Anafielas - Józef Ignacy Kraszewski (wirtualna biblioteka cyfrowa TXT) 📖

dziś popr. pisownia: rozpacz. [przypis edytorski]

1381. szalonemi skoki — dziś popr. forma N. lm: szalonymi skokami. [przypis edytorski]

1382. rzadnieć — dziś: rzednąć. [przypis edytorski]

1383. Bałtyku królowa po kochanku płacze — w mit. litew. Jurata (Jūratė, od litew. jūra: morze), bogini Bałtyku, zakochała się w rybaku, za co Perkun zniszczył jej bursztynowy pałac i pozbawił ją władzy. [przypis edytorski]

1384. Praurma a. Prauryma (litew. Praurimė) — według XIX-wiecznego historyka T. Narbutta litewska bogini świętego ognia, jej istnienia nie potwierdzają inne źródła historyczne ani tradycja ludowa. [przypis edytorski]

1385. rąbek (daw.) — chustka na głowę. [przypis edytorski]

1386. pastwa (daw.) — ofiara. [przypis edytorski]

1387. czarnemi skrzydły — dziś popr. forma N. lm: czarnymi skrzydłami. [przypis edytorski]

1388. nócić — dziś popr. pisownia: nucić. [przypis edytorski]

1389. błoń a. błonie — rozległa łąka, pusta przestrzeń pokryta trawą. [przypis edytorski]

1390. tentent — dziś popr. pisownia: tętent. [przypis edytorski]

1391. zaszeleściały — dziś popr. forma: zaszeleściły. [przypis edytorski]

1392. piasczysty — dziś popr. pisownia: piaszczysty. [przypis edytorski]

1393. bracióm — dziś popr. forma C. lm: braciom. [przypis edytorski]

1394. dniowy — dzienny, tu: codzienny; strawa dniowa to obiad. [przypis edytorski]

1395. zastali, zatrzymali (tu reg.) — dziś popr. forma 3 os. lm cz. przesz. r.nmos.: zastały, zatrzymały (w zdaniu Gdy mnie burza, gdy mnie chmury na morskim brzegu zastali i dzień cały zatrzymali). [przypis edytorski]

1396. spoźniony — dziś popr. pisownia: spóźniony. [przypis edytorski]

1397. porać (daw.) — pruć. [przypis edytorski]

1398. pieśnióm — dziś popr. forma: pieśniom. [przypis edytorski]

1399. słonić (daw.) — zasłaniać. [przypis edytorski]

1400. żmudzin — konik żmudzki, przedstawiciel rasy koni hodowanych na Żmudzi, niewielkich, ale silnych i wytrzymałych. [przypis edytorski]

1401. szłyk (daw.) — futrzana czapka. [przypis edytorski]

1402. burka (daw.) — płaszcz z filcu. [przypis edytorski]

1403. poźny — dziś popr.: późny. [przypis edytorski]

1404. Kaukie (mit. litew.) — straszydła nocne. [przypis edytorski]

1405. bracióm — dziś popr. forma C. lm: braciom. [przypis edytorski]

1406. dniowy — dzienny, tu: codzienny; strawa dniowa to obiad. [przypis edytorski]

1407. nié ma — rym z imieniem Prauryma wskazuje tu na wymowę é pochylonego jak i: ni ma. [przypis edytorski]

1408. kładnę — dziś popr. forma: kładę. [przypis edytorski]

1409. strzedz — dziś popr. pisownia: strzec. [przypis edytorski]

1410. strzedz twe kroki — dziś popr.: strzec twych kroków. [przypis edytorski]

1411. moję — dziś popr. forma B. lp r.ż.: moją. [przypis edytorski]

1412. jam Zniczowa — należę do Znicza, jestem kapłanką świętego ognia. [przypis edytorski]

1413. kto przysiąg świętych naruszy — dziś popr.: kto święte przysięgi naruszy. [przypis edytorski]

1414. rozdymać — tu: rozniecać, dmuchać (w ogień, aby go rozpalić). [przypis edytorski]

1415. xiążęcy — dziś popr. pisownia: książęcy. [przypis edytorski]

1416. roskosz — dziś popr. pisownia: rozkosz. [przypis edytorski]

1417. poźną — dziś popr. pisownia: późną. [przypis edytorski]

1418. tum zrywała — dziś: tu zrywałam. [przypis edytorski]

1419. piasczystéj — dziś popr.: piaszczystej. [przypis edytorski]

1420. swoję — dziś popr. forma B. lp r.ż.: swoją. [przypis edytorski]

1421. porywca — porywacz. [przypis edytorski]

1422. połon (daw., z rus.) — niewola. [przypis edytorski]

