Darmowe ebooki » Dramat współczesny » Eros i Psyche - Jerzy Żuławski (biblioteki internetowe txt) 📖

Czytasz książkę online - «Eros i Psyche - Jerzy Żuławski (biblioteki internetowe txt) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Jerzy Żuławski



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ... 17
Idź do strony:
class="stanza-spacer">  ARYSTOS
Nie! Ty, prefekcie, nie władasz nade mną! 
Rządź ty żelazną pięścią swą nad ciemną  
tłuszczą, przestraszaj te spodlone Greki  
i barbarzyńców, co na imię Romy 
bledną: dla sług swych zachowaj swe gromy!  
Wolnym był, wolny odejdę — na wieki! 
 
Wychodzi. CHARMION
półszeptem:
Poszedł się zabić... 
  LAIDA
I co ci o niego! 
  FILOZOF
Masz słuszność, piękna! Żywych nie powinni  
obchodzić tacy, którzy już odchodzą. 
Ich wina, jeśli zostać nie umieli... 
  RYCERZ
półgłosem do prefekta:
Pono Arystos ma znaczny majątek — 
Mógłbyś go, panie, skazać na banicję... 
  BIESIADNIK
do Filozofa:
Patrz na prefekta... Zmarszczył brwi, lecz usta 
ma do uśmiechu złożone... 
  BLAKS
A cóż to? 
Dlaczegóż nagle takeście zamilkli? 
Czy win już brakło w złotych stągwiach? Czyli  
humor wam popsuł ten stary szaleniec? 
Na skroń mi świeży z róż podajcie wieniec! —  
Jestem dziś łaskaw! Pijcie, moi mili! 
Kto zelżył Romę, jeszcze dzisiaj zginie! 
Pijcie! Czas o nim zapomnieć przy winie! 
  GŁOSY
Niech żyje Roma! Niech żyje i włada! 
 
W tej chwili grający harfiści nagle urywają. BLAKS
Co to? 
  LAIDA
Muzyka...? 
  BLAKS
Niech grają! 
  NIEWOLNIK
O biada, 
panie, ty wybacz... lecz harfiarzom w ręku  
prysnęły struny... 
  BLAKS
Niech nawiążą nowe! 
 
W tej chwili na szerokich stopniach tarasu pojawia się Psyche, wędrowna śpiewaczka, i wstępuje z wolna ku górze, trzymając małą lutnię w ręku.
Za nią postępuje nieśmiało Stary niewolnik. BIESIADNIK
spostrzegłszy Psychę:
Kto to? 
  BLAKS
Skąd tutaj?! 
  STARY GREK
To jakaś żebraczka! 
  CHARMION
Cóż to za postać jasna! Złotowłosa! 
  STARY GREK
Masz grosz i ruszaj! 
  LAIDA
Obtargana, bosa!... 
  STARY NIEWOLNIK
Była w ogrodzie... wędrowna śpiewaczka...  
Wpuściłem, myśląc, że gości zabawi... 
 
do Psychy:
No, idź już! Widzisz, państwo niełaskawi... 
  BLAKS
Po coś tu przyszła! Tu ciebie nie trzeba! 
tutaj ja władam! 
  PSYCHE
Nie drżyj, zbiegły sługo... 
Ja ci nie zajrzę30 władzy ani chleba. — 
Wędrówką jestem umęczona długą,  
spocznę i znowu pójdę dalej, dalej... 
  KOBIETA
Co ona mówi? 
  CHARMION
Czy to z morskiej fali 
Kypryda31 wstała? 
  STARY GREK
To jest obłąkana! 
  RYCERZ
— Sługo! — powiada do naszego pana!  
Precz stąd! Do licha... 
  KOBIETA
Czekaj! Widzisz przecie, 
że to szalona... No, nie bój się, dziecię —  
skąd idziesz, powiedz? 
  PSYCHE
Z dala idę, z dala! 
Wiodą mnie lądy, morska niesie fala, 
idę... 
  LAIDA
Na lutni — widzę — trzymasz rękę; 
jesteś śpiewaczką? Zaśpiewaj piosenkę! 
  BIESIADNIK
Dobra myśl! Śpiewaj, śpiewaj, dziewczę hoże! 
Grosz ci rzucimy, nawet złoty może! 
  PSYCHE
zaczyna mówić, przechodząc z wolna w śpiewny ton:
Mnie nie potrzeba srebra ani złota, —  
sławna ja byłam z bogactw i piękności,  
miałam ja kwietne i rozległe włości,  
a dziś mnie nędzną gna przez świat tęsknota,  
i oto idę ja, wygnanka bosa:  
nieukojona gna mnie w świat tęsknota — 
szukam Erosa! 
 
