Cztery kobiety - Paul Heyse (książki czytaj online za darmo txt) 📖

— Pojedziesz z mułami naprzód i będziesz mnie oczekiwał u wylotu parowu — rzekł do służącego.

Sam przystąpił do krzyża i pochylając się nad dziew­czyną, rzekł:

— Co tu robisz, Filomeno? Dlaczego nie wracasz do izby? Jesteś cała przemoczona...

Nie odpowiedziała. Zakryła twarz rękami.

— Co ci dolega, Filomeno? Drżysz na całym ciele... Pójdź do izby; deszcz cię zmoczył, musisz się prze­brać... Nie możesz przecież tu pozostać... Czy ojciec w domu?

— Nie.

— Odprowadzę cię do domu. Jeśli nie pójdziesz do­browolnie, zaniosę cię na rękach. Powiedz mi, co ci dolega. Może potrafię ci pomóc...

Łzy trysnęły jej z oczu. Oparła głowę na jego ra­mieniu.

— Chciałabyś opuścić ten ponury zamek? Powiedz szczerze, drogie dziecko. Męczy cię to życie...

— Tak, chciałabym umrzeć... — szepnęła i zatrzęsła się.

Przeraził się tego wybuchu rozpaczy.

— Będziesz żyła, Filomeno, jesteś zbyt młoda i zbyt... piękna — chciał powiedzieć i słowo to za­marło mu na wargach.

Dziewczyna znowu przypadła do stóp krzyża i za­częła głośno łkać.

Pochylił się nad nią i starał pocieszyć.

— Ależ, dziecko, nie ma takiej sytuacji, z której nie byłoby wyjścia, kiedy się ma dobrą wolę. Gdybym wiedział, że masz do mnie zaufanie, że poszłabyś ze mną...

Głośno jęcząc, wypowiadała jakieś niezrozumiałe wyrazy.

— Chodź! — rzekł i podniósł ją — usiądźmy na tym kamieniu. Powiedz mi, co ci dolega. Nie wiesz wcale, jak bardzo cię polubiłem. Od pierwszej chwili, gdy cię ujrzałem.

Spojrzała mu nagle w twarz, jakby o coś chciała zapytać; jej usta zadrżały; po chwili jednak znowu lęk przeraźliwy strzelił z jej oczu.

— Nie, to niemożliwe! — rzekła, nie patrząc na niego.

— Co nie jest możliwe?

— Abym to przeżyła!

— Oszusz łzy — rzekł i podał jej swą chustkę. — Pomówię z twym ojcem...

— Nie, nie! — wybuchnęła. — Nie z ojcem! Z ni­kim!... Niech mi pan da spokój. Niech pan idzie i nie wraca nigdy. Wszystko na próżno... Nie przeżyję tego!

— Mena! Mena! — rozległ się nagle skrzeczący głos.

Hrabia i Filomena zwrócili głowy w stronę bra­my zamkowej i ujrzeli tu staruchę wciąż powtarzającą imię dziewczyny.

Po chwili stara była przy krzyżu, ujęła ramię dziew­czyny i poczęła ją szarpać, zmuszając do pójścia za nią. Hrabia chciał temu przeszkodzić, tłumaczył sta­rej, że przyszedł do rządcy i przypadkowo zastał dziew­czynę. Stara zupełnie na to nie reagowała; widocznie nie rozumiała ani słowa. Wciąż mamrotała jakieś prze­kleństwa we włoskim dialekcie i zmuszała Filomenę do pójścia.

Niebawem hrabia sam został pod krzyżem. Miał przykre uczucie, że interwencja jego tylko pogorszyła los biednej dziewczyny.

Wracając do Meranu, miał głowę zaprzątniętą jedną tylko myślą: jak by dopomóc tej nieszczęśliwej istocie. Bo że jej musi pomóc, uratować, wyzwolić — to sobie już święcie postanowił.

Niedługo bawił w swym pokoju w hotelu. Po burzy powietrze było tak rześkie, że postanowił przejść się.

Pierwsza znajoma twarz, którą spotkał na ulicy, by­ła otoczona siwą gęstą brodą i ocieniona szerokim ka­peluszem.

— Pułkowniku! — zawołał uradowany hrabia — na­reszcie pana znowu spotykam! Brakło mi pana w tym nieszczęsnym ostatnim tygodniu.

Serdeczność bijąca ze słów hrabiego widocznie po­działała na starca.

— Po cóż mnie pan potrzebował? — rzekł, zatrzy­mując się, tonem mniej zimnym niż zwykle.

— Szanowny przyjacielu, musi pan wysłuchać mo­jej relacji. Dobrze mi to zrobi, jeśli potem pan wedle swego zwyczaju obleje mnie potokiem kpin. Jeśli nie ochłodzi to mej głowy, zrozumiem, że to, co we mnie płonie, nie jest słomianym ogniem, i utwierdzę się je­szcze bardziej w mych zamiarach.

