Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Boska Komedia to dzieło życia włoskiego poety Dante Alighieriego, którym chciał zapewnić nieśmiertelność, oddać hołd swojej zmarłej ukochanej Beatrycze oraz ostrzec lud średniowieczny przed konsekwencjami grzesznego życia.
Poemat tryptyk — składający się z trzech ksiąg — Piekła, Czyśćca i Raju, po których wędruje alter ego autora, oprowadzane przez Wergiliusza, św. Bernarda z Clairvaux oraz ukochaną Beatrycze. Alighieri nie tylko jako bohater, ale i jako narrator krytykuje zaświaty, będące alegorią życia doczesnego. W całym utworze wyraźnie widać fascynację cyframi, zwłaszcza 3, będącą symbolem Trójcy Świętej. Księga pierwsza, Piekło, charakteryzuje się drastycznymi opisami wydarzeń i właśnie dzięki niej mówi się o dantejskich scenach.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Dante Alighieri
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Dante Alighieri
niebieskiego,
Jest wszechpism świata Alfą i Omegą,
Rozmaitymi pisanych głoskami,
Co miłość łatwo lub trudno mi czyta1633».
Ten głos, co ze mnie zdjął bojaźń ślepoty,
Mówić z nim dłużej dodał mi ochoty,
I rzekł: — «Sczyść siebie dnem gęstszego sita1634;
Musisz powiedzieć, łuk twój z celów wielu
Co skierowało do takiego celu?»
«Filozofija» rzekłem «i powaga,
Która stąd schodzi, tę miłość skrą z nieba
Zapala we mnie i płomień jej wzmaga.
Bo dobro, odkąd je pojmiem, jak trzeba,
Zapala miłość i żywiej przenika,
Im więcej w sobie dobroci zamyka.
Więc do tej treści1635, w czym znak jej dobroci,
Że wszelkie dobre, co zewnątrz jej błyska
Tylko promieniem jest od jej ogniska,
Niechaj z miłością wszelki duch się zwróci
Tego, w kim prawda objawia się szczera,
Na zrębie której ten dowód się wspiera:
Tę prawdę odkrył memu rozumowi
Ten, który miłość, co serca porywa
Wszystkim co boskie, rad pierwszą nazywa1636:
Tę prawdę jeszcze dowodzą mi słowa
Prawdomównego Stwórcy, który mówi
W głos do Mojżesza, sam mówiąc o sobie:
»Najwyższe dobro ja pokażę tobie1637.«
Ty ją dowodzisz, pierwsza przed wszystkimi
O najwznioślejsza wieści heroldowa1638!
Skrytości nieba zwiastująca ziemi».
Słyszałem: — «W imię więc ziemskiej mądrości,
W imię powagi, która z nią jest w zgodzie,
Boga największą miłuj z twych miłości.
Lecz mów, czy czujesz inne struny w sobie,
Które ku Niemu ciągną cię w tej dobie,
Ilu ostrzami ta miłość cię bodzie?»
Z Chrystusowego orła zapowiedzi1639
Zgadłem, gdzie zwrócić chciał prąd mej spowiedzi,
Więc rzekłem: — «Wszystkie te ostrza, co mogą
Zwrócić ku Bogu tą czy inną drogą
Zmysły i serce, jakby się zmówiły,
W jedno ognisko miłość mą roztliły.
Byt świata, byt mój, ofiara krzyżowa
Tego, co umarł, abym w duchu ożył,
Nadzieja, w czym ją każdy wierny złożył,
I ziemska mądrość, o czym była mowa,
Wyrwawszy z morza miłości fałszywej
Mnie postawiły na brzegu prawdziwej.
Lubię ja kwiaty, jakie tu zamyka
Wiekuistego ogród ogrodnika,
Ile on więcej im dobra udziela1640».
Gdym zamilkł, w niebie zabrzmiał hymn wesela
I mojej Pani głos chórem objęty
Śpiewał z drugimi: «Święty! święty! święty!».
Jak gdy się budzim na światło rażące
Zmysłem widzenia, co bieży bez przerwy
Spotykać światło przez wszystkie ócz nerwy,
Półsenni patrzym z bojaźnią dokoła
Póty, nim trwoga sąd w pomoc przywoła,
Tak z oczu moich opadła pomroka,
Żegnana blaskiem Beatrycze oka,
Co świecił dalej, jak na mil tysiące.
Wtedy me oczy jak ze snu przetarte
Przejrzały nagle: na pół osłupiały
Pytałem: — «Oprócz świateł, co tu stały,
Jakie tu widzę, powiedz, światło czwarte?»
«Patrz, pierwsza dusza, jaką pierwsza siła»
Tak Pani rzekła «w ziemski proch wcieliła1641,
Z środka promieni, co jej blask roznoszą.
