Anafielas - Józef Ignacy Kraszewski (wirtualna biblioteka cyfrowa TXT) 📖

chrześć-jan, niezbędnej w tym miejscu ze względu na rytm wiersza. [przypis edytorski]

1245. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

1246. dwóma — dziś popr. pisownia: dwoma. [przypis edytorski]

1247. ramiony — dziś popr. forma N. lm: ramionami. [przypis edytorski]

1248. bojary — dziś popr. forma M. lm: bojarzy. [przypis edytorski]

1249. znaleść — dziś popr. pisownia: znaleźć. [przypis edytorski]

1250. schudłem — dziś popr. forma N. lp r.n.: schudłym, wychudłym. [przypis edytorski]

1251. Litewka (daw.) — Litwinka. [przypis edytorski]

1252. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

1253. kędy (daw.) — dokąd, którędy; tu: tam gdzie. [przypis edytorski]

1254. rozpróć — dziś popr. pisownia: rozpruć. [przypis edytorski]

1255. chrześcijan — tu w źródle pisownia: chrześcjan, będąca próbą zapisu wymowy dwusylabowej: chrześć-jan, niezbędnej w tym miejscu ze względu na rytm wiersza. [przypis edytorski]

1256. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

1257. xiążę — dziś popr. pisownia: książę. [przypis edytorski]

1258. połon (daw., z rus.) — niewola. [przypis edytorski]

1259. bież (daw.) — biegnij, tj. uciekaj. [przypis edytorski]

1260. kładnąc — dziś popr. forma: kładąc. [przypis edytorski]

1261. chrześcijan — tu w źródle pisownia: chrześcjan, będąca próbą zapisu wymowy dwusylabowej: chrześć-jan, niezbędnej w tym miejscu ze względu na rytm wiersza. [przypis edytorski]

1262. zpod — dziś popr. pisownia: spod. [przypis edytorski]

1263. chrześcijan — tu w źródle pisownia: chrześcjan, będąca próbą zapisu wymowy dwusylabowej: chrześć-jan, niezbędnej w tym miejscu ze względu na rytm wiersza. [przypis edytorski]

1264. blizki — dziś popr.: bliski. [przypis edytorski]

1265. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

1266. spójrzenie — dziś popr. pisownia: spojrzenie. [przypis edytorski]

1267. na mnichy, na Lachy — dziś popr. forma B. lm: na mnichów, na Lachów. [przypis edytorski]

1268. zwycięzki — dziś popr. pisownia: zwycięski. [przypis edytorski]

1269. Danjel — dziś popr. pisownia: Daniel; tu: Daniel I Romanowicz Halicki (ukr. Данило Романович) (1201–1264) — władca Rusi Halicko-Wołyńskiej. [przypis edytorski]

1270. Mindowsu — dziś popr. forma C. od imienia Mindows: Mindowsowi. [przypis edytorski]

1271. Danjel — dziś popr. pisownia: Daniel. [przypis edytorski]

1272. chorągiew trzechtwarza — chorągiew ze znakiem trzech twarzy, tj. trzech najważniejszych bóstw litewskich. [przypis edytorski]

1273. Tatar — dziś popr. forma B. lm: Tatarów. [przypis edytorski]

1274. najezdców — dziś popr.: najeźdźców. [przypis edytorski]

1275. krośna — dziś popr. pisownia: krosna (tj. urządzenie do tkania). [przypis edytorski]

1276. rąbek (daw.) — chustka na głowę. [przypis edytorski]

1277. rąbki nie całkiem kraśną nicią szyte — chustki, które zaczęto wyszywać czerwoną nitką, ale nie dokończono. [przypis edytorski]

1278. usiadać — zasiadać. [przypis edytorski]

1279. zkąd — dziś popr. pisownia: skąd. [przypis edytorski]

1280. xiążęcy — dziś popr. pisownia: książęcy. [przypis edytorski]

1281. ztąd — dziś popr. pisownia: stąd. [przypis edytorski]

1282. srom (daw.) — wstyd, zawstydzenie. [przypis edytorski]

1283. żóraw — dziś popr. pisownia: żuraw. [przypis edytorski]

1284. spójrzeć — dziś popr. pisownia: spojrzeć. [przypis edytorski]

1285. Mindowsu — dziś popr. forma C. od imienia Mindows: Mindowsowi. [przypis edytorski]

1286. lietaury (z gr. polytauréa) — bębny, kotły. [przypis edytorski]

1287. poswisnąć — dziś: zaświstać. [przypis edytorski]

