Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Boska Komedia to dzieło życia włoskiego poety Dante Alighieriego, którym chciał zapewnić nieśmiertelność, oddać hołd swojej zmarłej ukochanej Beatrycze oraz ostrzec lud średniowieczny przed konsekwencjami grzesznego życia.
Poemat tryptyk — składający się z trzech ksiąg — Piekła, Czyśćca i Raju, po których wędruje alter ego autora, oprowadzane przez Wergiliusza, św. Bernarda z Clairvaux oraz ukochaną Beatrycze. Alighieri nie tylko jako bohater, ale i jako narrator krytykuje zaświaty, będące alegorią życia doczesnego. W całym utworze wyraźnie widać fascynację cyframi, zwłaszcza 3, będącą symbolem Trójcy Świętej. Księga pierwsza, Piekło, charakteryzuje się drastycznymi opisami wydarzeń i właśnie dzięki niej mówi się o dantejskich scenach.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Dante Alighieri
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Dante Alighieri
drugim kołowrotem,
A drugi trzecim, krąg czwarty i piąty
Otaczał szósty, nad którymi społem
Krąg siódmy śmigał tak szerokim kołem,
Że tego kręgu posłanka Junony
Nie objęłaby swoimi ramiony.
W kolej krąg ósmy otaczał dziewiąty1676
A ruch wolniejszy był kręgu każdego,
Względnie do liczby, pod jaką bieg jego
Kołował dalej od kręgu pierwszego.
Najodleglejszy krąg od iskry czystej
Miał blask i promień więcej przeźroczysty,
Snadź się najwięcej do niej porównywa.
A moja Pani widząc, jaka chmura
Gwałtownej troski nade mną ciążyła,
«Od tego punktu», tak do mnie mówiła:
«Zależą niebo i cała natura!
Patrz, krąg najbliższy jaki wir porywa,
Wiedz, że przyczyną tak szybkich obrotów
Jest miłość, jaką pędzi zaogniony».
Ja do niej: «Gdyby świat był urządzony
Na obraz ruchu, co toczy te koła,
Na tym wykładzie przestać byłbym gotów1677.
Lecz gdy przeciwnie, w świecie dotykalnym
Ruch coraz większy w sferach jest widzialny,
Im dalej krążą od swojego środka,
Jeśli swój kres tu moja żądza spotka
W tej anielskiego budowie kościoła,
Który w krąg miłość i światło otacza,
Naucz, dlaczego nie jeden kierunek
Obrał dla siebie wzór i wizerunek?
Bo nie mam na to sam w sobie tłumacza».
— «Jeśli» mówiła «w sieci tego węzła
Tak niedołężnie twoja dłoń uwięzła,
Nic w tym dziwnego, bo ten węzeł święty
Tak się zawiązał, aby był nietknięty».
A potem rzekła: «Nakłoń na to ucha,
Co ja ci powiem; jeśli chcesz być sytym,
Zaostrzaj na tym myśl twojego ducha.
Kręgi ciał widzisz z kształtem rozmaitym,
Większe i mniejsze, stosownie do siły1678,
Jaka wstąpiła w ich nerwy i żyły.
Z większego światła większy promień wschodzi,
Większa zasługa większe dobro rodzi
I większe dobro mają większe ciała,
Gdy treść ich części równie doskonała.
Więc krąg ten, który najchyżej kołuje1679,
Przez podobieństwo temu odpowiada,
Który najwięcej kocha i pojmuje,
Tak mierząc siłę, nie tylko rozciągłość
Istot mających w twych oczach okrągłość,
Dziwny stosunek wyśledzi myśl rada
Sfer między sobą spojonych łańcuchem
Wielkich z małymi i z ich arcyruchem».
A jak półkula wyjaśnia się nasza,
Gdy tchnie łagodny wiatr z ust Boreasza,
Niebo się czystym zaciąga obłokiem,
Śmiejąc się do nas całym swym urokiem;
Tak jej odpowiedź jasna błąd rozprasza
I prawda, wzrok mój zwracając na siebie,
Dała się widzieć jak gwiazda na niebie.
A gdy zamilkła, kręgi jak żarami
Grzane żelazo trysnęły iskrami,
A każda iskra w wzajemnym uścisku
Tworzyła iskrę większego połysku.
Iskier tych liczba rosła nieskończenie,
Jako warcabne kostki przez mnożenie:
Z chóru do chóru Hosannę słyszałem,
Aż do stałego punktu, który całem
Kołem tych chórów wedle woli swojej
Rządzi, że każde gdzie stało, tam stoi.
