Cztery kobiety - Paul Heyse (książki czytaj online za darmo txt) 📖

dziwaczne poglądy, stronienie od ludzi, ucieczka przed światem...

— Może pan ma rację, panie hrabio. Jeśli tak jest, jak pan przypuszcza, nie ujrzy pan już zapewne sta­rego pułkownika; będzie on pana unikał. Ale jeśli mo­żna panu służyć radą: niech pan również nie zadaje sobie więcej trudu spotykania się z Weberem. Po dzi­siejszej scenie będzie on zapewne bardziej jeszcze roz­drażniony i podejrzliwy; niech Bóg ma w opiece tego lekkoducha, za którym Weber przedtem poszedł; da on mu już porządną lekcję. Jeśli bowiem ojciec przekona się, że ten chłopak nie chełpił się tylko, a naprawdę skrzywdził dziewczynę, lękam się, że będziemy świad­kami nowej katastrofy. Bo Filomena to niejako jedy­ne jagnię, które biedakowi pozostało; kto ośmieliłby się tknąć ją tylko, na tego Weber rzuciłby się z drapieżnością dzikiego zwierzęcia.

Hrabia nie ukrywał wcale wielkiego lęku. Przypo­mniał sobie scenę u stóp krzyża i słowa rozpaczy wy­powiedziane przez Filomenę.

— Chodźmy! — zawołał — mam bardzo złe prze­czucia. Kto wie, czy nie przyjdziemy zbyt późno, by zapobiec nieszczęściu.

— Dokąd mielibyśmy pójść? — odparł sędzia spo­kojnie.

— Ma pan rację — westchnął hrabia. — To byłoby szaleństwo... A zresztą rzeczą pana nie jest zapobiegać winie, lecz osądzać ją...

— Przejdziemy się po mieście, panie hrabio. Taka przechadzka uspokoi pańskie nerwy.

Opuścili oberżę i szli wzdłuż górskiego potoku, to­czącego z poszumem swe wody.

— Bardzo pana proszę, panie sędzio, pójdźmy jednak w pobliże zamczyska. Jestem taki niespokojny... Czuję, że tam stanie się coś okropnego... Coś mnie ciągnie w tę stronę...

— Dobrze. Chodźmy! Ale tylko na krótką przecha­dzkę. Nie ma zgoła sensu, byśmy teraz włóczyli się po tych bezdrożach.

*

O tej samej godzinie do mostu wiodącego nad paro­wem w pobliżu zamczyska dotarli dwaj inni wędro­wcy.

Przystanęli koło mostu, wypoczywając po uciążli­wej drodze. Żywo z sobą rozmawiali.

— Teraz wróć do miasta, Franku — rzekł przystojny lowelas — ja mam tu jeszcze coś do załatwienia, a nie chciałbym mieć świadka. Ale pamiętaj: to, co ci powiedziałem, musi pozostać między nami!

— Sapristi — odparł jego towarzysz — że też dzie­wczyna ci to wszystko wypaplała...

— Tak jakoś się złożyło. Wiesz przecież, Franku, że umiem się obchodzić z kobietami. Zwykle nudzą mnie, gdy się przez czas jakiś z nimi zadaję. Pozwalają zaj­rzeć do swoich wszystkich kart i od razu gra staje się nudna... Ale z tą biedaczką było całkiem inaczej. Mu­siałem odbyć czas próby; najgorszemu wrogowi nie ży­czę tego! Mnóstwo par butów zdarłem, włócząc się zi­mą i latem, dniami i nocami, zanim od czasu do czasu ujrzałem jej twarzyczkę. Byłem jakby oczarowany. I co najgorsze, że się doprawdy bardziej bałem samej dziewczyny niż tego starego wilka, którego zwie oj­cem, i tej okrutnej wiedźmy, która ponoć jest jej babką.

— A jakże się to stało, że przecież zdołałeś ją omo­tać, że uległa ci wreszcie?

— Stale przede mną uciekała. Czasem przez całą noc do świtu czatowałem, by tylko spojrzeć jej w oczy, gdy szła do studni zaczerpnąć konewkę wody. Na mój widok zatrzymywała się i wracała do zamku. Powta­rzało się to wiele razy. Wreszcie powiedziałem sobie: zaprzestanę tej włóczęgi, tego łażenia za nią, tego na­rzucania się. Przez trzy tygodnie nie pojawiłem się ani razu. Głupio się czułem przez ten czas, irytowałem się, ale przetrzymałem! Wreszcie poszedłem. Zastałem ją tuż obok bramy; niosła dzieżę z pokarmem dla wie­przy. Spojrzała na mnie i — nie uciekła.