Na swego Stwórcę pogląda z rozkoszą».
Jak w przejściu wiatru zgina się wierzch drzewa,
A potem wstaje i prosty powiewa,
Gdy to mówiła, dałem pokłon czołem,
A potem żądzą mówienia zagrzany,
Prostując czoło, tak mówić zacząłem:
«Owocu, jeden dojrzałym wydany!
Ojcze, któremu, co kobietą zową
Każda jest razem córką i synową,
Jeśli cię prośba nakłoni, jak wnoszę,
O! przemów do mnie, najpobożniej proszę,
Widzisz chęć moją, lecz o niej nie mówię,
Chcąc prędzej w twoim lubować się słowie».
Jak zwierzę, gdy go wewnątrz co porusza,
Zdradza przez skórę, tak ta pierwsza dusza
Przez światło, które ją w sobie spowiło,
Zdradziła, jak jej ze mną mówić miło!
I rzekła: — «Chociaż chęci twej przede mną
Sam nie wyrażasz, znam jej myśl tajemną,
Jak ty rzecz, która dla cię nie jest ciemną;
Bo ją zwierciadło w mych oczach odbiło,
Które odbija rzeczy rozmaite,
A nie jest w żadnej zupełnie odbite.
Chcesz wiedzieć, Bóg mnie od kiedy umieścił
W ogrodzie wzniosłym1642, gdzie ta, co zagrzewa
Twój duch, natchnęła ciebie siłą nową,
Żeś mógł szczeblować tak długą drabiną,
I przez czas, jaki jam oczy me pieścił
Wielkiego gniewu prawdziwą przyczyną1643,
Słuch mój przeze mnie utworzoną mową?
Synu, nie owoc skosztowany z drzewa
Był w tobie źródłem długiego wygnania,
Lecz przekroczenie tylko przykazania1644.
Tam, skąd Wirgili na rozkaz twej Pani
Wodził po górze ciebie i otchłani1645,
Cztery tysiące trzysta i dwa roki1646
Czekałem nieba w tęsknocie głębokiej,
A zaś na ziemi w znoju i w boleści
Słońc naliczyłem dziewięćset trzydzieści.
Język mój wygasł, nim lud Nemrodowy
Zrąb nieskończonej założył budowy1647,
Bo nie był żaden skutek rozumowy
Trwałym na zawsze; tak chciały wyroki1648!
Z powodu woli człowieka ruchomej,
Którą przemienia wpływ niebios widomy.
Człowiek myśl musi wyrażać przez słowo;
Ale czy mówi tą, czy inną mową,
Powód jest tego w natury sekrecie,
Która pozwala robić wam, co chcecie.
Nim w piekło z klątwą wstąpiłem tułacza,
Najwyższe dobro zwano El na ziemi,1649,
Skąd biorę światło, jakie mnie otacza;
Potem go Eli zwano uroczyście;
Bowiem zwyczaje między śmiertelnemi
Są krótkotrwałe jak na drzewie liście,
Gdy stary żółknie, zieleni się młody.
Góra najwyżej wzniesiona nad wody
Widziała, jak ja z winą i bez winy
Mieszkałem na niej od pierwszej godziny
Aż do godziny siódmej, kiedy słońce
Z drugiej swej kwadry widzim zstępujące1650».
Pieśń XXVII
8. Hymn pochwalny rajski. Skarga św. Piotra na rządy papieskie, przepowiednia mściciela. Św. Piotr znika. 9. Ku niebu kryształowemu, Primum Mobile, i siedzibie aniołów. Beatrycze mówi o przewrocie porządku i ogólnym zwyrodnieniu świata współczesnego. Powtórna zapowiedź zbawcy.
«Ojcu, Synowi i Duchowi chwała!»
Śpiewał raj cały, pieśń co to śpiewała
Tak była słodka, że mnie upajała.
Zda się, widziałem tam uśmiech wszechświata,
Bo upojenia mego szał uroczy
Wchodził zarazem przez słuch i przez oczy.
O! Wesołości wielka i bogata.
O! Życie w miłość i pokój obfite,
Bogactwo wiecznie bez żądzy i syte!
Cztery pochodnie płonęły bez przerwy
Stojąc przede mną, ta, co przyszła pierwej1651,
Poczęła iskrzyć, a żar jej był taki,
Jak gdyby gwiazdy Marsa i Jowisza
Przeobrażone niespodzianie w ptaki
Nawzajem swoje zamieniały pierze.
Opatrzność sama zajęta w tej sferze
I obowiązków, i czasów wydziałem,
Błogosławionych pieśniom w niebie całem
Kazała milczeć i stała się cisza,
Gdy posłyszałem: — «Że się blask mój mieni,
Nie dziw się temu, w ciągu mowy mojej
Każde z tych świateł tak się zaczerwieni.
