Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Boska Komedia to dzieło życia włoskiego poety Dante Alighieriego, którym chciał zapewnić nieśmiertelność, oddać hołd swojej zmarłej ukochanej Beatrycze oraz ostrzec lud średniowieczny przed konsekwencjami grzesznego życia.
Poemat tryptyk — składający się z trzech ksiąg — Piekła, Czyśćca i Raju, po których wędruje alter ego autora, oprowadzane przez Wergiliusza, św. Bernarda z Clairvaux oraz ukochaną Beatrycze. Alighieri nie tylko jako bohater, ale i jako narrator krytykuje zaświaty, będące alegorią życia doczesnego. W całym utworze wyraźnie widać fascynację cyframi, zwłaszcza 3, będącą symbolem Trójcy Świętej. Księga pierwsza, Piekło, charakteryzuje się drastycznymi opisami wydarzeń i właśnie dzięki niej mówi się o dantejskich scenach.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Dante Alighieri
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Dante Alighieri
z niczym porównać nie może;
I nic w tym krzyku nie słyszałem potem,
Tak byłem jego zagłuszony grzmotem.
Pieśń XXII
Przepowiednia zmian w kościele. Św. Benedykt. Skarga na zakon, klasztory i opactwa benedyktynów. Wyższy wzlot ku niebu gwiazd stałych, najpierw do konstelacji Bliźniąt, pod którą Dante się urodził. Dante spogląda wstecz na drogę przebytą i na ziemię.
Tym przerażony krzykiem niespodzianie,
Na przewodniczkę spojrzałem z daleka,
Jak małe dziecko, co się tam ucieka,
Gdzie swe złożyło największe ufanie.
Ona, jak matka ratująca syna,
Gdy przed nią stoi blady, bez oddechu,
Głosem, na który pierzcha dziecka trwoga,
Rzekła: — «Czy nie wiesz, gdzie jesteś, dla Boga!
Nie wiesz, że w niebie ucieczka jedyna
I że to wszystko, co się w niebie święci,
Wynika tylko z żywej dobra chęci?
Jakżeby ciebie, pomyśl, przeobraził
Śpiew świateł bożych, blask mego uśmiechu,
Gdy ich krzyk ciebie do tyla przeraził!
Gdybyś w tym krzyku zgadł treść ich pacierza1554,
Poznałbyś zemstę, jakiej z upragnionym
Sercem, zaiste, doczekasz przed zgonem.
Miecz z góry nigdy prędzej nie uderza,
Ani leniwiej, gwoli1555 tym, co mogą
Wyglądać jego z pragnieniem lub trwogą.
A teraz odwróć oczy w inną stronę,
Obaczysz duchy w swych światłach zamknione,
Jeśli, jak mówię, zwrócisz wzrok ode mnie».
Zwracając oczy, jak chciała, widziałem
Ze sto sfer małych, co się gronem całem
W promienie wspólne stroiły wzajemnie.
Stałem podobny ostrożnej osobie,
Co ukrywając ostrze żądzy w sobie,
Nie śmie z pytaniem wymknąć się nie w porę.
Większa z tych pereł i najwięcej słodka
Ciekawość moją ukoić zstąpiła.
«Gdybyś» głos taki przemówił z jej środka:
«Mógł widzieć miłość, jaka tu w nas gore,
Już by myśl twoja wyrażoną była,
Gdybyś zbyt późno nie stanął u kresu,
Który cię siłą pociąga magnesu,
Wpierw pożądaną odpowiedź odbierzesz
Na myśl, od której tak się pilno strzeżesz.
Góra, na której dziś kasyno siedzi1556,
Zwiedzana niegdyś od błędnej gawiedzi,
Miała świątynie i zbory pogańskie;
Pierwszy zaniosłem na nią imię Pańskie,
Pierwszego prawdy wiekuistej posła,
Co nas od ziemi tak wysoko wzniosła.
A promień łaski tak świecił nade mną,
Że z miast okólnych zdjąłem chmurę ciemną,
Mroczącą światłość tumanem pogaństwa,
Który świat zwodził wiarą oszukaństwa.
Patrz na tłum świateł, jaki tu migoce,
Byli to ludzie o marności swojej
Rozmyślający, którzy w życiu całem
Zapłomieniali duch takim zapałem,
Co rodzi święte kwiaty i owoce.
Tu jest Romuald1557, tu są bracia moi,
Co się zamknęli po celach klasztornych,
I w nich serc strzegli stałych i pokornych».
A ja: — «Współczucie, jakie mówiąc do mnie,
Objawiasz w słowach, ta życzliwość szczera
Widna we wszystkich światłach wokoło mnie,
Tak rozwinęły mą ufność, jak słońce
Rozwija różę, gdy swój kwiat otwiera,
Że błagam ciebie przez prośby gorące,
Jeśli w twej łasce tak wysoko stoję,
Pokaż odkryte mi oblicze twoje1558».