— A co powiedziała?

— Ani słowa. Wysłuchała jednak, co do niej mówiłem. A wcale wtedy nie blagowałem. Słowa płynęły mi z serca. Bo też była przecudna, urocza. Byłem na tyle sprytny, że nie tknąłem jej wtedy. Począłem przy­chodzić co dzień i wtedy dopiero... Ale trudno mi było przecież tak w jasny dzień... Toteż wyszukaliśmy sobie kryjówkę. W jednej z piwnic zamkowych... Poradzi­łem sobie też ze starą wiedźmą, czuwającą po całych nocach. Dałem dziewczynie proszek nasenny, by go wsypywała do flaszki z winem, którym stara w nocy się raczyła. Mieliśmy potem zawsze kilka godzin spoko­ju... Opowiadała mi różne rzeczy, ale nigdy nie chciała powiedzieć, skąd pochodzi jej rodzina i w jaki sposób dostała się do tych okolic. Byłoby doprawdy lepiej, gdybym o to wcale nie był pytał! Ale coś mnie kusiło, że wciąż rozmowę na to skierowywałem. Wreszcie za­groziłem jej, że nie przyjdę więcej, jeśli mi nie wyzna całej prawdy. Przestraszyła się i opowiedziała to, co ci już mówiłem poprzednio. Gdy skończyła swą rela­cję i zauważyła, jak okropne wrażenie to wszystko na mnie wywarło, zaczęła jęczeć, narzekać, że zape­wne przestanę ją kochać, że chociaż jest niewinna, to przecież nie zechcę poślubić dziewczyny, której siostra zabiła człowieka i jest w zakładzie dla obłąkanych. Siedziałem obok niej w milczeniu... Odchodząc zdawa­łem sobie sprawę, że wszystko między nami skoń­czone...

Zamilkł na parę chwil, rozejrzał się dokoła i zapytał:

— Czy nie słyszałeś?

— Co?

— Zdawało mi się, że słyszę czyjeś kroki w pobli­żu... Od tej nocy, gdy dziewczyna opowiedziała mi tę okropną historię, wciąż mi się zdaje, że prześladują mnie jakieś widma. Przedtem, gdy szliśmy w górę, miałem wrażenie, jakby ktoś szedł za nami; obejrzałem się kilka razy — nic... Tak, tak, Franku, żal mi biedaczki, ale nie mogę więcej pójść do niej. Wciąż mam przed oczyma jej siostrę wołającą: „Mrówki! mrówki!...” Również i w Filomenie jest coś niesamowi­tego, budzącego lęk. Kto wie, co by zrobiła, gdyby się dowiedziała, że ją zdradzam... Toteż postanowiłem raz na zawsze z nią zerwać, nie pokazywać się jej na oczy. Przecież nie pójdzie sama, by mnie szukać, nie powie też ojcu, że była moją kochanką... A tobie, Franku, powiadam: trzymaj język za zębami! Powiedziałem ci wszystko tylko po to, byś umiał przemilczeć to, co potrzeba, gdyby ten hrabia, z którym mieliśmy w szyn­ku spór, wdał się z tobą w rozmowę. Dobranoc, Franku!

— Dobranoc, łobuzie. Z jedną skończyłeś, a już śpieszysz do drugiej... Hrabina węgierska czy poko­jówka? Corpo della Madonna! Uczyć się u ciebie, jak korzystać z młodości!

Dopiero gdy Franek znikł w mrokach nocy, Alojzy ruszył w stronę mostu.

Wtem uczuł, że jakaś ciężka ręka dotknęła jego ra­mienia. Odwrócił się przerażony...

— Weber! — krzyknął mimo woli i cofnął się o krok.

— Tak, to ja. A kim ty jesteś, wiem teraz także. Jesteś drabem, którego zabiłbym jak parszywego psa, gdybyś nie był moim zięciem... Mam szczęście do zię­ciów, drugi jest wart pierwszego... A może przecież potrafię z ciebie zrobić uczciwego człowieka. Jeśli nie tu, to za morzem, gdzie już niejeden łajdak przemienił się w porządnego obywatela.

Młodzieniec prawą ręką trzymał się poręczy mostu, a lewą ścierał pot z czoła.

