Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Boska Komedia to dzieło życia włoskiego poety Dante Alighieriego, którym chciał zapewnić nieśmiertelność, oddać hołd swojej zmarłej ukochanej Beatrycze oraz ostrzec lud średniowieczny przed konsekwencjami grzesznego życia.
Poemat tryptyk — składający się z trzech ksiąg — Piekła, Czyśćca i Raju, po których wędruje alter ego autora, oprowadzane przez Wergiliusza, św. Bernarda z Clairvaux oraz ukochaną Beatrycze. Alighieri nie tylko jako bohater, ale i jako narrator krytykuje zaświaty, będące alegorią życia doczesnego. W całym utworze wyraźnie widać fascynację cyframi, zwłaszcza 3, będącą symbolem Trójcy Świętej. Księga pierwsza, Piekło, charakteryzuje się drastycznymi opisami wydarzeń i właśnie dzięki niej mówi się o dantejskich scenach.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Dante Alighieri
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Dante Alighieri
do Malty tak chytrze nie dostał.
Któż widział kiedy kadź tak wielkiej miary,
W jaką by ściekła cała krew Ferrary,
Co będzie przez jej pasterza wylana
W darze stronnictwu, hojność niesłychana!
Dar taki zawsze będzie zgodny z krajem,
Który przyswoił zdradę obyczajem.
Zwierciadła, które wy zowiecie Trony1281,
Tam wyżej stoją; od nich odstrzelony
Duch boży na nas jako promień spływa1282,
Stąd mowa nasza szczera i prawdziwa».
Tu duch do swojej sfery się obrócił
I znów Hosannę, zdało mi się, nucił.
Światłość znajoma błyska z świateł grona,
Jak skra rubinu od słońca zatlona;
Bo zwykle w niebie blask żywszy światłości,
Jak u nas uśmiech, jest znakiem radości;
Cień zaś w otchłani, w miarę jak bieleje
Wewnętrzną męką, wyraźnie ciemnieje1283.
«Bóg wszystko widzi!» rzekłem, «Twoje oko
Wzajem się w Bogu zatapia głęboko,
Każda myśl jego, jaką w tobie czyta,
Wzajem nie może być dla cię zakryta.
Dlaczegóż głos twój, co wśród pieśni wiela
Z Serafinami niebo rozwesela,
Których zakrywa aż skrzydeł sześcioro1284,
Nie chce ukoić mych żądz, co tak gorą?
Ja bym nie czekał na twoje pytanie,
Widząc tak w tobie, jak ty widzisz we mnie».
Duch począł mówić wyzwany przeze mnie:
— «Największy padół zalany wodami1285,
Co się nie mogły zmieścić w Oceanie
Opasującym ziemię ramionami,
Co pod południk idąc przeciw słońca,
Z zachodu na wschód ciągnie się bez końca,
Tego padołu na jednym z wybrzeży
Moja rodzinna Marsylija leży,
A która niegdyś, w czym wieczna jej chwała,
Wody w swym porcie swoją krwią zagrzała1286.
Ziomkowie moi Fulkiem mnie przezwali:
Gwiazda ta świeci blaskami moimi,
Jak wprzód ja przez nią świeciłem na ziemi.
O! Nie takimi ogniami się pali
Dydo niewierna cieniom Sycheusza,
Alcyd, co kądziel prządł u stóp Ioli,
Jakimi z młodu wrzała moja dusza1287.
Tu żaden żal nas nie smuci, nie boli,
Tu się weselim, nie swymi błędami,
Których już pamięć straciliśmy sami,
Ale Opatrznej mądrości rządami.
Tu podziwiamy sztukę, która tworzy
Piękne i wielkie skutki z woli bożej,
Dobro, przez które nasz świat działa z góry
Na wasz świat niższy i ziemskie natury.
Lecz abyś wyniósł wyzwolone szczerze
Ze wszelkich zwątpień myśli twe i zdanie,
Jakie się na tej urodziły sferze,
Przeciągam dalej moje nauczanie.
Chcesz wiedzieć, kto jest ta światłość błyszcząca
Jak w przeźroczystej wodzie promień słońca:
Wiedz, że w jej środku jest dusza Rahaby1288,
Przy niej me światło rzuca promień słaby:
W sferze tej gwiazdy tu złączona z nami,
Pierwszego stopnia przyświeca blaskami.
I na tę gwiazdę za dawnego lata,
Tu, gdzie się kończy cień waszego świata,
Dusza jej naprzód była wniebowzięta,
Przed wszelką duszą, jakiej skruszył pęta
Tryumf Chrystusa! Rzecz słuszna i święta,
By duszę pełną ofiary i męstwa
Osadził w gwiazdach jak palmę zwycięstwa
Uszczknioną krzyżem, koroną męczeństwa.