1423. Saułe a. Saule (z litew. Saulė) — Słońce; w mit. litew. bogini nieba. [przypis edytorski]

1424. rozbiegą się — dziś popr. forma: rozbiegną się. [przypis edytorski]

1425. łowiec — dziś popr.: łowca, tj. myśliwy. [przypis edytorski]

1426. zbójczy — dziś: zabójczy. [przypis edytorski]

1427. z zgiętemi kolany — dziś popr. forma N. lm: ze zgiętymi kolanami. [przypis edytorski]

1428. mieczu — dziś popr. forma: mieczowi a. dla miecza. [przypis edytorski]

1429. imie — dziś popr. pisownia: imię. [przypis edytorski]

1430. dziecięce rysy rozpatrzył — przypatrywał się twarzy dziecka. [przypis edytorski]

1431. synu — dziś popr. forma C. lp: synowi. [przypis edytorski]

1432. szłyk (daw.) — futrzana czapka. [przypis edytorski]

1433. dysze — dziś popr. forma: dyszy, tj. oddycha. [przypis edytorski]

1434. łzów — dziś popr. forma D. lm: łez. [przypis edytorski]

1435. lubo (daw.) — przyjemnie, miło. [przypis edytorski]

1436. takie, jak ten, syny — dziś popr. forma B. lm: takich, jak ten, synów. [przypis edytorski]

1437. cóś — dziś popr.: coś. [przypis edytorski]

1438. bieżał — dziś popr. forma: biegł. [przypis edytorski]

1439. biegą — dziś popr. forma: biegną. [przypis edytorski]

1440. męzki — dziś popr. pisownia: męski. [przypis edytorski]

1441. spójrzeć — dziś popr. pisownia: spojrzeć. [przypis edytorski]

1442. ptastwo — dziś: ptactwo. [przypis edytorski]

1443. radośny — dziś popr. pisownia: radosny. [przypis edytorski]

1444. Jaćwież — tu: bałtyckie plemię Jaćwingów, zamieszkujące w średniowieczu tereny między Niemnem a Wielkimi Jeziorami Mazurskimi (dziś terytorium płd.-zach. Litwy i polskiej Suwalszczyzny). Kraszewski, za Długoszem, przedstawia ich kulturę jako wzór męstwa i ducha bojowego. [przypis edytorski]

1445. niemi — dziś popr. forma N. lm: nimi. [przypis edytorski]

1446. poźniejszy — dziś popr. pisownia: późniejszy. [przypis edytorski]

1447. napróżny (daw.) — bezcelowy, daremny. [przypis edytorski]

1448. koncha — muszla. [przypis edytorski]

1449. gmin (daw.) — ludzie z niższej warstwy społecznej; tłum. [przypis edytorski]

1450. wieczór — tu: wieczorem. [przypis edytorski]

1451. sinie — dziś popr. forma: sino (jeśli to przysłówek: świecą sino) a. sine (jeśli to przymiotnik: fale sine); siny może tu oznaczać ciemnoniebieski. [przypis edytorski]

1452. chwili — dziś popr. forma D. lm: chwil. [przypis edytorski]

1453. wspomina na ojca — dziś popr.: wspomina ojca a. myśli o ojcu. [przypis edytorski]

1454. nie staje — tu: brakuje. [przypis edytorski]

1455. z złotemi włosy — dziś popr. forma N. lm: ze złotymi włosami. [przypis edytorski]

1456. xiężycowy — dziś popr. pisownia: księżycowy. [przypis edytorski]

1457. spójrzenie — dziś popr. pisownia: spojrzenie. [przypis edytorski]

1458. wielkiémi blaski — dziś popr. forma N. lm: wielkimi blaskami. [przypis edytorski]

1459. xiężyc — dziś popr. pisownia: księżyc. [przypis edytorski]

1460. inszy (daw.) — inny. [przypis edytorski]

1461. patrzają — dziś popr. forma: patrzą. [przypis edytorski]

1462. sokolém — dziś popr. forma N. lp r.n.: sokolim. [przypis edytorski]

1463. bezsilném — dziś popr. forma N. lp: bezsilnym. [przypis edytorski]

1464. poglądać — dziś: spoglądać. [przypis edytorski]

1465. lietaury (z gr. polytauréa) — bębny, kotły. [przypis edytorski]

1466. wiżos (z litew.) — obuwie. [przypis edytorski]

1467. dzieckiem — tu: jako dziecko, będąc dzieckiem. [przypis edytorski]

1468. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

1469. sąsiady — dziś popr. forma B. lm: sąsiadów. [przypis edytorski]

1470. dyszeć — tu: oddychać. [przypis edytorski]

1471. dziewica — tu: dziewczyna. [przypis edytorski]

1472. krwawemi — dziś popr. forma N. lm r.n.: krwawymi. [przypis edytorski]