Idę przez góry, przez ziemie i rzeki,  
przez miasta złote, przez szumiące morza,  
gdzie słońce gaśnie i skąd wstaje zorza;  
przez ludy idę, wypadki i wieki,  
królewna niegdyś, dziś wygnanka bosa —  
przez wieki idę i przez długie wieki 
szukam Erosa! 
 
Walą się w oczach moich złote trony  
i złote w proch się rozsypują kruże32,  
więdną wawrzyny i czerwone róże  
i ludy giną, jako sen prześniony —  
lecz ja wciąż idę, ja, wygnanka bosa, 
gdzieżeś, gdzieżeś, gdzie! Mój śnie! Prześniony!  
Szukam Erosa! 
 
Zginął mi niegdyś w błękitów topieli — 
na żadnej odtąd nie mogę go drodze  
spotkać — i darmo w okrąg świata chodzę: 
O! Czyście wy go kędy nie widzieli,  
powiedzcie, proszę! — Ja, wygnanka bosa,  
błagam was! — Czyście wy go nie widzieli?... 
Szukam Erosa! 
  KOBIETA
ze śmiechem:
Znamy go! Dobrześ trafiła, dziewczyno!  
My wszyscy tutaj u niego na służbie! 
  STARY GREK
Niektórzy nawet u niego na... żołdzie! 
  BIESIADNIK
Daj pokój zatem nierozsądnej tużbie33 
i pij wraz z nami na cześć jego wino; 
wieczór — o lepszym pomyślimy hołdzie! 
 
Śmiech. LAIDA
obejmując Charmiona, mówi do Psychy:
Widzisz! Nie trzeba błąkać się po świecie!  
tu Eros włada, to figlarne dziecię,  
co na przymknięte oczy sypie kwiecie! 
  PSYCHE
On nie jest dzieckiem! On jest bóg straszliwy,  
najstarszy z wszystkich bogów, wiecznie żywy,  
z promienną twarzą śród płomiennej grzywy! 
 
On jest jak burza, jak wichr i pożoga,  
wichrowe skrzydła w świat go niosą — boga;  
za nim tęsknota leci, przed nim trwoga! 
 
On pod swą władzę cały wszechświat garnie,  
on uszczęśliwia i zsyła męczarnie —  
a w twarz mu spojrzeć nie wolno bezkarnie! 
  LAIDA
Pleciesz, szalona! 
  FILOZOF
W orfickim sposobie 
jest to pojęcie Erosa! — W tej dobie  
już przestarzałe! 
  STARY GREK
Doskonała sobie! 
  PSYCHE
jakby tych uwag nie słyszała:
On — jeśli zechce — przepali i strawi,  
lecz — jeśli zechce — ciszą się objawi,  
i — jeśli zechce — podniesie i zbawi! 
 
W nim ja — wygnanka — jestem zakochana,  
przez niego w sercu mym się krwawi rana,  
jego ja szukam, wszechwładnego pana! 
 
Wierzę, iż przyjdzie... Chwytam głuche wieści,  
słucham, czy skrzydło jego nie szeleści,  
czy już nie zstąpił, by z mojej boleści  
rozpalić słońce ogromnej miłości,  
która przeniknie nawet zmarłych kości! 
 