On co na ziemi sam na imię swoje
Przywłaszczył miejsce, miejsce, miejsce moje1652,
Które, o zgrozo! niezajęte stoi
Przed Synem Bożym! On z mego cmentarza1653
Zrobił kałużę z krwi i nieczystoty,
Co dla strąconej stąd w otchłań istoty1654
Tam ukorzonej ból pychy umarza».
Wtenczas widziałem oba nieba końce
Przyobleczone w blask ognia tak ostry,
Jakim w poranek i wieczorem słońce
Naprzeciw siebie maluje obłoki.
Jak piękność znana ze skromności wysokiej
Pewną jest siebie, a jednak źrenice
Spuszcza, słuchając o błędzie swej siostry1655,
Tak się mieniła z wstydu Beatryce,
Takie być mogło w niebie przemienienie,
Gdy się spełniało krzyżowe cierpienie1656.
Potem tak mówił, lecz głos swój tak zmienił,
Więc tak jak światło, gdy je zaczerwienił:
«Oblubienica Chrystusa skąpana1657
W krwi mojej, Lina i Kleta nie na to,
A żeby złoto było jej zapłatą,
Lecz raczej życia błogość wiekuista
Syksta, Kaliksta, Piusa, Urbana,
Których ze łzami krew lała się czysta.
Nie taki cel był mojego zamiaru,
Aby lud boży przy mojej stolicy
Stał po prawicy, a ten po lewicy1658;
Ażeby klucz mój był godłem sztandaru,
Pod którym krew się chrześcijańska leje;
Ażebym stał się pieczęci odciskiem,
Kłamne1659 lub kupne zdobić przywileje,
Co widząc, często wstydem czerwienieję.
Żarłoczne wilki pod suknią pasterza
Snują się każdym znęcone pastwiskiem;
Boże! Dlaczego twój piorun tak drzymie?
Chciwiec z Kahorsu, chełpliwy Gaskoniec1660
Już pić krew naszą nie żartem zamierza1661;
Piękny początku, zły będzie twój koniec
Ale Opatrzność, która ze Scypionem
Broniła niegdyś chwałę świata w Rzymie,
Przyjdzie mu w pomoc, w co wierzę z zapałem!
Synu, gdy w świat twój jako ciężki ciałem
Wrócisz, otwieraj usta, niech kto żyje
Słucha, a nie kryj, czego ja nie kryję.»
A jak z powietrza kędzierzawym szronem
Paździerzą śniegi miękko spadające,
Gdy Koziorożec bodzie rogiem słońce;
Podobnie eter, na cośmy patrzyli,
Tymi świętymi paździerzył światłami,
Które się były zatrzymały z nami,
Aż od ich iskier mżył deszcz srebrno-złoty;
Wzrok mój ich kształty pościgał dopóty,
Aż mu odległość wzbroniła iść dalej.
Dlatego Pani aż dotąd milcząca,
Widząc, że wyżej już patrzeć przestałem,
Rzekła: «Spuść oczy, a zmierz bystrym wzrokiem
Łuk, jakiś przebiegł po niebie szerokiem».
Od chwili, skąd tam pierwszy raz spojrzałem1662
Spostrzegłem, żem łuk południowy słońca
Przebiegł od jego środka aż do końca;
I tak patrzyłem oczyma bystremi,
Że za Kadyksem opodal widziałem
Twój nieroztropny przechód, Ulissesie1663
I brzeg, na którym, jak wieść stara niesie,
Piękną Europę porwał byk na rogi1664.
Jeszcze bym odkrył dalszy ten kąt ziemi,
Lecz słońce nisko szło pod moje rogi,
Już o znak jeden odległe i więcej1665.
Duch mój wciąż w mojej zakochany Pani,
A zawsze na nią poglądać ochoczy,
Wtenczas, jak nigdy zapragnął goręcej
Wzrok mój skierować, aby spoczął na niej.
Jeśli natura i sztuka ma sidło,
Na które łowi duszę nam przez oczy
Żyjąca piękność lub jej malowidło,
Złączone z sobą zgasną przy uroku
Boskiej rozkoszy, o, któż ją wymarzy?
Gdym wzrok zatopił w uśmiechu jej twarzy.
A siła, jaką czerpałem z jej wzroku,
Od gniazda Ledy1666 porwała mnie lotem,
W sferę krążącą najszybszym obrotem1667.
Części tej sfery tak są jednolice,
Tak równie szybko okręca się cała,
Że nie opowiem, którą z nich wybrała
Na miejsce dla mnie moja Beatryce.
Ona, co dobrze chęć moją widziała,
Zaczęła mówić, tak rada, szczęśliwa,
Uśmiech tak boskim blaskiem ją tęczował,
Jakby w jej twarzy Bóg się rozradował.