1473. śpieniony — dziś popr. pisownia: spieniony. [przypis edytorski]

1474. nog — dziś popr. pisownia: nóg. [przypis edytorski]

1475. sny młodemi — dziś popr. forma N. lm: młodymi snami. [przypis edytorski]

1476. Bogi — dziś popr. forma M. lm: Bogowie. [przypis edytorski]

1477. Romnowe, częściej Romowe, litew. Romovė — miejsce kultu pogańskich Bałtów, gdzie pośrodku stał wielki dąb z wyobrażeniami trzech najważniejszych bogów; siedziba Krewe. Takich miejsc było na terenie Prus i Litwy kilka. [przypis edytorski]

1478. zwodzić boje — tu: staczać walki. [przypis edytorski]

1479. w ręku twych — dziś popr.: w twoich rękach. [przypis edytorski]

1480. patrzali — dziś popr. forma: patrzyli. [przypis edytorski]

1481. Krzyżakóm, Lachóm — dziś popr. forma C. lm: Krzyżakom, Lachom. [przypis edytorski]

1482. twoję — dziś popr. forma B. lp r.ż.: twoją. [przypis edytorski]

1483. śmiać — dziś popr.: śmiać się. [przypis edytorski]

1484. wrogóm — dziś popr. forma C. lm: wrogom. [przypis edytorski]

1485. bogóm — dziś popr. forma C. lm: bogom. [przypis edytorski]

1486. tulić — tu: tulić się. [przypis edytorski]

1487. czarne duchy się śmieli — dziś popr. forma 3 os. lm cz. przesz. r.nmos.: czarne duchy się śmiały. [przypis edytorski]

1488. Ryngold — mityczny książę litewski, domniemany ojciec Mendoga. [przypis edytorski]

1489. Mindows, Mindowe, dziś raczej Mendog, litew. Mindaugas (ok. 1200–1263) — wielki książę litewski, uważany za pierwszego króla Litwinów. [przypis edytorski]

1490. Syn mścić śmierć ojca zrzucił suknie mnisze — syn porzucił życie zakonne, aby pomścić śmierć ojca; mowa o Wojsiełku, synu Mendoga (Mindowsa). [przypis edytorski]

1491. podzwignąć — dziś popr. pisownia: podźwignąć. [przypis edytorski]

1492. sąsiady — dziś popr. forma B. lm: sąsiadów. [przypis edytorski]

1493. zdradny (daw.) — zdradziecki. [przypis edytorski]

1494. wziąść — dziś popr.: wziąć. [przypis edytorski]

1495. puścizna — dziś: spuścizna. [przypis edytorski]

1496. użyżniać — dziś popr. pisownia: użyźniać. [przypis edytorski]

1497. Gedymin a. Giedymin, litew. Gediminas (ok. 1275–1341) — wielki książę litewski, ojciec m.in. Olgierda i Kiejstuta, dziadek Witolda i Jagiełły. [przypis edytorski]

1498. na rany zapomniała swoje — o ranach zapomniała swoich. [przypis edytorski]

1499. Olgierd Giedyminowicz (ok. 1300–1377) — wielki książę litewski, syn Giedymina, ojciec m.in. Jagiełły. [przypis edytorski]

1500. bułat — tu: miecz pochodzący z Persji lub Turcji, wykuty ze stali damasceńskiej. [przypis edytorski]

1501. ptacy — dziś popr.: ptaki. [przypis edytorski]

1502. łodź — dziś popr. pisownia: łódź. [przypis edytorski]

1503. porać (daw.) — pruć. [przypis edytorski]

1504. oń (daw.) — o niego. [przypis edytorski]

1505. jednym śladem — jedynym śladem są. [przypis edytorski]

1506. xiążę — dziś popr. pisownia: książę. [przypis edytorski]

1507. bieży — dziś popr. forma: biegnie. [przypis edytorski]

1508. orężów — dziś popr. w lp.: oręża. [przypis edytorski]

1509. matkę odbieżał (daw.) — odjechał od matki; zostawił matkę. [przypis edytorski]

1510. cóś — dziś popr.: coś. [przypis edytorski]

1511. zatętniać — dziś popr.: tętnić. [przypis edytorski]

1512. któś — dziś popr.: ktoś. [przypis edytorski]

1513. ręce złamać — dziś: załamać ręce. [przypis edytorski]

1514. widny (tu daw.) — widoczny. [przypis edytorski]

1515. pol — dziś popr. pisownia: pól. [przypis edytorski]

1516. sioło (daw.) — wieś. [przypis edytorski]

1517. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

1518. przewoznik — dziś popr. pisownia: przewoźnik. [przypis edytorski]

1519. wzruszyć — tu: poruszyć, postawić na nogi. [przypis edytorski]

1520. robić laskami i długiemi wiosły — wiosłować