A ona widząc w mym duchu zwątpienie,
Rzekła: «W tych pierwszych kręgach ile zdążą
Same Serafy i Cheruby krążą1680,
Za swym pociągiem tak im lecieć błogo,
By się porównać z punktem, ile mogą,
I mogą wedle oka, co spojrzenie
Wytęża silniej z większej wysokości.
Drugie wkoło nich krążące miłości
Wzroku bożego zowią się tronami,
Bo w nich się pierwsza troistość zamyka.
Wiedz, że ich radość o tyle jest żywa,
Ile się mogą wytężyć oczami,
O ile wzrok ich zapada i wnika
W prawdę, gdzie cała wszechmądrość spoczywa.
Z tego wnieść możesz, że szczęśliwość nasza
Czynem widzenia tylko się podnasza
A nie miłości, ta po nim jest drugą.
Skala widzenia jest jakby zasługą,
Której przez łaskę dobra wola dopnie;
Tak tu wstępują ze stopni na stopnie.
Druga troistość wschodząca w tej wiośnie,
Której majowej jak szmaragd zieleni
Nie ściemnią noce przedłuższe jesieni1681,
Śpiewa Hosannę bez przerwy radośnie,
Trzema nutami, których ton wypada
Ze trzech porządków, z jakich się tam składa.
W tej hierarchii są naprzód mocarstwa,
Potem potęgi, na końcu włodarstwa,
A w przedostatnich dwóch kręgach wespoły
Kołują same księstwa, archanioły,
W ostatnim gry są i uczty anielskie1682.
Wzrok tych porządków, blask z góry odstrzela
I między ludzi skarb światła rozdziela
Jak między dzieci dobra rodzicielskie:
Tak pociągana natura ich błoga:
Ku Bogu, wszystko pociąga do Boga.
A duch widzący Areopagity1683
Tak się zagłębił w te niebios zaszczyty,
Że wszystkie nazwał, jak ja, po imieniu.
Choć odeń Grzegorz w świętym zachwyceniu
Inaczej widział1684, lecz zaledwo w niebie
Otworzył oczy, zaśmiał się sam z siebie.
Nie dziw, że człowiek mógł przed żyjącemi
Prawdę tak skrytą objawić na ziemi,
Bo ten, co w niebie dostał do niej klucza,
O wielu prawdach podobnych poucza1685».
Pieśń XXIX
Ciąg dalszy i koniec pouczenia o aniołach. Skargi na przewrotną filozofię, przekręcanie Pisma Świętego itp.
Kiedy z Latony zrodzone bliźnięta1686
Poza Barana i Wagi znakami
Widnokrąg wspólnym pasem opromienią1687,
Ile trwa chwila, gdzie je równoważy
Zenit, nim z sobą półsferę zamienią,
Patrzyła, milcząc, przewodniczka święta
W punkt, który wzrok mój zwyciężył blaskami,
A potem rzekła z uśmiechem na twarzy:
«Co chcesz usłyszeć, nie pytając ciebie
Powiem, bo chęć twą ja widziałam w niebie,
Tam gdzie, jak z ziarna wschodząca roślina,
Wszelkie się Ubi i Quando zaczyna1688,
Nie żeby podnieść swoją doskonałość1689,
Co być nie może, lecz by jej wspaniałość,
W światłości, jaka ją jak płaszcz odziała,
»Ja jestem, który jestem« powiedziała,
Miłość poczęła siebie w swej wieczności,
Bez czasu, miejsca, tak jak się jej zdało,
I dziewięć stopni stworzyła miłości.
Nie, żeby wpierw jej ziarno próżnowało,
Bo wpierw, przed czasem mierzonym latami,
Duch się unosił boży nad wodami.
Złączone forma z materyją1690, czyste
Wyszły poczęte w doskonałym czynie,
Jak łuk trójstronny wyrzuca trzy strzały.
A jak w krysztale, we szkle i w bursztynie,
Promień odbija przez tło przeźroczyste,
Bez przerwy schodząc stamtąd, gdzie jest cały;
Równie ten skutek trójkształtny zaiste,
Od swego Stwórcy wyszedł jednolicy,
W zasadzie swojej bez żadnej różnicy.
Wtedy stworzony był i zbudowany
Stopień tych istot1691, Bóg zaś je postawił
Najwyżej jakby wierzch, koronę świata.
W których się czysty arcyczyn przejawił:
Najniższe miejsce materyja1692 trzyma;
Lecz w środku formę z materyją splata
Węzeł, co nigdy nie jest rozwiązany.