Przyjdzie on mocny — święty... 
  BIESIADNIK
Hej, wariatko, 
gdy tak rozprawiasz o Erosie gładko, 
powiedz, skąd znasz go tak dobrze? 
  PSYCHE
Jam w lice 
jego spojrzała, gdy mię brał, dziewicę;  
dziś noszę w sobie jego tajemnicę... 
Szukam go... 
  STARY GREK
Patrzcie! Odżył znów świat bajek! 
Oto dziewczyna, co z boga brzemienna  
ojca dziecięciu szuka wciąż.... 
  LAIDA
Promienna! 
A nie był bogiem tym... wędrowny grajek? 
 
Śmiech. FILOZOF
Dajcie jej pokój! — To nie jest tak głupie,  
co ona mówi... To jest odkupienia  
nauka, szkoda tylko, że fałszywa  
jak wszystkie inne... 
  BIESIADNIK
Więc i twoja także? 
  FILOZOF
A naturalnie! Prawdy z dawien nie ma! 
Dla mnie do prawdy zbliżone najwięcej  
to, co pozwala żyć w weselu złotym! 
  STARY GREK
Weź na naukę tę dziewkę szaloną! 
  LAIDA
do Psychy:
Pomysł cudowny! Chcesz do Lizychosa  
iść na naukę? On w sprawach Erosa  
jest mistrz nie lada! On cię wnet objaśni,  
jakiej miłości trzeba, niebożątko,  
by żyć rozkosznie! — Wtenczas może zdołasz  
zająć nas pieśnią trochę mniej płaczliwą! 
  PSYCHE
Jedną pieśń tylko śpiewam wiecznie: żywą! 
  LAIDA
I dodaj: nudną! Kury tak śpiewają,  
gdy bez koguta jaja znosić mają! 
  CHARMION
do Laidy:
Nie szydź z niej! Widzisz, jak jej czoło płonie! 
  LAIDA
Wolisz ją może niźli mnie, Charmionie? 
 
skacze i odtrąca Psychę
Precz stąd! Ja śpiewam piosnkę o Erosie! 
 
zrzuca z ramion zasłonę i do połowy ciała naga, wykonując lekkie ruchy taneczne, poczyna śpiewać:
Bóg skrzydlaty, Eros-dziecko, 
luby łotrzyk złoty, 
naciągnąwszy łuk — z pustoty 
puścił mi w łono strzałę zdradziecką:  
rannam w serce, mrę z tęsknoty — 
o luby!... 
 
Ach! Mdlejąca padam w łoże, 
ranna z boskiej procy — 
we dnie tęsknię, wzdycham w nocy; 
i cóżeś zrobił, ty psotny boże?  
Któż uleczy mnie z niemocy? — 
O luby!... 
 
Pójdź! I wargi złóż gorące 
tu, gdzie w piersi rana, 
przez Erosa mi zadana, 
kiedym samotna rwała na łące  
kwiat dla ciebie, mego pana — 
o luby!... 
 
O, dziecino boska, pusta! 
przyjm za grot swój dzięki! 
Słodki lek był na me męki. 
O! Jakże słodkie są twoje usta 
jak rozkoszny dreszcz twej ręki, 
o luby! ... 
 
Zrywa się burza oklasków wśród biesiadników. STARY GREK
Bosko! Cudownie! Pieśń warta nagrody! 
 
Zdejmuje złotą przepaskę z ramienia i rzuca ją Laidzie. Za jego przykładem inni dają jej podarunki. LAIDA
rzuca się rozpromieniona na łoże
Dajcie mi puchar wina dla ochłody! 
  STARY GREK
podaje jej wino, a odebrawszy puchar, pryska niedopitą resztą na Psychę.
A ty — za nudne piosnki masz zapłatę! 
  BIESIADNIK
Gdy niepotrzebne ci dary bogate,  
weź, co dać możem! 
 