— Tylko nie historie miłosne! — mruknął stary. — Czy nie skończył pan jeszcze z tą węgierską uwodzicielką? A może wdał się pan z kopciuszkiem w zacza­rowanym zamczysku?

— Dowie się pan o wszystkim, pułkowniku. Ale wstąpmy do jakiegoś szynku. Przez cały dzień byłem w drodze, jestem zmęczony i pokrzepiłbym się chętnie szklanką wina. Bądź pan spokojny, nie zaprowadzę pa­na między ludzi cywilizowanych; usiądziemy między chłopstwem, gdzie nikt pana nie zna i nikt nie zechce narzucać się. Ot tu mamy małą winiarnię. Co niedziela przychodzą tu włoscy murarze, śpiewają i piją. Dziś tu mało będzie gości, a już z pewnością nie ujrzymy nikogo z tak zwanego „towarzystwa”, z którym i ja dziś chętnie uniknąłbym spotkania.

Nie zatrzymali się w obszernej szynkowni, lecz we­szli do niewielkiego pokoiku za nią, w którym znaj­dowały się tylko dwa stoły. W szynkowni siedziało niewielu chłopów; burza wypłoszyła ich z miasta; czym prędzej pośpieszyli do swych winnic, by się przekonać, czy nie ma jakowejś szkody; w izdebce za szynikownią przy jednym stole nie było nikogo, przy drugim zaś siedział skromnie, ale po miejsku ubrany człowiek, który przy świetle lampy czytał gazety; tak był zatopiony w lekturze, że nie zauważył wcale, gdy hrabia i pułkownik zasiedli na drugim końcu podłużnego stołu. Kelnerka przyniosła karafkę wina; pułkownik wypił niewiele, natomiast hrabia jednym haustem wychylił całą szklankę. Pułkownik sięgnął do swej skórzanej torby i dobył z niej jakieś kamie­nie, którym począł się bacznie przypatrywać przez lupę. Nie przerywał tego zajęcia przez cały czas, gdy hrabia zdawał mu sprawę z zaszłych ostatnio wy­padków.

— Niech mnie pan zechce zrozumieć — kończył hrabia swą relację (mówił cały czas półgłosem, by sie­dzący po drugiej stronie stołu jegomość nie słyszał jego słów). — Przede wszystkim muszę się jeszcze dokładniej przypatrzyć temu Weberowi. O niewinności i uczciwości dziewczyny jestem przekonany. Gdyby pan widział, z jaką rozpaczą, kurczowo trzymała się krzyża, przyznałby mi pan rację, że w tym wypadku nie wolno się liczyć z żadnymi innymi względami, że jest wprost obowiązkiem wyzwolić tę nieszczęśliwą istotę z okropnego środowiska, w jakim się znajduje. Zaprawdę, jest to klejnot, który należy tylko oprawić ma nowo, by zajaśniał wspaniałymi barwami!

— Więc ma pan zamiar dać temu klejnotowi opra­wę pierścienia i ozdobić nim hrabiowską rękę?

— Cóż by w tym było złego? — zapytał hrabia z wielkim ożywieniem. — Na razie sprawa je­szcze tak daleko się nie posunęła. Coś w każdym razie musi się stać. Przede wszystkim trzeba ją uwolnić spod opieki starej wiedźmy, przekonać się, co to za fi­gura ten Weber, podający się za jej ojca. A gdyby mi się udało umieścić ją w innym środowisku...

— Wtedy zrobiłby pan z niej hrabinę lub co naj­mniej zaszczyciłby pan ją rolą swej kochanki...

— Pułkowniku! — oburzył się hrabia i twarz jego pociemniała. — Ale dlaczego mam się gorączkować? Niech pan sądzi o moich zasadach i planach, co się mu podoba. Chciałbym tylko, by mi pan poradził, gdzie byłoby najodpowiedniej umieścić na razie dziewczynę. Bo wprost z tej pustaci osadzić ją w jakimś miejskim pensjonacie wydaje mi się zbyt ryzykowne, oczywiście o ile zdołam się w ogóle porozumieć z jej ojcem i uda mi się dojść tajemnicy tej dziwnej ro­dziny...

Przerwała mu głośna rozmowa kilku osób, które właśnie weszły do pokoju, minąwszy bez zatrzymania się szynkownię. Zajęli miejsce przy drugim stole, było ich trzech. W jednym z nich hrabia rozpoznał młodego eleganta, kochanka węgierskiej pokojówki. Towarzysz jego głośno domagał się wina, a trzeci, po którym można było poznać, że już dziś wychylił nieje­dną szklankę, obejmował kelnerkę i szeptał jej coś do ucha. Trzej młodzieńcy nie krępowali się zu­pełnie obecnością innych gości, mówili głośno i bez wstydu o różnych intymnych sprawach, jakby sa­mi byli w pokoju. Wreszcie lowelas wyjął z kiesze­ni portfel wypełniony banknotami, a z drugiej talię kart i zaproponował swym kamratom partyjkę. Nie­bawem wszyscy trzej byli pogrążeni w grze.

