Darmowe ebooki » Dramat współczesny » Eros i Psyche - Jerzy Żuławski (biblioteki internetowe txt) 📖

Czytasz książkę online - «Eros i Psyche - Jerzy Żuławski (biblioteki internetowe txt) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Jerzy Żuławski



1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 12 ... 17
Idź do strony:
style="margin-left: 12em">Nie! Nie jestem sroga... 
Pięknam jest tylko... 
 
Podaje mu rękę. ARMINIO
całując jej dłoń:
Bądź mi więc łaskawa! 
Kocham cię, księżno! 
  PSYCHE
Kocham twoją sztukę, 
mistrzu Arminio... 
  ARMINIO
Co mi sztuka znaczy! 
Co marmurowy tłum posągów biały,  
co sławę moją poszedł nieść na światy,  
gdy moja miłość... 
  PSYCHE
Czy gotowy, mistrzu, 
plan tej lodżetty48? 
  ARMINIO
Dzieckiem jesteś, dzieckiem 
okrutnym, które igra z ludzkim sercem 
i zmiany pragnie wciąż! Ty nic nie kochasz! 
  PSYCHE
Owszem, ja kocham sztukę, piękno — życie,  
które jak ogni fontanna wytryska 
i gdzieś pod niebem wysoko się spala 
i — deszczem żużli opada na ziemię... 
  ARMINIO
Gorzko to mówisz! 
  PSYCHE
Cóż ja temu winna, 
że nie jest takie to życie, jak pragnę?  
że tej drapieżnej pustki w moim sercu,  
tej głodnej pustki zapełnić nie mogą  
krwawe triumfy mego kondotiera, 
przepych, ni sztuka... 
  ARMINIO
A miłość!? 
  PSYCHE
Tak... pragnę 
miłości, jednak ta, którą mi dajesz,  
nie zdoła mojej tęsknoty ukoić... 
  ARMINIO
Życiem dać gotów49! Możnaż50 kochać więcej? 
  PSYCHE
Choćby to prawdą było — mnie nie starczy!...  
Chciałabym kochać jakąś rzecz ogromną,  
straszliwą, wieczną! W oczach mi czerwono, 
i wśród posągów, i przy lutni dźwięku  
jakaś się czasem krew mym rękom marzy 
i nowe życie — przez płomień i burzę... 
Cóż to? Zadrżałeś? Kuj marmur, Arminio! —  
jeśli wykujesz posąg burzy, wtedy... 
  ARMINIO
Będziesz mnie kochać? 
  PSYCHE
Dzieło twoje — kupię! 
 
Odwraca się i wstępuje w głąb sali. PIETRO
wchodzi drzwiami z lewej strony, w głębi
Dostojna pani... 
  PSYCHE
Co tam? 
  PIETRO
Poseł czeka... 
  PSYCHE
Jeszcze? — Niech wejdzie. 
  ARMINIO
Bywaj zdrowa, księżno! 
 
Skłania się i wychodzi na lewo.
Pietro wpuszcza posła. — Poseł, w stroju oficera najemnych wojsk niemieckich, wchodzi. PSYCHE
Wy jeszcze tutaj? 
  POSEŁ
Czekam odpowiedzi... 
  PSYCHE
O cóż to idzie? 
  POSEŁ
Księżna zapomniała? 
Powtórzę zatem, chociaż wódz mój kazał  
słowa poselstwa — raz tylko wygłosić! 
  PSYCHE
O cóż więc... prosi wódz moich żołnierzy? 
  POSEŁ
Wódz tych żołnierzy, którzy zza Alp przyszli  
tutaj z nim razem i w stu krwawych bitwach,  
miecz jego mając za drogowskaz chwały,  
bogate łupy wzięli z jego łaski: 
Niemiec Blaks, wódz mój, powrócił z wyprawy —  
trzy miasta zdobył i — żąda nagrody! 
  PSYCHE
Żołd wypłaciłam! 
  POSEŁ
Żąda twojej ręki, 
a z nią wraz — tronu książęcego, pani! 
  PSYCHE
zwraca się do Pietra:
Słuchaj, szlachetny Pietro, jeśli kiedy  
będziesz doradcą jakiego książęcia,  
daj mu tę radę moją: niechaj wodzów  
swych wojsk najemnych trzyma jak ogary:  
puścić na zwierza ze smyczy, a potem  
rychło na łańcuch wziąć i skuć paszczękę,  
by rozjuszone nie pożarły pana! 
  PIETRO
Dostojna pani... 
  POSEŁ
Czy to, jak odpowiedź, 
mam nieść wodzowi? 
  PSYCHE
Powiedz mu, co zechcesz. 
  POSEŁ
Powiem, com słyszał! 
 