Duch na to: — «Żądz twoich otucha
W ostatniej sferze1559 spełni się dla ducha,
Gdzie się spełniają i drugich, i moje.
Tam jest chęć każda doskonale cała,
Bo w tamtej sferze każda część jej ciała
Nieporuszona tkwi, gdzie zawsze stała;
Sfera bez miejsca ponad przestrzeniami
Stoi nie krążąc między biegunami1560,
Nasza drabina aż do niej dotyka,
Przeto zakryta oczom śmiertelnika.
We śnie ją Jakub patriarcha zoczył1561
Aż po wierzchołek, co się zaobłoczył,
Skroś obwieszoną gronami aniołów.
Dziś, by iść po niej, nikt z ziemskich padołów
Stopy nie ruszy, a moja reguła
Na to tam służy, aby papier psuła1562.
Klasztorne w lochy zmieniły się mury,
Worami stęchłej mąki są kaptury.
Najcięższa lichwa nie tyle się sroży
W grzechowym buncie przeciw woli bożej,
Jak owoc bogactw, który serca mnisze
Jak jad oszala1563 w łakomstwie i pysze.
Grosz, jaki Kościół na ziemi oszczędza,
Niech ma żebrząca w imię Boga nędza,
Nie, żeby po nim brali spadki sporsze,
Krewni, gamraty lub co jeszcze gorsze.
Mdłym ciałem waszym taka krewkość miota,
Że każda dobra ustawa zwietrzeje,
Nim dąb wyrośnie, a żołędź dojrzeje.
Piotr zaczął zawód bez srebra i złota,
Ja postem, ciągłą modlitwą w klasztorze:
Franciszka zakon stanął na pokorze.
Gdy zważysz, jakim z nas każdy siał ziarnem,
Przyznasz, że białe dziś stało się czarnem.
Jednak gdy słowo boże z nieba rzekło,
Cofnął się Jordan i morze uciekło,
Cud był dziwniejszy, niż gdy zobaczycie
Skuteczne leki na to nadużycie».
To rzekłszy, światłość w światła się wmieszała,
Gromada świateł w kłąb szyk swój ściskała,
Potem jak wicher podniosła się cała.
Jednym skinieniem moja pani słodka
Po tej drabinie popchnęła mnie w górę1564,
Tak moc jej moją zwalczyła naturę.
Nigdy na ziemi gdzie wchodzą i schodzą,
Ruch nie zadziwi tak skorym obrotem,
Co by mógł z moim porównać się lotem.
Mów, czytelniku; bądźmy z sobą szczersi,
Czy mnie ten triumf po raz drugi spotka?
Gdy wspomnę o nim, łzą oczy zachodzą,
Płaczę mych grzechów i biję się w piersi.
A jak, zaprawdę, dosyć okamgnienia,
By wsadzić palec i wyjąć z płomienia,
Podobnie szybko stopą śmiertelnika
Wśród gwiazd stanąłem, co idą w ślad Byka1565.
O świetne gwiazdy! jakże blask wasz gore,
Z was to mój geniusz, jaki on jest, biorę;
Z wami wschodziło, z wami zachodziło
Światło, co nad mą kolebką świeciło,
Gdym tchnął raz pierwszy powietrzem toskańskim
Potem, gdym wstąpił za zrządzeniem Pańskim
Na drogę waszej kołującej jazdy,
Wyście mnie w siebie przyjęły, o gwiazdy!
A teraz do was wzdycha dusza moja,
Krzepcie ją jako jej tarcza i zbroja
W trudnej a ciężkiej pielgrzymce po niebie,
Która ją całą pociąga do siebie.
«Kiedyś tak bliski» rzekła Beatryce,
«Kresu zbawienia, musisz twoje oko
Wytężyć przed się bystro i szeroko:
Lecz wpierw na chwilę opuść w dół źrenice,
Patrz, ile świateł dałam pod twe stopy,
Abyś, o ile podobna, wespoły
Myśli i serce wesołe przedstawił
Tłumowi, który pod niebieskie stropy
Triumfujący leci i wesoły».
Wszystkie sfer siedem w bezmiernej przestrzeni
Wzrok mój przeglądał i nasz glob się jawił
Przy nich tak mały, tak lichy z wejrzenia,
Ażem się zaśmiał. Kto ten świat mniej ceni,
A myślą wzlata wciąż w Królestwo Boże,
Ten rzeczywiście dobrym zwać się może.
Zapłomieniony stał księżyc, widziałem
Pod cieniem, który dał powód wierzenia,
Żem go być mniemał zsiadło-ciekłym ciałem1566.
Tu znoszę wzrokiem, choć ogniście płonie,
Blask twego syna, o Hiperyjonie1567!