Wprawdzie aniołów wedle Hieronima1693
Bóg naprzód stworzył i prąd wieków długi
Upłynął, zanim utworzył świat drugi:
Ale ta prawda nie tak zapisana
W księgach natchnionych Duchem świętym Pana1694,
Widną jest, kto by głębokość ich zbrodził.
Sam by wasz rozum na to się nie zgodził,
Aby te czynu bezpośrednie siły
Tak długo same bezczynnymi były.
Gdzie, jak i kiedy te miłości święte
Stworzone były, masz tu wywód cały,
Razem twej żądzy studzisz trzy zapały.
Tak szybko w myśli nie zliczysz dwadzieścia
Jak ze stworzonych część jedna aniołów
Zawieruszyła ład waszych żywiołów1695.
Część druga wiernie dotrwała w swej cześci1696;
Z jaką rozkoszą dzieło rozpoczęte
Ciągle prowadzą, sam ich bieg dowodzi,
Co kołowrotem nieustannym chodzi.
Pierwszy strąciła duch przeklęta pycha
Tego coś widział, jak zdeptany w pysze
Pod ciężarami światów ledwo dysze.
Część, którą widzisz tutaj, była cicha,
Uznała Dobroć, co ich w swej miłości
Do tak wysokich wzniosła pojętności.
Wzrok ich wzmocniła siłą doskonałą
Oświecająca Łaska i zasługa,
Przeto ich wola jest pełną i stałą.
Uwierz na pewno jak pokorny sługa,
Że zasłużoną łaskę ten odbiera,
O ile serce kto dla niej otwiera.
Sam teraz poznasz bez cudzej podpory,
Jeśliś mnie pojął, te anielskie chóry.
Lecz gdy na ziemi błąd po waszych szkołach
Ogłasza błędny wykład o aniołach,
Że chcieć, pojmować i pamiętać mogą,
Jeszcze sprostuję w tobie sąd opaczny,
Mroczący prawdę przez wykład dwuznaczny.
Duchom tym oczy tak zatapiać błogo
W obrazie bożym, że wzroku ni razu
Nie oderwały od tego obrazu,
Przed którym żadna rzecz nie jest zakryta.
Oczu ich przedmiot nowy nie odrywa,
Myśl ich na różne cele nierozbita,
Wewnętrzną ducha jednością szczęśliwa
Nie potrzebuje władzy przypomnienia.
U was w czuwaniu roją się marzenia,
Ten wierzy, drugi bez wiary słuchacza
Słucha, lecz pierwszy najwięcej wykracza.
Filozofując na ziemi myśl wasza
Bez drogi idzie nowotnymi tory1697,
Tak was namiętność pozoru unosi.
Winę tę z mniejszą grozą widzą z góry,
Niż kiedy Pismo Święte kto odrzuca
Lub je wykładem krzywym zbałamuca.
U was nie myślą, co krwi kosztowało
Nasieniem jego zasiać ziemię całą,
Jak błogo w życiu z nim chodzić pokornie;
Każdy nowością chce błyszczeć pozornie,
Szermuje szumną kaznodzieja mową,
Ewangeliczne zagłuszając słowo1698.
Ten mówi: jako przed męką krzyżową
Cofnął się księżyc i stał przeciw słońcu,
Aż noc świat cały zaćmiła na końcu.
Wedle drugiego tekstu kaznodziei,
Światło się samo schowało ze drżeniem
I noc nakryła powszechnym zaćmieniem
Indów, Hiszpanów, jak było w Judei.
Ileż to bajek w rok spada z ambony!
A biedne owce, aż żal serce ściska,
Wiatrem karmione wracają z pastwiska.
Chrystus śląc uczniów na wsze świata strony,
Nie mówił: idźcie i każcie swe baje,
Lecz za tekst słowa prawdę im podaje,
Którą tak silnie grzmieli jego ucznie,
Aże starczyła w ich walkach za wiarę
Ewangeljia za tarcze i włócznie.
Dziś idą kazać jakieś baje stare,
Które ktoś ledwo wpisałby do fraszek,
Gmin daje poklask, kaptur się nadyma.
Lecz gdyby wiedzieć gmin mógł, jaki ptaszek1699
Gniazdo uściela pod fałdą kaptura,
Może innymi widziałby oczyma
Wartość odpustów spadłych z kazalnicy;
Lecz łatwowierna człowieka natura
Z wiarą lgnie na lep każdej obietnicy;
Czym wieprz świętego Antoniego tyje1700
I gorsi wieprzów, co za wiarę żywą