Wychodzi.
Psyche zbliża się ku oknu. PIETRO
postępuje za nią
Nierozważne słowa 
z ust twoich, księżno, padły — nierozważne! 
  PSYCHE
Czyż zuchwalcowi mogłam dać odpowiedź 
inną? 
  PIETRO
Zapewne — ale mądrość książąt 
na tym polega, aby tylko wtedy  
obrażać, kiedy można ubiec zemstę  
obrażonego, to jest... zabić! Zatem...  
jeśli masz kogo wiernego... 
  PSYCHE
Ach! Zabić, 
zabić... Czyż mało zabijam? — Mój Pietro,  
piszesz historię tych obecnych czasów,  
napisz więc o mnie... Nie! Raczej nic nie pisz! 
Albo... żem igrać lubiła z tym życiem, 
niebezpieczeństwo wyzywać i patrzeć  
z uśmiechem bogów na dnie i wypadki... 
  PIETRO
Napiszę, pani... 
  PSYCHE
...żem z wodzów najdzikszych 
co najdzikszego miała, by mnie słuchał —  
że z wstrętem patrząc na jego zwycięstwa 
i na łeb jego straszny... skądś mi znany...  
z dawna — niepewna życia wobec niego,  
drżałam z rozkoszy, że mnie słuchać musi  
ten nienawistny! Żem się otoczyła  
artystów kołem w całej ziemi włoskiej  
co najprzedniejszych, żem pobudowała  
pałace złote — a jedną uciechą 
w tym to mi było, żem widziała marność  
wszystkiego wokół... I jeszcze... to jedno:  
że tęsknię, Pietro. 
  PIETRO
Tak, i to napiszę, 
że tęsknisz, pani, wśród przepychu życia,  
pełna młodości, świetności i krasy,  
pośród artystów, co głoszą twą sławę,  
w pośrodku ludzi, którzy cię kochają — 
i nie wiesz, czemu tęsknisz... 
  PSYCHE
Nie wiem, Pietro, 
dlaczego tęsknię... Odzyskać bym chciała  
coś, com straciła — jeno co? Nie pomnę... 
Może sen jakiś? A może... ogromne 
szczęście... przepadłe? Zresztą — to jest nuda; 
nudzę się, Pietro. To wszystko! 
 
Wychodzi drzwiami w głębi. PIETRO
pogląda za nią
Ha! Może... 
 
Zstępuje po schodach ku przodowi. GIROLAMO
wchodzi z lewej od przodu
Jak się masz, Pietro! 
  PIETRO
Witaj, Girolamo... 
  GIROLAMO
Księżna tu była? 
  PIETRO
Odeszła w tej chwili... 
  GIROLAMO
Nie wiesz, czy będzie dzisiaj przy obiedzie 
słuchała... 
  PIETRO
Czego? 
  GIROLAMO
Mego poematu, 
Pieśń trzecią wzięła do przejrzenia; dzisiaj  
przynoszę czwartą... 
  PIETRO
Czy jest równie długa? 
  GIROLAMO
Dłuższa jest jeszcze! Dłuższa — o dwadzieścia  
oktaw! Dziś w nocy dopisałem. — Pietro! 
Jeśli ją pieśń ta nie poruszy... 
  PIETRO
Może, 
może ją wzruszy... 
  GIROLAMO
Słuchaj, czy to prawda, 
com słyszał w mieście, że pono kondotier  
w nagrodę zwycięstw żąda ręki księżnej? 
  PIETRO
Podobno... 
  GIROLAMO
Więc to stać się może? Piekła! 
Co będzie wtedy? 
  PIETRO
Nic! — Nowego pana 
tu dostaniemy, który będzie brudny 
jak każdy Niemiec i jako kondotier 
głupi... 
  GIROLAMO
Lecz ja ją kocham, kocham! Słyszysz? 
Umrę u nóg jej! 
  PIETRO
Czy nie lepiej, mistrzu, 
ażebyś o tym napisał poemat  
lub wymalował tylko taki obraz? 
Śmierć jest piękniejsza w sztuce niźli w życiu,  
które nie znosi śmierci... 
  GIROLAMO
Obraz, mówisz? 
Tak, to myśl dobra — obraz... lub poemat... 
 
Zamyśla się.
Wpadają Giani i Lorenzo. GIANI
Kędy51 jest księżna? 
  PIETRO
Szlachetni panowie! 
Cóż to za sprawa tak nagła? 
  LORENZO
Gdzie księżna? 
Chcę mówić z księżną — i to zaraz, zaraz! 
 
Biegnie ku drzwiom w głębi i uderza w nie rękojeścią szpady. GIROLAMO
To nie przystoi!... 
  BELLA
staje na progu
Co za gwałt się dzieje! 
  LORENZO
Pani! Gdzie księżna? Muszę z nią natychmiast mówić... 
  BELLA
Zajęta miłościwa pani. 
Czyta poemat. 
  GIROLAMO
Pietro, mój poemat... 
  GIANI
Więc raczcie pani oznajmić, że sprawy  
nadzwyczaj ważne tutaj nas przywodzą... 
  GIROLAMO
Ależ panowie... 
  BELLA
Nie można przeszkadzać! 
  LORENZO
Per Baccho52! Muszę ją natychmiast widzieć! 
 
Usuwa Bellę i chce wejść. — W tej chwili na progu pojawia się Psyche z manuskryptem w ręku. PSYCHE
Cóż to za rozgwar? 
  LORENZO
Miłościwa pani... 
  PSYCHE
A! Girolamo! Witaj mi, poeto! 
Od wczoraj ciebie nie widziałam jeszcze, 
a jednak dzwonią mi twe słowa, mistrzu! 
 
Wskazuje na trzymany w ręku papier. — Girolamo skłania się głęboko. GIANI
Racz słuchać, pani... 
  PSYCHE
Witaj, kapitanie — 
zechcesz dziś z nami zasiąść do obiadu? 
  LORENZO
Są ważne sprawy... 
  PSYCHE
Mówcie, mówcie — słucham... 
 
zwraca się do Girolama:
Płyną twe strofy, jak strumień rozbity  
w perły i tęcze na głazach z kryształu... 
Poeto! Wieniec twym skroniom przystoi! 
  GIANI
Posłuchaj, księżno... 
  PSYCHE
z roztargnieniem:
Mówcie! 
  LORENZO
Rzecz zbyt ważna. 
 
Ogląda się na obecnych. PSYCHE
To przyjaciele... 
  PIETRO
Mamyż53 się oddalić? 
  PSYCHE
Ależ... 
  LORENZO
Na Boga! — Tak! I prędko! Prędko! 
 
Pietro i Girolamo wychodzą drzwiami na prawo. Bella cofa się w głąb. PSYCHE
Cóż to za sprawa? 
 
Pogląda w rękopis. GIANI
Właśnie przychodzimy... 
  PSYCHE
Ach, słuchaj, Giani, słuchaj, co za strofa! 
 
czyta:
„Jeśli chcesz życia — oddam! — Jeśli sławy,  
pod stopy twoje rzucę ją, jak złoty 
wieniec — a ty ją zdeptaj dla zabawy, 
a jeśli...” 
  LORENZO
z wybuchem:
Pani! O twe życie idzie! 
Rzuć te papiery i słuchaj! 
  PSYCHE
O życie? 
  GIANI
Tak jest! Niestety! — Wódz twoich żołnierzy... 
  PSYCHE
Ach! Blaks... Przysłał dzisiaj posły do mnie; 
chciał mojej ręki! 
  LORENZO
Teraz żąda księstwa! 
  PSYCHE
wyniośle:
Czyście w poselstwie od niego przybyli? 
  GIANI
gwałtownym ruchem odsłania zranioną pierś
Patrz! Oto pismo, które ci przynoszę,  
jego sztyletem ryte! 
  PSYCHE
Co to znaczy? 
  LORENZO
Blaks obiegł miasto i głośno ci grozi,  
że nie dożyjesz do wieczora, księżno! 
  PSYCHE
A wojsko moje? 
  GIANI
Wszyscy za nim poszli 
i ryczą: „Książę! Książę Blaks niech żyje!” —  
Wszyscy! Z wyjątkiem tej garstki jedynie, 
którą ja sprawiam... My na śmierć gotowi. 
  PSYCHE
Na śmierć? A lud mój? A moi poddani? 
  LORENZO
Księżno! I czymże ty swój lud kupiłaś,  
by cię miał bronić? Daruj, że to mówię...  
Poddani twoi płacili daniny,  
patrząc z daleka na cudne pałace,  
które twój kaprys wznosił — i jedynie  
gadki wśród ludu twojego chodziły,  
że jest tam przepych, że są tam obrazy  
i marmurowy biały tłum wśród gajów  
oliwnych, bogom pogańskim podobny —  
a lud był głodny! — Tyś wojny toczyła  
zwycięskie: lud twój oddał grosz ostatni,  
by twoje włości rosły, twoja sława! 
Teraz Blaks, srogi pies na twym łańcuchu,  
którym świat szczułaś, urwał się i szczerzy 
zęby przeciwko tobie, zaś ludowi  
pieniądz przyrzeka! — I owe hołysze54... 
  PSYCHE
Więc lud z nim razem? On lud wezwał, mówisz? 
  GIANI
Tak jest — i lud z nim idzie... 
  PSYCHE
Lud... Doprawdy, 
teraz dopiero przypomniałam sobie,  
że jest pode mną lud... 
  LORENZO
Czemuż nie wcześniej! 
Póki był korny55... 
  PSYCHE
A dziś wstał, jak fala? 
I jest potężny? Burzy i obala?  
I ze mną walczy? Przejdzie po mym tronie,  
po księstwie moim przejdzie i koronie  
i pójdzie... dokąd? Ja tam już nie zdążę...  
chociażbym może chciała... 
  LORENZO
Nowy książę 
lud twój powiedzie! 
  PSYCHE
zrywa się
Nie! Wspaniałość moja 
oprze się jeszcze! 
  LORENZO
Nie łudź się, dostojna! 
Lud chce swobody! Ty mu jej już nie dasz —  
da ją... kto inny!... 
  PSYCHE
po chwili:
Więc nie ma ratunku? 
  LORENZO
Owszem — jeżeli to nazwać ratunkiem... 
  PSYCHE
Słucham cię. 
  LORENZO
1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 12 ... 17
Idź do strony:

Darmowe książki «Eros i Psyche - Jerzy Żuławski (biblioteki internetowe txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz