.
Bo nie zatrzymasz uwagi w słuchaczu
Przykładem wziętym z powszedniego wzoru,
Z czynów, co przeszły zaledwo dojrzane».
Pieśń XVIII
Zakończenie. Kaciagwida wymienia Jozuego, Machabeusza, Karola, Rolanda Godofreda z Bulionu, Gwiskarda i innych. 6. Ku Jowiszowi, gwieździe sprawiedliwych monarchów. Duchy tworzą swym szeregiem słowa Diligite justitiam itd., potem orła. Skarga na stolicę apostolską.
Już w sobie światłość cieszyła się błoga1475,
Sama ze swoją myślą tajemniczą,
Ja z moją, słodycz miarkując goryczą1476.
Niewiasta, która wiodła mnie do Boga1477,
Mówiła: «Myślom daj inny kierunek,
Myśl, żem jest bliska tego, który wchodzi
W boleść skrzywdzonych, ból krzywdy łagodzi».
Jam się obrócił cały ku głosowi
Pocieszycielki, co tak słodko mówi.
Ile ja wtedy i z jakim zapałem
W świętych jej oczach miłości widziałem,
Tu łamię pędzel na ten wizerunek;
Nie tylko, że nie ufam w moje słowa,
Lecz i przez słabość umysłu powszednią,
Który rzecz wyższą nad siebie nie może
Wysłowić, gdy mu łaska nie pomoże.
To tylko powiem, że jej słodka mowa
Gdym patrzył na nią, tak w sercu utkwiła,
Aż mnie z żądności wszelkiej wyzwoliła.
Podczas gdy wieczna rozkosz bezpośrednio
Opromieniając Beatrycze lica,
Mnie ich natchnionym upaja wyrazem,
Ona z uśmiechem, co duszę zachwyca,
«Odwróć się» rzekła «i słuchaj zarazem,
Nie tylko w oczach moich jest raj cały».
A jak uczucie w twarzy się maluje,
Gdy silne całą duszę opanuje,
Tak w blasku, w iskrach tej światłości świętej,
Do której moje oczy się zwracały,
Poznałem wolę i chęć jej tajemną
Mówienia jeszcze o czymkolwiek ze mną.
I w dobrotliwie rozmowie poczętej
Tak rzekła: — «Na tej, patrz, piątej gałęzi
Wierzchołkiem swoim żyjącego drzewa1478,
Na którym owoc w kwiecie i zawięzi
I liść zielony bez przerwy powiewa,
Są duchy wiecznym szczęśliwe zbawieniem,
Które przed swoim tu wniebowstąpieniem
Tak wielką sławą słynęły na ziemi,
Że każdą Muzę wzbogaciłbyś niemi.
Patrz na ramiona oto tego krzyża,
Każdy, którego nazwę po imieniu,
To samo tobie zrobi w okamgnieniu,
Co w chmurze robi jej iskra tak chyża1479».
I wtem widziałem, jak światło olbrzymie
Przeszło po krzyżu, Jozue na imię,
Prędzej niż wyraz głos wymówić zdołał;
Machabeusza gdy na imię wołał,
Widziałem, oto druga światłość śmiga,
Kręcąc się w kółko jak frucząca cyga1480.
Karloman, Roland! Gdy głos w kolej woła,
Wzrok mój na krzyżu wysoko, wysoko,
Ścigał dwa światła, jak myśliwca oko
Tropi w powietrzu lot swego sokoła.
I na tym krzyżu w kolej Guiskarda
Przebiegły światła Godfreda, Ryszarda1481.
Wtenczas zmieszane z drugimi światłami,
Równie szybkimi wirując kręgami,
Dowiodło światło, co do mnie mówiło,
Jakim śpiewakiem w chórze niebios było.
Spojrzałem w lewo, aby w Beatrycy
Czytać powinność moją, z jej źrenicy,
Z jej słów i gestów: i widziałem oczy
Takie wesołe, wzrok jej tak uroczy,
Którym swe wszystkie zgasiła spojrzenia,
Nawet ostatni wzrok pełen natchnienia.