Rzuca na nią ogryzkami. KOBIETA
I opuść nas wreszcie! 
  PSYCHE
Odejdę od was już na wieki! — Wierzcie! 
 
Przyklęka u stóp kolumny, zasłaniając się rękoma przed pociskami. LAIDA
z szyderczym śmiechem:
Idź za Erosem! 
  NIEWOLNIK
wszedłszy od strony ogrodu, mówi do Blaksa:

Panie! Statek jest już gotowy, jakoś rozkazał, i czeka, kołysząc się lekko na modrych falach przystani. Purpurą okryto pokład i w cieniu śnieżystych żagli ustawiono stoły i łoża, na które z góry kapią róże, zwieszające się wieńcami z masztów i rejów...

LAIDA
Na morze! Na morze — 
  STARY GREK
Prefekcie! Statek! ... 
  BIESIADNIK
Patrzcie na prefekta! 
Co mu się stało? Siedzi niemy, blady,  
z błędną źrenicą... 
  RYCERZ
Hej! Przez wszystkie piekła! 
Co to ma znaczyć? Czyżby go urzekła  
ta czarownica?! 
  STARY GREK
Precz z nią! Niewolnicy! 
Wziąć ją pod rózgi! 
  RYCERZ
do Blaksa:
Panie mój! 
  BLAKS
obłędnie:
Nie wierzcie! 
Jam nie był nigdy jej parobkiem! Kłamstwo! 
  KOBIETA
Co mówisz, panie? 
  BLAKS
Ja nie znam jej boga — 
i jej też nie znam! Idź stąd, idź — królewno!... 
  CHARMION
Ależ dostojny panie! Zbierz swe myśli! 
To jest wędrowna śpiewaczka!... 
  LAIDA
Szalona! 
  RYCERZ
Jeśli rzuciła na cię urok — zginie! 
  FILOZOF
powstrzymuje go
Dajcie jej pokój! Mogą w niej być moce,  
których zaczepiać nie warto! My raczej  
stąd się oddalmy... Tak mi mądrość radzi... 
  BIESIADNIK
do prefekta:
Na morze, panie! Statek już gotowy! 
Tam cię orzeźwi wnet słone powietrze  
i te uroki z twoich oczu zetrze! 
  BLAKS
przychodząc do siebie:
Tak, tak... na morze... Jakiś dur niezdrowy  
myśl nam opętał... Nazbyt mocne wino... 
Tak, tak... dur jakiś... Odejdź stąd, dziewczyno  
jeżeli nie chcesz dać pod topór głowy! —  
Darujcie, mili, tę chwilę słabości,  
ale przysięgam na me twarde kości, 
że się już nigdy więcej nie powtórzy!  
Nigdy — za życia! A teraz na morze!  
Dokończyć uczty! 
  OKRZYKI
Na morze! Na morze! 
 
Biesiadnicy i Kobiety cisną się ku schodom, wiodącym do ogrodów. CHARMION
zbliża się szybko w przechodzie do Psychy
Chcę znać twe imię... 
  LAIDA
Pójdź ze mną, Charmionie! 
 
Wychodzą. STARY NIEWOLNIK
zbliża się do Psychy, która klęczy wciąż z twarzą ukrytą w dłoniach

Dziewczyno, słuchaj... Nie bój się, tamci już odeszli. Przebacz mi, że cię tu przywiodłem... Chciałbym ci wynagrodzić tę mimowolną krzywdę...

po chwili:

Niewiele rozumiałem z tego, coś śpiewała, ale jedno utkwiło mi w pamięci... Ty szukasz jakiejś wielkiej, ogromnej miłości, która cały świat ogarnie, jak pożar... Czy dobrze słyszałem?

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ... 17
Idź do strony:

Darmowe książki «Eros i Psyche - Jerzy Żuławski (biblioteki internetowe txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz