Anafielas - Józef Ignacy Kraszewski (wirtualna biblioteka cyfrowa TXT) 📖

laskami i długimi wiosłami. [przypis edytorski]

1521. porać (daw.) — pruć. [przypis edytorski]

1522. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

1523. xiążę — dziś popr. pisownia: książę. [przypis edytorski]

1524. świetlica — tu: w dawnych dworach sala, w której toczyło się życie społeczne mieszkańców. [przypis edytorski]

1525. alus (litew.) — piwo. [przypis edytorski]

1526. scierać — dziś popr. pisownia: ścierać. [przypis edytorski]

1527. srom (daw.) — wstyd, hańba. [przypis edytorski]

1528. czyli (tu daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]

1529. więzy krzyżackiemi — dziś popr. forma N. lm: krzyżackimi więzami. [przypis edytorski]

1530. związanym jęczał — dziś: związany jęczałem. [przypis edytorski]

1531. niemi — dziś popr. forma N. lm: nimi. [przypis edytorski]

1532. nogóm nie spocznę — nie dam nogom odpocząć, nie usiądę. [przypis edytorski]

1533. Winrych Kniprode, właśc. Winrich von Kniprode (ok. 1310–1382) — wielki mistrz krzyżacki w latach 1351–1382. [przypis edytorski]

1534. Wścieklem się dwakroć rzucał na psich synów — wściekle się dwa razy rzucałem na psich synów (wrogów). [przypis edytorski]

1535. zpod — dziś popr. pisownia: spod. [przypis edytorski]

1536. Eckersberg — dziś: Okartowo, wieś nad jeziorem Śniardwy w województwie warmińsko-mazurskim, powiat piski, gmina Orzysz. [przypis edytorski]

1537. k’niemu — ku niemu, do niego. [przypis edytorski]

1538. radośny — dziś popr. pisownia: radosny. [przypis edytorski]

1539. mrówię — dziś popr.: mrowie. [przypis edytorski]

1540. Malborg — dziś: Malbork. [przypis edytorski]

1541. żarty — zżerany. [przypis edytorski]

1542. owładło — dziś popr. forma: owładnęło. [przypis edytorski]

1543. miękkiem znalazł zgotowane szaty — znalazłem przygotowane miękkie ubranie. [przypis edytorski]

1544. przybór — tu: sprzęty, przybory a. ozdoby. [przypis edytorski]

1545. źwierz — dziś popr. pisownia: zwierz. [przypis edytorski]

1546. opona (tu daw.) — zasłona, przykrycie. [przypis edytorski]

1547. szpiegli to — czy to jest szpieg. [przypis edytorski]

1548. zkądże — dziś popr. pisownia: skądże. [przypis edytorski]

1549. kędy (daw.) — dokąd, którędy; tu: gdzie. [przypis edytorski]

1550. kobiercy temi — dziś popr. forma N. lm: tymi kobiercami. [przypis edytorski]

1551. starym — tu: jestem stary. [przypis edytorski]

1552. pamiętaj, panie, na sługę — pamiętaj, panie, o słudze. [przypis edytorski]

1553. dobieżysz lasu (daw.) — dobiegniesz do lasu. [przypis edytorski]

1554. gmin (daw.) — ludzie z niższej warstwy społecznej; tłum. [przypis edytorski]

1555. ciężkie czaty (...) sprawiałem — pełniłem trudną wartę. [przypis edytorski]

1556. drąc — przedzierając [przypis edytorski]

1557. w Mazowszem dążył — dążyłem na Mazowsze. [przypis edytorski]

1558. śpiekły — dziś popr. pisownia: spiekły. [przypis edytorski]

1559. chwiląm snu siły krzepił — chwilą snu siły krzepiłem. [przypis edytorski]

1560. nareście — dziś popr.: nareszcie. [przypis edytorski]

1561. Danuta, właśc. Anna Danuta (ok. 1360 – ok. 1424 lub 1448) — księżna mazowiecka, żona księcia mazowieckiego Janusza, córka Kiejstuta. [przypis edytorski]

1562. dójść — dziś popr. pisownia: dojść. [przypis edytorski]

1563. poorali — poorały [przypis edytorski]

1564. podartemi nogi — poranionymi nogami. [przypis edytorski]

1565. stoła — dziś popr. forma D. lp: stołu. [przypis edytorski]

1566. kunigas — średniowieczne określenie księcia litewskiego. [przypis edytorski]

1567. ptacy — dziś popr.: ptaki. [przypis edytorski]

1568. biedz — dziś: biec. [przypis edytorski]

1569. wczasy (tu daw.) — wypoczynek. [przypis edytorski]

1570. łuku naciągnę — dziś popr.: łuk naciągnę. [przypis edytorski]

1571. strzałów — dziś popr. forma D. lm.: strzał. [przypis edytorski]

1572. władł — dziś popr. forma: władał. [przypis edytorski]

1573. brzega — dziś popr. forma D. lp.: brzegu. [przypis edytorski]

1574. źwierz — dziś popr. pisownia: zwierz. [przypis edytorski]

1575. Johannisbergski gród — nieistniejący już zamek Johannisburg wzniesiony w 1344–45 na terenie obecnego miasta Pisz w woj. warmińsko-mazurskim, nad jeziorem Roś. [przypis edytorski]

1576. mięszać — dziś popr.: mieszać. [przypis edytorski]

1577. jutrznia — w katolicyzmie modlitwa odmawiana w klasztorach przed wschodem słońca. [przypis edytorski]

1578. paciórki — dziś popr. pisownia: paciorki (tu: różańce). [przypis edytorski]

1579. w łowy — dziś: na łowy, na polowanie. [przypis edytorski]

1580. kilka — dziś: kilku. [przypis edytorski]

1581. nócić — dziś popr. pisownia: nucić. [przypis edytorski]

1582. rozbitą piersią — tu: zniszczonymi, starymi płucami. [przypis edytorski]

1583. pędzić się — dziś popr.: pędzić, tj. biec. [przypis edytorski]

1584. starce — dziś popr. forma M. lm.: starcy. [przypis edytorski]

1585. biegą — dziś popr. forma: biegną. [przypis edytorski]

1586. imie — dziś popr. pisownia: imię. [przypis edytorski]

1587. drapać — tu: wdrapywać się. [przypis edytorski]

1588. imie — dziś popr. pisownia: imię. [przypis edytorski]

1589. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

1590. Henryk — Heinrich Kranichfeld (zwany Hanke von Eckersberg). [przypis edytorski]

1591. Eckersberg — dziś: Okartowo. [przypis edytorski]

1592. Bogóm — dziś popr. forma C. lm: Bogom. [przypis edytorski]

1593. swoję — dziś popr. forma B.: swoją. [przypis edytorski]

1594. poklasła — dziś popr.: klasnęła. [przypis edytorski]

1595. wielkiem „Łado” zawrzasła — wzniosła wielki okrzyk, krzyknęła głośno „łado!”; Łado a. Łada — domniemane bóstwo słowiańskie, wymieniane przez chrześcijańskich kronikarzy jako bóstwo wojny (męskie) lub płodności (żeńskie); dziś badacze powątpiewają w autentyczność tych przekazów. [przypis edytorski]

1596. pożoga — pożar. [przypis edytorski]

1597. Litwa — tu: Litwini. [przypis edytorski]

1598. Kollin — Johann Collyn a. Jan Collint lub Collin, prokurator (niższy urzędnik krzyżacki) na zamku w Piszu; dwukrotnie uległ Kiejstutowi: w 1361 i 1366. [przypis edytorski]

1599. Restemburg — Rastenburg a. Rastembork, dziś: Kętrzyn. [przypis edytorski]

1600. Bartenstein — dziś: Bartoszyce. [przypis edytorski]

1601. nieszowski — dziś: nieszawski; w Nieszawie od XIII w. znajdował się gród krzyżacki. [przypis edytorski]

1602. Bartenstejnski — dziś popr. pisownia: bartensteinski. [przypis edytorski]

1603. wiekóm — dziś: wiekom. [przypis edytorski]

1604. spójrzeć — dziś popr. pisownia: spojrzeć. [przypis edytorski]

1605. Mieczów — dziś popr. forma D. lm.: mieczy. [przypis edytorski]

1606. ociec — dziś popr. pisownia: ojciec. [przypis edytorski]

1607. pokrewny — dziś: krewny; dawniej uważano, że zostając ojcem chrzestnym, wchodzi się do rodziny, podobnie jak przez małżeństwo. [przypis edytorski]

1608. naszy — dziś popr. forma: nasz. [przypis edytorski]

1609. imie — dziś popr. pisownia: imię. [przypis edytorski]

1610. na się — dziś popr.: na siebie. [przypis edytorski]

1611. fórta — dziś popr. pisownia: furta. [przypis edytorski]

1612. miecza daj — dziś popr.: miecz daj. [przypis edytorski]

1613. blizkie — dziś popr. pisownia: bliskie. [przypis edytorski]

1614. puścizna — dziś: spuścizna. [przypis edytorski]

1615. coby — tu: żeby. [przypis edytorski]

1616. rodzeństwo Olgierdowe — tu: dzieci Olgierda. [przypis edytorski]

1617. wrogóm — dziś popr. forma C. lm: wrogom; wrogóm się ostoi — dziś: od wrogów się obroni. [przypis edytorski]

1618. puszczał na drugich ogarem — szczuł jednego na drugich jak psa myśliwskiego. [przypis edytorski]

1619. zwycięzać — prawdopodobnie pomyłka w druku źródła; dziś popr. pisownia: zwyciężać. [przypis edytorski]

1620. staróść — dziś popr. pisownia: starość. [przypis edytorski]

1621. wnętrznéj — dziś: wewnętrznej. [przypis edytorski]

1622. oba — dziś popr. forma M. r.mos.: obaj. [przypis edytorski]

1623. rowieśnik — dziś popr. pisownia: rówieśnik. [przypis edytorski]

1624. wyrość (daw.) — wyrosnąć. [przypis edytorski]

1625. szłyk (daw.) — futrzana czapka. [przypis edytorski]

1626. wstrzęsło — dziś popr. forma: wstrząsnęło. [przypis edytorski]

1627. ludzióm — dziś popr. forma C. lm: ludziom. [przypis edytorski]

1628. źwierzę — dziś popr. pisownia: zwierzę. [przypis edytorski]

1629. mieszkańce — dziś popr. forma B. lm: mieszkańców. [przypis edytorski]

1630. Wilia — rzeka na terytorium Litwy, prawy dopływ Niemna. [przypis edytorski]

1631. gnać się — dziś: gnać. [przypis edytorski]

1632. z młodu — od młodości. [przypis edytorski]

1633. xiążęcy — dziś popr. pisownia: książęcy. [przypis edytorski]

1634. zawcześnie — wcześnie, w krótkim czasie. [przypis edytorski]

1635. z rybaki — dziś popr. forma: z rybakami. [przypis edytorski]

1636. osocznik — obławnik, pomocnik myśliwego. [przypis edytorski]

1637. pletnia — dyscyplina, narzędzie chłosty. [przypis edytorski]

1638. wgłąb’ — dawna pisownia, z zaznaczoną miękkością końcowego b; dziś popr.: w głąb. [przypis edytorski]

1639. w przymierze — tu: na zgodę. [przypis edytorski]

1640. pobitemi — dziś popr. forma N. lm: pobitymi, pokonanymi. [przypis edytorski]

1641. naówczas (daw.) — wtedy, w tym czasie, w takiej sytuacji. [przypis edytorski]

1642. połączać — dziś popr.: łączyć. [przypis edytorski]

1643. poźniejszy — dziś popr. pisownia: późniejszy. [przypis edytorski]

1644. strzymać (daw.) — tu: dotrzymać. [przypis edytorski]

1645. Jawnut, dziś raczej Jawnuta, litew. Jaunutis (ok. 1305–1366) — jeden z ośmiu synów Giedymina, brat Olgierda i Kiejstuta. Miał zostać następcą ojca i przejąć Wilno, ale bracia pokonali go, a władcą Litwy został Olgierd. Jawnuta przyjął prawosławie, licząc na pomoc władców ruskich w odzyskaniu władzy, ale ostatecznie wrócił na Litwę i osiadł w majątku, wyznaczonym mu przez braci. [przypis edytorski]

1646. pokłonić — dziś popr.: pokłonić się. [przypis edytorski]

1647. obadwa sąsiady — dziś popr. forma M. lm: obydwaj sąsiedzi. [przypis edytorski]

1648. targować — dziś: targować się. [przypis edytorski]

1649. z Tatar — od Tatarów, z ziemi tatarskiej. Litwa graniczyła w XV w. z tatarskim Chanatem Krymskim na terenie dzisiejszej Ukrainy. [przypis edytorski]

1650. do Sambij — dziś popr. forma D.: do Sambii. [przypis edytorski]

1651. Prussy — dziś popr. pisownia: Prusy. [przypis edytorski]

1652. ufiec — dziś popr.: hufiec. [przypis edytorski]

1653. zażedz — dziś popr. pisownia: zażec; tj. podpalić. [przypis edytorski]

1654. zjadły — dziś: zajadły. [przypis edytorski]

1655. na (...) czole — dziś popr. forma wyrażenia: na czele. [przypis edytorski]

1656. kopyty — dziś popr. forma N. lm: kopytami. [przypis edytorski]

1657. oglądać za siebie — dziś popr.: oglądać się za siebie. [przypis edytorski]

1658. Prussy — dziś popr. pisownia: Prusy. [przypis edytorski]

1659. mrówisko — dziś popr. pisownia: mrowisko. [przypis edytorski]

1660. spójrzeć — dziś popr. pisownia: spojrzeć. [przypis edytorski]

1661. ptaszętóm — dziś popr. forma C. lm: ptaszętom. [przypis edytorski]

1662. odwrótu — dziś popr. pisownia: odwrotu. [przypis edytorski]

1663. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

1664. dwóchset — dziś popr.: dwustu. [przypis edytorski]

1665. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

1666. xiężniczka — dziś