A jako człowiek, kiedy dobrze robi,
Przez żywszą rozkosz spostrzega w istocie,
Że sam z dnia na dzień postępuje w cnocie,
Podobnie w moim kolistym obrocie,
Zdało się, z niebem łuk większy pisałem,
Patrząc na moją panią, jak się zdobi
Blaskiem i światłem więcej doskonałem.
A jak rumieniec z białej twarzy panny
Znika, nim oczy podniesie spuszczone,
Tak szybko w chwili, gdym wzrok zwrócił w stronę,
Po złagodzonej białości spostrzegłem,
Że już na szóstą gwiazdę nieba wbiegłem1482.
W tej Jowiszowej pochodni widziałem,
Jak świętych świateł migot nieustanny
Przedstawiał oczom nasze abecadło.
Jak opuszczając ponadrzeczne żery,
Wesoło w górę podnoszą się ptaki,
I z siebie samych na zgłosek zwierciadło
Liniję1483 długą tworzą, to zygzaki;
Tak święte w środku swych świateł istoty
Lecąc, śpiewały i na tle tej sfery
To D, to J L tworzyły litery.
Zrazu takt pieśni wymierzał ich loty,
Potem w milczeniu stawały niektóre,
Wyobrażając tych zgłosek figurę.
O Muzo! Którą lotny Pegaz nosi,
Przez którą sława nieśmiertelność głosi
Piewców i wieszczów, co nieśmiertelnemi
Tyle miast, królestw zrobili na ziemi,
Tu mnie z triumfem doprowadź do celu,
Oświeć mnie sobą, a żebym z zapałem
Skreślił ich kształty, jak je sam poznałem,
Objaw moc swoją w tych wierszach niewielu.
Wtem samogłosek razem z spółgłoskami,
Pięć razy siedem błysnęło przed nami:
Diligite Justitiam na początku stało;
Qui Judicatis Terram okres zamykało1484.
I w samym środku M piątego słowa,
Światła, co sobą te głoski tworzyły,
Stanęły w sposób, że zdało się złotem
Pisze na srebrze gwiazda Jowiszowa1485.
I drugie światła na wierzch M zstąpiły,
Śpiewając dobro1486, co je swym przymiotem
Ciągnie do siebie: i widziałem potem,
Jak widzim głownie silnie uderzone,
Co miecą z trzaskiem iskry niezliczone,
Z których brać wróżbę głupi się przechwala1487.
Więcej tysiąca1488 świateł wkrąg poczęło
Wznosić się, latać jak złote obłoki;
A gwoli1489 słońcu, które je zapala,
Jednych lot wyższy, tych mniej był wysoki.
Kiedy już każde w swym miejscu stanęło,
Te same światła, wyraźnie, jak stały,
Głowę i szyję orła rysowały.
Ten, co malował takie malowidło,
Z siebie, nie z mistrza wziął wzór i prawidło;
Z jego twórczości wynika ta siła,
Co wszystkim gwiazdom kształt ich nakreśliła.
A drugie światła, co w grona splecione
Wyobrażały ponad M koronę,
Mało wyraźnym ruchem swych obrotów
Skończyły orła figurę rysować.
O słodka gwiazdo! Ileż tych klejnotów
Każą mi razem wierzyć i pojmować,
Że sprawiedliwość nasza jest poczętem
I urodzonym światłem w niebie świętem1490,
Którego jesteś pięknym dyjamentem1491.
Dlatego błagam Wszechmocnego w duchu,
Jako przyczyny twej siły i ruchu,
By zauważał, skąd się dym podnasza,
Który nam twoje promienie przygasza,
Aby się wzruszył i mieczem anioła
Wygładził wszystkie przekupnie kościoła,
Co męczenników wzrósł krwią i cudami.
Zastępy niebios! Módlcie się za temi,
Których obłąkał zły przykład na ziemi:
Dotąd walczono na ostre mieczami,
Dziś bój tajemny wre odjęciem chleba,
Jakim rad żywić czuły Ojciec z nieba1492.
Lecz ty, co piszesz i mażesz wespoły1493,
Pomnij na pierwsze wiary apostoły,
Co dla winnicy zepsutej przez ciebie
Pomarli ciałem, duchem żyją w niebie.
Mógłbyś powiedzieć: miłość, żądza taka
Mnie zespoliła z świętym pustelnikiem1494,
Który dla tańca został męczennikiem,
Że odtąd nie znam Pawła i rybaka1495.
Pieśń XIX
Na Jowiszu. Orzeł przemawia. O błogosławieństwie dla niechrześcijan. O sądzie bożym. O ówczesnych monarchach.
Z rozpostartymi przede mną skrzydłami
Piękny ten obraz przedstawił się cały,
Który świętego zachwytu czuciami
W nim zgromadzone rozweselał dusze.
Każda się zdała jako rubin mały,
W którym słoneczko tak jasne świeciło,
Że w moich oczach swój promień odbiło.
Co tu słowami opowiedzieć muszę,
Tego nikt jeszcze nie śpiewał, nie pisał,
Nikt wyobraźni tak nie rozkołysał,
By mógł to pojąć, co tu pióro skreśli:
Bo wzrok mój widział i uszy słyszały
Dziób, który mówił głosem słowa żywym:
Ja i Mój, kiedy My i Nasz miał w myśli1496.
Potem rzekł: — «Za to żem był sprawiedliwym,
Żem strzegł pobożnie przykazania boże,
Wzniesiony jestem tu do takiej chwały,
Co być zwalczoną przez żądzę nie może.
Cień mój na ziemi przemknął nie bez śladu,
Lecz źli nie idą w ślad mego przykładu».
Jak z wielu żarów wybucha od razu
Jedno gorąco, tak z miłości wiela
Wychodził jeden głos z tego obrazu.
«O kwiaty» rzekłem «wiecznego wesela,
Gdy, jako jedną woń w kwiatu koronie,
Czuję zarazem wszystkie wasze wonie,
Nasyćcie, dysząc woniami lubemi,
Wielki post, jakim już wyschłem i zbladłem,
Bo nie znalazłem pokarmu na ziemi.
Gdy sprawiedliwość boża jest zwierciadłem
Dla każdej sfery, snadź1497 wam sfera wasza
Zasłoną jego szyby nie przygasza.
Wiecie, gdy mówi, jak mi słuchać miło,
Znacie wątpienie, co mnie ogłodziło».
Jak sokół, gdy mu zdejmą kaptur z głowy,
Zatacza szyją do lotu gotowy
Nastrzępia pióra, żądz ukryć nie umie,
Trzepotem skrzydeł daje poklask sobie;
Taki ruch w orła widziałem osobie,
Zbudowanego z pochwał bożej łaski,
Z piesień1498 tych pochwał, który ten zrozumie,
Czyj się duch w wieczne rozpromienił blaski.
Orzeł tak mówił: — «Ten, co sam wytykał,
I cyrklem mierzy światów pogranicze,
Który w nich tyle rzeczy pozamykał,
Jedne widome, drugie tajemnicze,
Nie mógł zarówno na wszechświata kręgi
Wycisnąć pieczęć swej twórczej potęgi,
Bo jego »Stań się« polot był zbyt chyży.
Co nam za dowód i twierdzenie staje,
Że pierwszy pyszny stojący najwyżej1499
Ze wszystkich stworzeń, choć swój upad1500 zwlekał,
Przed dojrzałością, jaką łaska daje,
Upadł, bo w pysze na światło nie czekał.
Stąd i twór niższy1501 jest naczyniem ciasnym,
By objąć dobro, które nie ma końca,