Jegomość czytający gazety zupełnie nie zwracał uwagi na to, co trzej weseli kompani mówili i czynili; pułkownik studiował obojętnie swoje minerały.

Przez czas jakiś było dosyć cicho przy stole, przy którym siedzieli gracze. Tylko ten, który był najbar­dziej pijany, interpretował każdą fazę gry swymi uwa­gami, posługując się wyrazami zarówno włoskimi, jak francuskimi i niemieckimi. Wtedy przystojny lowelas i jego towarzysz strofowali go wzywając, by nie prze­szkadzał w grze.

Na zegarze kościoła parafialnego wybiła dziewiąta. Szybko zapadła noc. Na ulicach stawało się coraz ciszej. Czasem tylko słychać było przez otwarte drzwi szynku głosy przechodniów. W pokoiku, w którym przy dwu stołach siedzieli goście, paliły się lampy naftowe, natomiast w przedniej izbie było pusto, panował pół­mrok; nie zapalono tu wcale lampy, a skąpe światło sączyło się z przyległego pokoju.

Niebawem do szynikowni wszedł jakiś człowiek, usiadł przy stole tuż obok drzwi wejściowych i zażą­dał wina i chleba. Gdy kelnerka chciała postawić na stole świecę i pozdrowiła go słowami: „Dobry wieczór, panie Weber!” — rzekł szeptem:

— Cicho! Szkoda światła. Trafię i tak do szklanki.

Gdy dziewczyna odeszła, by zająć się gośćmi w przy­ległym pokoiku, Weber zdjął pilśniowy kapelusz i się­gnął do kieszeni, by wyjąć chustkę i obetrzeć spocone czoło. Ale zamiast swej kraciastej grubej chustki płó­ciennej wyjął śnieżnobiałą, batystową. Zgrzytnął zę­bami i umieścił ją w drugiej kieszeni.

Była to ta sama chustka, którą hrabia wręczył pła­czącej Filomenie pod krzyżem, by otarła zapłakaną twarz. Dziewczyna zatrzymała ją mechanicznie w ręce, gdy babka zaciągnęła ją z powrotem do zamczyska. Niebawem wrócił ojciec i rozpoczął dokładną indagację. Kazał sobie opowiedzieć każde słowo jej rozmowy z hrabią. Nie rzekł potem ani słówka, nie klął, nie gromił, tylko jego krzaczaste, rudawe brwi ściągnęły się ponuro pod głęboko osadzonymi oczami.

— Czy powiedział, że cię kocha?

— Tak, ojcze.

— I że chce ze mną mówić?

— Tak, ojcze.

— Ladro maledetto!20 — mruknęła starucha.

— Cicho, matko... Połóż się do łóżka, Meno. Daj mi tę białą chusteczkę. Chciał mówić ze mną? Pomówię ja z nim...

Po tych słowach wyszedł. Co miał do omówienia i tym wytwornym panem, niejasno sobie uświadamiał. Udał się wprost do pokoju w hotelu, w którym hrabia mieszkał. Nie zastał go. Postanowił poczekać, aż hrabia wróci. Wstąpił więc do szynku, by pokrzepić się szklanką wina. Byłby przystąpił do hrabiego, ale trzeciego jegomościa, siedzącego przy stole i czyta­jącego gazetę, wolał raczej uniknąć. Dlatego usiadł się szynkowni: tędy musi hrabia przejść, gdy będzie wracał do domu...

Przy stole, gdzie trzej młodzi ludzie grali, powstał nagle głośny hałas. Jeden z nich, najbardziej pijany, rzucił karty na stół i począł krzyczeć:

— Jakieś tu są cygaństwa! Corpo della Madonna!21 nie będę z tobą więcej grał, Alojzy!

Był to ów przystojny lowelas, którego poznaliśmy już, imieniem Alojzy.

Obruszył się na te słowa i zapytał:

— Co znaczą te niedomówienia? Będziesz łaskaw udzielić mi bliższych wyjaśnień, albo, sapristi22, po­mówimy ze sobą gdzie indziej...

— Sangue freddo, amico mio!23 Myślę tylko...

— ...że Alojzy ma nie tylko damy, ale i króle, i asy — wtrącił trzeci. — To już tak się trafia przy hazardzie. Dziś ja, jutro ty, jak się zdarzy. Wina, kelnerko!

— Peste alla fortuna!24 — mruknął ograny. — Nie będę więcej grał! Ecco!25 — rzucił na stół resztę monet, które miał w kieszeni. — Jestem perduto, che il diavolo vi porti!26

— Dobrze — rzetkł Alojzy — nie chcesz grać wię­cej? Nie zależy mi na tym. Mogę ci dać jutro rewanż. Jest i tak już późno, a tobie dwoi się w oczach, nie rozpoznajesz kart...

— Co? późno? — wtrącił trzeci — chyba nie pój­dziesz już do domu?

— O nie — rzekł przystojny lowelas i spokojnie wypił swe wino — muszę jeszcze gdzieś pójść...

— Ha, ha — roześmiał się jego towarzysz i począł śpiewać: