Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Boska Komedia to dzieło życia włoskiego poety Dante Alighieriego, którym chciał zapewnić nieśmiertelność, oddać hołd swojej zmarłej ukochanej Beatrycze oraz ostrzec lud średniowieczny przed konsekwencjami grzesznego życia.
Poemat tryptyk — składający się z trzech ksiąg — Piekła, Czyśćca i Raju, po których wędruje alter ego autora, oprowadzane przez Wergiliusza, św. Bernarda z Clairvaux oraz ukochaną Beatrycze. Alighieri nie tylko jako bohater, ale i jako narrator krytykuje zaświaty, będące alegorią życia doczesnego. W całym utworze wyraźnie widać fascynację cyframi, zwłaszcza 3, będącą symbolem Trójcy Świętej. Księga pierwsza, Piekło, charakteryzuje się drastycznymi opisami wydarzeń i właśnie dzięki niej mówi się o dantejskich scenach.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Dante Alighieri
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Dante Alighieri
class="verse">Smutna przeżyła; świat wzgardą ją krwawił,
Żaden zalotnik przed nią się nie stawił,
Chociaż bez trwogi przy swym Amyklasie1325
Przyjęła gościa w chruścianym szałasie,
Na głos którego drżał świat w owym czasie;
Chociaż jej statku taka moc i siła,
Kiedy Maryja u stóp krzyża stoi,
Ona z Chrystusem na sam krzyż wstąpiła.
Czas zdjąć zasłonę z ciemnej mowy mojej,
Święty Franciszek i ubóstwo, mówię,
Są to ci sami czuli kochankowie.
Ich zgoda, pokój ich oblicza błogi,
Słodycz ich wzroku, kędy tylko przyszli,
Pociągał tłumy, święte budził myśli.
Pierwszy szanowny Bernard bosonogi
Biegł za tą parą kochanków szczęśliwą,
Myśląc, że jeszcze bieży dość leniwo.
O! Godna cześci1326 ta bogactw pogarda.
Egid, Sylwester, przykładem Bernarda,
Szli bosonodzy w ślad oblubienicy.
Tak pan z swą panią i rodziną całą1327,
Której sznur skromny już krępował ciało,
Stanął u progu Piotrowej stolicy.
Wzrok mu spuszczała nie wstydem natchniona
Myśl, że był gminnym synem Bernardona,
Ale pokora z godnością królewską.
Przed Innocentym u stóp jego tronu
Złożył surowe statuty zakonu,
Na które pierwsze zyskał przyzwolenie.
Tak, gdy ubogiej trzody rozmnożenie
Z dnia na dzień rosło za łaską niebieską,
Przez Honoriusza Duch Święty niedługo
Ozdobił jego chęć koroną drugą1328,
Lecz gdy pragnieniem męczeństwa zagrzany,
Rad poszedł krzewić między Azyjany,
Palmę Chrystusa i siejbę prawd boskich;
Gdy tam nawrócić nie mógł dzikich ludów,
Czynny, do dawnych znów powrócił trudów,
Zbierać owoce z drzew rodzinnych włoskich,
Gdzie między Arno a Tybrem wysoki
I wielki święty na złomach opoki1329
Przyjął ostatnie od Chrystusa rany
Które na ciele nosił przez dwa roki.
A gdy Bóg jego chcąc uczcić zasługę,
Wzywał do siebie pokornego sługę,
Zalecał braci swojej w chwili zgonu,
Jak prawym jego dziedzicom zakonu,
Kochankę, którą ukochał przez ciernie1330.
Aby kochali statecznie i wiernie.
Ta piękna dusza w chwili, gdy zrzucała
Ziemską powłokę, dla swojego ciała
Nie marmurowej pragnęła kolumny,
Lecz chłodnej ziemi, tej nędzarza trumny1331.
Teraz sam rozważ umysłem swobodnym,
Kto był Franciszka towarzyszem godnym,
Łodzią Piotrową sterować w jej biegu1332,
Na pełnym morzu gnać ją do jej brzegu?
Nasz Patriarcha! Cześć dla zakonnika,
Który ścieżkami chodzi Dominika;
On barki dobrym towarem naciska.
Dziś jego trzoda nowej paszy chciwa1333,
W zagrodach swoich niechętnie przebywa,
Wciąż się na różne rozbiega pastwiska.
Im dalej takie koczujące owce
Od swoich zagród zabiegną w manowce,
Bez mleka znoszą wymiona w owczarnię.
Wprawdzie niejeden od grożącej chmury
W strachu do swego pasterza się garnie,
Lecz ich tak mało, że i sukna mało
Krają na swoje habity, kaptury.