— Panie Weber... — dobył wreszcie głosu z gardła — czego pan... chce... ode mnie?

— Chcę krótkiej i jasnej odpowiedzi: o której godzinie jutro rano pojawi się u mnie twój ojciec, pro­sząc o rękę mojej córki dla swego syna? Na to chcę odpowiedzi.

— Przykłada mi pan nóż do gardła... Mój ojciec?... ma prosić?... pomyśl pan...

— Już pomyślałem — przerwał stary. — Pomyśla­łem, że muszę moje jedyne dziecko wydać za człowie­ka, który niewart jest całować jej podartych trzewi­ków, jakie się rzuca na śmietnik; pomyślałem też, że ojciec tego draba chętnie oddałby pół majątku, byle nie dostać mojej córki za synową; pomyślałem również, że chętnie dałbyś mej córce dawkę trucizny zamiast zwró­cić jej cześć, którą podstępnie zrabowałeś. Wszystko to pomyślałem. Ale to nie zmienia faktu, że musisz wykonać, czego żądam!

Zamilkł, jakby chciał młodzieńcowi dać czas do namysłu. Chłopak nie rzekł ani słowa. Wtedy sta­ry zaczął nim potrząsać; trzymając w zaciśniętej pięści połę jego surduta, mówił ze wzmagającą się pasją:

— No, otwórz usta, człowieku, i powiedz głośno „tak”, a potem poprzysiąż na wszystkie świętości, że naprawisz krzywdę, jakąś wyrządził dziewczynie! Czy słyszysz? Czego się namyślasz? Bo gdybym ja zaczął się namyślać, jak podle postąpiłeś z mym dzieckiem, to tą pięścią...

— Precz z ręką! — krzyknął młodzieniec, usiłując strząsnąć z siebie przytrzymującą go rękę leśniczego. — Napadł pan na mnie jak morderca. Przekona się pan, że nie jestem drabem, za jakiego mnie pan ma. Żałuję sam bardzo, że to się stało; jeśli pan podsłu­chał moją rozmowę z kolegą, wie pan wszystko. Zastanowię się, jak sprawę załatwić. Ale siłą nie dam się przymusić, rozumie pan?

— Tak, to prawda — rzekł stary po chwili namysłu — zapominam, że to mój zięć... muszę po ojcowsku i obchodzić się z tobą... A więc, paniczu? — pytał ochrypłym głosem — czy zastanowiłeś się już nad odpowiedzią? Wiem, że niezbyt to dla ciebie wygodne spełnić moje żądanie. Ale moja córka... Sam przecież powiedziałeś, że nie jest taka jak inne; mogłeś różne dziewczęta bałamucić bezkarnie, ale z moją Filomeną źle żartować... Zważ zresztą: mam już jedną córkę w szpitalu wariatów, a nie chcę doprawdy, by i druga tam się dostała.

Spokój, z jakim te słowa wypowiadał, zwiódł wido­cznie młodzieńca, gdyż odetchnął swobodniej, wyjął z kieszeni zegarek i rzekł:

— Już zbliża się północ, a nie mam wiele czasu... Muszę jeszcze gdzieś pójść... Odroczmy naszą rozmowę na kilkanaście godzin; gdy się prześpimy, spokojniej i rozważniej będziemy o wszystkim mówili. Doprawdy, mnie samemu zależy bardzo na tym, by tę smutną sprawę jakoś załagodzić. A jak to zrobić, o tym jeszcze pomówimy.

— Pomówimy teraz albo nigdy! — krzyknął stary. — Po raz ostatni zapytuję: czy poślubisz moje dziecko, czy nie?

— Nie obiecywałem jej tego wcale... A gdybym na­wet był obiecał, żałuję bardzo, ale nie mógłbym do­trzymać.

— Nie mógłbyś?

— Nie. Stanowczo nie. Krzykiem czy pięścią nie dam się sterroryzować. Dam panu odszkodowanie...

— Odszkodowanie! — roześmiał się gorzko stary.

— Tak, i to wcale pokaźne. A jeśli nie chce pan go przyjąć, to ma pan przecież możność zastrzelić mnie przy lada sposobności. Ale póki żyję, nie dam się do niczego przymusić; nie mam też żadnej ochoty zostać pańskim zięciem i pachołkiem.

