Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Boska Komedia to dzieło życia włoskiego poety Dante Alighieriego, którym chciał zapewnić nieśmiertelność, oddać hołd swojej zmarłej ukochanej Beatrycze oraz ostrzec lud średniowieczny przed konsekwencjami grzesznego życia.
Poemat tryptyk — składający się z trzech ksiąg — Piekła, Czyśćca i Raju, po których wędruje alter ego autora, oprowadzane przez Wergiliusza, św. Bernarda z Clairvaux oraz ukochaną Beatrycze. Alighieri nie tylko jako bohater, ale i jako narrator krytykuje zaświaty, będące alegorią życia doczesnego. W całym utworze wyraźnie widać fascynację cyframi, zwłaszcza 3, będącą symbolem Trójcy Świętej. Księga pierwsza, Piekło, charakteryzuje się drastycznymi opisami wydarzeń i właśnie dzięki niej mówi się o dantejskich scenach.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Dante Alighieri
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Dante Alighieri
żony nie były bezdzietne,
Sprzęty domowe proste, lecz szlachetne,
Bo Sardanapal1423 celu ich użytku
Jeszcze nie skrzywił przez rozpustę zbytku.
Nad Montemalo, co przepychem słynie,
Ucellatoja wzniosła się niewiele1424
Choć ją, jak w blasku przewyższy w ruinie.
Berti, widziałem, nosił pas skórzany,
A jego żona idąc od zwierciadła
Nie rumieniła twarzy malowanej.
Norli i Wekjo1425 nie wstydził się radła1426,
Żony ich doma przędły swe kądziele1427.
Błogie niewiasty! A każda wiedziała,
Że swoje kości w grobach ojców złoży,
Że jej, gdy męża proch łzami oblała,
Wdowiego łoża Frank nie scudzołoży.
Jedne czuwały nad kolebką dziatek,
W pieluchach ucząc je tej mowy słodkiej,
Tej pierwszej ojców radości i matek;
Drugie, fruczące kręcąc kołowrotki1428,
O sławnych mężach gwarzyły w swym kole,
Co miała Troja, Rzym i Fiesole.
Większe wzbudziło dziwo w one lata
Imię Saltrela niż dziś Cyncynata1429.
W tak pięknych czasach, gdy wiek kwitnął złoty
Obywatelstwa, pokoju i cnoty,
Matka rodzajne gdy poczuła bóle,
Wezwawszy w pomoc Marii Dziewicy,
Zległa mnie dzieckiem zdrowym i wesołym
I w starej naszej florenckiej chrzcielnicy1430
Kaciagwida na chrzcie imię wziąłem.
Zachęcon braci żonatych przykładem
Z Ferrary żonę pojąłem kochaną,
Przez nią w dom weszło twoje drugie miano1431.
Potem poszedłem z cesarzem Konradem1432
Bić Saracenów: Konrad gdy ich pobił,
Mnie znakiem swego rycerstwa ozdobił,
Do tyla w bitwach cenił moje męstwo.
Saracen winą waszego pasterza
Ziemie wam garnie, swój zabór rozszerza1433.
Miecz Saracena wyzwolił mnie w boju
Z nędz twego świata: a tak przez męczeństwo
Tu do wiecznego przyszedłem pokoju».
Pieśń XVI
Ciąg dalszy. Kaciagwida mówi o późniejszych dziejach i teraźniejszych stosunkach Florencji.
O błahe nasze po krwi uszlachcenie!
Jeśli na ziemi wzbijasz w pychę ludzi,
Gdzie tak mdłe ducha naszego skłonienie;
Rzecz ta podziwu już we mnie nie wzbudzi,
Odtąd gdy próżny chwaliłem się z ciebie,
Tam gdzie nie błądzą żądze, mówię, w niebie.
Ty jesteś płaszczem, co szybko się skraca,
Jeśli z dnia na dzień zasługa lub praca
Nowego sukna dla cię nie przykroi,
Czas mknie z nożycą wkoło poły twojej.
Od Wy1434, co pierwszy Rzym użył w swej mowie,
A które potem jego potomkowie
Z nowożytnego wygnali języka,
Począłem mówić: przeto Beatryce
Stojąc na stronie wpół się uśmiechnęła,
Podobna do tej wiernej służebnicy,
Co na błąd pierwszy Ginewry kaszlnęła,
O czym szeroko powiada kronika.
«Wy» tak mówiłem, «ojcem mi jesteście.
Wy ośmielacie mówić mnie nareszcie,
Wy tak wysoko mnie do się wznosicie,
Że czuję wyższe i pełniejsze życie;
Radość w me serce strumieniami wsięka1435,
Serce radością wzbiera, lecz nie pęka.
Powiedz mi, droga krynico krwi mojej,
Krew jakich przodków twoje źródło poi,
Nad twą kolebką jakie przeszły lata?
