Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖
Krótki opis książki:
Epopeja w dwunastu księgach opowiadająca o podróży Eneasza, który po upadku i spaleniu jego ojczystego miasta Troi dąży, kierowany wróżbami, do kraju swego przodka Dardanosa. Tam, w Italii, stoczywszy walkę z miejscowymi ludami, Eneasz zakłada nowe państwo, Rzym.
Droga do tego szczytnego celu jest jednak kręta i niebezpieczna, wiedzie przez wiele krain, a nawet prowadzi przez podziemne królestwo zmarłych. Przy okazji opowieści o przygodach Eneasza i jego towarzyszy oraz o zmaganiach poprzedzających powstanie Rzymu, czytelnicy zostają wprowadzeni w świat mitów i wierzeń starożytnego świata.
Wergiliusz pisał Eneidę u schyłku życia, w latach 29–19 p.n.e. i nie dokończył dzieła, choć aby temu sprostać, podjął podróż do Grecji, ojczyzny Homera. Epos został wydany dwa lata po śmierci autora, wbrew jego ostatniej woli, w redakcji dokonanej przez dwóch jego przyjaciół, na polecenie cesarza Oktawiana Augusta.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Wergiliusz
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wergiliusz
Ramneta w krwi ujrzą, a z nim przednich sporo,
Serrana też i Numę. Gromadnie się zbiorą
Przy trupach i wpółżywych; patrzą przerażeni
Na plac rzezi, gdzie w strugach krew ciepła się pieni.
Oglądając łup z trudem odzyskan, ze stali
Hełm Messapa błyszczący i pas rozpoznali.
Już pierwszy brzask na ziemię miecąc, nowa Zorza
Z Tytona złocistego dźwigała się łoża;
Gdy słońce wzeszło, światłem odsłaniając łany,
Do oręża Turn mężów, sam w zbroję odziany,
Budzi; szyki w spiż zbrojne ustawiają wodze
Kolejno, i wieściami gniew ich jątrzą srodze.
Co więcej — iście widok okropny i nowy! —
Z wrzaskiem podnoszą wbite na oszczepy głowy
Euriala i Nizusa.
Eneadzi obsadzą swe oszańcowania
Na lewo, bo ich prawy bok rzeka osłania;
Ogromnych baszt i rowów z sercem niewesołem
Pilnują; ścięte głowy wzruszają ich społem,
Dobrze znane i skrzepłą krwią zbroczone wokół.
Tymczasem przez gród trwożny Wieść, szybka, jak sokół
Mknie i matki Euriala uszu wnet dopada.
Jej przestrach zmroził kości: zatoczy się blada,
Z rąk wypadnie jej grzebyk tkacki i przędziwo.
Z rozpacznym łkaniem pędzi nieszczęsna co żywo
Ku szańcom, w szale, z włosem rozwianym u czoła;
Dobiega przednich szyków, niepamiętna zgoła.
Na męże, grozę, strzały — i skargę śle skorą:
«Takimż widzę cię, synu, co późną podporą
Starości mojej byłeś?! Samotną mnie, srogi,
Porzucasz? — Gdyś na pewną śmierć ruszał, bez trwogi,
Nie mogłam, matka, słowy789 cię żegnać tkliwemi!...
Na pastwę psów i sępów na nieznanej ziemi
Rzuconyś, a jam twego nie pogrzebła ciała,
Nie zamknęła ci oczu, ran nie obmywała!
Nie odziałam cię w szaty, które dniem i nocą
Tkałam, słodząc przędzeniem mą starość sierocą.
Gdzież pójdę? Jakaż ziemia pocięte zdradziecko
Członki dziś kryje? Toż mi po sobie, o dziecko,
Dajesz? Za tym goniłam przez lądy i fale?
Przebijcie mnie, na litość! Wszystkie włócznie w szale
Na mnie miećcie, Rutule, mnie pierwszą powalcie!
Albo ty, Ojcze niebian, gdy nade mną żal cię
Zdejmuje — strąć mnie w Tartar, na głowie mej połam
Grom twój, gdy życia stracić inaczej nie zdołam!»
Jej łkanie wzrusza hufce, żal w piersi się wwierci;
Jęk brzmi, chętne ku bitwie zwątliły się serca.
Szerzącą skargi Idej i Aktor utula;
Na rozkaz Ilioneja i smutnego Jula
Pod ręce biorąc, pod dach wiodą ją w pobliżu.
Tymczasem przeraźliwy dźwięk surma ze spiżu
Wydała, zgiełk rozgłośny pod niebo uderzy.
Suną Wolskowie, górą dach tworząc z puklerzy.
Chcą rowy zasypywać i rzucić się na wał;
Śledzą, gdzie by rząd drabin przystawić się dawał
Do murów, kędy szyki obrońców są rzadsze
I luki znać...
Huf Teukrów z góry zasię natrze
Pocisków wszelkich gradem — twarde miecą790 belki,
Nawykli w drugiej wojnie łamać napór wszelki.
Ogromne głazy toczą, próbują, czy kędy
Nie skruszą krytych szyków — lecz wszystkie zapędy
Łamią się o złączone w dach twardy puklerze.
Niedługo: bo gdzie wrogów czerń większa się zbierze,
Ogromny odłam skały Teukrzy z trudem wloką
I rzucą; on spadając, roztrąca szeroko
Tarcze. Zaczem791 Rutule, rzuciwszy szturm śmiały,
Usiłują Dardanów tłum lotnymi strzały792
Spędzić z wału.
Ówdzie znów Mezent, sosną etruską olbrzymią
Wstrząsając, niesie ognie, co skrzą się i dymią;
Messap, koni pogromca, Neptuna syn śmiały,
Pod murem drabin woła, rozerwawszy wały.
Wy, Muzy, ty, Kalliopo, natchnijcie me pienia,
Jak tam Turn szalał mieczem, jak grozę zniszczenia
Szerzył, kto kogo strącił w Orku otchłań ciemną;
Ogromny obraz bitwy odsłońcie wraz ze mną!
Pamiętacie ją, boskie, i wspomnieć możecie!
Była wieża wysoka, gęstych wiązań siecie
Piętrząca, którą z wielkim wysiłkiem próbował
Italczyków tłum z posad obalić na pował;
Trojanie zaś głazami łamią zapęd ślepy
Napastników i z okien miotają oszczepy.
Pierwszy Turn rzucił głownię płonącą, co sięgła
Rusztowań, rozżarzona od wichru, u węgła
Zapaliła wieżycę i utkwiła w belce
Podwojów. Wewnątrz Teukrzy, zatrwożeni wielce,
Próżno chcą uciec. Kiedy się tłoczą ku części
Nietkniętej ogniem, nagle wieżyca zachrzęści
I runie z trzaskiem. Wokół grzmi niebios krąg cały,
Pod stosem belek widać wpół żywych ciał zwały:
Ci na włóczniach tkwią, tamtych pierś przebita kołem
Twardym; jeden Helenor uszedł z Likiem społem.
Helenor, syn Meonii793 króla pięknolicy,
Z Licymnii był nadobnej zrodzon służebnicy:
Ta, wbrew ojcu, pod Troję, by okrył się chwałą,
Wysłała go. — Bez pochwy miał miecz i tarcz białą.
Kiedy ujrzał, że Turna tysiączne go zgraje
Otaczają i zewsząd tłum wrogów nastaje,
Jak zwierz, kiedy nań zewsząd naprze łowców rota,
Choć pewien śmierci, wściekle na włócznie się miota
I skacze przez pociski, nim grot go przewierci, —
Nie inaczej w tłum wrogów młodzian, pewny śmierci,
Wpada, kędy najgęściej las włóczni się zjeża.
Lik zasię, szybszy w nogach, przez gęstwę żołnierza,
Przez oręże ucieka i na mur się zacznie
Wdzierać, ręce do druhów ściągając rozpacznie.
Ściga go Turn zwycięski i grożąc oszczepem
Tak karci: «O szaleńcze! W zaufaniu ślepem
Myślałeś, że ujść zdołasz?» Gdy ów nie przestawał
Piąć się, chwyta go silnie i muru z nim kawał
Odedrze: tak łabędzia lub zająca z góry
Dopada ptak Jowisza krzywymi pazury;
Tak wilk, gdy do obory owiec się dobędzie,
Porywa jagnię matce beczącej. — Wrzask wszędzie
Wstaje. Biegną, faszyną zasypują rowy,
Drudzy na szczyty wieżyc żar miecą ogniowy.
Odłamem wielkim skały powali Ilionej
Lutecja, gdy niósł ogień do bramy zwątlonej —
Emationa tnie Liger, Koryneja śmiały
Azylas; tamten oszczep miotał, ten zaś strzały.
Ortyga — Cenej, tego Turn stalą powita;
Kloniusza, Dioksyppa, Promolusa, Ita,
Sagarysa z Idasem Turn kładzie pokotem.
Kapys zwalił Prywerna. Ów, draśnięty grotem
Temilasa, tarcz rzucił i ręką, szalony,
Przycisnął ranę; wtedy w bok, od lewej strony
Przeszywając dłoń, lotna trafiła go strzała
I wraz śmiertelną raną oddech mu przerwała.
Stał syn Arcensa, w zbroję wyborną przyodzian,
W płaszcz z haftem i hiberski szkarłat; piękny młodzian,
Którego rodzic Arcens w bój wysłał radośnie
Znad rzeki Symetejon794, gdzie matki795 gaj rośnie
I Palika łaskawe ołtarze migocą796.
Mezent, włócznie złożywszy, trzykroć straszną procą
Zakręcił koło głowy, nie szczędząc mozołów,
I w głowę wroga miecąc797 roztopiony ołów,
Rozbił czaszkę. — Ów runął na piaski spłowiałe.
Pierwszy raz, mówią, w boju puścił wtenczas strzałę
Nawykły dotąd ścigać płochliwego zwierza,
Askań — i wraz mężnego Numana uderza,
Co przydomek Remula miał; pięknego ciała
Siostrzyca Turna młodsza rękę mu oddała.
Przed pierwszym szykiem mnóstwo obelg i przechwałek
Głosił, pychą z nowego związku wzdęty śmiałek,
Krocząc i wrzask donośny podnosząc zuchwale:
«Nie wstyd wam oblężenie znosić w ciasnym wale,
Dwakroć zbici Frygowie798? Kryć się za mur gruby?
Oto jacy małżeńskie zdobywać chcą śluby!
Jakiż bóg czy też obłęd ku naszym osadom
Gna was? Tu nie Atrydzi, nie Ulis, zdrad świadom!
Ród my twardy z pradziada, od wygód daleki,
Dziatki nasze hartujem w mrozie, falą rzeki;
Chłopcom łowy na myśli i leśna gęstwina,
Każdy konno harcuje, łuk dzielnie napina.
Wytrwała w pracach młodzież, przestając na małem,
Łan orze albo stacza bój pod grodów wałem.
W zbroicach wiek nam schodzi; włócznią odwróconą
Bijemy karki wołów. Nawet w starcach płoną
Żywe ognie i wiek im krzepkości nie bierze;
Włos siwy pod przyłbice kryjem. Zawsze świeże
Lubimy znosić łupy i żyć ze zdobyczy.
U was szafran i szkarłat prym w strojach dziedziczy,
Na ospalstwie i pląsach upływa wam życie,
Tuniki z rękawami i mitry nosicie!
O Frygijki, nie Frygi! — po Dyndymie799, nie tu,
Błądzić wam przy odgłosie dwudźwięcznego fletu,
Brząkadły was, piszczałką Berecyntka800 wabi
Idajska. Mężom zdajcie broń, do miecza słabi!»
Nie zniósł Askań przechwałek, głoszonych chełpliwie.
Na skręconej ze ścięgna końskiego cięciwie
Kładzie strzałę, naciągnie łuk mocno i stanie.
Wśród ślubów do Jowisza śląc takie błaganie:
«Jowiszu wszechpotężny! W śmiałym mnie zamiarze
Wesprzyj, a cennym darem twe uczczę ołtarze!
Sam byczka ci przywiodę: złocone ma czoło,
Biały, matki dorasta głową — już wesoło
Bije rogiem, racicą raźnie piasek grzebie».
Słyszy go rodzic bogów; przy pogodnym niebie
Grzmi od lewa. Wraz zgubna cięciwa zabrzmiała:
Ze świstem głośnym pierzchła naciągnięta strzała,
Remulusowi wklęsłe skronie i tył głowy
Przeszywa. «Masz! Drwij z męstwa chełpliwymi słowy!
Dwakroć zbici odpowiedź ślą!» — To jeno Askań.
Wtórują Teukrzy zgiełkiem okrzyków i klaskań,
Wre radość i unosi serca pod niebiosy.
Właśnie z chmury Apollo patrzał jasnowłosy
Na Auzońców i obóz, co w szańce się wtula,
I tak do zwycięskiego odezwie się Jula:
«Świetnie, chłopcze, poczynasz! Tak gwiazd się dosięga!801
Z bogów zrodzon, ród bogów wzbudzisz — a potęga
Plemienia Assaraka wszystkie skruszy wojny.
Nie obejmie cię Troja!»
Rzekł i w blaski strojny
Z wysoka skoczy; lotem, co wichrom mógł sprostać,
Pośpieszy do Askania. Boską swoją postać
Na starego Butesa zmienia po kryjomu —
Giermek to był i wierny stróż Anchiza domu;
Ojciec go Askaniowi przydał. — Szedł przez niwy
Apollo, starca mając twarz, głos i włos siwy,
I broń, co głośnym dźwiękiem dreszczu nieci mrowie,
I do Jula wrącego radością tak powie:
«Dość, Julu, że bezkarnie padł Numan zuchwały
Od twego grotu. Wielki Apollo tej chwały
Użycza, o strzał celny zazdrości nie chowa;
Lecz ustąp, chłopcze, z boju!»
Takie głosząc słowa,
Apollo, jak mgła wiotka, gdy wietrzyki dmuchną,
Zniknął z oczu i w chmurkę rozwiał się leciuchną.
Poznali zaraz boga przedniejsi Trojanie
Po pierzchnięciu i głośno dźwięczącym kołczanie.
Wstrzymują w bój rwącego Askania przestrogą
I wolą Feba. Sami znowu w bitwę srogą
Powrócą i przygodom nadstawiają czoła.
Po wszystkich basztach głośny zgiełk słychać dokoła,
Prężą się łuki, głazów grad miecą rzemienie,
Zaścielą ziemię strzały, w krąg słychać dźwięczenie
Puklerzy i szyszaków — bój srogi nastawał:
Tak, gdy Kozły z zachodu napędzą chmur nawał802
Deszcz siecze ziemię wokół; tak nad wzdętą falą,
Wśród wycia wichrów, zimą gęste grady walą,
Gdy pod dłonią Jowisza chmur pęknie zawora.