Anafielas - Józef Ignacy Kraszewski (wirtualna biblioteka cyfrowa TXT) 📖

templariuszy. [przypis edytorski]

843. otrok (daw.) — chłopiec; tu: młodzieniec, wojownik. [przypis edytorski]

844. pobiegą — dziś popr. forma: pobiegną; tu: uciekną. [przypis edytorski]

845. obsaczyć — dziś: osaczyć. [przypis edytorski]

846. zponad — dziś popr. pisownia: sponad. [przypis edytorski]

847. Lew Halicki a. Lew Daniłowicz (ok. 1228 – ok. 1301) — książę halicko-włodzimierski, syn Daniela Halickiego. [przypis edytorski]

848. rati — włóczni, pik. [przypis edytorski]

849. Mogułowie (daw.) — dziś: Mongołowie; tu chodzi najprawdopodobniej o Tatarów. [przypis edytorski]

850. chrześcijan — tu w źródle pisownia: Chrześcjan, będąca próbą zapisu wymowy dwusylabowej: chrześć-jan, niezbędnej w tym miejscu ze względu na rytm wiersza. [przypis edytorski]

851. pożyć — tu: pokonać. [przypis edytorski]

852. Letas — podły. [przypis autorski]

853. panóm — dziś popr. forma C. lm: panom. [przypis edytorski]

854. doradźca — dziś popr. forma: doradca. [przypis edytorski]

855. wrosł — dziś popr. pisownia: wrósł. [przypis edytorski]

856. Kielo Dejwas a. Kielo Dewas (mit. litew.) — bóg podróżnych. [przypis edytorski]

857. sigonota — zielarz. [przypis edytorski]

858. spójrzeć — dziś popr. pisownia: spojrzeć. [przypis edytorski]

859. Maras (z litew.) — mór, zaraza. [przypis edytorski]

860. xięztwo — dziś popr. pisownia: księstwo. [przypis edytorski]

861. Wilja, dziś popr. Wilia, litew. Neris — najdłuższy dopływ Niemna, przepływa przez Wilno i Kowno. [przypis edytorski]

862. pójrzeć — spojrzeć, popatrzyć. [przypis edytorski]

863. zmięszany — dziś popr. pisownia: zmieszany. [przypis edytorski]

864. Mogułowie (daw.) — dziś: Mongołowie; tu chodzi najprawdopodobniej o Tatarów. [przypis edytorski]

865. wiżos (z litew.) — łapcie, buty plecione z łyka lub skóry. [przypis edytorski]

866. dowodźca — dziś popr. forma: dowódca. [przypis edytorski]

867. numa (z litew.) — chata; numów — dziś popr. forma D. lm r.ż.: num. [przypis edytorski]

868. cieszyć — tu: pocieszać. [przypis edytorski]

869. xiążę — dziś popr. pisownia: książę. [przypis edytorski]

870. burtynikas — pieśniarz, śpiewak. [przypis edytorski]

871. męztwo — dziś popr. pisownia: męstwo. [przypis edytorski]

872. mrówisko — dziś popr. pisownia: mrowisko. [przypis edytorski]

873. ufiec — dziś popr.: hufiec. [przypis edytorski]

874. synowiec (daw.) — bratanek. [przypis edytorski]

875. liszka (tu daw.) — lis. [przypis edytorski]

876. krucy — dziś popr. forma M. lm: kruki. [przypis edytorski]

877. trupy — dziś popr. forma N. lm: trupami. [przypis edytorski]

878. pieśni wojny dzień i noc śpiéwają — o charakterze Jaćwieżów pisze Długosz: zobacz w nim wyprawy na nich. [przypis autorski]

879. jaćwiezki — dziś popr. pisownia: jaćwieski. [przypis edytorski]

880. powróciemy — dziś popr. forma: powrócimy. [przypis edytorski]

881. dziadóm — dziś popr. forma C. lm: dziadom. [przypis edytorski]

882. Dźwina (brus. Дзьвiна, łot. Daugava) — rzeka na terytorium dzisiejszej Rosji, Białorusi i Łotwy, płynie przez Połock, Witebsk i Rygę. [przypis edytorski]

883. Połock — miasto u ujścia rzeki Połoty do Dźwiny, dziś w płn. części Białorusi. Warownia wspomniana w dokumentach od IX w., w średniowieczu stanowiła stolicę oddzielnego księstwa i silny ośrodek prawosławny. [przypis edytorski]

884. sioło (daw.) — wieś; siołóm — dziś popr. forma C. lm: siołom. [przypis edytorski]

885. Maras (z litew.) — Mór [tj. zaraza. Red. WL]. [przypis autorski]

886. mrówisko — dziś popr. pisownia: mrowisko. [przypis edytorski]

887. Połowcy — lud ałtajski, który przywędrował w średniowieczu z terenów dzisiejszego Kazachstanu i utrzymywał burzliwe relacje sąsiedzkie z księstwami ruskimi. Po najeździe Mongołów w XIII w. Połowcy ulegli rozproszeniu, ich potomkowie żyją do dziś w płn. części Węgier. [przypis edytorski]

888. Mogułowie (daw.) — dziś: Mongołowie; tu chodzi najprawdopodobniej o Tatarów. [przypis edytorski]

889. krucy — dziś popr. forma M. lm: kruki. [przypis edytorski]

890. mieczóm, głowóm — dziś popr. forma C. lm: mieczom, głowom. [przypis edytorski]

891. Połota — rzeka na terenie dzisiejszej Białorusi, dopływ Dźwiny, z którą łączy się w mieście Połock. [przypis edytorski]

892. lietaury (z gr. polytauréa) — bębny, kotły. [przypis edytorski]

893. inflantski — dziś popr. pisownia: inflancki. [przypis edytorski]

894. Drudzy już na dnie w Poklusa otchłani — tj. umarli. [przypis edytorski]

895. najgrawanie — dziś popr.: naigrawanie; tj. szydzenie, wyśmiewanie. [przypis edytorski]

896. ostremi groty, kamieńmi, oszczepy — dziś popr. forma N. lm: ostrymi grotami, kamieniami, oszczepami. [przypis edytorski]

897. Połota — rzeka na terenie dzisiejszej Białorusi, dopływ Dźwiny, z którą łączy się w mieście Połock. [przypis edytorski]

898. chrósty — dziś popr. pisownia: chrusty; dziś raczej w lp: chrust. [przypis edytorski]

899. chrósty — dziś popr. pisownia: chrusty; dziś raczej w lp: chrust. [przypis edytorski]

900. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

901. kamiéńmi — dziś popr. forma N. lm: kamieniami. [przypis edytorski]

902. zabyć (tu daw.) — zapomnieć. [przypis edytorski]

903. pozbyć — dziś popr.: pozbyć się. [przypis edytorski]

904. szczyt (tu daw.) — tarcza. [przypis edytorski]

905. czerń — tu: biedota, lud, chłopstwo. [przypis edytorski]

906. bieży — dziś popr. forma: biegnie. [przypis edytorski]

907. zostały — tu: pozostały przy życiu, ocalały. [przypis edytorski]

908. Litwa — tu: Litwini, mieszkańcy Litwy; z garścią Litwy — z niewielką ilością Litwinów. [przypis edytorski]

909. zpod — dziś popr. pisownia: spod. [przypis edytorski]

910. mieszkańce — dziś popr. forma M. i W. lm: mieszkańcy. [przypis edytorski]

911. połon (daw., z rus.) — niewola. [przypis edytorski]

912. starce — dziś popr. forma M. lm: starcy. [przypis edytorski]

913. otrok (daw.) — dziecko, chłopiec. [przypis edytorski]

914. nastawywać — nastawiać. [przypis edytorski]

915. wreście — dziś popr. pisownia: wreszcie. [przypis edytorski]

916. z jeńcy — dziś popr. forma N. lm: z jeńcami. [przypis edytorski]

917. skot (daw.) — bydło. [przypis edytorski]

918. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

919. Mindowsu — dziś popr. forma C. od imienia Mindows: Mindowsowi. [przypis edytorski]

920. srom (daw.) — wstyd, zawstydzenie. [przypis edytorski]

921. zażegać (daw.) — zapalać. [przypis edytorski]

922. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

923. ptakóm — dziś popr. forma C. lm: ptakom. [przypis edytorski]

924. zwyciężca — dziś popr. pisownia: zwycięzca. [przypis edytorski]

925. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

926. łzy — dziś popr. forma N. lm: łzami. [przypis edytorski]

927. spójrzeć — dziś popr. pisownia: spojrzeć. [przypis edytorski]

928. Mindowsli — imię Mindows z daw. partykułą pytajną li: czy Mindows, czyżby to Mindows. [przypis edytorski]

929. cieszyć — tu: pocieszać. [przypis edytorski]

930. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

931. srom (daw.) — wstyd, zawstydzenie. [przypis edytorski]

932. Ryga — dziś stolica Łotwy, wówczas siedziba niemieckiego zakonu kawalerów mieczowych, założonego w oparciu o regułę templariuszy. [przypis edytorski]

933. ztamtąd — dziś popr. pisownia: stamtąd. [przypis edytorski]

934. Inflantski — tu: mistrz zakonu kawalerów mieczowych, działającego w średniowieczu na terenie dzisiejszej Łotwy i Estonii, założonego w oparciu o regułę templariuszy; inflantski — dziś popr. pisownia: inflancki. [przypis edytorski]

935. obiecować — dziś popr.: obiecywać. [przypis edytorski]

936. mistrzu — dziś popr. forma C. lp: mistrzowi. [przypis edytorski]

937. Wasyl, częściej Wasylko Romanowicz (1203–1269) — książę włodzimierski, brat Daniela Halickiego (Daniłła), prawnuk polskiego króla Bolesława Krzywoustego. [przypis edytorski]

938. przedać — dziś: sprzedać. [przypis edytorski]

939. hydny (daw.) — ohydny, hańbiący. [przypis edytorski]

940. chmura — tu: wielki tłum, chmara (tu: wojska). [przypis edytorski]

941. Wołkowyska a. Wołkowysk, brus. Ваўкавыск — dziś miasto rejonowe w zach. części Białorusi, gród założony w XIII w. przez litewskiego księcia Mendoga. [przypis edytorski]

942. Zdzitow, właśc. Zdzitów — dziś wieś Зьдзітава w płd.-zach. części Białorusi, w średniowieczu niewielka forteca. [przypis edytorski]

943. Mścibow, właśc. Mścibów — dziś wieś Мсцібава w zach. części Białorusi, daw. miasteczko z zamkiem. [przypis edytorski]

944. Słonim, brus. Слoнім — miasto w zach. części dzisiejszej Białorusi. [przypis edytorski]

945. czém — dziś popr. forma: czym. [przypis edytorski]

946. wynijść (daw.) — wyjść. [przypis edytorski]

947. poledz — dziś popr. pisownia: polec. [przypis edytorski]

948. Daniłło, pol. Daniel I Romanowicz Halicki (ukr. Данило Романович) (1201–1264) — władca Rusi Halicko-Wołyńskiej. Daniłłu — Danielowi. [przypis edytorski]

949. sokoł — dziś popr. pisownia: sokół. [przypis edytorski]

950. zkąd — dziś popr. pisownia: skąd. [przypis edytorski]

951. skośniały — dziś: skostniały. [przypis edytorski]

952. któś — dziś popr. pisownia: ktoś. [przypis edytorski]

953. xiążęcy — dziś popr. pisownia: książęcy. [przypis edytorski]

954. Wołkowyska a. Wołkowysk, brus. Ваўкавыск — dziś miasto rejonowe w zach. części Białorusi, gród założony w XIII w. przez litewskiego księcia Mendoga. [przypis edytorski]

955. po woli — zgodnie ze swoją wolą, do woli. [przypis edytorski]

956. postrzydz — dziś popr. pisownia: postrzyc. [przypis edytorski]

957. pożyty (daw.) — pokonany. [przypis edytorski]

958. biegąc — dziś popr. forma: biegnąc. [przypis edytorski]

959. wyżenąć (daw.) — wygnać. [przypis edytorski]

960. kuny drogiemi, lisy — dziś popr. forma N. lm: kunami drogimi, lisami. [przypis edytorski]

961. kamieńmi — dziś popr. forma N. lm: kamieniami. [przypis edytorski]

962. kraśny (daw.) — czerwony. [przypis edytorski]

963. okowy — dziś popr. forma N. lm: okowami. [przypis edytorski]

964. bodnia (daw.) — duża beczka (por. bednarz). [przypis edytorski]

965. xiążęcy — dziś popr. pisownia: książęcy. [przypis edytorski]

966. xiążę — dziś popr. pisownia: książę. [przypis edytorski]

967. błoty — dziś popr. forma N. lm: błotami. [przypis edytorski]

968. spójrzenie — dziś popr. pisownia: spojrzenie. [przypis edytorski]

969. męztwo — dziś popr. pisownia: męstwo. [przypis edytorski]

970. usty — dziś popr. forma N.: ustami. [przypis edytorski]

971. za ojcy — dziś popr. forma N. lm: za ojcami. [przypis edytorski]

972. Pogezowie a. Pogezanie — plemię pruskie mieszkające w średniowieczu nad górną Pasłęką, a wybite przez Krzyżaków pod koniec XIII w. [przypis edytorski]

973. w Prusiech — dziś popr. forma: w Prusach. [przypis edytorski]

974. Mogułowie (daw.) — dziś: Mongołowie; tu chodzi najprawdopodobniej o Tatarów. [przypis edytorski]

975. z Niemcy — dziś popr. forma N. lm: z Niemcami. [przypis edytorski]

976. kraciasty — tu: okratowany. [przypis edytorski]

977. spójrzeć — dziś popr. pisownia: spojrzeć. [przypis edytorski]

978. nizko — dziś popr. pisownia: nisko. [przypis edytorski]

979. Litwa — tu: Litwini, mieszkańcy Litwy; Było się Litwie podziwiać tam czemu — było tam wiele rzeczy, które mogły wywołać podziw Litwinów. [przypis