Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖
Krótki opis książki:
Epopeja w dwunastu księgach opowiadająca o podróży Eneasza, który po upadku i spaleniu jego ojczystego miasta Troi dąży, kierowany wróżbami, do kraju swego przodka Dardanosa. Tam, w Italii, stoczywszy walkę z miejscowymi ludami, Eneasz zakłada nowe państwo, Rzym.
Droga do tego szczytnego celu jest jednak kręta i niebezpieczna, wiedzie przez wiele krain, a nawet prowadzi przez podziemne królestwo zmarłych. Przy okazji opowieści o przygodach Eneasza i jego towarzyszy oraz o zmaganiach poprzedzających powstanie Rzymu, czytelnicy zostają wprowadzeni w świat mitów i wierzeń starożytnego świata.
Wergiliusz pisał Eneidę u schyłku życia, w latach 29–19 p.n.e. i nie dokończył dzieła, choć aby temu sprostać, podjął podróż do Grecji, ojczyzny Homera. Epos został wydany dwa lata po śmierci autora, wbrew jego ostatniej woli, w redakcji dokonanej przez dwóch jego przyjaciół, na polecenie cesarza Oktawiana Augusta.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Wergiliusz
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wergiliusz
class="verse">Mantui gród założył, matki dał mu miano,
Mantui sławnej z królów; lud różny jej dano:
Trzy plemiona w niej, każde w gmin dzieli się cztery,
Ona władnie — rząd dzierżą tuskie bohatery.
Pięciuset na Mezenta stamtąd chwyta bronie.
Z Benaka ród wiodący, w sitowia koronie,
Przed odmęt wzdęty wiezie ich Mincjusz wyniosły.
Poważny Aulest morze tnie setnymi wiosły,
Z góry; fala spieniona tłucze statku biodra.
Srogi Tryton go wiezie: muszla jego modra
Straszy tonie; do pasa ma kształty człowiecze,
A groźnym wieloryba cielskiem morze siecze;
Spieniony nurt pod piersią wre mu wśród szelestu.
Tylu mężów dobranych na statkach trzydziestu
Na pomoc Troi gnało, tnąc spiżem bałwany.
Już dzień zeszedł i Febe swój rydwan świetlany
Na szczyt nieba ciemnego wtaczała pomału.
Enej, gdy troska spocząć nie dawała ciału,
Sam usiadłszy ster trzymał i w pieczy miał żagle,
Gdy oto towarzyszek chór przed nim się nagle
Pojawi: nimfy morskie, w które matka miła
Cybele jego własne statki przemieniła.
Równo siekąc piersiami nurt, płynęły śmiało
W tej liczbie, ile łodzi u wybrzeża stało.
Z daleka króla swego poznawszy, w pomroce
Poczną pląsać; najbardziej śmiała Cymodoce,
Z tyłu płynąc, prawicą łódź chwyci i z nagła,
Lewą dłonią wiosłując, wychyli grzbiet, smagła,
I tak do zdumionego rzecze: — «Mężu boski,
Czuwasz? — Czuwaj i żaglom puść liny bez troski,
To my, sosny ze świętej Idy — smutek utul —
Twa flota, dziś mórz nimfy. Gdy zdradliwy Rutul
Żelazem i pożogą naparł na nas w szale,
Zerwałyśmy twe pęta i ciebie przez fale
Szukamy. Matka bogów przez litość nimf postać
Dała nam i wśród nurtów dozwala pozostać.
Za szańcem i rowami osaczon twój Askań,
Wśród strzał, w czerni Latynów, co nie zna ugłaskań.
Pełniąc rozkaz, etruska jazda i Arkadzi
Podchodzą do ich szańców. Turn siły gromadzi,
Chcąc hufce w środek rzucić, by wojsk nie łączyli.
Nuże więc! Z brzaskiem pierwszym, nie tracąc ni chwili,
Druhów w boje pchnij, puklerz niezwyciężon ułap,
Złotą tarcz Ogniowładcy, a gdy nieba pułap
Dzień rozświeci, jeżeli znać prawdę mi dały
Bóstwa, trupów rutulskich ujrzysz wielkie zwały».
Rzekła i sprawną dłonią, nurzając się w wodzie,
Pchnie statek. Łódź trącona szybciej fale bodzie
Niż powietrze tną włócznie albo lotne strzały.
Za nią inne pośpieszą. —
Dziw przejął niemały
Anchizjadę, lecz wróżba lęk wszelki odgania.
W niebo patrzy i takie śle krótkie błagania:
«Idajska miast patronko, której piecza straż ma
Nad Dyndymem, dłoń dzikie lwy sprzęga do jarzma!
Ty w boje wiedź mnie, boska, ty chętną zstąp nogą
Na pomoc Frygom, wróżbę spełniając tak błogą!»
Rzekł. — Tymczasem na niebo pełnym światłem zorza
Wschodziła i dzień spędzał noc mroczną z przestworza,
Więc każe druhom, aby posłuszni znakowi
Krzepili się i byli do walki gotowi.
Już ujrzał Teukrów wały i obozowiska
Z wysokich łodzi; tarczę, co świetnie rozbłyska,
W lewicy wzniesie. — Teukrzy na widok Eneja
Krzyk wzniosą: zapał w piersiach im budzi nadzieja;
Miecą włócznie. Tak krzyczy pod ciemnymi chmury
Strymońskich818 klucz żurawi, mknąc lotnymi pióry
I wichr z radosnym zgiełkiem prześcigając śmiało.
Dziwnym się to Turnowi i wodzom wydało
Auzońskim; aż spostrzegą łodzie, co nurt mącą,
I całą flotę śpiesznie do brzegu płynącą.
Błyska szyszak Eneja, od kity uderza
Snop światła, łunę rzuca guz złoty puklerza:
Nie inaczej wśród nocy pogodnej w pomroce
Komety krwawo płoną lub Syriusz migoce,
Co upał i choroby śląc ludziom, z ukosa
Świeci i zgubnym światłem zasępia niebiosa.
Lecz śmiały Turn nie zwątpił, że roty własnemi
Wprzód zajmie brzeg i wroga wygna z ojców ziemi,
Więc słowy krzepi serca i nie szczędzi nagan:
«Ot! Mamy, czego chcielim! Nam Mars nieubłagan
W dłoń męską ich oddaje. Dziś niech każdy na dach
Pomni swój, na swą żonę! Męstwo, co w pradziadach
Jaśniało, w czynie wskrześmy. Pośpieszmy ku wodzie,
Gdy trwożnie stąpać będą opuszczając łodzie.
Mężnych wspiera Fortuna!819»
Tak rzekł i waży w myśli, kogo na bój śmiały
Wieść przeciw, komu zwierzyć oblężone wały.
Tymczasem Enej druhów po mostach szczęśliwie
Przeprawi z łodzi. Wielu przy morza odpływie
Skacze w bród, część w poskokach na suchy ląd zmierza
Z pomocą wioseł. Tarchon, patrząc na wybrzeża,
Gdzie wzdętych fal nie widać ni rudych pian szmacisk,
Lecz ląd znosi łagodnie rosnących wód nacisk,
Obraca łódź do brzegu i druhów tak błaga:
«Teraz, młodzi dobrana, do wioseł! Odwaga!
Pędźcie wraz, pchajcie statki! Ot tak, dobrze, świetnie!
Niech w ziemię wroga bruzdą łódź sama się wetnie!
Nie dbam, choćby w tej chwili na drzazgi mi prysła,
Bylem dobił do lądu!
Na takowe hasła
Tarchona druhy dzielnie wiosłem fale grzmocą.
Spienione statki nagle o brzeg trzasną z mocą
Latyński i na suchy ląd wskoczą, nad tonie,
Cało; — lecz inna sprawa z twym statkiem, Tarchonie,
Bo na bród rzucon, skały grzbiet spotka złowieszczy;
Pod naporem fal długo się chwieje i trzeszczy,
Wreszcie pęka. Żeglarzy toń wodna poniosła;
Płynące ławy wokół i strzaskane wiosła
Tłoczą ich — odpychają wstecz mętnych fal wały.
Turn gnuśnie chwil nie traci — porywa szyk cały
Na Teukrów i ustawia na zrębie wybrzeża.
Grzmi znak. Pierwszy na tłumy wieśniacze uderza
Pod dobrą wróżbą Enej i zmiesza Latyny,
Terona waląc, kiedy — do bitwy jedyny —
Szedł nań; pancerz spiżowy mu rozciął, a potem
W bok miecz wraził, tunikę rwąc zdobioną złotem.
Lichasa także w starciu gwałtownym pokona,
Co poświęcon Febowi był, iż z matki łona
Nieżywej go wycięto. Zaś po nim niedługo
Cysseja i Gijasa, walczących maczugą
Pchnął w Letę820; Herkulesa broń im się nie przyda,
Dłoń silna i rodziciel Melamp, co Alcyda
Był druhem podczas ciężkich prac jego na ziemi.
Farosowi, co słowy się chełpi próżnemi,
Gdy krzyczał, w gardle strzała utkwiła straszliwa.
I ty, druhu Klicjusza, któremu okrywa
Puch pierwszy wdzięczne lica, nieszczęsny Cydonie,
Zginąłbyś, obalony przez dardańskie dłonie,
Nie troszcząc się o przyjaźń, cenioną od młodu,
Gdyby nie przyszli w pomoc bracia z Forka rodu
Siedmiu ich, siedem włóczni z ich dłoni zawarczy;
Jedne próżno od hełmu odskoczą i tarczy,
Inne Wenus, gdy ciało drasnęły, odmiata.
Zaś Enej do wiernego tak rzecze Achata:
«Przynieś włócznie! — Nie rzucę z nich żadnej daremnie
Na Rutulów, jak tego Grek doznał ode mnie
Na polach Ilium!» — Wielki wraz oszczep porywa
I ciska go: Meona tarcz włócznia straszliwa
Przeszyje, pancerz społem strzaska i w pierś żgnie go.
Mknie brat Alkanor, brata upadającego
Prawicą wesprze. Nagle pocisk jedno z ramion
Przetnie mu i nie traci kierunku, krwią splamion;
Jemu z barków prawica obwiśnie omdlała.
Numitor, oszczep bratu wydobywszy z ciała,
W Eneja godzi — przecież grot darmo wylata:
Ledwie biodro zadrasnął wielkiego Achata.
Klauzus z Kurów, młodości ufając buńczucznie,
Nadbiega i w Dryjopa srogą miota włócznię
Pod brodę, gdy ów krzyczał — głos i duszę społem
Przez gardło mu przebite biorąc. Tamten czołem
Runął i krwią zakrzepłą przez usta piach zrasza,
Trzech także dzielnych Traków z rodu Boreasza
Z trzema syny Idasa z ismaryjskiej niwy
Powiali w różny sposób. Pędzi Halez mściwy
I Aurunków garść, bieży Neptuna syn z mocą,
Messap, koni pogromca... Wzajem się szamocą
Z różnym szczęściem. Wre walka tuż przed samym progiem
Auzonii. — Jak w przestworze wichry z wyciem srogiem
Borykają się, równe siłą, w gniewnym sporze —
Ni one nie ustąpią, ni chmury, ni morze,
Długo waży się walka, wre wokół zgiełk dziki —
Nie inaczej trojańskie i latyńskie szyki
Tłoczą się: noga nogę, mąż męża prze z bliska.
Tymczasem w innej stronie — gdzie krągłe głaziska
Stoczył potok i z brzegów zerwane pni zwały —
Arkadów, nienawykłych iść pieszo w bój śmiały,
W rozsypce widzi Pallas: latyński ich goni
Hufiec, gdy dla wybojów ciężkich zsiedli z koni.
Więc — to jedno zostawił mu los niezbłagany —
Prośbą męstwo ich budzi, nie szczędząc nagany:
«Gdzież, druhy, uciekacie? Na męstwo zaklinam
I na miano Ewandra, co zwycięstwy lśni nam,
Na nadzieję, że ojcu dziś dorównać mogę —
Nie ufajcie ucieczce! Miecz jeden nam drogę
Wyrąbie. Kędy wrogów największa prze gęstwa,
Tam was i mnie ojczyzna woła do zwycięstwa.
Żaden bóg nas nie ciśnie, lecz śmiertelni ludzie
Śmiertelnych; tyleż u nas serc, rąk mężnych w trudzie.
Wielkie morze zamyka nas, stoimy przy niem —
Ląd zabrany! Czyż morzem do Troi popłyniem?»
Tak rzekł i skoczył w tłumy stłoczonego wroga.
Pierwszym, którego dola przywiodła doń sroga,
Był Lag: tego, gdy skały grań, schylon ukosem,
Odrywał, żgnie oszczepem, gdzie żebra ze stosem
Pacierzowym się łączą, i wyciąga włócznię
Tkwiącą w kościach. Daremno go zwalić buńczucznie
Pragnie Hisbo — bo Pallas, gdy z licem zognionem
Ów prze nań, rozżalony srogim druha zgonem,
Natrze i miecz we wzdęte utopi mu płuca.
Steniusza i potomka Reta na piach rzuca,
Anchemola, co skaził łoże swej macochy.
I was w rutulskiej ziemi zgubił zapęd płochy,
Larysie z Tymbrem, Dauka bliźnięta; wpierw lica
Wasze nieraz myliły krewnych i rodzica,
Lecz dziś obu was Pallas rozróżnił okrutnie,
Bo tobie, Tymbrze, głowę Ewandrów miecz utnie,
Ciebie, Larysie, szuka dłoń, odcięta w walce:
Chwytając oręż drgają na wpół żywe palce.
Arkadów zachęconych wnet opuszcza trwoga.
Przykład wodza, wstyd, boleść pędzą ich na wroga.
Reteja, gdy uciekał rydwanem, przewierci
Pallas włócznią. W ten sposób Ilus uszedł śmierci,
Na Ila bowiem włócznię wymierzył z daleka;
Lecz cios jej Retej, kiedy przed Teukrem ucieka
I bratem jego Tyrem, przejął — i strącony
Z wozu, tłucze piętami rutulskie zagony.
Jak kiedy przy wstających wichrach, pasterz w lecie
Na chaszcze tu i ówdzie raźno ogień miecie —
Nagle buchnie dokoła pożoga wezbrana
I przez szerokie pola mkną szyki Wulkana;
On siedząc, pląsem ognia zwycięsko wzrok pasie:
Tak męstwo druhów wzbiera i ciebie, Pallasie,
Wspomaga. Ale Halez, pochopny do wojny,
Biegnie przeciw i siły skupia, cały zbrojny.
Ladona on, Fereta żgnie i Demodoka,
Strymoniowi odrąbie dłoń, mieczem z wysoka
Tnąc, gdy sięgał mu gardła, Toasa w twarz głazem
Trzasnął tak, że z czerepem mózg prysnął mu razem,
Haleza rodzic, losów świadom, krył w pomroczy
Lasów; kiedy starcowi śmierć zamknęła oczy,
Parki go pod Ewandra grot wywiodły za las.
Uderzył nań, te modły zasławszy wprzód, Pallas:
«Ojcze Tybrze! Daj włócznią, którą w dłoni ważę,
Szczęśliwie Halezowi przebić piersi wraże
Na dębie twym broń jego będzie zawieszona».