Stary przez czas jakiś w milczeniu weń się wpatry­wał, a potem zapytał:

— Masz już inną kochankę... idziesz właśnie do niej... czy tak?

— A gdyby i tak było! Cóż to pana obchodzi?

— Czy to pokojówka, czy sama hrabina?

— Nie ma pan prawa o to pytać. Ale by wreszcie to wszystko skończyć... idę do hrabiny...

— Ani słowa więcej! — przerwał stary. — Nie pój­dziesz do niej! Bo...

— Daj mi pan dokończyć zdanie. Co Bóg złączył...

— Bóg? Ośmielasz się, łotrze, w tej strasznej chwili powoływać się na imię tego, o kim ze zgrozą myśleć powinieneś?

— Postradał pan zmysły, panie Weber. Może oprzy­tomnieje pan, gdy powiem to, czego jeszcze nikt nie wie: hrabina jest moją żoną. Wzięliśmy potajemnie ślub...

Wypowiedział to kłamstwo z całym spokojem, prze­konany, że nagły pomysł poprawi jego chwilową sytu­ację i pozwoli mu na razie wycofać się z przykrego położenia.

Stary stał przed nim w milczeniu; z głębi parowu szedł poszum spienionych fal; księżyc przedarł się przez zwały chmur i oświecał twarze obu wrogów, tak że mogli dokładnie przypatrzyć się sobie. Wido­cznie w rysach twarzy leśniczego młodzieniec wyczy­tał coś strasznego, gdyż nagle zbladł, cofnął się o krok, kolana zatrzęsły się pod nim. Chciał coś powiedzieć, ale nie mógł dobyć słowa z gardła. Chciał uciekać, ale czuł, że nogi są jakby zdrętwiałe.

— Bóg złączył? — krzyknął stary. — Szatan, chcia­łeś powiedzieć! Hahaha! Jego żona! A ja mam pójść do córki i powiedzieć: przepadło, on ma już żo­nę... A potem kiedyś będziesz przechodził z żoną obok zamczyska, a jaśnie pani zapyta: czy znasz tę dzie­wczynę? a ty powiesz: jakaś Cyganka, upadła dziew­ka... i śmiejąc się opowiesz, jak to za kawalerskich czasów tarzało się z dziewką na słomie w piwni­cy... Jeśli szatan twoim patronem, drabie, to ruszaj do piekła!

— Weber! — nieludzkim głosem ryknął młodzie­niec.

Ale już leśniczy podniósł go w górę i przerzucił przez poręcz mostu w dół, w głęboki parów, między złomy skalne, po których szeroką strugą z szumem przewala­ły się wody.

Morderca i mściciel zbladł, ale żaden nerw w nim nie zadrgał.

— Czy nie krzyknął ktoś? — szepnął sam do sie­bie. — Nie, nikogo nie ma... Jestem sam...

Rozejrzał się.

— Stało się! — snuło mu się po głowie — gdy go znajdą, pomyślą, że po pijanemu chodził w nocy po moście i runął w przepaść... Biedna Filomena... Jakże przetrzyma śmierć kochanka? Ale lepiej tak, niż gdyby żył, a ona miała znosić pogardę, przecierpieć ból rozstania, czuć się poniżoną, porzuconą...

Ruszył w stronę zamczyska.

Gdy przestąpił próg izby, stara siedziała koło okna czuwając. Podszedł do łóżka, na którym leżała córka. Przez chwilę wsłuchiwał się w jej niespokojny oddech, potem pochylił się nad nią, by w półmroku przyjrzeć się jej rysom. Nagle otworzyła oczy, wyskoczyła z łóż­ka i przestraszona zapytała:

— To ty, ojcze?

— Tak, Meno! Czy lękasz się ojca, dziecko?

— Nie, miałam takie jakieś dziwne sny... Skąd wra­casz? Czy mówiłeś z nim?

— Z hrabią? Nie. Nie zastałem go. Opowiem ci ju­tro. Połóż się znowu i zaśnij.

— Nie mogę spać. Ubiorę się i siądę do kołowrotka.

— Usiądź koło mnie na ławie. I ja również nie jestem śpiący. Co to chciałem powiedzieć... Podoba ci się hrabia? Robi wrażenie porządnego człowieka.

Nie odpowiedziała, pogrążona w myślach.

Siedzieli więc na ławie pod krucyfiksem; on oparty o ścianę, a ona przytulona do jego piersi. Nie mówili ze sobą ani słowa. Od czasu