1288. Liwowie — grupa etniczna, zamieszkująca w średniowieczu wybrzeża Bałtyku na terenie dzisiejszej Łotwy, a mówiąca językiem z rodziny ugrofińskich (spokrewnionym z węgierskim, fińskim i estońskim). Na początku XXI w. nieliczny naród liwoński stanowi jedną z mniejszości narodowych Łotwy. [przypis edytorski]

1289. kiem (z litew. kaimas) — wieś. [przypis edytorski]

1290. Mindowsu — dziś popr. forma C. od imienia Mindows: Mindowsowi. [przypis edytorski]

1291. zapalemy — dziś popr. forma: zapalimy. [przypis edytorski]

1292. mrówię — dziś: mrowie, tj. wielka ilość (mrówek). [przypis edytorski]

1293. tentent — dziś popr. pisownia: tętent. [przypis edytorski]

1294. tentent — dziś popr. pisownia: tętent. [przypis edytorski]

1295. tentent — dziś popr. pisownia: tętent. [przypis edytorski]

1296. nadziać — tu: włożyć, wdziać. [przypis edytorski]

1297. Aussra (mit. litew.: Aušros deivė) — Jutrzenka. [przypis edytorski]

1298. sciskać — dziś popr. pisownia: ściskać. [przypis edytorski]

1299. ptastwo — dziś: ptactwo. [przypis edytorski]

1300. Łado a. Łada — bóstwo słowiańskie, wymieniane przez chrześcijańskich kronikarzy jako bóstwo wojny (męskie) lub płodności (żeńskie); dziś badacze powątpiewają w autentyczność tych przekazów. [przypis edytorski]

1301. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

1302. mistrzu — dziś popr. forma C. lp: mistrzowi. [przypis edytorski]

1303. Pramżu (mit. litew.) — bóstwo litewskie, starzec znający przyszłość i ludzkie losy. [przypis edytorski]

1304. zanócić — dziś popr. pisownia: zanucić. [przypis edytorski]

1305. widzóm — dziś popr. forma C. lm: widzom. [przypis edytorski]

1306. zanócić — dziś popr. pisownia: zanucić. [przypis edytorski]

1307. w bolach — dziś popr. forma: w bólach. [przypis edytorski]

1308. sciśnięty — dziś popr. pisownia: ściśnięty. [przypis edytorski]

1309. zaparty (daw.) — zamknięty. [przypis edytorski]

1310. nócić — dziś popr. pisownia: nucić. [przypis edytorski]

1311. stać (czymś, jakimś) (z rus.) — stać się (czymś, jakimś). [przypis edytorski]

1312. wilcze — dziś popr. forma W. lp: wilku. [przypis edytorski]

1313. Nioła (litew. Nijolė, pol. Nijola) — wg historyka T. Narbutta (1784–1864) żona litewskiego boga podziemi, Poklusa, postać wykreowana na wzór Persefony z mit. gr. Jedna z drugoplanowych bohaterek pieśni pierwszej Anafielas, Witoloraudy (tam pisownia Nijoła). [przypis edytorski]

1314. ścierw — dziś r.n.: ścierwo. [przypis edytorski]

1315. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

1316. nócić — dziś popr. pisownia: nucić. [przypis edytorski]

1317. radośny — dziś popr. pisownia: radosny. [przypis edytorski]

1318. wydychać — tu: odpoczywać. [przypis edytorski]

1319. nęcić się — tu: znęcać się. [przypis edytorski]

1320. porać (daw.) — rozpruwać. [przypis edytorski]

1321. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

1322. k niemu (daw.) — do niego. [przypis edytorski]

1323. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

1324. szłyk (daw.) — czapka z futra. [przypis edytorski]

1325. uderzon — uderzony; tu: zaskoczony. [przypis edytorski]

1326. Christjan — dziś popr. pisownia: Chrystian (polska norma ortograficzna) a. Christian (jeśli nosiciel imienia jest np. Niemcem, jak w tym wypadku). [przypis edytorski]

1327. didalis (z litew.) — smok. [przypis autorski]

1328. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

1329. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

1330. Mindowsu — dziś popr. forma C. od imienia Mindows: Mindowsowi. [przypis edytorski]

1331. Daniłło, pol. Daniel I Romanowicz Halicki (ukr. Данило Романович) (1201–1264) — władca Rusi Halicko-Wołyńskiej. Daniłłu — Danielowi. [przypis edytorski]

1332. Swarno a. Szwarno (1230 – ok. 1270) — młodszy syn Daniela Halickiego, książę halicki, po śmierci Mendoga wielki książę litewski. [przypis edytorski]

1333. Trojnatu panem być by nad wszystkiemi — Trojnat powinien panować nad wszystkimi. [przypis edytorski]

1334. męztwo — dziś popr. pisownia: męstwo. [przypis edytorski]