O Świętojańskiej powiedz mi owczarni1436
Czy ludzie zgodni żyli w niej, nieswarni1437,
Czy była w mężów dostojnych bogata?»
Jak się ożywia na wiatr żar w płomieniu,
Tak na pieszczotę słów mych w okamgnieniu
Światło jasnością żywszą się oblekło,
Słodziej, lecz mową nie naszą tak rzekło1438:
— «Od dnia, gdy pierwsze wymówiono Ave!
Aż do dziś świętej, matki mej połogu,
W którym mnie zległa, błogosławiąc Bogu,
Pięćset pięćdziesiąt trzy razy Mars biegał
Do stóp Lwa swego i ognie jaskrawe
Wciąż ten planeta w lwim oku zażegał1439,
Jam się urodził, gdzie przodkowie moi
W tym samym miejscu rodzili się, żyli,
W ostatniej miasta starego dzielnicy,
Kędy ciekawy tłum mrowi się, ściska,
Idąc na wasze doroczne igrzyska.
Dość o mych przodkach, skąd przyszli, czym byli?
Milczeć tu raczej, nie mówić przystoi,
Lud wtedy zdolny do miecza i zbroi
Aż od posągu Marsa do Chrzcielnicy1440
Składał część piątą dzisiejszej ludności;
Ta dziś złożona z dziwnej mieszaniny,
Z włóczęgów z Kampi, Certaldo, Figiny1441.
Dawniej krew strzegła w rodzimej czystości,
Do rzemieślnika od barońskiej mości.
Lepiej by było miedzą szachowaną
Przytykać do nich, jak graniczną ścianą,
Z strony Gulazzo albo Trespiano1442,
Niźli mur miasta mieć zapowietrzony
Gawiedzią z Signy i Agugliony1443,
Co wzrok wyszczerza lichwą zaostrzony.
Gdyby nie będąc Florencyja1444 płochą,
Dziś dla Cezara nie była macochą,
Lecz kochającą matką swego syna,
Kramarz nie hańbiąc nazwy florentyna1445,
Do Simifonti wróciłby, jak trzeba1446,
Gdzie jego ojciec chodził, żebrząc chleba.
Dziś w Montemurlo siedzieliby Konti,
Cerchi w Akonie, a Buondelmonti
W Waldegriewe. Mieszanina osób
Zawsze na miasta działa w zgubny sposób,
Do zła ma dosyć zarodów, jak wiele
Razem pokarmów natłoczonych w ciele.
Byk ślepy prędzej niźli ślepe jagnie1447
Może się potknąć lub zagrzęznąć w bagnie;
Pięć szpad nie tyle ran śmiertelnych zada,
Co może czasem zadać jedna szpada.
Spojrzyj na mury Luni i Chiuzy,
Na Synigaglją, ruina i gruzy!
Słysząc, jak świetne wygasnęły1448 rody,
Mniej dziwnym zda się, gdy kres mają grody.
Wszystko co wasze, tak jak wy umiera,
Lecz śmierć czasami zakrywa swe skutki
W niektórych rzeczach, bo wasz żywot krótki.
Jak księżyc wznosząc, to zniżając fale,
Morzom ich brzegi daje i zabiera,
Szczęście z twym miastem tak igra niestale.
A więc nie będzie rzecz dziwna i nowa,
Że świetność domów florenckich rodowa1449
Zgasła i spadła z potęgi swej wierzchu,
Chociaż ich sława ginie w czasów zmierzchu.
Już Filipesków, Alberigów domy,
Widziałem, przeszły jako cień znikomy.
Niegdyś przy bramie, gdzie zdradą szkaradną
Łódź obciążona dzisiaj tonie na dno,
Stał Rawignanów dom, skąd hrabia Gwido
I wszyscy z krwi tej rozrodzeni idą.
Już De la Pressa z chlubą rodowitą
Umiał sprawować rzecząpospolitą;
Już Galigajo dla herbowej cześci1450
Miecz swój wyzłacał po wierzch rękojeści,
Już herb Kolumna zdobił ściany dworca1451;
Świetniał Sachetti, Sifanti i Galli,
I ci wielmożni, którym wstyd twarz pali,
I ich potomkom, na wspomnienie korca1452,
Szczep już był wielki, z którego Kalfuci
Swoje rodowe latorośle wiedli;
Za mnie, pamiętam, Sizzi, Arriguci,
W kurulskich krzesłach z powagą zasiedli;
Dumne, dziś uschłe szczepy florentynów
Pęczniały kwiatem wielkich cnót i czynów.
Tacy ojcowie, o krwi ich obrazo!