Widzę, jak krążą ku niemu zwrócone
W pobliżu jego Maja i Dijone1568.
Stamtąd mi błysnął Jowisz, skąd zaczyna
Łagodzić ojca płomienie i syna1569.
Wszystkie siedm1570 planet, ich obrót po niebie,
Wielkość, ich względną odległość od siebie
Widziałem w jasnej powietrza przeźroczy:
Glob nasz, punkt mały wśród świata przestworza,
Który tak w dumę wzbija nas na ziemi,
Gdy z bliźniętami krążyłem wiecznemi,
Pokazał mi się od gór aż do morza.
Potem podniosłem wzrok na piękne oczy.
Pieśń XXIII
Oddział drugi. W niebie gwiazd stałych, w kręgu róży i lilii, panny Marii z apostołami i Adamem. Wewnętrzne udoskonalenie Dantego. Okazują się Chrystus i Panna Maria.
Jak między liśćmi ptaszyna ukryta,
Siedząc przy gnieździe ukochanych dzieci,
Gdy noc świat siecią nakrywa ciemnoty,
Ażeby widzieć swe drogie przedmioty
I znaleźć pokarm, po który poleci
Nakarmić siebie i głód swojej dziatwy,
(Trud wprawdzie miły dla niej lecz niełatwy,)
Przez przeźrocz liści bez przerwy patrząca
Z strzelistą żądzą oczekuje słońca,
Śledzi oczyma, czy jutrzenka świta?
Tak moja pani stojąc w miejsce wryta,
Wyprostowana, obracała oczy
W stronę, gdzie słońce powolniej się toczy1571,
A tak ciekawie widząc ją patrzącą,
Stałem się jak ten, co żądzą gorącą
Czego innego chciałby i koleją
Niepokój żądzy kołysze nadzieją.
Lecz między moim czas oczekiwaniem
Przeleciał chwilą, a światła łyskaniem,
Jakim się większa część nieba oblekła.
«Oto Chrystusa triumfu legiony
I cały owoc» Beatrycze rzekła
«Z obrotu sfer tych zarazem uszczkniony1572».
I zdało mi się, z jej oczu, z jej liców
Radość tryskała iskrami, płomieniem;
Pomimo woli tu czuję potrzebę
Zakryć blask tego obrazu milczeniem.
Jak podczas pełni pogodnych księżyców
Pośród nimf wiecznych uśmiecha się Febe1573
Oświecających niebios okolice;
Tak tam wzniesione nad świateł tysiące,
Widziałem, światła zapalało słońce1574
Jak nasze niebios zapala pochodnie.
I przez blask jego promiennej przeźroczy
Żywą treść światła widziałem dowodnie;
Rzekłem, zalśnione opuszczając oczy,
«Droga, o słodka moja Beatryce1575!»
A ona: — «Ciebie przytłoczył blask siły,
Która się nie da złamać siłą drugą;
W niej jest moc, mądrość, jakim równych nie ma,
Co między niebem a ziemią tak długo
Oczekiwane drogi otworzyły1576».
Jak ogień kiedy wymyka się z chmury,
Polotu ognia chmura nie zatrzyma,
Spada na ziemię wbrew swojej natury1577,
Podobnie duch mój w takim wrażeń tłumie,
Rósł, stał się większym i wyszedł sam z siebie,
Lecz co z nim było, przypomnieć nie umie.
«Otwieraj oczy, patrz, czym jestem w niebie,
To, co widziałeś, siły ci użycza
Znieść blask uśmiechu mojego oblicza1578».
Byłem jak człowiek, co ze snów objęcia
Zerwany, lube gdy wionie marzenie,
Chce zapomniane przypomnieć widzenie.
Słysząc ofiarę tak godną przyjęcia,
Która na jotę nigdy nie zwietrzeje
Z księgi, gdzie przeszłość wpisuje swe dzieje.
Gdyby tu wszystkich poetów języki
Muz, co najsłodszym wykarmione mlekiem,
Zaświergotały chórem jak słowiki,
Wtór mi trzymając, gdy echem dalekiem
Las rozwołują melodyją1579 maju,
Jeszcze bym zwątpił, czy mi się poszczęści
Doścignąć prawdę w tysiącznej jej części,
Śpiewając święty uśmiech, blask jej twarzy.
Równie pieśń święta kreśląc obraz raju
Powinna skakać jak krok podróżnika,
Gdy na swej drodze zawadę spotyka.
Ale kto ciężar przedmiotu rozważy
I ramię, jakie dźwigając go, mdleje,
Przebaczy, jeśli pod nim się zachwieje.
Nie małej łódce krajać fal tych wały,
Po jakich buja tu mój okręt śmiały;
Nie żeglarzowi, który z niepogodą