1335. xiążęcy — dziś popr. pisownia: książęcy. [przypis edytorski]

1336. strzedz — dziś popr.: strzec. [przypis edytorski]

1337. kosa (tu daw.) — warkocz. [przypis edytorski]

1338. uscisk — dziś popr. pisownia: uścisk. [przypis edytorski]

1339. siwy — tu: koń o jasnej maści. [przypis edytorski]

1340. Mindowsu — dziś popr. forma C. od imienia Mindows: Mindowsowi. [przypis edytorski]

1341. spójrzenie — dziś popr. pisownia: spojrzenie. [przypis edytorski]

1342. z pode — dziś popr. pisownia: spode. [przypis edytorski]

1343. tenli (daw.) — zaimek ten z partykułą pytajną li: czy ten, czyżby to ten. [przypis edytorski]

1344. bróźna — bruzda. [przypis edytorski]

1345. nocy — dziś popr. forma B. lm: noce. [przypis edytorski]

1346. stradać żony — stracić żonę. [przypis edytorski]

1347. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

1348. probować — dziś popr. pisownia: próbować. [przypis edytorski]

1349. Poklus (w mit. litew. Pikuolis) — bóg podziemi, bóg zemsty. [przypis edytorski]

1350. Pragar a. Pragaras (mit. litew.) — Piekło, otchłań. [przypis edytorski]

1351. spójrzeć — dziś popr. pisownia: spojrzeć. [przypis edytorski]

1352. Pieśń trzecia i ostatnia — Pieśń trzecia została wydana w 1845 r., poprzedzona przez drugą (1843), a jeszcze przed pierwszą (1846). Numeracja pieśni podyktowana jest chronologią opisywanych zdarzeń: pierwsza, Witolorauda, dotyczy czasów mitycznych, druga, Mindows, rozgrywa się w XIII w., a trzecia, Witoldowe boje, w XIV i XV w. [przypis edytorski]

1353. pod niemi — dziś popr. forma N. lm: pod nimi. [przypis edytorski]

1354. upiorem — tu: jak upiór. [przypis edytorski]

1355. naddziad (daw.) — pradziad, przodek. [przypis edytorski]

1356. z siwemi brody — dziś popr. forma N. lm: z siwymi brodami. [przypis edytorski]

1357. szklanny — dziś popr. forma: szklany. [przypis edytorski]

1358. szklannemi oczy — dziś popr. forma N. lm: szklanymi oczami. [przypis edytorski]

1359. sparłszy (daw.) — oparłszy, położywszy. [przypis edytorski]

1360. żywemi — dziś popr. forma N. lm: żywymi. [przypis edytorski]

1361. dzisiejszém — dziś popr. forma N. lp r.n.: dzisiejszym. [przypis edytorski]

1362. rozśmiać się — dziś: roześmiać się, śmiać się. [przypis edytorski]

1363. roskosz — dziś popr. pisownia: rozkosz. [przypis edytorski]

1364. powiécie — wyrazy powiécie oraz dziécię zostały zrymowane ze słowem życie, ponieważ é mogło być wymawiane w sposób zbliżony do i bądź y. [przypis edytorski]

1365. nie wié słowa — dziś: nie zna słowa. [przypis edytorski]

1366. z ręku — dziś: z rąk (ręku jest dawną formą liczby podwójnej, o znaczeniu dwóch rąk). [przypis edytorski]

1367. wystawić — tu: unaocznić, pokazać. [przypis edytorski]

1368. stem barw — dziś popr.: stoma barwami. [przypis edytorski]

1369. Menes (z litew. Mėnulis) — księżyc. [przypis edytorski]

1370. śrébrny — dziś popr. pisownia: srebrny. [przypis edytorski]

1371. zdumiały (daw.) — zdumiony. [przypis edytorski]

1372. nócić — dziś popr. pisownia: nucić. [przypis edytorski]

1373. twoję — dziś popr. forma B. lp r.ż.: twoją. [przypis edytorski]

1374. brzegóm — dziś popr. forma C. lm: brzegom. [przypis edytorski]

1375. bałwan — tu: fala. [przypis edytorski]

1376. kosa (tu daw.) — warkocz. [przypis edytorski]

1377. porać (daw.) — pruć, rozłamywać (por. uporać się z czymś). [przypis edytorski]

1378. podnaszać (daw.) — podnosić wielokrotnie. [przypis edytorski]

1379. blaski krwawemi — dziś popr. forma N. lm: krwawymi blaskami. [przypis edytorski]

1380. rospacz —