Byli tych synów, którzy każdą razą
Nim na biskupa padnie los wyboru,
Tuczą się chlebem biskupiego dworu1453
Ów ród nowotny1454, co z głupstwa i pychy
Jak smok srożeje, kto odeń ucieka,
Pokaż mu zęby lub kiesę z daleka,
Stoi przed tobą jak baranek cichy;
Już wzrastał w górę, ale z krwi tak lichej,
Aże się zmarszczył Ubertin Donato,
Gdy go teść jego pokumał z krwią taką.
Już z Fiesoli przybył Kaponsako,
Kupczyć na rynku towar przemycany;
Już jakiś Gjuda, jakiś Infangato
Między celniejsze liczył się mieszczany.
Nowotna szlachta świeżo ozdobiona
Rycerskim krzyżem wielkiego Hugona1455
Którego chwałę cześci1456 pamięć wasza
Doroczną ucztą w dzień święta Tomasza,
Do dzisiaj błyszczy szlacheckim klejnotem.
Niejeden herb swój dzierzgający złotem
Na stronę ludu przerzucał się potem1457;
Jeszcze by Borgo więcej był spokojny,
Gdyby go sąsiad nie podszczuł do wojny.
Dom, skąd się wasze poczęły boleści,
A skąd przez słuszną sprawiedliwość bożą
Tak rozmnożone jeszcze się umnożą,
Dom ten w powszechnej współziomków żył cześci.
Buondelmonte! W złeś rady uwierzył,
Żeś z takim domem krwi twej nie sprzymierzył1458
Spadło by z wielu ciężkie smutków brzemię,
Gdyby Bóg ciało twe darował Emie.
Gdyś po raz pierwszy przejeżdżał tą rzeką,
Trzebaż, by posąg, co na moście stoi
Twą krwią zbroczyli współziomkowie twoi,
Za którą teraz krwi strumienie ciekną1459.
Z tymi i wielu innymi rodami,
Byt Florencyi był arcyszczęśliwy,
Nikt w niej ze smutku nie zalał się łzami.
Lud jej był sławny, a tak sprawiedliwy,
Że jej herbowy kwiat, lilija biała1460
Z ostrzem swej włóczni w dół się nie zginała,
Nigdy niezgody krwią nie sczerwieniała1461».
Pieśń XVII
Ciąg dalszy. Kaciagwida przepowiada poecie wygnanie jego, gościnny pobyt u Kangranda, sławę jego poematu, upatrując w Dantem powołanego kaznodzieję i nauczyciela.
Syn nieroztropny, co pytał rodzicy1462,
Czy prawda, że był bez ojca poczęty,
Dotąd jest jeszcze przestrogą dla matek,
By mniej słabymi były dla swych dziatek.
Takim się wydać mogłem Beatrycy
I tej światłości promiennej i świętej,
Która wpierw dla mnie swe miejsce zmieniła.
Dlatego moja Pani tak mówiła:
«Wyrzuć na zewnątrz cały zapał chęci,
Z wiernym odciskiem wewnętrznej pieczęci;
Nie, żeby z nas kto mógł coś więcej wiedzieć
Przez twoje słowa: co myślisz w tej dobie?
Lecz, żebyś śmiał swe pragnienie powiedzieć,
A drugi słysząc, podał napój tobie».
— «Drogi mój szczepie, coś wrósł tak wysoko!
Jak rozum ziemski widzi, że nie może
Dwóch kątów tępych zamykać trójroże1463,
Przygodne rzeczy, nim się staną w sobie
Tym, czym być mają, tak widzi twe oko,
Patrząc w zwierciadło, które ci odbija
Czas przyjść mający, jak ten, który mija.
Gdy mnie Wirgili wodził drogą nową
Przez świat umarłych i na górę ową,
Gdzie dusze skrucha i pokuta leczy,
Słyszałem wróżbę przyszłości surową:
Lecz ja odtrącę cios, co mnie uderzy,
Nieporuszony jak czworobok wieży.
Dlatego rad bym wcześniej i powoli
Oswoić siebie z grozą przyszłej doli;
Grot przewidziany nie tak nas kaleczy».
Z woli mej Pani tak mówiłem śmiało
Do światła, co wprzód ze mną rozmawiało,
Wyznając przed nim moją żądność całą.
I nie przez ciemną słów myśli zawiłość,
Jaką wyrocznie starożytne słyną,
Straszące ludy ogłupiałe w grzechu,
Wpierw nim odkupił świat Baranek Boży,
Lecz jasnym słowem, treściwą łaciną,
Odpowiedziała ta ojcowska miłość,
Zamknięta w świetle, lecz widna z uśmiechu
Tejże światłości, w której się zamyka.
— «Przygodne rzeczy, co przypadek tworzy
W granicach zmysłów, w świecie podsłonecznym,
Wszystkie pod wzrokiem kształtują się wiecznym,