Jeśli pojąłeś słów moich treść całą,
Żądza twa syta, a rozum niech sądzi,
O ile drzewo da się obrać z liści.
Tak prawda słów mych wyraźnie się iści:
»Droga umacnia duszę, gdy nie błądzi«».
Pieśń XII
(Ciąg dalszy. Mowa św. Bonawentury o św. Dominiku. Skargi na ówczesnych franciszkanów. Teologowie: Hugo, Chryzostom, Anzelm, Joachim i inni.)
Gdy światło rzekło swe ostatnie słowo1334,
Młyn święty1335 zaczął kołować na nowo:
Jeszcze pierwszego obrotu nie skończył,
Już go krąg drugi zamknął w swym obwodzie,
I jak muzyczne dwa akordy w zgodzie,
Ruch z ruchem jego, a pieśń z pieśnią złączył.
Pieśń ta w słodyczy, w melodyi1336 sile,
Głos naszych syren, naszych muz powszednie
Pieśń ta do tyla przewyższała, ile
Wyższe nad odblask światło bezpośrednie.
Jak równoległe, jedną barwną lśniące,
Dwa łuki niebo pokazuje oku,
Gnące się lekko na lekkim obłoku,
Gdy swą Junona posłankę wysyła;
Łuk się zewnętrzny z wewnętrznego rodzi,
(Na podobieństwo głosu, co wychodzi
Z ust nimfy, którą tak miłość strawiła1337,
Jako poranne mgły przetrawia słońce)
Jak łuki, mówię, niebieskiego stropu,
Co było ludziom znakiem wróżb weselnych,
Przymierza z niebem, gdy Bóg rzekł Noemu,
Że już nie będą mieć nigdy potopu;
Równie dwa wieńce tych róż nieśmiertelnych
Nas okrążyły, a pierwszy drugiemu,
Zewnętrzny krąg był równy wewnętrznemu.
Gdy ten korowód piesień1338 i płomieni,
Zlany z pieszczących głosów i promieni,
Wstrzymał się zgodnie (jak woli człowieka
Oboich oczu posłuszna powieka,
Co się zamyka razem i otwiera),
Ze świateł nowych, jedna światła sfera
Powiała głosem jakby dźwiękiem słowa,
Ażem się zwrócił, skąd te dźwięki wiały,
Jak do bieguna igła magnesowa.
I rzekła1339: «Miłość, co mnie piękną robi,
O innym wodzu radzi wejść w rozmowę,
Z powodu wodza mojego pochwały;
Słusznie, gdzie jeden, niech będzie i drugi,
W ich bojowaniu równe ich zasługi,
Niech jednoczesny blask chwały ich zdobi.
Za swym sztandarem wojsko Chrystusowe1340,
Którego nabór kosztował tak drogo,
Postępowało leniwo i z trwogą.
Kiedy się troskać zaczął Cezar wieczny,
Widząc zastępów tych stan niebezpieczny,
Jak już mówiłem, swej Oblubienicy
Posłał dwóch w pomoc rycerzy w kapicy,
Na których słowo i znak wszyscy zbiegi1341
Zbłąkani w swoje wrócili szeregi.
W tej części świata, skąd ciepły powiewa
Wiatr do Europy1342, jej łąki i drzewa
Najpierwszym kwiatem i liściem odziewa,
Wód Oceanu blisko, za którymi
Słońce zapada, kryjąc się od ziemi,
Pod lwa opieką leży Kallaroga1343;
Gdzie lew na herbie jest z obojej strony
Jako zwycięzca i jak zwyciężony.
Tam się urodził ów zapaśnik Pański,
Czuły kochanek wiary chrześcijańskiej,
Wrogów Kościoła boży miecz i trwoga,
Wierzących słodycz i kochanie ludów.
A jego dusza, największy cud z cudów,
Ledwo w żywocie matki żyć poczęła,
Już matkę duchem proroczym natchnęła1344.
Kiedy ślub z wiarą brał nad świętym zdrojem,
A kościół żegnał mówiąc: idź z pokojem!
W śnie był widziany przez chrzestnych rodziców
Cudowny owoc świecący jak płomię1345,
Co miał wyjść z niego i jego dziedziców.
I gdybym czym był, mógł stać się widomie,
Duch święty zstąpił, by dać imię tego
Co nowochrzczeńca posiadał całego1346,
I dał mu chrzestne imię Dominika.
Chrystus go wybrał sam na ogrodnika
Swego ogrodu, bo sercem i głową
Pokochał pierwszą radę Chrystusową1347.
Często piastunka znalazła go rano,
Zrywał się ze snu i zginał kolano,
Modląc się długo jako mnich za kratą,
Jak gdyby mówił: »Przyszedłem tu na to«.