Bo ta niewiasta czynom Jozuego
Drogę na ziemi torowała świętej,
Która dziś mało obchodzi papieża1289.
A twoje miasto, jak latorośl Tego,
Który od Boga pierwszy się odwrócił,
By wasz wiek łzami i zawiścią skrócił,
Twe miasto pieniądz rozrzuca przeklęty1290,
Który na wilka przerobił pasterza,
Obłąkał owce z małymi jagnięty.
Ewangeliji1291 — obym rzekł omylnie!
Dziś nikt nie czyta, papież, kardynali,
Nad kanonicznym prawem ślęczą pilnie1292,
Myśl ich od księgi tej nie sięga dalej,
Do Nazaretu gdzie pełne wesela
Powiało niebem słowo Gabriela1293.
Ale śmierć, co kres wszystkiemu wytyka,
Cmentarzu tylu męczenników, Rzymie!
Na których czele stoi Piotra imię,
Uwolni ciebie od cudzołożnika1294».
Pieśń X
(4. Na słońcu. Święci poznania tworzą dwa wieńce świateł. Teologowie: Tomasz, Albert, Lombardus, Salomon, Boecjusz, Beda, Izydor i inni.)
Niewysłowiona a pierwsza potęga1295
Z miłością w syna swojego patrząca,
Jaka z nich razem wiekuiście dysze,
Takim porządkiem świat stworzony sprzęga,
Gdzie tylko wzrok nasz i nasz umysł sięga,
Że podziwiając takie dzieło boże,
Człowiek je wielbi i korzy się w pysze.
Wznieś, czytelniku, ze mną wzrok zdziwiony
Ku wyższym sferom, a spojrzyj od strony,
Gdzie prąd przeciwnych ruchów się potrąca1296:
Byś sztuce tego mistrza się dziwował,
Który ją w sobie tak sam ulubował,
Że od niej oka oderwać nie może.
Patrz, krąg ukośny jak stamtąd wylata1297,
Tocząc wzywane przez wszechświat planety,
By gwoli światu szły do swojej mety.
Gdyby ich droga nie tak była kosa,
Wpływ by niejeden straciły niebiosa,
Byłaby ziemia martwa, lodowata:
Gdyby tor skośny koła zodyjaku1298
Mniej albo więcej zboczył z swego szlaku,
Mógłby wyrodzić zaburzenie świata.
Teraz na ławie twej siedź, czytelniku,
Jeżeli duch twój lubować się zechce
W dziełach porządku i piękna bez liku,
Których przedsmakiem twe łaknienie łechcę.
Stawię przed tobą pełną wina czaszę,
Sam gaś pragnienie, ja ci nie ugaszę:
Bo teraz przedmiot mojego pisania
Wszystkie me siły i duch mój pochłania.
Ten wielkorządca natury1299, co mierzy
Czas swoim światłem, krążył z zodyjakiem1300,
Tam gdzie wóz godzin co najchyżej bieży.
Jak nie spostrzega człowiek, jakim szlakiem
Myśli przychodzą, szybkie ducha gońce,
Tak nie postrzegłem, jak wstąpiłem w słońce.
A Beatrycze, której postęp w czasie
Z dobrego w lepsze wymierzyć nie da się,
Ona, co blask swój sama z siebie bierze,
Jakim świeciła blaskiem na tej sferze,
Nikt pojąć, ja bym opisać nie zdołał,
Gdybym duch w pomoc i sztukę przywołał.
Lecz można wierzyć i przystoi żądać,
Aby na moją wiarę ją oglądać:
A jeśli skrzydeł wyobraźnia nasza
Do wysokości takiej nie podnasza,
Nic w tym dziwnego; nikt do tak wysoka,
Aż poza słońce nie wytężył oka.
Była to czwarta rodzina1301, rodzina,
Którą jej Ojciec karmi bez łaknienia,
Ich oświecając światłem objawienia,
Jako się z Niego Duch i Syn poczyna,
Wtem Beatrycze mówiła: «Bez końca
Dziękuj i módl się do aniołów słońca1302
Że ciebie skrzydłem niecielesnej jazdy
Do tej widzialnej raczył podnieść gwiazdy».
Nigdy tak żywo serce śmiertelnika
Modlitwa cześcią Boga nie przenika,
Gdy się doń modli z uczuciem głębokiem,
Jak mnie do głębi przenikły te słowa;
Duch mój z miłością tak w Bogu utonął,
Aże jej obraz z pamięci mej wionął.
Ją nie drażniła ta niepamięć nowa,
Tylko promiennym uśmiechem i wzrokiem
Myśl moją w jednym uwięzłą przedmiocie,
Rozwiała nagle na przedmiotów krocie.
Widziałem, światła snuły się, roiły,
Robiąc w powietrzu, wkoło nas zwieszone,
Z nas dwojga środek, a z siebie koronę.
Głos ich był milszy niż blask, jakim lśniły.
Tak czasem widzim otoczoną świetnie
Córkę Latony1303, gdy powietrze letnie
Syte wilgocią wstęgę utrzymuje,
Którą swe czoło ona koronuje.
Na dworze niebios1304, skąd wracam, jest cudnych
Wiele klejnotów do wyjęcia trudnych
Z tego królestwa. I z głosu, i z treści
Śpiew był tych świateł jednym z tych klejnotów:
Kto na swych skrzydłach wzlecieć tam niegotów,
Ten od niemego czeka o nich wieści.
Nucąc Hosannę te światła słoneczne
Wkoło nas kręgiem obiegły trzy razy,
Jak stałe gwiazdy wkoło swojej osi
Tak grono dziewic w tańcu się unosi,
A nie wychodząc za koło taneczne
Stoją w milczeniu i stoją dopóty,
Aż się poruszą na dźwięk nowej nuty1305.
Z jednego światła wyszły te wyrazy:
«Ponieważ promień wiekuistej łaski,
Przez którą miłość wyiskrza swe blaski,
Jak sama stałym mężnieje kochaniem,
Tak świeci w tobie, że twe stopy wodzi
Po tej drabinie z nadzieją, z ufaniem,
Jaką nie idąc w górę nikt nie schodzi.
Kto by się wzbraniał winem z swego dzbanka
Zgasić pragnienie twoje jako trzeba,
Mniej byłby wolnym niż woda w jeziorze,
Która do morza wyjść z brzegów nie może.
Chcesz wiedzieć, z jakich kwiatów ta równianka1306,
Co otoczyła twoją piękną panią,
Twą przewodniczkę w podróży do nieba,
Jak aureolą i spogląda na nią?
Oto masz we mnie tej trzody baranka,
Którą Dominik pasł i wiódł tą drogą,
Po której idąc dusze mężnieć mogą,
Gdy z niej nie zbłądzą. Ten, co blask uroczy
Rzuca i świeci światłem tak bogatem,
Był moim mistrzem zarazem i bratem;
To Albert Wielki1307, jam Tomasz z Akwinu.
Jeżeli inne tej trzody baranki,
Prócz tych, coś poznał, chcesz poznać, mój synu,
Torem słów moich kierując twe oczy,
Błogosławionej rób przegląd równianki.
Ta druga iskra jeszcze ci nieznana,
Oto wybłysła z uśmiechu Gracjana1308,
On z prawem świeckim pogodził kanony,
Za co do raju miał wstęp otworzony.
Przy nim Piotr świeci, on, ozdoba nasza,
Który w przemowie pism swoich ogłasza,
Że dla kościoła poświęca grosz wdowi1309.
To piąte światło1310 tak piękne i spore,
Taką miłością w swoich pieśniach gore,
Że świat rad o nim rozmyśla i mówi.
Duch wzniosły kryje ta blasków powłoka,
W który nauka wsiąkła tak głęboka,
Że jeśli prawda prawdzie nie ubliży,
Nikt drugi nadeń nie podniósł się wyżej.
Patrz, ten, co światło rozrzuca jak świecznik,
Badał na ziemi naturę aniołów1311:
W tej małej iskrze uśmiecha się rzecznik
Wszech chrześcijańskich zborów i kościołów1312.
Moim pochwałom dając w kolej ucha,
Na ósmą światłość wytęż oko ducha1313;
Wewnątrz jej dusza raduje się święta,
Widokiem dobra wiecznego zajęta;
Ona zwodniczy świat odkrywa nago,
Temu, kto rad jej radzi się z rozwagą.
Ciało, skąd wyszła w Cieldauro spoczywa,
A sama z ciała, wygnanka szczęśliwa,
Po swym wygnaniu i męczeństwie swoim
Tu już niebieskim rzeźwi się pokojem.
Patrz, dwie światłości, każda równie spora,
W nich duch Ryszarda i duch Izydora1314
Równie potężnym rzęśnieją łyskaniem,
Oba duchowym wielcy rozmyślaniem.
Światłość, od której twój wzrok odwrócony
Spogląda na mnie, to duch Segijera1315
Żałującego, że późno umiera.
On zawiść mędrców podrażnił Sorbony,
Gdy wśród Paryża młode zagrzał głowy,
Przez wykład swoich sylogizmów nowy».
Jak na wołanie zegara z snów łoża