Słusznie cię, ojcze jego, Szczęsnym zwano,
Słusznie cię, jego matko, zwą Joanną1348,
Jeżeli wykład, o jakim wieść gada,
Imionom waszym wiernie odpowiada.
On z tłumem nie biegł za mądrością świata,
Prawdę ukochał, karmił się jej manną1349,
W mądrości ducha gdy dojrzał nad lata,
Zajął się pilnie uprawą winnicy.
Gdy przyszedł poznać majestat Piotrowy,
Co niegdyś wspierał ubogie i wdowy,
A dziś ma dla nich serce kute z miedzi,
(O co ja świętej nie skarżę stolicy,
Lecz raczej tego, który na niej siedzi1350),
Nie żądał płatnych odpustów, pacierzy,
By za sześć liczbę dwa lub trzy odliczył1351
I niezajętych posad mieć nie życzył,
Ani dziesięcin brał z pola lub z broga1352,
Które należą do ubogich Boga.
Lecz pragnął tylko wojować kacerzy1353
Ziarnem, z którego cudownie te drzewa
Wyrosły w liczbie dwadzieścia i cztery1354,
Z których tu wieniec nad tobą powiewa,
On silny wolą, w apostolstwie szczery,
Jak spadająca ze skały kaskada,
Z opoki Piotra na kacerzów spada1355,
Gdzie większy opór tam swój prąd natężał,
Kacerskie błędy łamał i zwyciężał.
I z tej kaskady trysnęły poniki1356,
Przy których ścieku, w ich rzeźwiącym chłodzie,
Skróś w powszechnego kościoła ogrodzie,
Odżyły zwiędłe kwiaty i trawniki,
Gdy mógł być jeden taktem kołem wozu,
Z którego pobił Kościół, matka wasza,
Wylęgłe wrogi wśród swego obozu;
Łatwo, zaiste, twój rozum podoła
Objąć drugiego doskonałość koła1357,
O którym tyleś słyszał od Tomasza.
Lecz kolej torem kół tych wyżłobiona
Zarasta zielem, nikt po niej nie jeździ1358,
Gdzie było wino, dzisiaj pleśń się gnieździ.
Tak swój chód jego zmieniła rodzina,
Nie przodem stopy, piętą iść zaczyna.
Wkrótce złe żniwo dadzą złe nasiona,
Na źle uprawnej wzrośnie kąkol grzędzie
I nikt go zwozić do stodół nie będzie.
Z kart księgi mojej jedna mówi karta:
»Jestem, czym byłem«, ani w Akwasparta,
Ani w Kasala nikt o tym nie pisze1359,
Ten zwalnia, drugi ściska życie mnisze.
Bonawentura chrzestne moje imię,
Blask mnie nie łudził doczesnego świata;
Tu ze mną błyszczą światłości olbrzymie,
Duch Augustyna i Illuminata1360.
Godło ubóstwa, powróz, bosa noga,
Myśl ich i serce zbliżyły do Boga.
Tu jest San Wiktor, duch Piotra Hiszpana,
Którego sława z ksiąg dwunastu znana.
Tu świecą dusze proroka Natana,
Metropolity Wschodu, Chryzostoma,
I Joachima przyszłości świadoma:
Tu jest ów Donat, co raczył w mozole
Pisma i mowy sztukę krzewić w szkole.
Chwaląc wielkiego rycerza Kościoła,
Byłem zagrzany współczuciem Tomasza;
Jego wymowie któż się oprzeć zdoła?
Czuje to ze mną cała rzesza nasza».
Pieśń XIII
(Ciąg dalszy. Obydwa wieńce teologów we wspólnym poruszeniu. Św. Tomasz mówi jeszcze o Adamie i Chrystusie.)
Kto chcesz zrozumieć i rozważyć ściślej,
Com wtedy widział, utwórz obraz w głowie
I taki obraz, podczas gdy ja mówię,
Mocno jak skała niech stoi w twej myśli1361.
Gwiazd ci piętnaście wyobrazić trzeba,
Oświecających różne części nieba
Taką światłością, co przez chmur zasłonę
Przenika na skroś powietrze zgęszczone;
Schwyć wóz gwiaździsty wyobraźni okiem,
Co się po niebie toczy tak szerokiem,
Że choć zawraca dyszlem dniem i nocą,
Wciąż nam promienie jego kół migocą;
Wyobraź jeszcze zwierzę, co otwiera
Dwoje ócz złotych na krańcu tej osi,
Wokoło której pierwsza krąży sfera1362;
I że na niebie te gwiazdy osobne,
Łącząc się, tworzą dwa znaki podobne
Do dwoistego wieńca Aryjadny1363
W chwili, gdy czuła chłód śmierci bezwładny;